བོད།

ཁ་སང་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་བཀྲིས་ཆོས་སྒྲོན་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་པའི་བཙུན་མ་ཚོར་མནར་གཅོད་དང་བཙན་གཡེམ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། ཁོང་གིས་གཙོ་བོ་དེ་སྔ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙན་དབང་ཐོག་ཕྱིར་འབུད་བཏང་བའི་ཡ་ཆེན་སྒར་གྱི་གྲྭ་བཙུན་ ༣༥༠༠ ཙམ་ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་ཟི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་དཀར་མཛེས་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་དཔལ་ཡུལ་རྫོང་དུ་ཡོད་པའི་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དུ་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་གྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ལ་བཙན་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་རྣམ་པ་གཞན་ཞིག་ཡིན་པར་གསལ་འདོན་གནང་བ་མ་ཟད། ལྷག་དོན་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་དམར་ཤོག་རིང་ལུགས་དང་ལྟ་གྲུབ་ཀྱི་བློ་སྐྱེད་སྦྱོར་བརྡར་སོགས་བརྒྱུད་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་ཁྱད་ཆོད་ལྡན་པའི་ངོ་བོར་བཟོ་ཐབས་བྱེད་བཞིན་པ་ལྟར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཆེད་འཛུགས་བྱས་པའི་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་དུ་ཡོད་པའི་གྲྭ་བཙུན་རྣམ་པར་རྒྱལ་གཅེས་ཆོས་གཅེས་ཀྱི་སློབ་གསོ་སྤྲོད་དེ་བཙན་གིས་དམག་སྦྱོང་སྤྲོད་བཞིན་གུང་ཁྲན་ལ་བསྟོད་གླུ་དང་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་གླུ་སོགས་སྦྱོང་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། གལ་ཏེ་དེ་དག་ལ་དང་ལེན་མ་ཞུ་ཚེ་གྲྭ་བཙུན་རྣམས་གཅར་རྡུང་དང་མནར་གཅོད་མྱོང་དགོས་པ། ལྷག་དོན་ཕོ་མོའི་དབྱེ་བའི་ཐོག་ནས་བཙུན་མ་ཁག་གཅིག་ལ་རྩུབ་སྤྱོད་དང་འབྲེལ་བའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་བཀྲིས་ཆོས་སྒྲོན་ལགས་སུ་དེ་འབྲེལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་གོང་ཞུས་གནད་དོན་དེ་འབྲེལ་གསར་འགྱུར་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པར་གཞི་བཟུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་སོག་རྫོང་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོའི་ལྟེ་གནས་ཁང་དུ་བཀག་ཉར་འོག་ཡོད་པའི་བཙུན་མ་ཚོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙོན་སྲུང་མི་སྣས་བཙན་གཡེམ་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་འགྱར་བྱུང་ཡོད་པ་ལུང་འདྲེན་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་གནས་ཚུལ་དེ་རིགས་མ་འོངས་པར་ཡ་ཆེན་སྒར་གྱི་བཙུན་མ་ཚོར་འཕྲད་སྲིད་པར་བློ་འཚབ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་།

ཉེ་སྔོན་ཟླ་བ་གཉིས་ལྷག་ཙམ་གྱི་གོང་ནས་ཧོང་ཀོང་མི་མང་གིས་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བར་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཀྱི་མར་མེ་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་སོང་།  ཁ་སང་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༩ ཉིན་ཕྱི་དྲོ་ཚོུད་ ༦ ཐོག་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པས་རྐང་འགན་བཞེས་ཐོག་བཞུགས་སྒར་དུ་བོད་མི་གཙོས་པའི་ས་གནས་རྒྱ་གར་ཡུལ་མི་དང་ཕྱི་རྒྱལ་བ་བཅས་ཀྱིས་ཕྱག་ཏུ་སྒྲོན་མེ་བསྣམས་ནས་བྱང་ཆུབ་སེམས་མཆོག་གི་སྔོན་སྨོན་གསུང་འདོན་གནང་ཐོག་དྷ་ས་མེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་ནད་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཉེ་འདབས་སུ་ཡོད་པའི་ཆོལ་གསུམ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་གཅེས་དཔའ་བོ་དཔའ་མོའི་རྗེས་དྲན་རྡོ་རིང་གི་མདུན་ཐང་བར་མར་མེ་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་སོང་།   བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ལས་འགུལ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་བའི་ནང་ཧོང་ཀོང་ནང་ཉེས་ཅན་པ་རྒྱ་ནག་སྐམ་ས་ཆེན་པའི་ཁྲིམས་ཁང་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་པའི་ཁྲིམས་འཆར་ཟེར་བ་དེ་གལ་ཏེ་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ལམ་ལྷོང་ལྡན་པ་ཞིག་བྱུང་ཚེ་སླད་མར་ཧོང་ཀོང་གི་ཆབ་སྲིད་གནས་སྟངས་དང་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲི་རྒྱུ་ཡིན་པའི་བློ་འཚབ་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་ལྟར་ཁྲིམས་འཆར་དེ་དག་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་གྱུར་སྟབས། དེ་ནི་ཧོང་ཀོང་མི་མང་གི་ངོ་རྒོལ་ལས་འགུལ་ལ་ཐོབ་པའི་རླབས་ཆེན་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག