རྒྱ་ནག

འདི་ལོའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ COP ཞེས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁོར་ཡུག་གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ཉེར་ལྔ་བ་དེ་སཱི་པན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ Madrid དུ་དེ་རིང་ནས་དབུ་འཛུགས་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། ཚོགས་ཆེན་དེའི་ཐོིག་སཱི་པཱན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་དང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་གཉིས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༠༠ ལྷག་གི་སྐུ་ཚབ་དབུ་བཞུགས་ཀྱི་ཐོག   ཁོར་ཡུག་གི་ཆེད་མཁས་བ་དང་ལུས་འགུལ་བ་སོགས་ཁྱོན་ཚོགས་བཅར་བ་ ༢༥༠༠༠ ལྷག་མཉམ་བཞུགས་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། ཚེས་བཅུ་གསུམ་བར་དུ་ཚོགས་རྒྱུའི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་ན་ནིང་གི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཐོག་གྲོས་མཐུན་བྱུང་བའི་དུག་རླངས་གཙོག་བསྒྱུར་གྱི་ཚད་གཞི་དམའ་རུ་གཏོང་དགོས་བའི་གྲོས་ཆོད་དེ་ལག་བསྟར་ཅི་ཙམ་ཞིག་བྱུང་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཐད་ནས་རྒྱལ་ཁབ་རིམ་པའི་སྙན་ཐོ་འབུལ་དགོས་བ་དང་། ལྷག་པར་ Paris  ཆིང་ཡིག་གི་འབྲུ་དོན་གཞིར་བཟུང་འཛམ་གླིང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ཟློག་ལ་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་གདོང་ལེན་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་སྐོར་ལ་བགྲོ་གླེང་བྱེད་གཏན་འཁེལ་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་གི་དབང་ཆ་ཆེ་ཤོས་ཁྲོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ནི་རྒྱ་ནག་ཡིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་གི་མེད་པར་བརྟེན།   བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཐད་གར་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཐོག་ཏུ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗོད་གཞིའི་སྒང་ལ་གཏམ་བཤད་བྱེད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་རག་གི་མེད་ནའང་། བོད་མིའི་སྐུ་ཚབ་པ་རྣམས་ནས་འདས་བའི་ལོ་བརྒྱད་ཙམ་གྱི་རིང་དུ་ཟུར་ཉན་གྱི་མིང་ཐོག་ནས་ཚོགས་ཆེན་དུ་ཞུགས་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བཟུང་སྟེ་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གར་སྟེགས་སུ་སྐྱེལ་ཐུབ་པ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཚོགས་ཆེན་གྱི་དུས་བབ་དང་བསྟུན་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་མཉམ་ཞིབ་ཁང་གི་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱི་ངོས་ནས་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཉེ་འཁྲེས་སུ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་གལ་གནད་དང་ཛ་དྲག་རང་བཞིན་གྱི་གནས་བབ་སྒང་ལ་ཟུར་ཚོགས་ཤིག་ཀྱང་གོ་སྒྲིག་བྱས་ཏེ།   རྒྱལ་སྤྱིའི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་དང་ཁོར་ཡུག་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་དང་ལས་འགུལ་བ་སོགས་སྐོང་འགུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། འདི་ལོ་ཡང་། སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་དང་སཱི་པཱན་ནང་གི་བོད་ཁང་གཉིས་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ནས་ཐེངས་འདིའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཉེ་འཁྲེས་ཀྱི་ཚོགས་ཁང་ཆེན་མོ། Atenee De Madrid ཞེས་པའི་ནང་དུ་ཟླ་འདིའི་ཚེས་བདུན་ཉིན་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཚོགས་བཅར་བ་མང་པོ་སྐོང་འགུག་གིས་ཉིན་གཅིག་གི་རིང་ལ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་གནད་དོན་གྱི་སྒང་ལ་ཟུར་ཚོགས་ཤིག་འཚོགས་གཏན་འཁེལ་ཡོད་པ་ལྟར། འདི་གའི་གསར་འགོད་པའི་ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་གཏམ་བཤད་གནང་པར་ཕེབས་མཁན་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱི་ཉམས་ཞིབ་པ་བདེ་ཆེན་དཔལ་མོ་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས། ཁོང་གིས་འདི་ལོའི་ཟུར་ཚོགས་དེའི་ཐོག་ས་གནས་མ་འདྲ་བ་ཁག་ལྔ་ནས་གཏམ་བཤད་པ་ལྔ་གདན་འདྲེན་ཞུས་ཏེ།  བོད་མཐོ་སྒང་གི་གཏན་འཇགས་ཀྱི་འཁྱགས་རོམ་ཞུ་བཞིན་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་དང་། དེ་བཞིན།  བོད་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་ཚ་འགྱུར་དང་ཨེ་ཤ་ཡའི་མ་འོངས་པ། གཞན་ཡང་རྒྱུ་རྐྱེན་སྣ་མང་གི་ཁྲོད་དུ་བོད་མཐོ་སྒང་དུ་རང་བྱུང་གི་གོད་ཆག་མང་དུ་ཡོང་སྲིད་པའི་གནས་བབ་སོགས་ཀྱི་སྒང་ལ་གཏམ་བཤད་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པ་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། རྩ་བའི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གིས་ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་ཆེན་ལ་དམིགས་པའི་འབོད་སྐུལ་དོན་ཚན་ལྔ་ཅན་གྱི་ཞུ་ཡིག་ཅིག་སྐད་ཡིག་ལྔ་ཡི་ནང་དུ་བྲིས་ནས་ཚོགས་བཅར་བ་རྣམས་ལ་འདོན་སྤེལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དེའི་ནང་གི་དོན་ཚན་ལྔ་ལས་དང་པོ་གཉིས་ནི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་ལྷན་ཚོགས། (UNFCCC) ཞེས་པར་ཕུལ་ནས་བོད་མཐོ་སྒང་དེ་བོད་ཙམ་མིན་པར་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ཆུ་མཛོད་ལྟ་བུར་ཆགས་ཡོད་པའི་གལ་གནད་ངོས་འཛིན་བྱས་ཏེ་ཚོགས་ཆེན་གྱི་བརྗོད་གཞིར་འཇོག་དགོས་པ་དང་། དེ་བཞིན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་གནམ་གཤིས་ལ་འགྱུར་ཟློག་ཇི་ལྟར་འཕེལ་བཞིན་པར་རྟོག་ཞིབ་པ་གཏོང་རྒྱུའི་ཞུ་སྐུལ་ཡིན་པ་དང་། དོན་ཚན་ཕྱི་མ་གཉིས་ནི་རྒྱ་ནག་གི་བཟོ་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་གྱིས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་དང་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་ལ་དོ་ཕོག་ཆེན་པོ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་འདོན་གྱིས། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་བཟོ་ལས་འཛུགས་སྐྲུན་དང་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་གཏོང་བཞིན་པ་རྣམས་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་བའི་འབོད་བརྡ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། དོན་ཚན་མཐའ་མ་དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱི་མང་ཚོགས་ལ་རེ་སྐུལ་བྱས་ཏེ། བོད་འདི་སའི་གོ་ལའི་སྣེ་མོ་གསུམ་པའམ།    ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡིའི་མི་འབོར་ཐེར་འབུམ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་ཚེ་སྲོག་གི་གཞི་རྟེན་ཡིན་པར་བརྟེན།    རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཁོར་ཡུག་ལས་འགུལ་ཆེན་པོ་ཞིག་སྤེལ་དེ་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ལ་བདག་གཅེས་བྱེད་རྒྱུའི་འབོད་སྐུལ་བཅས་ཡིན་པ་རེད། གཞིི་རྩའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གོ་ལའི་ཁོར་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་དང་པོ་དེ་ནི་འཇར་མན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ས་སྦེར་ལཱན་དུ་སྤྱི་ལོ་ ༡༩༩༥ ལོར་ཐོག་དང་པོ་སྐོང་འཚོགས་བྱས་ཏེ།  འཛམ་གླིང་གི་ཁོར་ཡུག་དང་གནམ་གཤིས་ཀྱི་འགྱུར་ཟློག་གི་གནད་དོན་སྐོར་ལ་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ནས་བཟུང་། ལོ་བསྟུད་མར་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱ་ཁབ་འདྲ་མིན་གྱི་ནང་དུ་ལོ་རེར་ཐེངས་རེ་འཚོགས་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད།   ཉེ་ལམ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནམ་གཤིས་དཔྱད་རིག་ཚོགས་པས་དེ་གའི་སྙན་ཐོའི་ནང་། གོ་ལའི་མཁའ་རླུང་ཁྲོད་ཀྱི་དུག་རླངས་གཙོག་བསྒྱུར་གྱི་ཚད་གཞི་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོའི་ནང་དེ་སྔ་བྱུང་མྱོང་མེད་པར་ཚད་མཐོ་ཤོས་སུ་སླེབས་ཡོད་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་བའི་ཁྲོད ཐེངས་འདིའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་ཚོགས་ཆེན་དེ་ཧ་ཅང་གནས་འགག་ཆེན་པོར་གྱུར་ཡོད་པ་རེད།  

འདས་པའི་ལོ་ངོ་ ༤༠ ལྷག་གི་རིང་ལ་བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེ་གནང་མཁན་དང་བོད་དོན་ཆེད་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ལས་འགུལ་སྤེན་་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Sandesh Meshram ལགས་ཀྱིས་ཁ་སང་ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་ཚོུད་ ༡༠ སྟེང་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་ནས་Janjagaran Cycle Yatra "Free Tibet, Save India” འམ་བོད་ཀྱི་རང་དབང་དང་རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་འཇགས་ཞེས་པའི་བརྗོད་ཚིག་འོག་རྒྱ་གར་མི་མང་ལ་བོད་དོན་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བའི་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ལས་འགུལ་ཐེངས་བཞི་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་འཕགས་བོད་མཛའ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཞོན་དང་ཧི་མཱ་ཅལ་དབུས་གཞུང་གི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་རིགས་བདག་སྐུ་ཞབས་ Dr Kuldeep Chand Agnihoti མཆོག་དང་ཧིན་བོད་མཛའ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Ajay Singh ལགས། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་བཀའ་བློན་ཆོས་སྐྱོང་དབང་ཕྱུག་མཆོག་བཅས་རྣམ་པ་གསུམ་གྱིས་དབུས་པའི་ས་གནས་བོད་མི་དང་རྒྱ་གར་བ། དེ་བཞིན་ཕྱི་རྒྱལ་བ་སོགས་མང་ཚོགས་ཁག་གཅིག་འདུ་འཛོམས་གནང་འདུག བོད་དོན་ཆེད་རྐང་འཁོར་སྐོར་བསྐྱོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Sandesh Meshram འམ་བོད་མིང་ལ་བསམ་གཏན་ཡེ་ཤེས་ལགས་ནས་ཐོག་མར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༦ ལོར་བཞུགས་སྒར་དྷ་རྨ་ས་ལ་ནས་ལྡི་ལི་བར་ཞི་བའི་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་བར་བོད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་འབྲེལ་བའི་རྐང་འཁོར་སྐོར་བསྐྱོད་ཐེངས་གསུམ་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་རེད། ད་རེས་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ཐེངས་བཞི་པ་འདི་ཁ་སང་ཟླ་ ༡༢ ཚེས་ ༡ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་ཚོུད་ ༡༠ སྟེང་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་ཆེ་ཁག་ ༡༢ ནང་ཕྱི་ལེ་ ༧༥༠༠ ལྷག་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་བོད་མིའི་གཞིས་སྒར་མོན་གྷོ་འདོད་རྒུ་གླིང་དུ་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཉིན་མོ་སྟེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་མཇུག་སྒྲིལ་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ལས་འགུལ་གྱི་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོ་ཐོག་ལ་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འཕགས་བོད་འབྲེལ་མཐུད་ལས་ཁང་གི་འབྲེལ་མཐུད་པ་འཇིགས་མེད་ཚུལ་ཁྲིམས་ལགས་ཀྱི་སྐུ་ཞབས་ Sandesh Meshram ལགས་ཀྱིས་ད་རེས་བོད་དོན་ཆེད་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ཐེངས་བཞི་པ་འདི་སྤེལ་བའི་དགོས་དམིགས་དང་ལས་འགུལ་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་སོགས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་འཕགས་བོད་མཛའ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཞོན་དང་ཧི་མཱ་ཅལ་དབུས་གཞུང་གི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་རིགས་བདག་སྐུ་ཞབས་ Dr Kuldeep Chand Agnihoti མཆོག་དང་ཧིན་བོད་མཛའ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Ajay Singh ལགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ཁོང་གི་ལས་འགུལ་འདི་ལེགས་གྲུབ་ཡོང་བར་རེ་སྨོན་ཤུགས་དྲག་ཞུ་རྒྱུ་དང་། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་ཧི་མཱ་ཅལ་གྱི་ལྷ་དང་ལྷ་མོ་ཚོའི་བྱིན་མཐུ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་མང་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་གོ་རྟོགས་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་ཐུབ་པའི་ཐུགས་རེ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་སོགས་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་བཀའ་བློན་ཆོས་སྐྱོང་དབང་ཕྱུག་མཆོག་གིས་འདིར་ཕེབས་པའི་སྐུ་མགྲོན་རྣམ་པ་གཙོས་པའི་མི་མང་ཡོངས་ལ་རང་ཉིད་སྒེར་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་ཞུ་རྒྱུ་དང་། དེ་སྔ་སྐུ་ཞབས་ཁོང་དང་ལྷན་དུ་བོད་དོན་གྱི་ལས་འགུལ་ཁག་གཅིག་སྤེལ་མྱོང་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་བསྐྱར་དྲན་གནང་བ་མ་ཟད། སྐུ་ཞབས་མིཤ་རཱམ་ལགས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱ་གར་མང་ཚོགས་ལ་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བའི་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ལས་འགུལ་འདི་འགེགས་མེད་ལེགས་གྲུབ་དང་བོད་མིའི་གཞིས་སྒར་མོན་གྷོར་བདེ་ལེགས་ངང་ཕེབས་འབྱོར་ཐུབ་པའི་རེ་སྨོན་ཞུས་ཡོད་པ་རེད། བོད་དོན་ཆེད་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ལས་འགུལ་སྤེན་་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Sandesh Meshram ལགས་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་དེད་དཔོན་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ལྷ་ཕྱག་སྔོན་བཏང་བ་དང་སྦྲགས། ཐེངས་འདིའི་བོད་དོན་གོ་རྟོགས་སྤེལ་བའི་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ལས་འགུལ་འདི་བཞིན་དེ་རིང་ནས་འགོ་འཛུགས་ཞུས་ཏེ་ཕྱི་ལེ་ ༧༥༠༠ ལྷག་ཡོད་པའི་མངའ་སྡེ་ཆེ་ཁག་དང་གྲོང་གསེབ་བཅས་པ་བརྒྱུད་ནས་ཟླ་བ་གསུམ་དང་ཉིན་བཅུའི་འགྲུལ་བཞུད་གནང་དགོས་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་མ་ཟད། ཁྱེད་རྣམ་པས་གུས་པར་བྱིན་གྱིས་རླབས་པའི་མཐུ་ལ་བརྟེན་ནས་ལེགས་གྲུབ་ཐུབ་པའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད་ཅེས་སོགས་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སྐུ་ཞབས་ Sandesh ལགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་བོད་སྐྱོབ་ཅེས་པའི་བོད་དོན་གོ་རྟོགས་ཀྱི་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ཅིག་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་ལྔའི་ནང་དུ་སྤྱི་ལེ་ ༤༠༠༠ ལྷག་ལ་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། མདྱ་མངའ་སྡེ་དང་ཆ་ཏིས་གྷར་མངའ་སྡེ། ཨོ་ཌི་ཤ་མངའ་སྡེ། ཨན་ཌ་ར་མངའ་སྡེ། ཏེ་ལཎ་གྷ་ན་མངའ་སྡེ་བཅས་ཡིན་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་རྐང་འཁོར་སྐོར་སྐྱོད་ཐེངས་པའི་ལས་འགུལ་དེ་མངའ་སྡེ་མདྱ་མངའ་སྡེའི་གྲོང་ཁྱེར་ནག་པུར་ནས་ཨུ་ཊར་མངའ་སྡེའི་གྲོང་ཁྱེར་རྡོ་རྗེ་གདན་ལ་སྤྱི་ལེ་ ༡༢༠༠ ཡི་ས་ཐག་བརྒྱུད་ནས་བོད་སྐྱོབ་ཅེས་པའི་འབོད་ཚིག་འོག་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད། དེ་རྗེས་ཁོང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢༠ ཉིན་བོད་དོན་གོ་རྟོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཐེངས་གསུམ་པ་དེ་བྷི་ཧཱར་མངའ་སྡེའི་གནས་མཆོག་རྡོ་རྗེ་གདན་ནས་འབྲས་ལྗོངས་དང་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་རྣ་ཐོས་ལ་བར་དུ་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་དབར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོ་དམག་འཁྲུག་ཤོར་བའི་དྲན་གསོ་ཆེད་དུ་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༡༢ ཐོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་སྐད་ཡིག་སློབ་གཉེར་བྱ་རྒྱུའི་རང་དབང་དང་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པ་ཞུ་གཏུག་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་བོད་མི་ཚོར་རང་ཉིད་ཀྱི་ལུང་པའི་ནང་དུ་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་སློབ་གཉེར་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུར་གདོང་ལེན་ཆེན་པོ་གནང་དགོས་པའི་ངལ་བ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག ཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༧ དང་ ༢༨ བཅས་ཉིན་གཉིས་ཀྱི་རིང་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་དུ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༡༢ པ་ཚོགས་ཡོད་པ་དང། ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གླེང་བརྗོད་གཙོ་བོ་ “Education, Language and the Human Rights of Minorities “ ཞེས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་དང་སྐད་ཡིག་ཐོབ་ཐང་ཡིན་འདུག་ཅིང། ལྷན་ཚོགས་ཐོག་སུད་སི་བོད་མིའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་དང་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་སྐུ་ཚབ་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་སྐད་ཡིག་སློབ་གཉེར་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ལ་རྡོག་རོལ་འཚབ་ཆེན་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་བོད་མི་ཚོར་རང་ཉིད་ཀྱི་ལུང་པའི་ནང་དུ་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་སློབ་གཉེར་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུ་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་སྐུ་ཚབ་འཐུས་མིའི་ངོས་ནས་སྐར་མ་གཉིས་ཀྱི་རིང་ཞུ་གཏུག་སྙན་སེང་ཞུ་རྒྱུའི་དུས་ཡུན་སྐབས་སུ་སུད་སི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཁང་གི་ལས་བྱེད་འཕྲིན་ལས་ཆོས་སྐྱིད་ལགས་ཀྱིས་ Society for Threatened People