ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་རང་བྱུང་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་ཁོངས་སུ་བཅུག་པའི་བོད་ཀྱི་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཀྱི་གནས་བབ་ཐོག་བསྐྱར་ཞིབ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་འདུག
འདི་ལོའི་ཟླ་ ༡༠ ནང་ World Heritage Watch ཞེས་འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་མཁན་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལྟ་ཞིབ་ཅེས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་དངོས་མིན་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་ཡོད་པ་ལྟར། སྙན་ཐོ་ནང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་ལ་དཔྱད་ཞིབ་གྲུབ་དོན་ཁག་གཅིག་བཀོད་ཡོད་པར་མ་ཟད་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག རིག་གཞུང་སྡེ་ཚན་གྱི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་ཀྱི་སྙན་ཐོ་འགོད་འབུལ་གྱི་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་ལ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༤ བར་དུ་བོད་ཀྱི་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཀྱི་གནས་བབ་ཐད་ལན་འདེབས་སྙན་ཐོ་ཕུལ་དགོས་ཀྱི་མེད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག
རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་སྙན་ཐོར་བོད་ཀྱི་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ཁོངས་ཀྱི་སྤྱི་ལེ་གྲུ་བཞི་མ་ཁྲི་དྲུག་ལྷག་ཡོད་པའི་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཀྱི་ས་ཁུལ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་རང་བྱུང་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་ཁོངས་སུ་བཅུག་པ་ནས་བཟུང་སྟེ་དེའི་གནས་བབ་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་གཅིག་ཀྱང་གནང་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས་ཏེ། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ UNESCO སྡེ་ཚན་གྱི་ལས་བྱེད་གཙོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཁྱད་ལས་སློབ་སྟོན་པ་རྣམས་ལ་ཡོང་རྒྱུའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་ནང་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཀྱི་ས་ཁུལ་དེ་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྤྱི་གླིང་དང་བོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་གཉིས་ལ་ཆེས་གལ་ཆེན་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་གཙོས་ས་ཁུལ་དེར་ IUCN ཞེས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་རྟོག་ཞིབ་ཇི་གནང་གསལ་དགོས་པར་མ་ཟད། དེ་བདག་གཅེས་ཀྱི་བདག་དབང་ཁྲོད་བོད་མིའི་ཐུན་མིན་ཆོས་རིག་དང་གོམས་སྲོལ་བཅས་པ་ཚུད་དགོས་པར་ནན་སྐུལ་གནང་འདུག
དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་རང་བྱུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ ༢༠༡༧ ལོའི་སློབ་སྟོན་སྙན་ཐོ་ལྟར་བྱས་ན་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་དེ་མེས་པོ་མང་པོའི་སྐྱེལ་ཡུལ་དང་ལོ་རྒྱུས་ལ་གྲགས་པའི་ས་ཁུལ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ལྷག་དོན་ཚོགས་པ་དེ་ཉིད་ཀྱིས་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཐོག་དཔྱད་ཞིབ་གནང་བའི་ ༢༠༢༠ ལོའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་གི་གྲུབ་དོན་ནང་ས་ཁུལ་དེ་བདག་གཅེས་གནང་ཕྱོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཁག་ནང་ས་གནས་བོད་མིའི་ཐེ་གཏོགས་དེ་ཉུང་ངུ་ཙམ་ལས་མེད་པར་ར་འཕྲོད་གནང་ཡོད་པ་བཅས་ལུང་འདྲེན་གནང་སྟེ། ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ས་ཁུལ་བདག་གཅེས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་བསྐྱར་ཞིབ་ཀྱི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་དགོས་པ་དང་། གཙོ་བོ་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ། འགྲིམ་འགྲུལ་བཅས་ཀྱི་ཐད་རྟོག་ཞིབ་ཀྱིས་བདག་གཅེས་ཀྱི་འཆར་གཞི་བཀོད་དགོས་པར་མ་ཟད། ས་ཁུལ་དེ་བདག་གཅེས་གནང་བར་དེའི་ནང་འཚོ་རྟེན་བྱེད་བཞིན་པའི་བོད་མི་འབྲོག་པ་རྣམས་ཀྱི་ཉིན་རེའི་འཚོ་བར་བརྟེན་པའི་ཡུལ་སྲོལ་གོམས་གཤིས་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གནང་སྒོ་ཁག་གལ་གནད་ཇི་ཆགས་ཐད་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་དགོས་པ་དང་ཁོང་རྣམ་པར་ཁྲིམས་མཐུན་སྒོ་ནས་ཞུ་གཏུག་བྱ་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་ཇི་ཡོད་ལ་དཔྱད་ཞིབ་དགོས་པ། ས་གནས་བོད་མིའི་མོས་མཐུན་མེད་པར་ཉེ་འཁོར་ལ་ཡོད་པའི་སྲུང་སྐྱོབ་ས་ཁུལ་གཞན་རྣམས་ཨ་ཆེན་གངས་རྒྱབ་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁོངས་སུ་ཚུད་ཐབས་ཀྱིས་ས་མཚམས་རྒྱ་བསྐྱེད་གཏོང་རྒྱུ་མེད་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་འདུག