ལྷག་དོན་འདི་ག་བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པས་ཧོང་ཀོང་མི་མང་གི་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་དང་ཁོ་ཚོའི་དྲང་བེན་གྱི་འཐབ་བརྩོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞུ་རྒྱུ་དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཐོག་མའི་ཁས་ལེན་དང་དམ་བཅའ་ཡིད་ལ་བཅངས་ནས་ཧོང་ཀོང་ནང་མང་གཙོ་ཡང་དག་པ་ཞིག་ལག་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད་ཧོང་ཀོང་མི་མང་གི་གཞི་རྩིའི་མངོན་འདོད་ཁག་ལ་བརྩི་སྲུང་ཞུ་དགོས་པའིའབོད་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པའང་ཆེད་བཀོད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷ་རྒྱ་རི་རྣམ་རྒྱལ་སྒྲོལ་དཀར་ ལགས་ཀྱིས་གསར་འགོད་པར་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་མི་མང་ཚོས་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གི་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་བཞིན་པར་མི་འདོད་པའི་རྣམ་པ་ཆེད་བཏོན་གནང་བ་དེར་བོད་མི་ངོས་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། ད་དུང་ཁོང་གིས་ང་ཚོ་བོད་ཀྱི་བདེན་དོན་སེལ་བར་ང་ཚོ་ལྟ་བུའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བཙན་གནོན་འོག་ཏུ་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པ་ཚོར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་སྐབས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཐུབ་ཚེ་ང་ཚོ་ལའང་གྲུབ་འབྲས་སོན་པར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་འདས་པའི་ཟླ་ཤས་རིང་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ནས་མི་མང་གི་འདུ་འཛོམས་ཆེ་ས་ཡོད་སའི་ས་ཁུལ་དུ་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་ཡོངས་ནས་ཕྱིར་འཐེན་དགོས་པ་དང་། ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་ཀེ་རི་ལེམ་རང་གི་ལས་གནས་ནས་རྩ་དགོངས་ཞུ་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ཐོག་འདེམས་སྒྲུག་བྱེད་དགོས་པ་སོགས་དགོས་འདུན་ཆེད་བཏོང་གྱིས་ལས་འགུལ་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་བའི་ཁར། ཉེ་ལམ་དེ་འབྲེལ་ལས་འགུལ་ཞིག་ཧོང་ཀོང་གི་གནམ་ཐང་ནང་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། ལས་འགུལ་དེའི་ཁྲོད་ཉེན་རྟོག་པས་མིག་ཆུ་དུག་རླངས་སོགས་མཚོན་ཆ་སྤྱོད་ནས་ངོ་རྒོལ་བ་དང་ཉེན་རྟོག་པའི་དབར་འཁྲུག་རྩོད་ཤོར་བའི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཧོང་ཀོང་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་སུ་ཆགས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་ Shenzhen ནང་རྒྱ་ནག་གི་དམག་མིའི་འགྲུལ་འཁོར་མང་དག་ཅིག་ཆེད་བསྐོང་གིས་ཧོང་ཀོང་མི་མང་ལས་འགུལ་བར་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་གྱུར་ཡོད་པ་ལྟར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གིས་དྲག་གནོན་གྱི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་བཞིན་པར་སེམས་ཁུར་གནང་དང་གནང་མུས་ཡིན་པ་རེད།  

རྒྱ་གཞུང་གིས་དེ་སྔ་ཨ་མདོ་རྔ་པ་ནས་དགེ་འདུན་པ་གསུམ་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ད་ལྟ་གཞི་ནས་ཕྱིར་གྱར་བྱུང་འདུག་ཀྱང་། ཁོང་གསུམ་ད་ཆ་ས་གནས་གང་དུ་ཡོད་མེད་དང་གནས་སྟངས་ཇི་ཆགས་སོགས་ཤེས་རྟོགས་གང་ཡང་མེད་པར་གྱུར་འདུག རང་ལོ་ ༣༧ ཙམ་ཡིན་པའི་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་གྱི་གྲྭ་བློ་བཟང་ཐབས་མཁས་ལགས་སྔ་ལོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་གསལ་བཤད་མེད་པར་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༣༠ ཡས་མས་ཤིག་ལ་ལོ་བཞིའི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་ཀྱང་། ས་གནས་མང་ཚོགས་ནས་ཁོང་ཅིའི་ཕྱིར་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་མེད་དང་ས་གནས་གང་དུ་ཡོད་མེད་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་མི་འདུག དེ་བཞིན་རང་ལོ་ ༣༢ ཡིན་པ་རྔ་པ་སྤྲོ་ཚིགས་དགོན་པའི་གྲྭ་ཐུབ་པ་ལགས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་རྒྱ་གཞུང་གི་ཉེན་རྟོག་པས་མཚན་མོ་རང་ཤག་ནས་གློ་བུར་དུ་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཡོད་པ་དང་ད་ལྟ་བར་ཁོང་གི་གནས་སྟངས་ཇི་ཆགས་ཤེས་རྟོགས་གང་ཡང་མེད་པར་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། གཞན་ཡང་རང་ལོ་ ༣༦ ཙམ་ཡིན་པ་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་གྲྭ་བློ་བཟང་རྡོ་རྗེ་ལགས་རྒྱ་གཞུང་གིས་མཚན་མོ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཤག་ནས་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་ཏེ་ད་བར་ས་གནས་གང་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་ཕྲ་ཤེས་རྟོགས་མེད་པར་གྱུར་ཡོད་པ་རེད། གཞི་རྩའི་རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལན་རྔ་པ་ནས་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པའི་ཁོངས་ནས་གྲྭ་བློ་བཟང་ཐབས་མཁས་ལགས་ནི་ལྷ་སྡེ་གོང་མའི་བློ་ཁོའི་བུ་ཡིན་ཞིང་། ཆུང་དུས་ནས་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པར་གྲྭ་ཞུགས་གནང་བ་དང་ནང་བསྟན་གཞོན་ནུའི་རིག་སློབ་ཁང་གི་སྐབས་གསུམ་པའི་མཐར་ཕྱིན་སློབ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེ་ནས་ཁོང་མཚན་ཉིད་གྲྭ་ཚང་དུ་གཞུང་ཆེན་སློབ་སྦྱོང་གིས་དེང་སྐབས་དབུ་མའི་འཛིན་གྲྭར་སླེབས་ཡོད་པ་རེད་འདུག