ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༥ ཉིན་ཁེ་ཎ་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་འབྲེལ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཡར་རྒྱས་རྒྱུན་ལས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་ Marty Morantz ལགས་དབུ་བཞུགས་ཐོག་བོད་དོན་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་ཉན་ཞིབ་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་དང་བྱེས་ཀྱི་གདན་ས་བཀྲིས་ལྷུན་པོ་དགོན་པའི་མཁན་པོ་གཟིག་རྒྱབ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག དེ་བཞིན་ཨ་རིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་རྣམ་རྒྱལ་མཆོག་གྲུབ་ལགས་བཅས་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་དང་༸ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་གནད་དོན་ཐད་ཞུ་གཏུག་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཁག་གྲུབ་མཚམས་སུ་ཁེ་ན་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གམ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་སྐུ་ཚབ། ཡང་ན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་དང་ལྷན་དུ་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སུ་གྲོས་མོལ་སླར་གསོ་གནང་དགོས་པ། ཉན་ཞིབ་ཐོག་གྲོས་བསྡུར་བྱུང་བའི་༸ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གི་གནད་དོན་སོགས་འཁོད་པའི་གྲོས་ཆོད་དང་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་གཏན་འབེབས་གནང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱུང་འདུག
སྐབས་དེར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Arif Virani ལགས་ཀྱིས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་དང་གནས་བབ་ཕྱིར་བསྒྲགས་མ་བྱས་པ་དེས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་ཉེན་ཁ་ཞིག་ཡོད་པར་གཟིགས་ཀྱི་ཡོད་མེད་དང་། ལྷག་པར་དུ་གཉིས་སྨན་དབུས་མའི་ལམ་བརྒྱུད་བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་ཐོག་ནས་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་ཇི་ལྟར་སེལ་ཐུབ་བམ་ཞེས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་༸རྒྱལ་བ་ཡབ་སྲས་གཉིས་ཀྱིས་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་མཛད་རེས་གནང་བའི་ལམ་ལུགས་ཤིག་ཡོད་ཀྱང་ཡང་སྲིད་ལ་ཕེབས་མཁན་གྱི་ངོས་ནས་མ་འོངས་ཡང་སྲིད་རིན་པོ་ཆེ་ས་གནས་གང་དང་ཁྱིམ་ཚང་གང་དུ་༸སྐུ་འཁྲུངས་རྒྱུའི་རྟགས་མཚན་རིགས་ཆེད་འཇོག་གནང་སྲོལ་ཡོད་པ་ལྟར། མ་འོངས་པར་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་གང་དུ་༸སྐུ་འཁྲུངས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དེའང་༸གོང་ས་མཆོག་ནས་ཐུགས་ཐག་གཅད་ཀྱི་རེད་བཅས་གསུངས་སོང་།
དེ་བཞིན་བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་གྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་དྲི་བར་ལན་འདེབས་གནང་སྐབས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་ཟེར་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་སླུ་ཁྲིད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའི་ཁྲོད་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་མང་གི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་དངོས་ཡོད་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཉམས་ཞིབ་གནང་གལ་ཆེ་བའི་འབོད་སྐུལ་དང་འབྲེལ། བོད་དེ་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ནས་རང་དབང་གཙང་མའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་ལོག་ཁྲིད་འོག་ཕེབས་ཏེ་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་ན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་དང་འགལ་བ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་བོད་ནང་རང་སྣང་གང་ཤར་ཆོག་གི་རེད་ཟེར་བའི་བརྡ་ལན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། ཁེ་ཎ་ཌ་གཞུང་གཙོས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་བཞེངས་ཕྱོགས་ལ་འགྱུར་བ་གནང་དགོས་པ་དང་། དེ་ལྟར་མ་འབྱུང་ཚེ་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་རེད་ཟེར་ཡང་ནས་ཡང་དུ་མ་བཤད་རོགས་ཞེས་ཞུ་སྐུལ་གནང་འདུག
