བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཡོད་པའི་ས་གནས་མི་མང་གི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བདུན་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་།བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་སྡེ་ཚན་ནང་མས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་ཉིན་གྲངས་གཉིས་རིང་གི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་ཁག་བཅོ་ལྔའི་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་མི་གྲངས་༢༠༠ ལྷག་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག་པ་དང་སྐུ་ཚབ་དེ་དག་དབར་འདས་པའི་ལས་བསྡོམས་སྙན་སྒྲོན་དང་མ་འོངས་ལས་དོན་སྤེལ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐབས་བྱུས་འཆར་འགོད་གནང་རྒྱུ་བཅས་ཡིན་པ་རེད།རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་གསར་པའི་ chanakyapuri ཁུལ་གྱི་ VishwaYuwak Kendra ཚོགས་ཁང་དུ་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་ལྷན་ཚོགས་དེ་དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་སྐུ་མགྲོན་གྱི་གཙོ་བོ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་ཁག་གཅིག་བཅས་ཀྱིས་དབུ་འབྱེད་གནང་ཡོད།སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་ཚོགས་བཅར་བ་རྣམས་ལ་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་དང་ལས་དོན་གཉེར་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད་གནང་ཡོད། རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་དང་བོད་གཉིས་ནི་ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཐུན་མིན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དང་། ཉི་བའི་རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱ་གར་མི་མང་གི་སེམས་ཁམས་ལ་རྨ་ཁ་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་སྟབས། བོད་མི་དང་རྒྱ་གར་གཞུང་མང་ཕྱག་སྦྲེལ་ལྟ་བུའི་ལས་དོན་གཉེར་ཐུབ་ཚེ་ནུས་པ་ཐོན་རྒྱུ་དང་ད་བར་གྱི་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དེ་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཐེངས་འདིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཤེས་ཡོན་ཅན་དང་མཁས་པ་མང་པོ་ཞིག་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཡོད་པ་ནི་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་ལྡོག་རེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོ་ཐོག་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་སྡེ་ཚན་ནང་མའི་རྒྱལ་ཡོངས་འབྲེལ་མཐུད་པ་སྐུ་ཞབས་རིན་ཆེན་མཁའ་འགྲོ་ཀེར་མཱེ་ལགས་ཀྱིས་དགའ་བསུའི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པར་མ་ཟད་། དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་ Dr Anand Kumar མཆོག་དང་སྐུ་ཞབས་ Indresh Kumar ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད། ལྷག་པར་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་འབྲེལ་མཐུད་པ་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ཚོགས་མི་སྐུ་ཞབས་ Sujeet Kumar མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་ཚོགས་མིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་གྲོས་ཚོགས་ནང་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་དང་ཆབ་སྲིད་གནད་དོན་སྐོར་གླེང་སློང་ཡོང་ཐབས་དང་། ༸གོང་ས་༸ཡིད་བཞིན་ནོར་བུ་མཆོག་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་སྤྱི་དམངས་གཟེངས་རྟགས་མཐོ་ཤོས་ Bharat Ratna འབུལ་ལམ་ཞུ་ཐབས། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གར་ནང་གཏན་སྡོད་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་མི་ཚོར་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ཐོག་འཕྲད་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ལ་འབད་བརྩོན་གང་ཡོང་གནང་གི་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་རྒྱ་གར་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཕྱི་ཟླ་ ༥ ནང་རྒྱ་གར་གྱི་ཀོལ་ཀ་ཊ་གྲོང་ཁྱེར་ནང་ཐོག་མར་གསར་འཛུགས་གནང་བའི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཪིམ་པས་ཚོགས་དེ་ཉིད་རྒྱ་སྐྱེད་བྱུང་སྟེ་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ ༡༧ ལྷག་དང་ཚོགས་མི་གྲངས་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་ཡོད་པ་རེད། ཚོགས་པ་དེ་དག་གི་དབུས་ཀྱི་འབྲེལ་མཐུད་གནང་མཁན་དེ་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཡོད་པའི་སྡེ་ཚན་ནང་མ་ཞེས་པ་དེ་ཡིན་པ་དང་ལོ་གསུམ་རེའི་མཚམས་སུ་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་སྡེ་ཚན་ནང་མའི་ངོས་ནས་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་རེ་གོ་སྒྲིག་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད།