དེ་བཞིན་གྲྭ་ཐུབ་པ་ལགས་ནི་སྤྲོ་ཚིགས་ཐང་བ་མའི་མགར་བ་ཚང་གི་བུ་ཡིན་པ་དང་ཁོང་ཆུང་དུས་ནས་སྤྲོ་ཚིགས་དགོན་པར་ཆོས་ཞུགས་གནང་སྟེ་ ༢༠༠༨ ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་སྤྲོ་ཚིགས་ཡུལ་ཚོའི་ཐོག་ནས་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་དང་རྒྱའི་དར་དམར་མེར་སྲེག་གནང་བའི་ཉེས་མིང་གཡོག་ནས་ལོ་གཅིག་དང་ཟླ་བ་དྲུག་ལ་ངལ་རྩོལ་སྒྱུར་བཀོལ་གྱི་མིང་ཐོག་ནས་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གི་ཕ་སྐལ་བཟང་ལགས་ཀྱང་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་གནང་རྐྱེན་འཛིན་བཟུང་གིས་བཙོན་འཇུག་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་རེད་འདུག དེ་དང་ཆབས་ཅིག་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་གྲྭ་བློ་བཟང་རྡོ་རྗེ་ལགས་ནི་རྔ་བ་རྫོང་ཕྱུགས་ལས་འགབ་མའི་ཕ་སངས་རིས་ཀྱི་བུ་ཡིན་པ་དང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་འཛིན་བཟུང་གིས་ལོ་གསུམ་གི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་མྱོང་ཡོད་པའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཚེ་རིང་མཚོ་མོ་ལགས་ཀྱིས་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་གཉིས་པའི་ནང་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་དྲྭ་རྒྱའི་དམ་དྲག་དང་འབྲེལ་བའི་བརྡ་ཁྱབ་སྐོར་དང་འབྲེལ། བོད་ནང་གི་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བའི་བརྡ་ཁྱབ་བཏང་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། ཁ་སང་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་དྲྭ་རྒྱར་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་དྲྭ་འཕྲིན་གཞུང་ལས་ཁང་དང་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས། དེ་བཞིན་ལྗོངས་འཕྲིན་གཏོང་དོ་དམ་ལས་ཁུངས་བཅས་གསུམ་གྱི་མཉམ་རུབ་ཐོག་བརྡ་ཁྱབ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ་བརྡ་ཁྱབ་དེ་ཉིན་དེ་རང་ནས་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱེད་དགོས་པའི་སྐུལ་འདེད་བྱས་ཡོད་པ་འཁོད་འདུག བརྡ་ཁྱབ་དེའི་ནང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་གིས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་ཉེས་ཁྲིམས། འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས། ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་བཅའ་ཁྲིམས། དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་བཅའ་ཁྲིམས་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་ཁག་ ༥ དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཡོངས་མི་དམངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་རྒྱུན་ལས་ཨུ་ཡོན་ལྷན་ཁང་གི་མཉམ་འབྲེལ་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་སྐོར་གྱི་གཏན་འདེབས་ཟེར་བ་སོགས་ཚུད་ཡོད་པ་དང་བརྡ་ཁྱབ་དེར་མང་ཚོགས་ནས་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་དང་གློག་ལས་སོགས་ཡོ་བྱད་སྤྱི་རིགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གནས་འཚོལ་བསྡུ་དང་སྒྲིག་བཟོ། ཕབ་ལེན། གསོག་ཉར། ཁྱབ་སྤེལ། བརྒྱུད་སྐུར་བྱེད་པ་སོགས་གཏན་འགོག་དང་། དེ་བཞིན་དམར་པོའི་གཞུང་དང་སྲིད་གཞུང་གི་བོད་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་ཟེར་བ་བཅས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ། དྲྭ་ཐོག་ཏུ་དངུལ་གཏོང་ལེན་དང་གློག་རྡུལ་དངུལ་འཛིན་། དངུལ་འཛིན་བྱང་བུ། འཕྲིན་ཕྲན་སོགས་དྲ་རྒྱའི་དངུལ་རྩའི་ཐོན་རྗེས་བེད་སྤྱད་ནས་མི་རིགས་ཁ་བྲལ་བའི་སྟོབས་ཤུགས་དང་ཆོས་ལུགས་ཐལ་སྐྱོད་ཀྱི་སྟོབས་ཤུགས། གཏུམ་སྤྱོད་འཇིགས་སྐུལ་བའི་སྟོབས་ཤུགས་དང་འབྲེལ་བའི་མི་སྣ་དང་སྒྲིག་འཛུགས་སྤྱི་རིགས་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུར་དམ་དྲག་དང་དེ་དག་ནག་ཉེས་ཀྱི་ངོ་བོར་བསྒྱུར་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་མི་སྣ་དང་སྒྲིག་འཛུགས་བཅས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་དཔལ་འབྱོར། སྤྱི་ཚོགས། དམག་དོན། རིག་གནས། ཆོས་ལུགས་སོགས་ཡོངས་རྫོགས་དང་འབྲེལ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གསང་བའམ་གསར་འཕྲིན་བརྒྱུད་གཏོང་གནང་བར་དམ་དྲག་དང་དེའི་ཁོངས་སུ་མི་རིགས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་མི་རིགས་འགལ་ཟླ་བཟོ་བ། ཆོས་དད་མི་འདྲ་བ་དང་ཆོས་དད་གཅིག་གི་གྲུབ་མཐའ་མི་འདྲ་བའི་དད་ལྡན་པའི་དབར་ལ་འཁོན་འཛིན་དང་། ཁ་གཏད། གཏོང་གཏུག་སོགས་ཀྱི་དཀྲུག་ཤིང་རྒྱག་པ་སོགས་བཏོན་འདུག