བོད།

བོད་མདོ་སྨད་བསང་ཆུ་རྫོང་ཨ་མཆོག་ཡུལ་ཚོའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱི་ལས་གཞིར་ཞི་རྒོལ་བྱེད་བཞིན་པའི་ཁྲོད། ཁ་སང་ཨ་མཆོག་གྲོང་བརྡལ་གྱི་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་ར་བར་རྒྱ་གཞུང་གིས་དྲག་ཆས་ཉེན་རྟོག་པ་ཕོན་ཆེ་འགྲེམས་འཇོག་གིས་མང་ཚོགས་རྣམས་ལ་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་འདུག ཁ་སང་འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ནས་ཨ་མཆོག་དུ་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་རྐྱེན་པས་ས་གནས་བོད་མི་བརྒྱ་སྐོར་བརྒལ་བ་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས་ཨ་མཆོག་ཡུལ་ཚོའི་གཞུང་ལམ་ཐོག་གོང་སྔོན་བླ་རིའི་གཏེར་ཁ་སྔོག་འགོག་ཞེས་བོད་རྒྱ་ཡིག་རིགས་གཉིས་ཐོག་འཁོད་པའི་འཕྲེད་དར་འཕྱར་བཞིན་ཞི་རྒོལ་གྱི་འབོད་ཚིག་འདྲ་མིན་སྒྲོག་བཞིན་ཞི་བའི་རྔམ་སྟོན་གནང་པ་མ་ཟད། ལྷག་དོན་རིམ་པས་བོད་མི་དེ་དག་གིས་བསང་ཆུ་རྫོང་གི་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་མདུན་དུ་བསྐྱོད་སྟེ་ཞི་རྒོལ་ཆེན་པོ་གནང་འདུག དེ་ཡང་ཁ་སང་ཕྱི་དྲོ་ས་གནས་བོད་མི་ཚོས་བསང་ཆུ་རྫོང་གི་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་མདུན་དུ་ཞི་རྒོལ་གནང་སྐབས། རྒྱ་གཞུང་གིས་དམག་འདྲེན་རླངས་འཁོར་ཆེན་པོ་བཅུ་ལྷག་དང་དམིགས་བསལ་དྲག་ཆས་སྤྲས་པའི་ཉེན་རྟོག་པའི་རླངས་འཁོར་སྔོ་ནག་བཅུ་ལྷག་ས་གནས་དེར་མེ་མདའ་སོགས་བཟུང་ཏེ་མང་ཚོགས་ལ་འཇིགས་སྐུལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་ཡོད་པ་རེད།   མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་འཚེ་བ་མེད་པའི་ཐོག་རང་སྲུང་བཙན་པོ་བྱས་པ་ཙམ་ལས་དེ་མིན་དྲག་སྤྱོད་གང་ཡང་སྤེལ་མེད་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་མིའི་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱེད་རྒྱུར་གྲ་སྒྲིག་ཨང་སར་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་གོ་ངོ་བོར་གནས་ཡོད་འདུག ས་གནས་བོད་མི་དེ་དག་གིས་རྫོང་སྲིད་གཞུང་ནས་ཁོང་རྣམ་པའི་ཞུ་སྐུལ་ལ་བདག་སྤྲོད་མ་བྱེད་པ་དེ་སྲིད་དུ་ཞི་རྒོལ་མཚམས་འཇོག་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་བཤད་འདུག

ཉེ་ཆར་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་ཀན་སུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བསང་ཆུ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཨ་མཆོག་ཡུལ་ཚོའི་ནང་གི་གཉན་ཆེན་གོང་སྔོན་བླ་རིར་བོད་མིས་གཏེར་འདོན་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་ཞི་རྒོལ་བྱས་པར་རྒྱ་ནག་ཉེན་རྟོག་པས་མཐའ་སྐོར་ནས་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། ཨ་མཆོག་ཡུལ་ཚོའི་བོད་མི་བརྒྱ་སྐོར་ལྷག་གིས་བསང་ཆུ་རྫོང་གི་གཞུང་ལམ་ཐོག་ཞི་རྒོལ་རྔམ་སྟོན་གྱི་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་འདུག འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ་སུད་སིར་བཞུགས་པའི་བསོད་ནམས་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པར་ཁ་ཉིན་བསང་ཆུ་རྫོང་ཨ་མཆོག་ཚོ་བ་བརྒྱད་ཀྱི་ཡུལ་མི་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་གིས་གཏེར་ཁ་སྔོག་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་གཏེར་འདོན་ལས་གཞི་མཚམས་འཇོག་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་འཕྲེད་དར་བཟུང་ནས་ཞི་བའི་ཞི་རྒོལ་བྱས་ནས་ཅུང་ཙམ་ཕྱིན་རྗེས། ས་གནས་རྒྱ་གཞུང་ཉེན་རྟོག་པ་མང་པོ་ཞིག་འབྱོར་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཞི་རྒོལ་འགོག་ཐབས་