དེ་རིང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༨ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་བཞུགས་སྒར་ཉེ་འདབས་སུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་སྦྱོང་བརྡར་བསྟི་གནས་ཁང་དུ་སཾ་བྷོ་ཊ་བོད་སློབ་ཚོགས་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༡༥ དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་བ་དང་། ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ ༣༤ ཡི་སློབ་སྤྱི་དང་དགེ་ཆེ་སོགས་ཤེས་ཡོན་དང་འཛིན་སྐྱོང་ཐོག་ཐུགས་འགན་བཞེས་མཁན་གྱི་ལས་བྱེད་རྣམས་ཆེད་ཕེབས་གནང་འདུགསྐབས་དེར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་འཇིགས་མེད་རྣམ་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་བཙན་བྱོལ་ནང་དམིགས་ཡུལ་ངེས་ཅན་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཐོག་མར་ཆེད་འཛུགས་གནང་བ་ནས་བཟུང་སྟེ་ད་བར་གྲུབ་འབྲས་ཡག་པོ་ཐོན་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་སློབ་མའི་གྲངས་འབོར་ཉུང་དུ་ཕྱིན་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་དབུས་བོད་སློབ་འཛིན་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་རྩིས་བླངས་ཟིན་ཡོད་སྟབས། སློབ་མའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་སྤུས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་རྒྱུར་དགོངས་པ་བཞེས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་ཡོད། སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཤེས་ཡོན་སློབ་ཁྲིད་ཙམ་མིན་པར་ཟུར་སྦྱོང་ལས་རིགས་ཐོག་འབད་རྩོན་གནང་ཐུབ་ན་སློབ་མའི་རྣམ་དཔྱོད་གོང་འཕེལ་འགྲོ་བ་རྒྱུ་སོགས་ལ་དགེ་མཚན་ལྡན་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས་ཏེ། གལ་སྲིད་སློབ་གྲྭ་སོ་སོ་ནས་དེ་འབྲེལ་འཆར་གཞི་རིགས་ཡོད་ཚེ་ཤེས་རིག་ལས་ལས་ཁུངས་ནས་དཔལ་འབྱོན་སོགས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་གནང་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་ཞུ་ངེས་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད།སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་དུས་ཀྱི་དགོས་མཁོ་དང་འཚམས་པའི་སློབ་ཚན་སྣོན་ཁྲིད་གནང་ཕྱོགས་དང་ཤེས་ཡོན་སྤྲོད་ཕྱོགས་བཟང་དུ་གཏོང་ཐབས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གསུངས་སོང་། ལྷག་དོན་སློབ་ཕྲུག་གི་བདེ་འཇགས་དང་འབྲེལ་ཏེ་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལ་ POCSO Act ཞེས་ཕྲུ་གུའི་བདེ་འཇགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་སྐོར་ལ་ཟབ་སྦྱོང་ནན་པོ་གནང་ཟིན་ཡོད་ཀྱང་། བར་སྐབས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་དེ་འབྲེལ་ཐབས་སྡུག་གི་གནས་ཚུལ་ཁ་ཤས་བྱུང་ཡོད་པ་ནི་བློ་འཚབ་གནང་གཞི་ཡིན་པར་གསུངས་ཡོད། ཁོང་གིས་སླད་མར་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་དེ་འབྲེལ་གནས་ཚུལ་རིགས་བྱུང་སྐབས་ངོ་ཚ་དང་འཛེམ་ཟོན་མེད་པར་ས་གནས་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་བཟུང་སྐོར་སྲུང་བར་རྩིས་སྤྲོད་གནང་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད།གཞི་རྩའི་སཾམ་བྷོ་ཊ་བོད་སློབ་ཚོགས་པའི་ཁྱབ་ཁོངས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༡༥ པ་འདི་བཞིན་དེ་རིང་དང་སང་ཉིན་བཅས་ཉིན་གྲངས་གཉིས་རིང་ཚོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཚོགས་དུས་རིང་གཙོ་བོ་སློབ་མའི་ཤེས་ཡོན་དང་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཐབས་ལམ། སློབ་མའི་འཕྲོད་བསྟེན་དང་བཟང་སྤྱོད། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་དང་རིག་ལམ་སློབ་ཁྲིད། དེ་བཞིན་དབུས་ས་གཉིས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་ལས་དོན་དང་སློབ་གྲྭར་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་གནང་ཕྱོགས་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་གྲོས་བསྡུར་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག པར་བདག་དབང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