ལྷག་དོན་དྲྭ་རྒྱའི་འཕྲིན་གཏོང་ཡོ་བྱད་བེད་སྤྱོད་མཁན་ཚོས་སྤྱི་ཕན་དང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་། སློབ་གསོ། སྨན་བཅོས། དབུལ་སྐྱོར་སོགས་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་ཚོགས་པ་འཛུགས་པའམ་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་རྩ་འཛུགས་ནང་ཞུགས་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་བཀོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁྲིམས་འགལ་ཉེས་གསོག་ཐེར་འདོན་གྱི་བྱ་དགའ་མཐོ་ཤོས་རྒྱ་སྒོར་འབུམ་གསུམ་སྤྲད་རྒྱུ་ཡིན་ལུགས་སོགས་ཆེད་བཀོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད། དེའང་རྒྱུ་གཞུང་གིས་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡ པོའི་ནང་སྤེལ་བའི་ནག་སེལ་གཤེད་བཅོམ་གྱི་བརྡ་ཁྱབ་དང་བསྡུར་ན་འདི་ལོའི་བརྡ་ཁྱབ་ནང་དུ་སྤྱིར་གནད་དོན་ཁག་གཅིག་སྔ་ལོ་དང་གཅིག་མཚུངས་འཁོད་ཡོད་ཐོག་ཉེས་གསོག་གི་གནད་དོན་འཕར་མ་མང་པོ་ཁ་སྣོན་གྱིས་བཅུག་ནས་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བ་བྱེད་བཞིན་པ་མངོན་རྒྱུ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་སྲིད་གཞུང་ལ་ཉེས་ཅན་པ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་མཁན་རྣམས་ལ་བྱ་དགའ་མཐོ་ཤོས་ཀྱང་སྔ་ལོའི་འབུམ་ ༡ ནས་སྤར་ཏེ་འབུམ་ ༣ བཟོས་ཡོད་པ་ཐེར་འདོན་དང་འབྲེལ། རྒྱ་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་སྲིད་བྱུས་ལ་རྐྱོན་བརྗོད་དང་། གཞུང་དང་ལྟ་སྤྱོད་མི་མཐུན་མཁན་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་བ་ཚོར་སྡུག་སྦྱོང་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཐབས་སུ་དབང་འཛིན་དཔོན་རིགས་ཚོས་གསལ་ཁ་ཅི་ཡང་མེད་པའི་ཁྲིམས་འགལ་སྲུང་སྐྱོང་ཟེར་བ་དེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། སྤྱི་ཚོགས་དོ་དམ་གྱི་ཐབས་བྱུས་ཟེར་བའི་མིང་བྱང་འོག་ཏུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་མང་ཚོགས་སྲིད་གཞུང་གི་མྱུར་མར་བསྒྱུར་སྟེ།བོད་མི་ཚོར་ཕན་ཚུན་གྱི་གནས་ཚུལ་ཡོད་ཚད་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་ལ་ལྐོག་ཞུ་བྱེད་དགོས་པའི་སྐུལ་འདེད་གཏོང་མུས་ཡིན་པ་དང་། འདི་ནི་གཞུང་གིས་ཉེས་རྟོགས་ཀྱི་དབང་ཤུགས་སྤྱད་དེ་བོད་ནང་ལ་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་དཔེ་མཚོན་འཁྲུལ་མེད་ཅིག་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཚེ་རིང་མཚོ་མོ་ལགས་ཀྱིས་དེ་འབྲེལ་གསུངས་པར་སྤྱིར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བརྡ་ཁྱབ་འདི་རིགས་སྤེལ་དགོས་དོན་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྔ་ལོའི་ལོ་མགོར་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཡོངས་ནང་ནག་སེལ་གཤེད་བཅོམ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་དེ་བོད་ནང་ལམ་ལྷོང་ལྡན་པ་ཞིག་ཡོང་ཆེད་དུ་ཡིན་པ་དང་། རང་སྐྱོང་ལྗོངས་སྲིད་གཞུང་གིས་བརྡ་ཁྱབ་འདི་རིགས་སྤེལ་བ་བརྒྱུད་ནས་བོད་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་འགལ་བརྡ་ཁྱབ་བཏང་སྟེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་།

ཁ་སང་ཞོགས་པ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ལས་འགུལ་བ་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ཀྱི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་སྐུ་ཞབས་ lin Qilei ལགས་མཚོ་སྔོན་གྱི་ཏོང་ཁྲོན་ཁྲིམས་ཁང་དུ་ཕྱིན་ནས་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་སུ་ཐུག་འཕྲད་གནང་རྩིས་ཀྱིས་ཁྲིམས་ཁང་གི་འབྲེལ་ཡོད་ལ་ཆོག་མཆན་ཞུས་ཡོད་ཀྱང་། ཆུ་ཚོད་ཕྱེད་ཀའི་རྗེས་སུ་ཁྲིམས་ཁང་གི་འབྲེལ་ཡོད་སྡེ་ཁག་གིས་པེ་ཅིན་གྱི་ཁྲིམས་འཛིན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་བཀའ་ཡིག་མེད་ཚེ་ཁོང་དང་ཐུག་འཕྲད་གནང་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་རྒྱ་བཏང་བར་བརྟེན་ཁོང་གིས་དེ་ནི་ཁྲིམས་འགལ་རེད་ཅེས་བརྗོད་དེ་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་བཙོན་ཁང་དོ་དམ་ཁང་ལ་བཅར་ནས་ཞུ་གཏུག་གནང་འདུག སྐབས་དེར་དོ་དམ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་གཞོན་པས་ཁོང་ལ་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་གི་གདན་དོན་དེ་ནི་ཚོར་བ་རྣོ་བའི་དམིགས་བསལ་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་པ་དང་འབྲེལ། བཀྲིས་དབང་ཕྱུགས་ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁྲིམས་ཆད་ལ་དང་ལེན་མ་ཞུས་པ་མ་ཟད་བཙོན་ཁང་ནང་གི་ལས་དོན་ལ་འདོད་བློ་མེད་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་དེ་ཁོང་ལ་ཐུག་འཕྲད་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་གནང་མི་འདུག    