ཞེས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་དབང་སྒྱུར་འོག་ལྷུང་བའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་སླད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་པའི་མིང་ཐོག་ནས་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་རང་དབང་གནས་བབ་སྐོར་གླེང་བ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཐོག་རྒྱ་སྐད་ལ་གཙོ་དམིགས་ཀྱིས་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་འོག་ཏུ་བོད་ནང་གི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་རྒྱ་ཡིག་གཙོ་བོར་སློབ་ཁྲིད་ལས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་བཀག་འགོག་དང། དགོན་སྡེ་ཁག་ཏུ་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་འཛིན་གྲྭ་མེད་པ་བཟོས་པ། བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་སློབ་ཐོན་བོད་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་ལས་ཀའི་གོ་སྐབས་མེད་པ། དེ་བཞིན་བཀྲིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་དང་ཀི་རྟི་དགོན་པའི་དགེ་འདུན་པ་བསོད་ནམས་དཔལ་ལྡན་ལགས་མཚོན་པའི་བོད་ནང་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་པ་ཚོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཆབ་སྲིད་ཉེས་མིང་གཡོག་ནས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་དང་བཙོན་བཅུག་བྱས་པ་བཅས། ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་བོད་མི་ཚོར་རང་ཉིད་ལུང་པའི་ནང་ལ་རང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སློབ་གཉེར་དང་སློབ་ཁྲིད་བྱ་རྒྱུུ་མེད་པ་བཟོས་པ་མ་ཟད་སྐད་ཡིག་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་རང་དབང་ལ་གདོང་ལེན་གནང་དགོས་པའི་ངལ་བ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ཁོང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་རང་དབང་དང་འབྲེལ། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་ཆེ་གྲས་ཡར་ཆེན་སྒར་དང་བླ་རུང་སྒར་གཏོར་བཤིག་དང་གྲྭ་བཙུན་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བ། ལྷག་པར་དུ་ད་བར་བོད་ནང་བོད་མི་ ༡༥༤ ནས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་དང་གནང་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་དང། དེ་དག་ཁྲོད་ནས་བོད་མིའི་ཁག་གཅིག་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་འོག་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད་སྐོར་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་སྙན་སེང་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ། ལྷན་ཚོགས་དེ་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་བྱ་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་དོན་འཁྱོལ་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་མཁན་ཐོག་ཁྲིམས་མཐུན་མིན་པའི་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་གི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་མཚམས་བཞག་དགོས་པ་དང། དེ་བཞིན་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་པ་བཀྲིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་དང་བསོད་ནམས་དཔལ་ལྡན་ལགས་མཚོན་པའི་ད་བར་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་པ་རྣམས་འཕྲལ་དུ་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་རེ་འདུན་ཡང་ཆེད་འདོན་གནང་ཡོད་པ་རེད། སྐབས་དེའི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་གཞན་ཡང་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་གནང་མཁན་ Mélanie Blondelle ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱལ་ཁབ་བརྟན་ལྷིང་དང་འཆམ་མཐུན་ཞེས་པའི་མིང་ཐོག་བོད་ནང་གི་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་དེ་བཞིན་སྐད་ཡིག་གཉིས་པའི་ཁོངས་སུ་བཞག་པ། བོད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་མཁན་གྱི་སྒེར་གཉེར་སློབ་གྲྭ་ཁག་དགོན་སྡེ་ཁག་གཞུང་གིས་སྟངས་འཛིན་དང་ཚོད་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང།  རྒྱ་སྐད་གཙོ་འཛིན་སྲིད་བྱུས་རྐྱེན་པས་བོད་མི་ཚོར་ལས་ཀའི་གོ་སྐབས་ཤོར་བ་སོགས་ཉིན་རེའི་འཚོ་བར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་བོད་པའི་སྐད་ཡིག་དེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་ནང་གི་སྐད་ཡིག་རྙིང་ཤོས་བཞིའི་ཁོངས་ནས་གཅིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང། བོད་མིའི་ངོ་བོ་མཚོན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་དེ་ལྟ་བུའི་སྐད་ཡིག་དེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྡོག་རོལ་གཏང་ཚེ་བོད་མིིའི་རིག་གཞུང་རྡོག་རོལ་གཏང་བ་གཅིག་དང་མཚུངས་རེད་ཅེས་བརྗོད་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ལྷན་ཚོགས་དེ་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པའི་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པ་དང་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་མིའི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་མཚོན་པའི་ཤེས་རིགས་ཀྱི་ལས་འཆར་ཁག་གི་ཐོག་ལ་དཔལ་འབྱོར་རམ་འདེགས་ཞུ་དགོས་གལ་ཡིན་པ་ནན་བརྗོད་ཀྱང་གནང་འདུག རྩ་བའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལྷན་ཚོགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོ་ནས་ལོ་ལྟར་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་དུ་ཚོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང། ལྷན་ཚོགས་དེའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ ནི་འཛམ་གླིང་ནང་ཡོད་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ཚོའི་ཆོས་དང་རིགས་གཞུང། སྐད་ཡིག་རང་དབང་བཅས་མི་ཉམས་སྲུང་སྐྱོབ། དེ་དག་གནད་དོན་གླེང་སའི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།  འདི་ལོའི་ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཐོག་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དང། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ། ཆེད་ལས་མི་སྣ། ཤེས་ཡོན་ཅན། གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཚོགས་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཚན་ཚོགས་བཅར་ཁྱོན་ ༦༠༠ ལྷག་ལྷན་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་རེད། རེས་གཟའ་སྤེན་པའི་ཉིན་སུད་སི་དང་ལིག་ཏེན་སིཊཡན་བོད་རིགས་མི་མང་གོ་སྒྲིག་འོག་ཉེ་ཆར་བོད་དོན་ཆེད་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་མཁན་ནས་འདས་གྲོངས་སུ་འགྱུར་བ་བོད་མི་ཡོན་ཏན་ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་ད་བར་བོད་དོན་ཆེད་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་མཁན་ཚོར་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁམས་སེར་ཤུལ་རྫོང་རྫ་དབོན་པོར་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་ཚོའི་ཆེད་དུ་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཛུ་རིག་ནང་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་རྔམ་སྟོན་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། ལས་འགུལ་དེའི་ཐོག་ལ་སུད་སུ་བོད་མི་ཚོགས་པ་དང། སུད་བོད་མཐུན་ཚོགས། ཡོ་རོབ་བོད་རིགས་གཞོན་ནུ་མཐུན་ཚོགས། གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་དང། དེ་བཞིན་ས་གནས་བོད་མི་བཅས་ཀྱི་ལག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་དང། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་དམར་གསོད་མཚམས་འཇོག་དགོས། རྒྱ་དམར་བོད་ནས་ཕྱིར་ལོག་བྱེད་དགོས། བོད་འབར་བཞིན་འདུག་ཅེས་སོགས་ཀྱི་སྐད་འབོད་ཚིག་འགོ་ནས་ཛུ་རིག་ཁྲོམས་གཞུང་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཡན་ལག་ལས་ཁུངས་བར་དུ་ཞི་བའི་རྔམ་སྟོན་འདུག

དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཕྱག་ཚོད་བཅུ་བའི་ཐོག  རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁོར་ཡུག་གི་ཚོགས་ཆེན་འཚོགས་ལ་ཉེ་བ་དང་སྟབས་བསྟུན་གྱིས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁོར་ཡུག་ཚན་པ་དང་། དེ་བཞིན་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཆེ་ཁག་ལྔ་སོགས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་ཚོགས་སྐྱིད་བཅུ་ཡིས་མཱེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་ནས་རྡ་རམ་ཀོ་ཊི་བར་དུ་གོམ་བགྲོད་ཀྱིས།  བོད་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་བབ་ཛ་དྲག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་དང་གོ་རྟོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་སོང་། དེ་རིང་གི་གོ་རྟོགས་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེའི་ནང་དུ་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་གི་འཐུས་ཚབ་པ་དང་གཞན་ཡང་བཞུགས་སྒར་ཁུལ་གྱི་ཕྱི་གླིང་བ་སོགས་ཁྱོན་མི་བརྒྱ་སྐོར་ཞིག་གིས་མཉམ་ཞུགས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་ཚོའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་གླེང་བརྗོད་ཀྱི་ནང་དུ།  འདས་བའི་ཟླ་ངོ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ནང་དུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཁོར་ཡུག་ཉམས་རྒུད་ཀྱི་གནས་བབ་དེ་ཛ་དྲག་རང་བཞིན་ཞིག་ཡིན་པར་ངེས་ཤོས་རྙེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་།  ད་ཆ་བོད་ནང་དུ། གནམ་གཤིས་ཚ་འགྱུར་གྱི་དྲོད་ཚད་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གོ་ལའི་ཚ་དྲོད་ལས་ལྡབ་གསུམ་གྱིས་འཕར་གྱི་ཡོད་པར་འཁོད་ཡོད་པ་མ་ཟད།  བོད་དང་ཧི་མ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་ཁུལ་དུ། ལོ་རེར་འཁྱགས་རོམ་ཏོན་ཐེར་འབུམ་བརྒྱད་རེ་ཞུ་བཞིན་པར་མངོན་གསལ་གྱིས།  བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གིི་གནས་བབ་ཛ་དྲག་ཆགས་བཞིན་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག དེ་བཞིན་གོམ་བགྲོད་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱག་ཏུ་སྦྱར་ཡིག་སྣ་མང་བསྣམས་ཏེ་འཛམ་གླིང་འདི་མེ་ལྕེ་ཁྲོད་ན་ཡོད། བོད་མཐོ་སྒང་གི་འཁྱགས་རོམ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཅེས་པ་དང་། བོད་ནང་དུ་ཁོར་ཡུག་གི་དྲང་བདེན་དགོས་ཞེས་པ། གཞནང་ཡང་།  བོད། འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཅེས་པ་སོགས་ཀྱི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་འབོད་བརྡ་སྣ་མང་དང་མཉམ་དུ།  ས་ཚུགས་འདྲ་མིན་ནས་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་གི་འཐུས་ཚབ་པའི་བོད་ནང་ཁོར་ཡུག་གཏོར་བཅོམ་སྤྱི་དང་། སྒོས་སུ་ཤིང་ནགས་གཅོད་འབྲེག་དང་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན། དེ་བཞིན་ཆུ་མཛོད་གསར་རྒྱག་དང་འབྲོག་པ་གནས་སྤོར་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་གཏམ་བཤད་གནང་སྟེ། རྒྱལ་སྤྱའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་བབ་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་སོང་། འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་དེ་རིང་གི་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་བཅུ་ཡི་སྣ་འདྲེན་གྱི་འབྲེལ་མཐུད་པ།  རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་འབྲེལ་མཐུད་ཚོགས་པའི་ཉམས་ཞིབ་པ། འབུམ་རམས་པ་བློ་བཟང་དབྱངས་མཚོ་ལགས་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས།  ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་བའི་ཚེས་གཉིས་ནས་བཅུ་གསུམ་བར་གྱི་ཉིན་གྲངས་བཅུའི་རིང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁོར་ཡུག་གི་ཚོགས་འདུ་འཚོགས་ལ་ཉེ་བ་དང་བསྟུན།  བཞུགས་སྒར་གྱི་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་བཅུ་ཡིས་གཅིག་གྱུར་གྱིས་བོད་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་བབ་དེ་ཛ་དྲག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་པའི་ཞུ་སྐུལ་ཡོང་ཆེད་དང་། དེ་བཞིན་བོད་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་ཉམས་རྒུད་དེས་ཁྱིམ་མཚེས་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ཡང་དོ་ཕོག་འགྲོ་ངེས་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་གོ་རྟོགས་སྤེལ་ཆེད་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེ་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པ་ཞིག་ཡིན་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། གཞན་ཡང་། དབུས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ། མགོན་པོ་དོན་འགྲུབ་ལགས་ཀྱིས་གསར་འགོད་པར། རྩ་བའི་བོད་མཐོ་སྒང་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྒང་གི་འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པར་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ནའང་།  ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་གནོད་ཤུགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་རྣམས་ཀྱི་རང་རྒྱལ་གཙོར་འཛིན་གྱི་ཁེ་ཕན་སོགས་ཀྱི་ཚོང་ལས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས། བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གནས་བབ་དེ་ཛ་དྲག་གི་གནས་བབ་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་པར་ངོས་འཛིན་གསལ་བོ་ཞིག་ཡོང་གི་མེད་དུས།  དེ་རིང་གི་གོ་རྟོགས་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེ་བརྒྱུད་ནས་གནས་ཚུལ་དེ་གསལ་འདོན་བྱེད་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་གསུངས་སོང་།