བཞུགས་སྒར་དྷ་ས་ནོར་གླིང་མགྲོན་ཁང་དུ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་གཏན་འཇགས་ཐབས་བྱུས་འཆར་འགོད་ཚོགས་ཆུང་གི་སློབ་སྟོན་པ་དང་ཚོགས་མི་རྣམས་ལྷན་ཞུགས་ཐོག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གསུམ་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད།དེ་རིང་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་དབུ་འཛུགས་གནང་བའི་གཏན་འཇགས་ཐབས་བྱུས་འཆར་འགོད་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་འདུ་གསུམ་པ་འདི་བཞིན་ཕྱི་ཚེས་ ༢༧ བར་ཉིན་གྲངས་གསུམ་རིང་འཚོག་གི་ཡོད་པ་དང་། ཚོགས་འདུའི་ཐོག་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག ཚོགས་ཆུང་གི་སློབ་སྟོན་པ་བཀའ་ཟུར་འབྲོང་ཆུང་དངོས་གྲུབ་མཆོག་དང་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་མཆོག བཀའ་ཟུར་བསྟན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་བདེ་སྲུང་དྲུང་ཆེ་ཀརྨ་རིན་ཆེན་ལགས་དང་ཕྱི་འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་ཀརྨ་ཆོས་དབྱིངས་ལགས། བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས། བཀའ་ཤག་གི་ཆབ་སྲིད་དྲུང་ཆེ་བཀྲིས་རྒྱ་མཚོ་ལགས། དམིགས་གསལ་གདན་ཞུ་༸དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་དྲུང་ཆེ་རྔ་བ་ཚེ་རྒྱམ་ལགས་བཅས་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་ཡོངས་རྫོགས་དངོས་སུ་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུགརྩ་བའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་དབུ་ཁྲིད་པའི་འཛིན་སྐྱོང་བཀའ་ཤག་སྐབས་ ༡༦ པས་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་དེ་སྔ་ཡོད་བཞིན་པའི་བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་ཕྱིར་བསྡུ་དང་སྦྲགས་ཏེ་གཏན་འཇགས་ཐབས་བྱུས་འཆར་འགོད་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཆེད་བཙུགས་གནང་སྟེ། ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་འདུ་ཆེས་ཐོག་མ་དེ་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ཕྱི་ཚེས་ ༡༦ ནས་ ༡༨ བར་དང་། ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པ་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཕྱི་ཚེས་ ༢༧ ནས་ ༢༩ བར་བཞུགས་སྒར་ཁུལ་དུ་ཚོགས་ཡོད་པ་རེད།ཚོགས་འདུ་ཐོག་གཙོ་བོ་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་དང་། བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་ཡོངས་ཐབས་སུ་རྒྱ་ནག་གཙོས་པའི་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་འབྲེལ་བ་གནང་ཕྱོགས། དེ་བཞིན་བོད་དང་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་འགྱུར་གྲོས། དེ་སྔའི་ཚོགས་འདུ་ཐོག་གྲོས་བསྡུར་བྱུང་བའི་གནད་དོན་ཁག་ལ་མཇུག་སྐྱོང་གང་དགོས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་གྲོས་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་དང་ཐབས་བྱུས་གཏན་འབེབས་སོགས་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་ལ་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་འགྱུར་ལྡོག་ཁྲོད་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དང་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གནས་བབ་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་གྲོས་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་གནང་སྟེ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཐབས་བྱུས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པ་འཚོགས་བཞིན་འདུགབོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་བཞུགས་སྒར་ཉེ་འཁྲིས་ Nibaana གསོལ་མགྲོན་ཁང་དུ་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༢༢ ནས་ ༢༥ བར་ཉིན་གྲངས་བཞིའི་རིང་ཐབས་བྱུས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པ་འཚོགས་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།ཚོགས་འདུ་ཐོག་གཙོ་བོ་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་དང་འབྲེལ་ཏེ་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་སྣེ་ཁྲིད་པའི་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གཞུང་གིསཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་འཛིན་ཕྱོགས་དང་སྒྲོམ་གཞི། ཞི་ཅིན་ཕིང་གཙོས་རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་གསར་པ་རྣམས་ཀྱི་བསམ་བློ་འཁྱེར་སོ་དང་མ་འོངས་ཁ་ཕྱོགས། བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་ཁོར་ཡུག དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་གནས་བབ་ཐོག་ནས་བོད་མིའི་བཞེངས་ཕྱོགས། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་གནས་བབ་ཐོག་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཕྱོགས་དང་སྒོས་རྒྱ་ནག་གི་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་སྟངས་ཁྲོད་ནས་གཞིས་ལུས་བོད་མིའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་གསར་པ་ཞིག་ཆགས་ཉེན་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ནས་འོས་འགན་ལྡན་པའི་ཐོག་མ་འོངས་མི་རབས་རྣམས་ལ་རྒྱུ་མཚན་དང་རྒྱབ་ལྗོངས་ལྡན་པའི་ཐོག་ནས་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གོ་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུགབོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་མཁན་པོ་བསོད་ནམས་བསྟན་འཕེལ་མཆོག་གིས་ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུ་ཐོག་ཆོལ་ཁ་རེ་རེ་ནས་སྤྱི་འཐུས་ལྔ་རེ་དང་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