གནས་ཚུལ་འདི་དང་འབྲེལ་ནས་གསར་འགོད་པས་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་བོད་གནས་ཉམས་ཞིབ་པ་པདྨ་རྒྱལ་ལགས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་ནང་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་དང་ཁོང་གི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གཉིས་ཐུག་འཕྲད་གནང་རྒྱུར་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཁྲིམས་དོན་གང་ཡོད་མེད་བཅས་ཀྱི་ཐོག་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་ཉེས་དོན་གཏུག་བཤེར་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༡༠༨ ནང་ཉེས་ཅན་པ་སུ་ཞིག་ཡིན་ཡང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཉེས་པ་དག་འབུད་གནང་རྒྱུའི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་རྫོང་དང་ཁུལ་རིམ་པ་ནས་དབུས་གཞུང་གི་ཁྲིམས་ཁང་ལ་གཏུག་བཤེར་གནང་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གི་ནང་ཁྲིམས་ཡིག་གི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་ལག་ལེན་གཉིས་འགལ་ཟླ་ཡིན་སྟབས་ཏང་གིས་བཀའ་གསུང་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱེད་རྒྱུ་ལས་རང་དབང་གི་ཁྲིམས་ཁང་དང་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གཅིག་ཀྱང་མེད་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། སྤྱིར་རྒྱ་གཞུང་ནས་འདས་ལོའི་ཟླ་བ་ ༡༡ ནང་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་དང་ཁོང་ཉིད་ཀྱི་སྤུན་ཉེ་འབྲེལ་ཕན་ཚུན་དབར་ཐུག་འཕྲད་གནང་བཅུག་ཀྱང་ཁྲིམས་རྩོད་པ་སྐུ་ཞབས་ Lin Qilei ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་གནོན་ཤུགས་དང་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པར་བརྟེན་སྤུན་ཉེ་འབྲེལ་རྣམས་ཀྱིས་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ཀྱི་གནས་བབ་སྐོར་ཡོངས་གྲགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་གསུང་ཕོད་ཀྱི་མེད་པར་བརྗོད་དེ་ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ནས་ལོ་གཅིག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ཁོང་གི་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་བབ་ཅི་འདྲ་ཞིག་གི་འོག་ཏུ་གནས་ཡོད་པ་སོགས་ཤེས་རྟོགས་གང་ཡང་མེད་པར་བརྗོད་ཡོད་མ་ཟད། བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ལ་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པ་ད་ནི་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་པར་གསུངས་ཡོད། གཞི་རྩའི་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ནི་ཁམས་ཡུལ་ཤུལ་ནས་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གིས་དེ་སྔ་རང་གནས་ས་ཁུལ་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་བོད་ཡིག་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་རྒྱུ་དེ་མེད་པ་བཟོས་པར་བརྟེན། ཁོང་གིས་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་དང་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་དུ་ཕྱིན་ནས་ཁྲིམས་ཁང་དང། དབུས་བརྙན་འཕྲིན་ལས་ཁང་བཅས་ལ་དེ་འབྲེལ་ཞུ་གཏུག་ལན་མང་གནང་བ་མ་ཟད་རྗེས་སུ་ཁོང་གིས་ New York Times གསར་ཁང་ལ་གནད་དོན་དེའི་སྐོར་གསུངས་པར་བརྟེན་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ཟླ་ ༡ པོའི་ནང་ཁོང་འཛིན་བཟུང་དང་།  དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་གཏོང་རྒྱུའི་ཀུན་སློང་སྤེལ་བའི་ཉེས་མིང་འོག་ལོ་ལྔའི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་རེད།

དེའང་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་བོད་མདོ་སྨད་རེབ་ཀོང་གི་སེང་གེ་གཤོང་གི་འགོ་ཁྲིད་པའི་ཐོག་སྒོ་དམར་སྡེ་བ་དང་གཉན་ཐོག་སྡེ་བ། དེ་བཞིན་རྐ་སར་སོགས་ཀྱི་སྡེ་མི་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་བོད་མི་ཆིག་སྟོང་ལྷག་གིས་དུས་གཅིག་ཡུལ་གཅིགག་ལ་ཐང་ཀ་འབྲི་བཞེངས་ཀྱི་འགྲན་བསྡུར་སྤེལ་བ་མ་ཟད། ཐང་ཀ་ཆིག་ཁྲི་ལྷག་དུས་གཅིག་ལ་འགྲེམས་སྟོན་གནང་ཡོད་སྟབས་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལས་རིགས་དེར་མི་གྲངས་མང་ཤོས་ཀྱིས་དུས་གཅིག་ལ་ཆུ་ཚོད་བཞིའི་རིང་ལ་ཐང་ཀ་འབྲི་བཞེངས་འགྲན་བསྡུར་གནང་བ་དང་། ཧ་ཅང་གི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ཐང་ཀ་འགྲེམས་སྟོན་གནང་བ་ཁག་གཉིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ Guinness Record འམ་ཟིན་ཐོ་གསར་པ་བཀོད་འདུག དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོར་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚན་རིག་དང་རིག་གཞུང་ཚན་པས་ཡོངས་ཁྱབ་ཀྱིས་ཐང་ཀ་འབྲི་བཞེངས་ནི་འཛམ་གླིང་གི་མངོན་མེད་ཀྱི་ཤུལ་བཞག་རིག་གནས་ཤིག་ཡིན་པར་གཏན་འབེབས་གནང་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་རེབ་ཀོང་སེང་གེ་གཤོང་ནི་གནའ་སྔ་མོ་ནས་ལྷ་བཟོ་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལས་རིགས་ལ་དོ་དབྱིངས་ཡོད་པའི་གྲོང་སྡེ་ཞིག་ཡིན་པ་ལྟར། གཙོ་བོ་ཐང་ཀ་འབྲི་བཞེངས་དང་ལྷན་དུ་འདམ་སྐུ་དང་ཤིང་སྐུ།   མགར་ལས་སོགས་ལ་ཡང་ཤིན་ཏུ་ནས་དང་དོད་ཆེ་བའི་ས་གནས་ཤིག་ཡིན་སྟབས་སྡེ་མི་ཡོངས་ཀྱི་འཚོ་གྲོན་ཡོངས་རྫོགས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ལས་རིགས་ཁོ་ནར་གཉེར་ནས་འཚོ་བ་སྐྱེལ་བཞིན་པའི་ཡུལ་ལུང་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