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོ་སུད་སི་རྒྱལ་ས་སྦན་ནང་དུ་སུད་བོད་མཐུན་ཚོགས་དང་ Society  for Threatened People ཞེས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པའི་གཉིས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག Surveillance and oppression འམ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ལྟ་སྲུང་དང་དྲག་གནོན་འོག་བོད་དང་ཤར་ཏུར་ཀི་སི་ཐན་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་ཡོད་པའི་མང་ཚོགས་ཐོག་འཇིགས་སྐུལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་སོང་། བགྲོ་གླེང་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Fabian Molina ལགས་དང་། སུད་སི་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྡེ་ཚན་འབྲེལ་ལས་བྱེད་ Pascal Hubatka ལགས། ༸གོངས་ས་མཆོག་གི་ཡོ་རོབ་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས། དེ་བཞིན་འཛམ་གླིང་ཡུར་གུ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ Dolkun Isa ལགས་དང། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་ཉམས་ཞིབ་པ་ Kai Strittmatter ལགས་བཅས་གསུང་བཤད་གནང་ཕྱིར་ཆེད་ཕེབས་གནང་འདུག སྐབས་དེར་ཁོང་རྣམས་ནས་གཙོ་བོ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཚད་མཐོའི་འཕྲུལ་རིགས་བཀོལ་སྤྱོད་བརྒྱུད་དེ་རྒྱ་ནག་སྤྱི་དང་སྒོས་བོད་དང་ཤར་ཏུར་ཀི་སི་ཐན་མང་ཚོགས་ཐོག་དྲག་གནོན་དང་ལྟ་སྲུང་གིས་ཁུལ་དེའི་ནང་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་སྟངས་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཚད་མཐོའི་ལྟ་སྲུང་འཕྲུལ་རིགས་ཚོང་འགྲེམས་དང་ཤུགས་རྐྱེན་རྒྱ་ཁྱབ་གཏོང་བཞིན་པའི་དུས་སྐབས་འདིར་སུད་སིས་གཙོས་པའི་ནུབ་ཕྱོགས་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་ཉེན་འཚབ་ཆེན་པོ་དང་གདོང་ལེན་ཇེ་ཆེར་འགྲོ་བཞིན་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ལ་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་ལས་རིམ་གོ་སྒྲིག་གནང་མཁན་སུད་སི་བོད་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ Thomas Buechli ལགས་ཀྱིས་གསར་འགོད་པའི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གྱིས་བགྲོ་གླེང་གི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་འོག་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པའི་མི་སྣ་རྣམས་ལྷན་བཞུགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གི་མང་ཚོགས་ཐོག་སྤེལ་བཞིན་པའི་སྡུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་བྱ་སྤྱོད་གསལ་འདོན་བྱ་རྒྱུ་དང་ད་ལྟའི་དུས་སྐབས་འདིར་ང་ཚོ་ཚང་མས་ཆིག་སྒྲིལ་ཐོག་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་གདོང་ལེན་བྱ་རྒྱུའི་ནུས་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱ་ཁྱབ་བྱེད་བཞིན་པའི་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ཚོང་འབྲེལ་ཐབས་བྱུས། ཚད་མཐོའི་འཕྲུལ་རིགས་ལྟ་སྲུང་ཡོ་ཆས་ཚོང་འགྲེམས་བཅས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་སུད་སི་ནང་རྒྱ་ཁྱབ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པར་བརྟེན། སུད་བོད་མཐུན་ཚོགས་གཙོ་གྱུར་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་ནས་གནད་དོན་དེའི་ཐོག་ས་གནས་མང་ཚོགས་ལ་གོ་རྟོགས་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པ་དང། བགྲོ་གླེང་ལས་རིམ་དེ་ཡང་ལས་འགུལ་དེའིི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།   ཁ་སང་ཕྱི་དྲོའི་བགྲོ་གླེང་ཚོགས་འདུ་དེའི་སྔ་རོལ་དུ་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་སྦན་ནང་དུ་ཡོ་རོབ་གཞོན་ནུ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་སྲིད་བྱུས་འོག་བོད་དང་ཤར་ཏུར་ཀི་སི་ཐན་ནང་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་གསལ་འདོན་ཆེད་མར་མེ་རྔམ་སྟོན་གྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། ལས་འགུལ་ཐོག་འཛམ་གླིང་ཡུར་གུ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ Dolkun Isa ལགས་དང་༸གོངས་ས་མཆོག་གི་ཡོ་རོབ་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་དབང་སྒྱུར་འོག་ལྷུང་བའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་སླད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་པ་ Society  for Threatened People བཅས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་གཙོས་པའི་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ལྷན་འཛོམས་གནང་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་ཉིན་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་བོད་ནང་གི་ཕྱི་དྲོ་ཆུ་ཚོད་བཞི་པ་ཡོལ་ཙམ་ལ་བོད་མདོ་སྨད་རྔ་བའི་རྨེའུ་རུ་མ་ཡུལ་ཚོ་དང་ཐག་ཉེའི་གྲོང་བར་ནས་དགུང་ལོ་ ༢༤ ཙམ་ཕེབས་པའི་བོད་མི་ན་གཞོན་ཡོན་ཏན་ལགས་ཀྱིས་སྐུ་ལུས་ཞུགས་འབུལ་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལ་ངོ་རྒོལ་གནང་རྗེས་སྐུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་ཡིད་སྐྱོའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཀིརྟིའི་བྱེས་པ་གྲྭ་ཚང་གི་བོད་གནས་འབྲེལ་མཐུད་པ་གྲྭ་བློ་བཟང་ཡེ་ཤེས་ལགས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བར་ད་ལྟའི་ཆར་ཡོན་ཏན་ལགས་སྐུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་གསལ་པོ་ཡིན་ཀྱང་། ཁོང་གི་སྐུ་ཕུང་ནང་མིའི་ཕྱག་ལ་སོན་ཡོད་མེད་དང་ས་གནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡོན་ཏན་ལགས་ཀྱི་ནང་མིས་གཙོས་པའི་ས་གནས་སུ་སྔ་རྗེས་ཀྱི་དམ་བསྒྲགས་གང་བྱེད་བཞིན་པ་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་དགུང་ལོ་ ༢༤ ཙམ་ཕེབས་པ་ཡོན་ཏན་ལགས་ནི་བོད་མདོ་སྨད་རྔ་བའི་རྨེའུ་རུ་མ་རུ་ཆེན་གཉིས་པའི་ཕ་བསོད་དོན་དང་མ་ཚེ་ཁོ་སྐྱིད་གཉིས་ཀྱི་བུ་ཡིན་པ་དང་། རྔ་བ་ཀིརྟི་དགོན་པར་གྲྭ་ཞུགས་གནང་མྱོང་ཡོད་ཀྱང་རྗེས་སུ་སྐྱ་སར་བབས་ནས་འབྲོག་པའི་འཚོ་བ་སྐྱེལ་ནས་བཞུགས་འདུག གཞི་རྩའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ནས་ད་བར་གཞིས་ལུས་བོད་མི་ ༡༥༥ ནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་ལ་མ་བཟོད་པར་ངོ་རྒོལ་གྱིས་སྐུ་ལུས་ཞུགས་འབུལ་གནང་ཡོད་པ་དང་། རྔ་བ་རྨེའུ་རུ་མ་ནས་ཡིན་པའི་རྒྱལ་གཅེས་པ་ཡོན་ཏན་ལགས་ནི་ལོ་འདི་ནང་སྐུ་ལུས་ཞུགས་འབུལ་གནང་མཁན་ཐོག་མ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད།

དེ་རིང་ BBC གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་མང་ལ་དོ་དམ་ནན་པོ་བྱས་ནས་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དུ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཕྱིར་འགྱར་དང་བསྟུན་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་ལྷན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་པས་རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་ཁྲིམས་སྒྲིག་གི་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པར་ཡུ་གུར་བ་ས་གཅིག་ཙམ་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དུ་བཅུག་ནས་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པར་སེམས་འཚབ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་བརྗོད་པ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་ནག་གིས་ངེས་པར་དུ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་ཚབ་པ་འཕྲལ་དུ་ཤིན་ཅང་ཁུལ་དུ་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུར་གཏོང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་འདུག ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པའི་རྒྱ་ནག་སྡེ་ཚན་གྱི་ངེས་སྟོན་པ་ལྕམ་ Sophie Richardson ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཐེངས་འདིར་ཕྱི་ལ་འགྱར་བའི་ཡིག་ཆ་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གིས་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དུ་ཡུ་གུར་བ་རྣམས་ལ་སེམས་ཁམས་ཀྱི་ཐོག་ནས་མནར་གཅོད་ཚ་ནན་བཏང་སྟེ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་དཔང་རྟགས་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པ་མ་ཟད་ཁྲིམས་ལུགས་ལག་ལྟར་བྱེད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཡིག་ཆ་དེ་ངེས་པར་དུ་བེད་སྤྱོད་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་བྱས་འདུག རྩ་བའི་ཐེངས་འདིར་རྒྱ་གིས་ཤིན་ཅང་གི་མི་མང་ལ་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དུ་དམ་དྲག་ནན་པོ་བྱེད་བཞིན་པའི་གསང་བའི་ཡིག་ཆ་ཕྱི་ལ་འགྱར་ཡོད་པ་དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་ཤིན་ཅང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཙོ་འཛིན་གཞོན་པ་ Zhu Hailun གྱིས་ཡུ་གུར་མི་མང་བཀག་བསྐྱིལ་བྱེད་སའི་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགོ་ཁྲིད་ཁག་གཅིག་ལ་བཏང་བའི་ཡིག་ཆ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེའི་ནང་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་གིས་ཡུ་གུར་མི་མང་ལ་སྟངས་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་དགོས་པར་སྐུལ་བའི་ཁྲོད་དུ་དོ་དམ་གྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་ཇེ་དམ་དུ་བཏང་ནས་སྒྲིག་འགལ་བྱེད་མཁན་རྣམས་ལ་ཉེས་ཆད་ནན་པོ་གཅོད་དགོས་ལུགས་དང་། དེ་བཞིན་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་རྒྱ་ཡིག་གཙོར་བཟུང་གིས་སློབ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་རྨང་གཞི་ནས་འགྱུར་བ་གཏོང་དགོས་པར་སྐུལ་སློང་བྱེད་རྒྱུ། ཡུ་གུར་བ་རྣམས་ལ་བློ་འགྱོད་ཡོད་པར་ཁས་ལེན་བྱེད་ཐབས་ཤུགས་ཆེར་བཏང་ནས་གཅིག་ཀྱང་ཕྱི་ལ་འགྲོ་ཐབས་མེད་པར་བཟོ་དགོས་སོགས་འཁོད་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག གསར་ཁང་གིས་ཐེངས་འདིར་ཕྱིར་འགྱར་བྱུང་བའི་ཡིག་ཆ་དེ་ལས་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་ཤིན་ཅང་ཁུལ་གྱི་བཀག་ཉར་ཁང་དེ་དག་ནི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་གོང་སྤེལ་དང་འཇིགས་སྐུལ་ལ་གདོང་ལེན་བྱེད་ཐབས་ཤིག་ཡིན་པར་བརྗོད་བཞིན་པ་དེ་བདེན་པ་མིན་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དེར་ དངོས་སུ་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ལ་ངེས་གཏན་གྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་བརྟན་པོའི་འོག་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་སྟངས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། ཉལ་སྟངས་དང་རུ་སྒྲིག་སྟངས། དེ་བཞིན་འཛིན་ཁང་དུ་འདུག་སྟངས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་སྒྲིག་གཞི་བརྟན་པོ་བཟོས་ཏེ་བསམ་བློ་ལ་འགྱུར་བ་བཏང་ཐོག་ཉེས་ཆད་ལྗིད་པོ་གཅོད་སའི་བཙོན་ཁང་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག གསང་བའི་ཡིག་ཆ་དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྟོག་ཞིབ་རང་བཞིན་གྱི་གསར་འགོད་ཚོགས་པ་ ICIJ ལས་ཕྱིར་འགྱར་བྱུང་ཡོད་པ་དང་ཚོགས་པ་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་ BBC དང་ Guardian  སོགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་གསར་ཁང་ ༡༧ ལྷག་མཉམ་ལས་གནང་བཞིན་པ་རེད་འདུག