དེ་བཞིན་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Garnett Genuis ལགས་ཀྱིས་༸ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་མགྱོགས་མྱུར་གློད་བཀྲོད་ཡོང་ཐབས་སུ་གཞུང་སྒེར་གཉིས་ནས་ཕྱག་རོགས་གནང་དགོས་པ་དང་ཁོང་དང་ཁོང་གི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པས་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ལས་ཁུངས་ཤིག་སླར་གཉེར་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་ཞུ་གཏུག་གནང་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མིིའི་སྐད་ཡིག་རྩ་མེད་གཏོང་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར་བོད་ནང་གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་རང་སྐད་ཐོག་སློབ་གཉེར་བྱ་རྒྱུ་ལས་ལྡོག་སྟེ་རྒྱ་སྐད་དང་རྒྱ་ཡིག་ཐོག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་བཞིན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་བོད་མིའི་སྐད་དང་ཡི་གེ་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙན་གནོན་བྱེད་སྟངས་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་རོགས་ཞེས་གསུངས་པར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་བོད་ཀྱི་ནང་ཆོས་དེ་རྒྱ་གར་ནས་ཡོང་བ་ཞིག་དང་དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཡིག་གཟུགས་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཡི་གེར་དཔེ་བླངས་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་དང་སྐད་ཡིག་གཅིག དེ་བཞིན་རིག་གཞུང་གཅིག་ཅེས་པའི་མིང་བྱང་འོག་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་ཐེར་འདོན་གྱིས་ཞུ་གཏུག་གནང་ཡོད་པ་རེད།
སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་ད་དུང་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་༸ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་དེ་བོད་ནང་མནར་གཅོད་མྱངས་དང་མྱོང་བཞིན་པའི་བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་གི་གནས་སྟངས་མཚོན་གྱི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་མ་ཟད། ལྷ་ས་ཁུལ་དུ་༸པཎ་ཆེན་སྐུ་ཕྲེང་བཅུ་པ་མཆོག་གི་༸སྐུ་པར་སྒྲིག་གཤོམ་གནང་བ་ལས་རྒྱ་ནག་གི་བསྐོ་བཞག་བྱས་པའི་རྒྱལ་མཚན་ནོར་བུའི་པར་མཐོང་རྒྱུ་མེད་པ་ནི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བསྐོ་བཞག་བྱས་པའི་པཎ་ཆེན་ཡང་སྲིད་ལ་བོད་མིས་དུས་ནམ་ཡང་འཁྲུལ་བྲལ་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་གི་མེད་པའི་མཚོན་དོན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཅི་སྟེ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་རང་དབང་གི་སྒོ་ནས་༸སྐུ་འཚོ་བཞུགས་ཡོད་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནའང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ནང་པའི་ཆོས་དང་གཞུང་ལུགས་ཁག་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བཙན་འཕྲོག་བྱས་པ་དེས་མ་འོངས་ཆོས་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་དཀའ་བ་ཞིག་ཆགས་ངེས་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག
དེ་བཞིན་བྱེས་ཀྱི་གདན་ས་བཀྲིས་ལྷུན་པོ་དགོན་པའི་མཁན་པོ་གཟིག་རྒྱབ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་ཉན་ཞིབ་དེའི་ཐོག་ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་ནས་༸པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་གནས་སྟངས་ཤེས་རྟོགས་སླད་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཡོད་པའི་ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་ཚབ་མི་སྣས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དང་དངོས་སུ་མཇལ་འཕྲད་ཐུབ་ཐབས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་གཏན་འབེབས་གནང་དགོས་པ་དང་། རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩ་བ་ནས་མེད་པར་ངོས་བཞེས་མཚོན་རྟགས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་རིགས་ཕུལ་ཐབས་གནང་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཁེ་ཎ་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་སུ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་དུས་ཆེན་ཉིན་མོར་ལས་འགུལ་སྤེལ་གནང་ཡོང་བ་སོགས་དོན་ཚན་ལྔ་ཅན་ཞུ་གཏུགས་གནང་འདུག