བོད་ཀྱི་གློག་བརྙན་སྒྲིག་སྦྱོར་བ་དང་འཁྲབ་གཞུང་རྩོམ་པ་པོ་པདྨ་མ་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱི་གློག་བརྙན་དབུགས་ལྒང་ཞེས་པ་དེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་རྙིང་གྲས་ Venice གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་ཐེངས་ ༧༦ ཐོག་གཟིགས་འབུལ་ཞུ་རྒྱུ་རེད་འདུག པདྨ་ཚེ་བརྟན་ལགས་ནི་མཚོ་སྔོན་དུ་སྐྱེས་པ་དང་། སློབ་གྲྭ་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་བརྒྱུད་ནས་སློབ་མཐར་ཕྱིན་རྗེས་བོད་ཁུལ་དུ་དགེ་རྒན་གྱི་ཕྱག་ལས་གནང་ཞིང་། ཕྱིས་སུ་སླར་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅིན་དུ་གློག་བརྙན་ཕབ་སྐྲུན་ཐོག་སློབ་སྦྱོང་གནང་ནས་སློབ་མཐར་སོན་རྗེས་རིམ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་ཡུལ་ལུང་སོགས་མཚོན་པའི་གློག་བརྙན་ཆེད་བཟོའི་ཐོག་ཞུགས་ཏེ་ད་ཆ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་སྐད་གྲགས་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་གློག་བརྙན་འཁྲབ་ཁྲིད་པ་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གི་གློག་བརྙན་ལྷིང་འཇགས་ཀྱི་མ་ཎི་རྡོ་འབུམ་དང་འཚོལ། ཁྱི་རྒན། དེ་བཞིན་ཐར་ལོ་དང་ལག་དམར་སོགས་ལ་འཛམ་གླིང་གི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་མང་པོའི་ཐོག་བྱ་དགའ་མི་ཉུང་བ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད།  ཐེངས་འདིའི་གློག་བརྙན་དབུགས་ལྒང་ཞེས་པའི་གློག་བརྙན་དེ་ནི་བོད་མིའི་ཕལ་པའི་ཁྱིམ་ཚང་ཞིག་གི་ནང་འཁྲིག་སྤྱོད་ཀྱི་སྲུང་ཤུབས་ཤིག་ཕྱི་ལ་ཐོན་རྗེས། ཁྱིམ་མི་ཕན་ཚུན་ངོ་ཚ་ཞིང་དོགས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་གྱི་བསམ་བློ་མང་པོ་འཁོར་ཡོད་པ་མངོན་པར་གནང་སྟེ་བོད་མིའི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་ཀྱི་གནའ་དེང་ཟུང་གི་འགལ་འདུའམ། སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་དང་དེང་རབས་ཀྱི་འཚོ་བ་གཉིས་གཞི་གཅིག་ཏུ་འདྲིས་བས་རང་བཞིན་གྱིས་བསམ་བློའི་དཔུང་འཇུག་བྱེད་སྟངས་ཁྲོད་ཀྱི་གདོང་ལེན་བྱེད་དགོས་པ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་མཚོན་པར་གནང་ཡོད་པའི་གློག་བརྙན་ཞིག་ཡིན་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག   གཞི་རྩའི་ Venice རྒྱལ་སྤྱིའི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༣༢ ལོར་ཡོ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ Italy ནང་འགོ་འཛུགས་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང། ཕྱི་ཟླ་ ༨  ཚེས་ ༢༨ ནས་ཟླ་ ༩  ཚེས་༧ བར་འཚོགས་གཏན་འཁེལ་བ་ལྟར། ཐེངས་འདིའི་དུས་སྟོན་དེ་ནི་དུས་སྟོན་ཐེངས་ ༧༦ པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། པདྨ་ཚེ་བརྟན་ལགས་ཀྱི་གློག་བརྙན་ཐར་ལོ་དང་ལག་དམར་གཉིས་ཀྱང་ Venice རྒྱལ་སྤྱིའི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་སྐབས་གཉིས་ལ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བ་བཞིན་གཟིགས་འབུལ་ཞུས་པ་མ་ཟད། སྔ་ལོའི་དུས་སྟོན་ཐོག་ལག་དམར་གློག་བརྙན་ལ་རྩེ་ཕུད་ཀྱི་བྱ་དགའ་ཐོབ་ཡོད་པ་རེད། ཉེ་སྔོན་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༡༠ ཉིན་པད་མ་ཚེ་བརྟེན་ལགས་ཧོང་ཀོང་གི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་ཞིག་ལ་འཛུལ་བཞུགས་གནང་སྐབས་རྒྱ་ནག་ལྷོ་རྒྱུད་ཀྱི་ཞོགས་པའི་ཆ་འཕྲིན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ནང་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དེ་ཚོར་བ་རྣོ་བའི་གནད་དོན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་ཀྱང་། ཁྱེད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་གློག་བརྙན་དྲུག་དེ་རྒྱ་ནག་གི་བཀག་སྡོམ་ལས་ཆོག་མཆན་ཇི་ལྟར་ཐོབ་ཡོད་སྐོར་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་སྔོན་ཆད་ཁོང་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་གི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ནས་གློག་བརྙན་མང་པོ་ཞིག་སྒྲིག་སྦྱོར་གནང་རྒྱུ་ཡོད་པར་སེམས་ནའང་། རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་ནང་གི་བཀག་སྡོམ་སྐོར་ལ་ཤེས་རྟོགས་གནང་ཚེ་བརྗོད་བྱ་མང་པོ་ཞིག་ལྷག་མི་འདུག་ཅེས་ལན་འདེབས་གནང་འདུག