གི་སྤྱི་འཐུས་བཅས་ཁྱོན་སྤྱི་འཐུས་ཉི་ཤུ་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་པར་གསུངས་ཡོད།བརྗོད་གཞི་གལ་ཆེ་བ་གཅིག་ལ་བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གནས་བབ་ཆགས་ཡོད་པས་དེའི་ཐོག་ཝཱ་ཎ་དབུས་བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་དེ་བྱུང་སློབ་དཔོན་མཁས་དབང་བྱམས་པ་བསམ་གཏན་ལགས་དང་། བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་གནད་དོན་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་བར་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་མཆོག་བཅས་ཆེད་མངགས་གདན་འདྲེན་ཞུས་འདུགདེ་བཞིན་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཁོར་ཡུག་གནས་བབ། བོད་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དཔལ་འབྱོར་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གནས་བབ་ཅེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་བར་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་བདེ་ཆེན་དཔལ་མོ་ལགས་དང་བསྟན་འཛིན་ཚུལ་ཁྲིམས་ལགས། ཚེ་རིང་བསམ་གྲུབ་ལགས་གདན་ཞུས་གནང་དོན་ལྟར་ཁོང་རྣམས་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་ལས་རིམ་གནང་ཡོད་པ་རེད།དེ་སྔོན་ཕྱི་ཟླ་ ༩ པར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་ལྡི་ལི་ཉེ་འགྲམ་ཧར་ཡ་ན་མངའ་སྡེའི་ནང་ཐབས་བྱུས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་དང་པོ་དེ་ཚོགས་པ་དང་དེའི་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་འབྲེལ་ལམ་གནང་ཕྱོགས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཕྱོགས། དོ་སྣང་བྱེད་ཕྱོགས། གནས་ཡུལ་རྒྱ་གར་གྱིས་གཙོས་པའི་ཨེ་ཤ་ཡ་ནང་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་འབྲེལ་ལམ་གནང་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་དང་མེ་གྷ་ལ་ཡ་ཁུལ་དུ་བདུན་ཕྲག་གཉིས་རིང་གི་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་གནང་བཞིན་པའི་ཁྲོད་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་པདྨ་མཁའ་འགྲོ་མཆོག་དང་མེ་གྷ་ལ་ཡའི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་ Shri Konrad K Sangma མཆོག་རྣམ་གཉིས་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་འདུག ཁ་སྔོན་ཕྱི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་གུ་ཝཱ་ཧཱ་ཊིར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་གྱི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་པདྨ་མཁའ་འགྲོ་མཆོག་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་འདུག་པ་དང་ཕྱི་ཚེས་ ༡༣ ཉིན་མེ་གྷ་ལ་ཡའི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་མཆོག་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་ཡོད།སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་མཇལ་འཕྲད་ཁྲོད་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་སྙན་སེང་ཞུས་པ་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྒྲོམ་གཞི་འགྲོ་སྟངས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་བཀའ་མོལ་གནང་ཡོད་པ་རེད།སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་མཇུག་སྒྲིལ་ལ་ཉེ་བ་དང་སྦྲགས་དེ་རིང་སྔ་དྲོ་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ན་ག་ལེན་ཌ་མངའ་སྡེའི་གྲོང་ཁྱེར་ལྡི་མ་སྤུར་ལ་ཕེབས་འབྱོར་བྱུང་སྟེ། ཁུལ་དེའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་གསུང་བཤད་དང་མང་ཚོགས་ཀྱི་བཀའ་འདྲི་ཁག་ལ་ལན་འདེབས་གསལ་བཤད་གནང་རྗེས་ལྡི་མ་སྤུར་ནས་གུ་ཝཱ་ཧཱ་ཊི་བརྒྱུད་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཕྱིར་ཕེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་འཚམས་ཁྲོད་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཏེ་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་དང་མེའི་ཆོས་འཕེལ་གླིང་། ཀྲུ་ཀྲིང་། བསྟན་འཛིན་སྒང་། འབུམ་སྡེ་ལ། རྟ་དབང་།  ཤིས་ལོང་བཅས་སུ་ཕེབས་ཏེ་སློབ་གྲྭ་དང་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་ཁང་ལ་གཟིགས་རྟོག།དགོན་སྡེ་ཁག་ལ་གནས་གཟིགས། ས་གནས་ཀྱི་དཔོན་རིགས་སོགས་དང་མཇལ་འཕྲད། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་འདུས་སྡོད་ཀྱི་མང་ཚོགས་དང་ཐུག་འཕྲད་ཀྱིས་སྐབས་ ༡༦ པའི་བཀའ་ཤག་གི་དགོངས་གཞི་དང་ལས་དོན་གནང་ཕྱོགས། མང་གཙོའི་འཕེལ་རིམ་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད། གཞི་རྩའི་སྲིད་སྐྱོང་སྐུ་ཞབས་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་འདི་ནི་སྲིད་སྐྱོང་གི་ཐུགས་འགན་བཞེས་པའི་རྗེས་ཀྱི་བྱང་ཤར་ཁུལ་གྱི་འཚམས་གཟིགས་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ལྷག་པར་ཐེངས་འདིའི་འཚམས་གཟིགས་ཁྲོད་འདིར་ཕྱི་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་གྱི་ས་གནས་རྫོང་དཔོན་ལས་ཁུངས་ནས་མཛད་སྒོ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་གནང་ཡོད། མཛད་སྒོ་ཐོག་མངའ་སྡེ་གཞུང་གི་ཆོས་རིག་ལྷན་ཁང་གི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་འཇམ་དཔལ་དབང་འདུས་ལགས་དང་ས་གནས་རྫོང་དཔོན་སྐུ་ཞབས་སྐལ་བཟང་དངོས་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་ས་གནས་དཔོན་རིགས་དང་ལས་བྱེད་ཁག་གཅིག་ལྷན་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་རེད། སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་སྐབས་དེར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་གྱི་འགོ་ཁྲིད་དང་མི་མང་ནས་སྣེ་ལན་གཟབ་རྒྱས་ཞུས་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞེས་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས་ཏེ་བོད་མི་དང་མོན་གཉིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ། ལྷག་པར་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་སྡུག་རྩུབ་དང་དྲག་གནོན་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་འོག་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་ངལ་བ་མྱོང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་དུས་རྟག་ཏུ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱེད་ཐབས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་དང་བོད་ནང་གི་ཁོར་ཡུག་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་སོགས་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་ནི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ལ་ཉེན་ཁ་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད།

དབྱིན་ཡུལ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཕར་སི་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་ལགས་ལྷན་ཞུགས་ཐོག་ཡོ་རོབ་ Lithuania རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ནང་དུ་བོད་དོན་སྐོར་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་འདུག་པ་དང་། སྐབས་དེར་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ནས་ཡུལ་དེའི་གྲོས་ཚོགས་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་པ་དང་། བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་གྲོས་ཆོད་གཏན་འབེབས་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་འདུགཉེ་ལམ་ཕྱི་ཚེས་ ༧ ཉིན་ཚོགས་པའི་བོད་དོན་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་དབྱིན་ཡུལ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཕར་སི་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་ལགས་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སྐུ་ཞབས་ Michael Van Walt Van Praag ལགས། དེ་བཞིན་ལི་ཐུ་ནི་ཡའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་ Laima Andrikienė ལགས་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Andrius Navickas ལགས། དེ་བཞིན་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་སོགས་ལྷན་ཞུགས་གནང་འདུག སྐབས་དེར་དོན་གཅོད་ཕར་སི་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ལི་ཐུ་ནི་ཡ་དང་བོད་དོན་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་འབྲེལ། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ལྟ་གྲུབ་དང་། གོ་ལ་འདིའི་ནང་ཞི་བདེ་དང་མཉམ་གནས་དགོས་རྒྱུའི་གལ་གནད་སོགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་བཀའ་སློབ་ཁག་ལ་ལི་ཐུ་ནི་ཡའི་མི་མང་རྣམས་ནས་དགའ་མོས་ཆེན་པོ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ནས་ཀྱང་ལི་ཐུ་ནི་ཡས་རང་དབང་དང་། མང་གཙོ། དེ་བཞིན་དྲང་བདེན་སོགས་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་ལ་བཅངས་པའི་སྙིང་སྟོབས་ལ་རྟག་ཏུ་སྔགས་བརྗོད་མཛད་ཀྱི་ཡོད་པ་གསུངས་འདུགད་ལྟའི་ཆར་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་དབང་སྒྱུར་འོག་མི་རིགས་གཅིག རིག་གཞུང་གཅིག སྐད་ཡིག་གཅིག་ཅེས་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་འོག་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་སོགས་ཉམས་དམས་སུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། རྒྱ་དམར་གཞུང་གིས་བོད་རྒྱ་འགྱུར་གྱི་སྲིད་བྱུས་དེའི་བརྒྱུད་ནས་བོད་ནང་ལོ་ན། ༦ ནས་ ༡༨ བར་གྱི་ཕྲུ་གུ་རྣམས་བཅའ་སྡོད་སློབ་གྲྭར་བཅུག་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་དེ་འབྲེལ་སྙན་ཐོ་ཞིག་ཀྱང་འདོན་སྤེལ་གནང་ཡོད་པ་དེའི་ནང་བོད་ཕྲུག་བརྒྱ་ཆ་ ༧༨ ལྷག་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕ་མ་དང་ཁ་བྲལ་བཏང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གིས་བཟོས་པའི་བཅའ་སྡོད་སློབ་གྲྭར་བཅུག་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུགལྷག་པར་དུ་ཉེ་ལམ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་ལ་བཙན་དབང་ཐོག་བོད་མིའི་གཟུངས་ཁྲག་ནས་ DNA རིགས་རྫས་མཁོ་སྒྲུབ་ཇེ་ཆེར་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་སྐོར་དང་། ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཆོས་དད་རང་དབང་གཙོས་པའི་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། ཐེངས་འདིའི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་བརྒྱུད་ Lithuania རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ངོས་ནས་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་མིན་པ་དང་། བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་གྲོས་ཆོད་ཞིག་ངེས་པར་དུ་གཏན་འབེབས་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཡོད།གཞན་ཡང་སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་ Michael Van Walt Praag ལགས་ཀྱིས་དེང་གི་དུས་སུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་གཞུང་མང་པོས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་སྲུང་དང་བསྟུན་མཁས་བྱས་ཏེ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་གླེང་སློང་གནང་རྒྱུར་འཛེམས་ཟོན་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་ནི། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བོད་རིགས་རྩ་མེད་བཟོ་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ་ཞིག་མཚོན་གྱི་ཡོད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་། ང་ཚོས་བོད་ཀྱི་བདེན་པའི་གནས་ཚུལ་འདི་ཉིད་སྣང་མེད་སྐྱུར་འཇོག་བྱ་རྒྱུ་མེད་ཅིང་། བོད་འདི་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་མི་ལོ་ ༧༠ རིང་ལ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་དབང་སྒྱུར་ཡིན་ལུགས་བཤད་པ་དེར་གདོང་ལེན་མ་བྱེད་པར་གནས་ཐབས་མེད་པ་མ་ཟད། ཁྲིམས་འགལ་གྱིས་དབང་སྒྱུར་བྱེད་པ་དེ་དག་ནམ་ཡང་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་གནས་བབ་ཆགས་ཐབས་མེད་པ་རེད་སོགས་གསུངས་འདུགདེ་བཞིན་ལི་ཐུ་ནི་ཡའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་ལྕམ་སྐུ་ Laima Andrikienė ལགས་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Andrius Navickas ལགས་ནས་ཀྱང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ལ་ཐུགས་འཚབ་ཀྱི་རྣམ་པ་དང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་ལས་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དང་བྱ་སྤྱོད་ཁག་ཁྲིམས་འགལ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད།ཕྱོགས་མཚུངས་ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༡༣ ཉིནབོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་དོན་མཁས་པ་སྐུ་ཞབས་མ་ཡི་ཀེལ་ཝན་ཝལ་ཊ་ཝན་པ་རག་ Michael van Walt van Praag ལགས་སྦེལ་ཇམ་གྱི་རྒྱལ་ས་སྦར་སེལ་ Brussels དུ་ཉིན་གྲངས་གཅིག་རིང་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས་ཡུ་རོབ་དང་སྦེལ་ཇམ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁག་གཅིག་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་སྟེ། ཡུ་རོབ་དང་སྦེལ་ཇམ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁག་ཅིག་དང་ལྷན་དུ་བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་ཐབས་སུ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ལྟ་སྟངས་དང་། བོད་རྒྱའི་དཀའ་རྙོག་སེལ་རྒྱུར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ལའང་འགན་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་གྲོས་བསྡུར་གནང་འདུག

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་ཁ་སང་ཏི་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་ཁུལ་གྱི་བོད་མིའི་གཞིས་སྒར་ཁག་ཏུ་འཚམས་གཟིགས་དང་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མཇལ་འཕྲད་ཀྱི་ལས་རིམ་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད།ཐེངས་འདིའི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གི་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་ཕེབས་འདི་ནི་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་གཞུང་གི་སྐུ་མགྲོན་གྱི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར་མངའ་སྡེ་གཞུང་གི་སྲུང་སྐྱོབ་དང་ཆིབས་གྲུ་བཅས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་ཕུལ་ཐོག་ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢ ནས་ཚེས་ ༡༣ བར་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་སྐྱོད་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད།ཁ་སང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་ལམ་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་ཁ་སང་ཏི་ཛུ་ས་གནས་གྲོང་སྡེ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་ལྕམ་སྐུ་ Angen Mini ལགས་དང་ས་གནས་སྤྱི་ཁྱབ་ཉེན་རྟོག་པ་སྐུ་ཞབས་ Minjom Ete ལགས། ཏི་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་དང་མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་ས་གནས་འགོ་འཛིན་དང་ས་འཐུས། ས་གནས་རང་བདེན་ཚོགས་ཆུང་། དེ་བཞིན་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་བཅས་ཀྱིས་ཏི་ཛུ་གནམ་ཐང་དུ་ཕེབས་བསུར་བཅར་སྣེ་ལེན་ཞུས་ཏེ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ཏི་ཛུར་ཕེབས་འབྱོར་བྱུང་བ་དང་འབྲེལ། ཏི་ཛུ་དར་རྒྱས་གླིང་གི་དགོན་པ་དང་ས་གནས་འགོ་འཛིན་ལས་ཁུངས། མཉམ་འབྲེལ་སྡེ་ཚན་ཁག ཡན་ལག་སྨན་རྩིས་ཁང་དང་ས་གནས་འཕྲོད་བསྟེན་སྨན་ཁང་། བུ་བཅོལ་ཁང་། རྒས་གསོ་ཁང་། ས་གནས་འཐུས་ཚོགས་དང་ས་གནས་རང་བདེན་ཚོགས་ཆུང་བཅས་ལ་འཚམས་གཟིགས་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཁ་སང་ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཏི་ཛུ་ས་གནས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Karikho Kri ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་ས་གནས་དཔོན་རིག་ཁག་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་འདུག ཏི་ཛུ་ནང་གི་ལས་རིམ་གྲུབ་མཚམས་སུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་དེ་རིང་མེའོ་ཆོས་འཕེལ་གླིང་བོད་མིའི་གཞིས་སྒར་དུ་ཕེབས་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ས་གནས་བོད་མི་མང་ཚོགས་དང་ས་གནས་ཀྱི་དཔོན་རིག་ཁག་དང་མཇལ་འཕྲད་སོགས་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་སྐོར་སྐྱོད་ཁྲོད་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་བོད་མིའི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་བཀའ་ཤག་སྐབས་༡༦ པའི་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་གསུང་བཤད་གནང་བ་དང་ས་གནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་སྡུག་ཁག་ལ་ཉན་ཞིབ་གནང་འདུག བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཏི་ཛུ་ཁུལ་དུ་འཚམས་གཟིགས་གནང་བའི་བརྙན་ཐུང་ཁག་གཅིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ས་གནས་མང་ཚོགས་དང་ལྷན་དུ་གླེང་མོལ་གནང་བའི་ཁྲོད་བཙོན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་གནས་སྟངས་དང་དེང་སྐབས་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བུ་ཕྲུག་བཙའ་ཚད་ཧ་ཅང་ཉུང་རུ་ཕྱིན་པའི་གནས་སྟངས། དེ་བཞིན་བོད་མི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་ལ་བརྩི་སྲུང་དང་ལེན་ཞུ་གལ་ཡིན་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད།དེ་རྗེས་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ Meghalaya མངའ་ཁོངས་ཀྱི་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་འཚམས་གཟིགས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད། སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་སྲིད་སྐྱོང་གི་ཐུགས་འགན་བཞེས་རྗེས་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཁུལ་དུ་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་གནང་བ་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། པར་བདག་དབང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

ཉེ་ལམ་ཕྱི་ཟླ་ ༩ ནང་ཚོགས་པའི་སྐབས་ ༡༧ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ ༤ ཐོག་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་དེ་ཉིད་རང་སྐྱོང་ལྡན་པའི་ཁེ་གཉེར་ཁང་མིང་དོན་མཚུངས་པ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཐབས་སུ་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་འཛིན་སྐྱོང་གཉིས་ལས་གྲུབ་པའི་མི་སྣ་ལྔ་ཅན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་ཆེད་འཛུགས་ཐོག་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་མ་འོངས་ལས་དོན་མཇུག་སྐྱོང་གནང་ཕྱོགས་ཀྱི་འཆར་གཞི་བཟོ་བཀོད་གནང་རྒྱུ་ཐག་གཅོད་བྱུང་ཡོད་པ་ལྟར། ཁ་སང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་དང་འཛིན་སྐྱོང་གཉིས་ལས་གྲུབ་པའི་མི་སྣ་ལྔ་ཅན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ཆེད་འཛུགས་དང་སྦྲགས་ཏེ་ལས་དོན་དངོས་སུ་དབུ་འཛུགས་གནང་འདུགཚོགས་ཆུང་གི་མི་འགྲོའི་ཁོངས་སུ་སྤྱི་འཐུས་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས་དང་། སྤྱི་འཐུས་རྡོ་རྗེ་ཚེ་བརྟན་ལགས། སྤྱི་འཐུས་དགེ་བཤེས་རྔ་བ་གངས་རི་ལགས། དེ་བཞིན་འབྲེལ་ཡོད་འཛིན་སྐྱོང་གི་ཕྱོགས་ནས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཚབ་བསྟན་འཛིན་ལེགས་གྲུབ་ལགས་དང་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་གཞོན་རྣམ་རྒྱལ་དགེ་འདུན་ལགས་བཅས་བསྐོ་གཞག་གནང་འདུགཚོགས་མི་རྣམ་པ་ཁ་སང་དངོས་སུ་ལྷན་འཛོམས་ཐོག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་སྤྱི་འཐུས་རྡོ་རྗེ་ཚེ་བརྟན་ལགས་དང་དྲུང་ཆེ་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་གཞོན་རྣམ་རྒྱལ་དགེ་འདུན་ལགས་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་བསྐོ་གཞག་གནང་ཡོད།ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་ནས་རྐང་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་བཞི་པའི་ཐོག་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་གཞུང་འབྲེལ་ཡིག་ཆ་ཨང་ ༤༤ པའི་གྲོས་ཆོད་དོན་ཚན་ ༢ པའི་དགོངས་དོན་གཞིར་བཟུང་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་དེ་ཉིད་རང་སྐྱོང་ལྡན་པའི་ཁེ་གཉེར་ཁང་མིང་དོན་མཚུངས་པ་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར་ཐབས་དང་འབྲེལ་བའི་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུང་ཁང་གི་དེབ་སྐྱེལ་ཚོགས་མི་མིང་བསྒྱུར་དང་འཛུགས་ཡུལ་ས་གནས། འགན་འཛིན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲུབ་ཆ་དང་དེ་དག་ཡོང་སྟངས། འགན་ཁུར་ཞུ་ཡུལ་དང་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས། འཛིན་སྐྱོང་སྒྲོམ་གཞི། ལས་བྱེད་འདེམས་སྒྲུག་བསྐོ་གཞག་དང་དེ་དག་གི་ཕོགས་དང་ཐོབ་ཐང་། མ་འཛུགས་དང་ལས་དོན་མཇུག་སྐྱོང་ལག་བསྟར་འཆར་གཞི་སོགས་ཀྱི་འགྲོ་ལུགས་བཟོ་འགོད་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། ཚོགས་ཆུང་གི་བཟོ་འགོད་འཆར་གཞི་དང་འབྲེལ་བའི་སྙན་ཐོ་དེ་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ནང་འཚོགས་རྒྱུའི་སྐབས་ ༡༧ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ ༥ ཐོག་འབུལ་ལམ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད། པར་བདག་དབང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་དྲུང་ལས་ཁུངས།

བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཙམ་མིན་པར་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ངོ་བོར་བསྒྱུར་ཐུབ་པའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་གཏན་ཁེལ་འདུགཁ་ཉིན་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༣༡ ཉིན་དང་ཁ་སང་ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༡ བཅས་ཉིན་གྲངས་གཉིས་རིང་རྒྱ་གར་གྱི་བི་ཧཱར་མངའ་སྡེའི་ནཱ་ལེནྡཱ་རྫོང་ཁོངས་རྒྱལ་པོ་ཁབ་གྲོང་ཁྱེར་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་ཁང་ཆེན་མོར་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་དགུ་པ་ཚོགས་འདུགབོད་རིག་པའི་མཁས་དབང་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སྐུ་ཞབས་ Vijay Kranti ལགས་དང་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Anand Kumar ལགས་རྣམས་ཀྱི་གཙོ་སྐྱོང་འོག་ཚོགས་པའི་ཐེངས་འདིའི་ཉིན་གྲངས་གཉིས་རིང་ཚོགས་འདུ་ཐོག་བོད་དོན་བདེན་མཐའ་སེལ་ཐབས་དང་རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་སྐོར་ལ་གྲོས་བསྡུར་གནང་ཆེད་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་དང་། ཀ་ན་ཊ་ཀ མ་ཧཱ་རྴཊྚཱ། གུཇ་རཱཏ། ལ་དྭགས། ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ། འབྲས་ལྗོངས། དེ་བཞིན་བི་ཧཱར་མངའ་སྡེ་སོགས་ནས་རྒྱ་གར་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་གཙོས་ཁྱོན་མི་གྲངས་ ༡༧༠ ཙམ་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག་པ་དང་། ཚོགས་འདུ་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་མཆོག་དང་བཀའ་བློན་ཁྲི་ཟུར་སློབ་དཔོན་ཟམ་གདོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག ཕྱི་དྲིལ་བཀའ་བློན་ནོར་འཛིན་སྒྲོལ་མ་མཆོག་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས་ལྷན་ཞུགས་གནང་འདུགཚོགས་འདུ་གོ་སྒྲིག་དང་མཐུན་འགྱུར་གནང་མཁན་འཕགས་བོད་འབྲེལ་མཐུད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགན་འཛིན་བཀྲིས་བདེ་སྐྱིད་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་སྐབས་ཁོང་གིས་ཐེངས་འདིིའི་ཚོགས་འདུ་ཐོག་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ས་གནས་ཀྱི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་འབྲེལ་མཐུད་པ་བསྐོ་གཞག་དང་། མ་འོངས་བོད་དོན་གོ་རྟོགས་དང་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཕྱོགས་སྐོར་གྲོས་བསྡུར་གནང་ཡོད་པ། རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་འཇགས་ཆེད་དུ་བོད་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཅེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་ཚོགས་ཡོད་པར་མ་ཟད། དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་དང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་བགྲོ་གླེང་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ Jan Andolan ཞེས་རྒྱ་གར་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་ངོ་བོར་བསྒྱུར་ཐུབ་པའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་གཏན་ཁེལ་ཡོད་པར་གསུངས་སོང་།