རྒྱ་གཞུང་གིས་སེར་ཤུལ་རྫོང་རྫ་སྨད་ནང་དམག་མི་འབོར་ཆེན་ཞིག་འགྲེམས་འཇོག་གིས་སྲང་ལམ་ཁག་ཏུ་ཉེན་རྟོག་རླངས་འཁོར་མང་པོ་བཞག་ནས་ཡུལ་མིའི་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་གསུམ་ལ་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་འདུག ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་མོད་ཁམས་རྫ་ཆུ་ཁ་རྫ་སྨད་དབོན་པོ་སྡེ་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཡོན་ཏན་དང་ཆོས་རྒྱལ་གཉིས་ཀྱིས་རྫ་སྨད་སྲིད་གཞུང་སྒོ་འགྲམ་ནས་བོད་རང་བཙན་སྐོར་གྱི་ཞི་བའི་སྐད་འབོད་གནང་རྐྱེན་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པ་དང་། འབྲེལ་ཡོད་བོད་མི་ཞིག་གིས་འདི་གར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བར་ཁོང་གཞོན་སྐྱེས་གཉིས་རྫ་སྨད་ནང་ཉིན་གཉིས་བཀག་ཉར་གྱིས་རྡུང་རྡེག་དྲག་པོ་བཏང་རྗེས་ཁ་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་སེར་ཤུལ་རྫོང་ཐོག་ལ་ཁྲིད་འདུག ད་ལྟའི་ཆར་སེར་ཤུལ་རྫོང་གི་དམག་མི་འབོར་ཆེན་ཞིག་རྫ་སྨད་ལ་བསླེབས་ཏེ་སྲང་ལམ་ཁག་ཏུ་ཉེན་རྟོག་རླངས་འཁོར་མང་པོ་བཞག་ནས་ཡུལ་མིའི་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་གསུམ་ལ་ཧ་ཅང་དམ་དྲག་དང་དམག་སྦྱོང་བྱེད་བཞིན་པ་མ་ཟད། དམག་མི་ཕོན་ཆེན་འགྲེམས་འཇོག་གིས་ས་ཁུལ་ཡོངས་ལ་ཚོང་པ་དང་སྤྲང་པོ། དེ་བཞིན་ཡུལ་མི་དཀྱུས་མའི་ཚུལ་གྱིས་སོ་སྨྱུལ་དང་ཁག་གཅིག་གིས་རྫ་སྨད་གྲོང་བརྡལ་ལ་གློག་མིག་དང་ལྐོག་ཉན་འཕྲུལ་ཆས་བརྒྱུད་ནས་གང་སར་སོ་ལྟ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་བརྗོད་འདུག རྩ་བའི་རྫ་སྨད་སྲིད་གཞུང་ནི་རྫ་སྨད་དབོན་པོ་སྡེ་པ་དང་མཉམ་དུ་ཡོད་ཅིང་། ས་གནས་དེར་རྒྱུན་དུ་ཕྱོགས་གང་སའི་མི་འབོར་མང་པོ་འཛོམས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཡུལ་ལུང་འདྲ་མིན་ནས་ཚོང་ཁང་དང་ཟ་ཁང་། ཇ་ཁང་ཡང་མང་པོ་བཙུགས་ཡོད་པ་ལྟར་སྲིད་གཞུང་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་དབོན་པོ་སྡེ་པ་དང་ཁྲོམ་རྫ་སྡེ་པ། ཨ་རིག་རྫ་སྡེ་པ། ཝ་ཤུལ་སྡེ་པ། ཁྲོ་ཤུ་གོང་མ་སྡེ་པ། ཁྲོ་ཤུལ་འགབ་མ་སྡེ་པ་བཅས་སྡེ་པ་དྲུག་ཡོད་པ་རེད།

ཉེ་ཆར་ཁམས་སེར་ཤུལ་རྫོང་རྫ་དབོན་པོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་གྲྭ་པ་ལྔ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་ཁྲོད་དུ་ཁ་སང་མི་སྐྱ་གཉིས་ཀྱིས་བོད་རང་བཙན་གྱི་ཡིག་ཆ་གཏོར་ནས་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་གནང་རྐྱེན་ཉེན་རྟོག་པས་འཛིན་བཟུང་བྱས་འདུག བོད་མི་ཞིག་གིས་འདི་གར་གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་བར་ཁ་སང་ཉིན་རྒྱབ་བོད་ནང་གི་ཚོུད་ ༢༌༣༠ ཙམ་ལ་ཁམས་སེར་ཤུལ་རྫོང་རྫ་དབོན་པོ་སྡེ་པའི་ཡུལ་མི་ཡོན་ཏན་ཟེར་བ་ཞིག་དང་ལྷ་རྒྱལ་ལམ་ཆོས་རྒྱལ་ཟེར་བའི་མི་སྐྱ་གཞོན་སྐྱེས་གཉིས་ཀྱིས་དབོན་པོ་ཡུལ་ཚོའི་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མདུན་དུ་སྣག་ཚ་ནག་པོ་དང་དམར་པོའི་བྲིས་པའི་བོད་རང་བཙན་གྱི་ཡིག་ཆ་གཏོར་འགྲེམས་གནང་ནས་བོད་རང་བཙན་ཡིན་ཞེས་པའི་སྐད་འབོད་གནང་བར་བརྟེན་འཛིན་བཟུང་བྱས་འདུག ཁོང་གཉིས་ཀྱི་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་དེ་མ་སྤེལ་བའི་སྔོན་དུ་བརྙན་ཐུང་གཉིས་བཟོས་ཡོད་པ་དང་བརྙན་ཐུང་དེ་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུ་པར་དང་སྣག་ཚ་ནག་པོ་དང་དམར་པོས་བོད་རང་བཙན་ཞེས་པའི་ཡིག་ཤོག་མང་པོ་མཇལ་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད་དེ་བཞིན་ཁོང་གཉིས་ཀྱི་པར་བཅས་སྒྲིགས་ནས་བཀྲམས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་གཉིས་ཀྱི་སྐད་འཕྲིན་གྱི་རྒྱབ་ངོས་སུ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་ནས་རང་གི་ཁ་ཕྱོགས་ཞེས་པ་དང་སྐད་ཆ་ཞེས་པའི་མཚན་བྱང་ཅན་གྱི་རྩོམ་ཐུང་གཉིས་སྤེལ་འདུག ཡོན་ཏན་གྱི་སྐད་འཕྲིན་རྒྱབ་ངོས་སུ་རང་གི་ཁ་ཕྱོགས་ཞེས་པའི་ཁ་བྱང་འོག་ང་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་ཆེད་དུ་སྲོག་ཤོར་བའི་དཔའ་བོ་རྣམས་དང་ང་ཚོའི་མི་རིགས་ཀྱི་ཆེད་དུ་རང་བཙན་གྱིས་རྩོད་ལེན་བྱས་པས་ཕོ་རྒོད་རྣམ་པ། ཁྱེད་རྣམས་གསོད་གཅོད་དང་སྡུག་བསྔལ་གྱི་ཁྲོད་དུ་སོང་ཡོད་པ་ང་ཡི་ཐོས། ད་ལྟ་ང་ཚོ་དབོན་པོ་ནས་རང་བཙན་རྩོད་ལེན་བྱས་པས་སྤུན་གྲོགས་རྣམ་པ་ཁྱེད་ཚོ་མི་ནག་བཙོན་བྲལ་དུ་བཙན་གྱིས་ཁྲིད་སོང་བ་ང་ལ་སྐྱོ་སྡུག་ཧ་ཅང་ཆེ། མི་འགྱང་བར་ཐོན་སྤུན་ཟླ་ཞེས་བཀོད་འདུག་པ་དང་། དེ་བཞིན་ལྷ་རྒྱལ་ལགས་ཀྱི་སྐད་འཕྲིན་རྒྱབ་ངོས་སུ་སྐད་ཆ་ཞེས་པའི་མཚན་བྱང་འོག་སྡེབ་སྦྱོར་རྩོམ་ལ་མཁས་པའི་ཡོན་ཏན་ང་ལ་མེད། ལག་མཁས་བྲིས་ལ་མཁས་པའི་ཡིག་རྩལ་ང་ལ་མེད། འབྱོན་རྒྱ་ཤེས་རྒྱ་ཆེ་བའི་རིག་གནས་ང་ལ་མེད། མི་རིགས་ལ་རྒྱ་སོ་སོའི་ཕྲག་ཏུ་ཡོད། ནམ་ཡང་མི་དོར་ཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། གནས་ཚུལ་ངོ་སྤྲོད་པས་མུ་མཐུད་བརྗོད་དོན་ད་ཆ་ཁོང་གཉིས་རྫ་སྨད་ཡུལ་ཚོའི་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་ལ་བཀག་སྡོམ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་དོན་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྫ་སྨད་ནང་ཁ་སང་ཕྱི་དྲོ་ནས་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བྱས་ཏེ་ལྐོག་ཉན་འཕྲུལ་ཆས་སོགས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པར་བརྟེན་ས་གནས་མི་མང་ཕན་ཚུན་དབར་ཁ་པར་གཏང་རྒྱུ་དང་སྐད་ཆ་བཤད་རྒྱུར་དོགས་ཟོན་བྱེད་བཞིན་པས་གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་གནང་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང་། རྩ་བའི་ད་ལན་ཁོང་གཉིས་ཀྱི་ངོ་རྒོལ་འདི་ནི་ཟླ་ ༡༡ འདིའི་ནང་དུ་རྫ་དབོན་པོ་སྡེ་བར་བོད་མིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་གནང་བ་ཐེངས་གཉིས་པ་དེ་ཡིན་པ་དང་། ངོ་རྒོལ་དང་པོ་དེ་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༧ ཉིན་གནང་ཡོད་པ་རེད། དོན་རྐྱེན་དེའི་འོག་རྫ་དབོན་པོ་དགའ་ལྡན་བཤད་སྒྲུབ་གླིང་གི་དགེ་འདུན་པ་ལྔ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་ཁྲོད་དུ་དགེ་འདུན་པ་གཅིག་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་གློད་བཀྲོལ་བཏང་ཡོད་ཀྱང་ཉིན་དེར་གྲྭ་པ་གཞན་ཞིག་ཀྱང་དྲྭ་ཐོག་ཏུ་གོང་ཞུས་གྲྭ་བ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཡི་གེ་བྲིས་རྐྱེན་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པ་རེད།