རྒྱ་ནག་གིས་བོད་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པ་ནས་བཟུང་བོད་མི་ཕལ་མོ་ཆེས་རང་དབང་གི་བོད་ཞེས་པ་དེ་རང་གི་བསམ་བློ་དང་དྲན་ཤེས་ནང་ལ་མ་གཏོགས་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་མེད་པ་གསུངས་འདུག རྩོམ་པ་པོ་ Madhu Gurung ལགས་ཀྱིས་ལྗགས་རྩོམ་གནང་བའི་Tibet with My Eyes Closed འམ་མིག་ཟུང་བཙུམ་ནས་མཐོང་བའི་བོད་ཞེས་པའི་ཕྱག་དེབ་དེ་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིའི་Connaught Place དུ་ཡོད་པའི་ Oxford དེབ་ཁང་དུ་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་ལྡི་ལི་བོད་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དགེ་བཤེས་རྡོ་རྗེ་དགྲ་འདུལ་ལགས་དང་རྩོམ་པ་པོ་ Preeti Gill ལྷན་ཞུགས་ཐོག་དབུ་འབྱེད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་རྩོམ་པ་པོ་ Madhu ལགས་ཀྱིས་ཕྱག་དེབ་ཀྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་དབང་བསྒྱུར་བྱས་པ་ནས་བཟུང་བོད་མི་མང་པོ་ཞིག་རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་ཡོང་སྟེ་གཞིས་ཆགས་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་ཚོའི་ཡང་ནས་ཡང་དུ་ཕ་ཡུལ་དྲན་གྱི་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་བོད་མི་ནས་རང་དབང་ལྡན་པའི་བོད་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་བློ་དང་དྲན་ཤེས་ནང་མ་གཏོགས་མཐོང་ཐུབ་ཀྱི་མེད་སྟབས། ཕ་ཡུལ་ལ་བཅངས་པའི་ཚོར་ཤེས་དེས་ཁོང་ལ་ཕྱག་དེབ་དེ་བརྩམས་པར་སེམས་འགུལ་ཐེབས་བྱུང་ཞེས་གསུངས་འདུག རྩ་བའི་ཕྱག་དེབ་དེ་བོད་མིའི་སེམས་ཚོར་དྲག་པོའི་སྒྲུང་ཐུང་ཕྱོགས་བསྡུས་ཤིག་རེད་འདུག་པ་དང་། རྩོམ་པ་པོ་རང་ཉིད་བོད་ཀྱི་དར་ལྕོག་ཚོན་ལྔའི་མཚོན་དོན་ལ་སེམས་འགུལ་ཐེབས་པའི་ཐོག་སྒྲུང་དེ་དག་ལེའུ་ལྔར་བགོས་འདུག   ཁོང་གི་ཕྱག་དེབ་དེའི་སླད་དུ་བོད་མི་ཁག་གཅིག་དང་ཐུག་འཕྲད་གནང་ཡོད་པ་དང་། བོད་མིའི་སེམས་ནང་ཕ་ཡུལ་བྲལ་བ་དང་མིའི་ལུང་པར་མི་ཚེ་བསྐྱར་བའི་རྨ་ཁ་འཁྱེར་བས། དེ་བཞིན་རྨ་ཁ་དེ་དུས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ་དང་བསྟུན་དྲག་བསྐྱེད་བྱུང་བ་དེ་ལྟར་ཡང་། ཕ་ཡུལ་གྱི་ཆ་ཙམ་དྲན་གསོ་བྱུང་ཚེ་དེ་སྔའི་རྨ་ཁ་དེ་འདོལ་བ་ལྟར་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་སོགས་བོད་མི་ནས་རང་ཉིད་ཕ་ཡུལ་དྲན་གདུང་གི་ཚོར་བ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་ལྡི་ལི་བོད་ཁང་གི་འགན་འཛིན་དགེ་བཤེས་རྡོ་རྗེ་དགྲ་འདུལ་ལགས་ཀྱིས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནས་བོད་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་ཀྱི་གནད་ཆེ་བའི་འབྲེལ་ལམ་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། དེ་སྔ་བོད་ནང་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་མ་དར་གོང་མིའི་བྱ་སྤྱོད་རྣམས་གདོད་མའི་སྲོག་ཆགས་དང་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་ཀྱང་། ཕྱིས་སུ་རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་དར་འཕེལ་བྱུང་ནས་རིམ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་སོགས་ལ་བཅོས་སྒྱུར་གྱིས་ཡར་ལྟོས་བྱེད་སའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག ལྷག་དོན་ད་རེས་ཕྱག་དེབ་འདི་དཔར་བསྐྲུན་གནང་ཐུབ་པར་ཡི་རང་བསྔགས་བརྗོད་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཕྱག་དེབ་ཀློག་སྐབས་སྙིང་ཉེ་པོའི་མྱོང་ཚོར་བྱུང་བ་མ་ཟད། ཀློག་པ་པོ་ཡོངས་ནས་ཀྱང་བོད་མི་ནས་རང་གི་ཕ་ཡུལ་ལ་བཅངས་པའི་བསམ་བློ་དང་ཚོར་བ་ཚོར་ངེས་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་རྩོམ་པ་པོ་ Preeti Gill ལགས་ཀྱིས་ཕྱག་དེབ་དེར་བསྔགས་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ནས་རང་ཉིད་མ་སུ་རི་ནང་འཚར་ལོངས་བྱུང་བ་དང་སློབ་གྲྭ་འགྲོ་ས་དེར་བོད་ཕྲུག་ཡོད་སྟབས་ད་རེས་ཕྱག་དེབ་འདིའི་ནང་བོད་མིའི་གནད་དོན་ཐེར་འདོན་གནང་བར་དགའ་མོས་བྱུང་སྐོར་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་རྩོམ་པ་པོ་ Madhu Gurung ལགས་ནི་དེ་སྔ་ Freelance གསར་འགོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད།   BBC World Service Trust དང་།  Oxfam དེ་བཞིན་ Bill and Melinda Gates ཐེབས་རྩ་ཁང་དང་། National AIDS Control ཚོགས་པའི་བརྒྱུད་ལམ་གྱི་སློབ་སྟོན་པའི་ཕྱག་ལས་སོགས་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་ནས་དེ་སྔ་གྷོར་ཁའི་ཐོག་ཆེད་རྩོམ་གནང་བའི་ The Keeper of Memories ཞེས་པ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ Shakti Bhat First Book Award ནང་བདེམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།

ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་(IFP) འམ་Inkatha རང་དབང་ཚོགས་པའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Mkhuleko Hlengwa ལགས་ཀྱིས་དེ་གའི་རྒྱལ་ཁབ་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་རིན་ཐང་ལ་དོ་ཕོག་མ་བཏང་བའི་སྒོ་ནས་རྒྱ་ནག་དང་ཚོང་འབྲེལ་འཇོག་ཐུབ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག དེ་ཡང་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་གྲོས་ཚོགས་འོག་མ་དང་ Inkatha རང་དབང་ཚོགས་པའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Mkhuleko Hlengwa ལགས་ཀྱིས་དེ་གའི་གྲོས་ཚོགས་སུ་ཕྱི་འབྲེལ་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱི་ཚོགས་དུས་ཐོག་བོད་བཟོའི་སྟོད་གོས་དཀར་པོ་ཞིག་སྤྲས་པའི་ཐོག   ཉེ་ལམ་ཁོང་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་གྲོང་ཁྱེར་Pretoria ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩིའི་དུས་སྟོན་གོ་སྒྲིག་གནང་བའི་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བ་དང་སྦྲགས།  ད་ཆ་གྱོན་པའི་སྟོད་གོས་དེ་སྐབས་དེའི་དུས་བྱུང་བས།  དེས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་དེ་རང་དབང་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཁར་གཞན་གྱི་དྲག་གནོན་འོག་ལྷུང་བའི་མི་རིགས་དག་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་གྱི་རོགས་རམ་སྤྲོད་དགོས་པ་དང་།    འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་ཐད་སྣང་མེད་གཏོང་རྒྱུ་མེད་པ་དྲན་སྐུལ་གནང་གི་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག   དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ང་ཚོའི་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་གནད་དོན་ཐོག་གྲོས་བསྡུར་བྱས་བ་བཞིན་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུའི་ཆེས་ཐུབ་ཚོད་གཏོང་མཁན་གྱི་སྐོར་ལའང་གྲོས་བསྡུར་དགོས་པ་མ་ཟད།     རྒྱའི་དབང་བསྒྱུར་དང་དྲག་གནོན་འོག་ལྷུང་བའི་བོད་དང་ཐེ་ཝེན་སོགས་ནས་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་འདོད་ཀྱང་ །   རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གཅིག་གི་སྲིད་བྱུས་འོག་མི་རིགས་དག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་དོ་ཕོག་བཏང་དང་གཏོང་མུས་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ།   ང་ཚོས་༸སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་ནང་ཞབས་སོར་འཁོད་རྒྱུར་མཐོང་མཆན་ཕུལ་མེད་པའི་ཐོག་བསྐྱར་དུ་བསམ་གཞིགས་གནང་དགོས་པ་དང་འབྲེལ།   ཡང་སྒོས་རྒྱ་གར་ལྟ་བུ་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་བཞུགས་གནས་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཐུབ་ཚེ།  ང་ཚོས་ངོས་ནས་ཀྱང་འགྲོ་བ་མིའི་རིན་ཐང་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་དོ་ཕོག་མི་གཏོང་བའི་སྒོ་ནས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་ཚོང་འབྲེལ་འཇོག་ཐུབ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག ཁོང་གིས་དེ་སྔ་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་ནས་སུ་ཌན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་ Omar Al-Bashir  ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱིས་དེ་གའི་མི་མང་གི་རེ་འདུན་ལ་སྣང་མེད་བཏང་བས།  སླད་མར་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ད་བར་ནོར་འཁྲུལ་བྱས་པ་རྣམས་བསྐྱར་དུ་མི་བྱེད་པའི་ཐོག་འགྲོ་བ་མིའི་གནད་དོན་ལ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་གསུངས་འདུག རྩ་བའི་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་བར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོར་ཚོང་འབྲེལ་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་༸གོང་ས་མཆོག་ཁུལ་དེར་ཞབས་སོར་འཁོད་རྒྱུའི་མཐོང་མཆན་ཕུལ་མེད་པ་དང་། རྒྱ་གཞུང་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀའི་ཐག་གཅོད་དེར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཡོད་པ་རེད།  ཡིན་ནའང་དེ་སྔོན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་ Inkatha རང་དབང་ཚོགས་པའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ཁུལ་དེར་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་དང་།  དེར་Pretoria ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཁང་གིས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་ནས་དེ་གའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་བར་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་ཐད་ཡིད་ཆེས་ཡོད་པ་དེར་སྣང་ཆུང་བྱས་པས།  བྱ་སྤྱོད་དེས་རྒྱ་ནག་ནས་ལྷོ་ཨ་ཕི་རི་ཀ་ནང་དཔལ་འབྱོར་གྱི་འགྲོ་གྲོན་གཏོང་ཕྱོགས་ལ་ཁྱད་པར་བཟོ་ངེས་ཡིན་པ་ངོ་རྒོལ་བྱས་པ་དེ་ལྟར་ཡང་།    འདི་ལོའི་ཟླ་བ་ ༢ པའི་ནང་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ཁུལ་དེར་བསྐྱར་དུ་འཚམས་གཟིགས་ཀྱིས།   དེ་གའི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ F W de Klerk  མཆོག་དང་།  Inkatha རང་དབང་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི།  དེ་བཞིན་སྲིད་དོན་པ་དང་།  བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་སོགས་ཐུག་འཕྲད་གནང་ཡོད་པ་རེད།