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར། དེ་རིང་ས་གནས་བོད་མི་བརྒྱ་སྐོར་བརྒལ་བ་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས་བསང་ཆུ་རྫོང་གི་སྤྱི་བདེ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མདུན་དུ་ཞི་རྒོལ་གནང་པ་མ་ཟད། ཁྱད་པར་དུ་རྫོང་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་ཞི་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཀྱི་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་སྐོར་གསུངས་སོང་། གཞན་ཡང་སྐུ་ཞབས་བསོད་ནམས་ལགས་ཀྱི་བརྒྱུད་བོད་མིས་ཞི་རྒོལ་བྱེད་བཞིན་པའི་བརྙན་ཐུང་ཁག་ཅིག་འདི་གར་འབྱོར་བར་གཞིགས་ན། བོད་མི་རྣམས་ནས་ཕྱག་ཏུ་འཕྲེད་དར་སྣམ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་ལ་གཏེར་འདོན་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་འདུག་པ་མ་ཟད། ཁ་སང་ཨ་མཆོག་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་དམག་མི་རླངས་འཁོར་ཕོན་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་པ་མངོན་རྒྱུ་འདུག ཡང་དེའི་བར་ན་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོའི་སྐབས་ཉེས་མེད་ཉེས་འགལ་གྱིས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་གྲྭ་བློ་གྲོ་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ལོ་བརྒྱད་ཀྱི་བཙོན་འཇུག་དུས་ཡུན་ཚང་རྗེས་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཟླ་མཇུག་ཏུ་བཙོན་གྲོལ་བཏང་འདུག གཞི་རྩའི་གྲྭ་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནི་བོད་མདོ་སྨད་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གཙོད་གྲོང་ཁྱེར་རྨ་ཆུ་རྫོང་ཁུངས་ཀྱི་རྨ་ཆའི་མཚན་སྒྲོག་དགོན་པ་ནས་ཡིན་ཞིང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ས་བྱི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོའི་སྐབས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ཉེས་མེད་ཉེས་འགལ་གྱིོས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་དང་། རྗེས་སུ་ཁྲིམས་མཐུན་མ་ཡིན་པར་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་དེ། ད་བར་ལོ་ངོ་༨ ཙམ་གྱི་རིང་ལ་ལན་ལྲུའུ་བཙོན་ཁང་དུ་བཙོན་འཇུག་གིས་མནར་གཅོད་ཚད་མེད་མྱངས་ཏེ་ཉེ་ཆར་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙོན་གྲོལ་བཏང་ནས་ད་ལྟ་རང་གི་དགོན་པར་བཞུགས་ཡོད་པ་ཤེས་པ་ཙམ་ལས། ཁོང་གློད་བཀྲོལ་བཏང་པའི་ཚེས་དུས་ཁ་གསལ་དང་ད་ལྟའི་ཆར་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ཇི་ཡོད་སོགས་ཤེས་རྟོགས་མེད་པ་རེད།

རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་ཀན་སུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་བསང་ཆུ་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཨ་མཆོག་ཡུལ་ཚོའི་ནང་གི་གཉན་ཆེན་གོང་སྔོན་བླ་རིར་རྒྱ་གཞུང་གི་གཏེར་འདོན་ཚན་པས་ལོ་ངོ་བཅུ་གྲངས་གོང་ནས་མུ་མཐུད་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་བྱས་སྟབས། ཡུལ་དེའི་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བཟོས་འདུག དེ་ཡང་ཁ་སང་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༣༡ ཉིན་ཨ་མཆོག་ཚོ་བ་བརྒྱད་ཀྱི་ཡུལ་མི་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་གིས་གཏེར་ཁ་སྔོག་ཡུལ་དུ་བསྐྱོད་ནས་འཕྲེད་དར་འཕྱར་ཏེ་གཏེར་འདོན་ལས་གྲྭ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པའི་ཞི་རྒོལ་གནང་ཡོད་པ་རེད་འདུག འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ་སུད་སིར་བཞུགས་པའི་བསོད་ནམས་ལགས་ཀྱིས་གསུངས་པར་ཨ་མཆོག་ཚོ་བ་བརྒྱད་ཀྱི་ཡུལ་མི་ཚོས་གཉན་ཆེན་གོང་སྔོན་མི་རབས་ནས་མི་རབས་བར་བླ་རིང་ངོས་བཞེས་ཀྱིས་མཆོད་བཀུར་བྱེད་ཡུལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། བོད་མི་དེ་དག་གི་རྒྱ་གཞུང་གཏེར་འདོན་པར་ཞི་རྒོལ་གནང་ཡོད་པ་རེད་འདུག་ཅེས་གསུངས་སོང་། ས་གནས་མང་ཚོགས་ཚོས་ཞི་རྒོལ་བྱས་ནས་ཅུང་ཙམ་ཕྱིན་རྗེས་ས་གནས་རྒྱ་གཞུང་ཉེན་རྟོག་པ་མང་པོ་ཞིག་འབྱོར་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཞི་རྒོལ་འགོག་ཐབས་བྱས་འདུག བོད་མི་ཞི་རྒོལ་བ་ཚོས་རང་མིང་ཐོག་མཛུབ་ཐེལ་བརྒྱབ་པའི་སྙན་ཞུ་སྤྲད་པ་དང་གཏེར་འདོན་ལས་གྲྭ་དེ་མཚམས་འཇོག་མ་བྱས་ཚེ་མུ་མཐུད་ཞི་རྒོལ་གནང་རྒྱུ་དང་རང་སྲོག་ཀྱང་བློས་གཏོང་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་ཚུལ་བརྗོད་ཡོད་འདུག། གཞན་ཡང་ཁ་སང་ས་གནས་དེར་བོད་མིས་ངོ་རྒོལ་བྱེད་སྐབས་ཀྱི་བརྙན་ཐུང་དང་འདྲ་པར་སོགས་ཀྱང་འདི་གར་འབྱོར་བར་གཞིགས་ན། བསང་ཆུ་རྫོང་ཨ་མཆོག་ཡུལ་ཚོའི་བོད་མི་ཚོས་ས་གནས་ཀྱི་གཉན་ཆེན་གོང་སྔོན་བླ་རི་ནས་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་ལ་ངོ་རྒོལ་ཞུ་འབོད་བྱེད་ཡུལ་ལ་ས་གནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཉེན་རྟོག་མི་སྣ་མང་དག་ཞིག་འབྱོར་བར་བོད་མི་ཚོས་རྒྱབ་ཤ་དམར་པོ་ཅན་གྱི་རྒྱ་ནག་མི་མང་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྩ་ཁྲིམས་ལག་ཏུ་བཟུང་ནས་གང་བྱུང་གཏེར་ཁ་བསྔོག་འདོན་བྱེད་པ་དེ་ནི་ཁྲིམས་འགལ་ཡིན་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ཞུ་གཏུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་མངོན་རྒྱུ་འདུག འོན་ཏང་ད་ལྟའི་ཆར་ཐག་གཅོད་ཇི་བྱུང་དང་མི་སྣ་ཇི་ཙམ་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་མེད་ཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་ཤེས་རྟོགས་མེད་པ་རེད།

  དེ་་སྔ་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཛིན་བཟུང་འོག་ལོ་ ༢༡ རིང་བཙོན་འཇུག་མྱངས་པའི་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཉེ་ཆར་རྒྱ་གཞུང་གིས་སླུར་ཡང་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་རྗེས་གནས་སྟངས་ཇི་ཆགས་ཤེས་རྟོགས་མེད་པ་འགྱུར་འདུག    དེ་ཡང་ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་གྱི་མཚན་མོ་ཚུད་ ༡༢ ཐོག་སོག་རྫོང་གི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོའམ་སོག་མཁར་བློ་གྲོས་ལགས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བསྐྱར་དུ་ལྷ་ས་ནས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་འདུག  རྒྱ་གཞུང་ནས་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱ་དོན་གང་ཡིན་དང་། ས་གནས་གང་དུ་བཙོན་འཇུག་བྱ་མི་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་མེད། གཞི་རྩའི་ཁམས་སོག་རྫོང་གི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཐོག་མར་ཁོང་སྒེར་འཁོན་ལ་བརྟེན་ནས་ ༡༩༩༣ ལོའི་ཟླ་ ༡ ཚེས་ ༡༧ ཉིན་ནག་ཆུ་འབྲིང་རིམ་ཁྲིམས་ཁང་ཟེར་བས་མི་ལོ་བཅོ་ལྔའི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ནས་གྲྭ་བཞི་བཙོན་ཁང་ནང་བཙོན་འཇུག་བྱས་འདུག་པ་དང་། དེ་རྗེས་ ༡༩༩༥ ལོའི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༤ ཉིན་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོས་གྲྭ་བཞི་བཙོན་ཁང་ནས་བཙོན་པ་ཡོངས་རྫོགས་ལ་སྐུལ་སློང་བྱས་པ་དང་། ལྷག་དོན་ཁོང་གིས་ “བོད་རང་བཙན་ཡིན། རྒྱ་མི་བོད་ནས་ཕར་རྒྱུགས། རྒྱལ་བ་བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་སྐུ་ཚེ་ཁྲི་ལོ་བརྟན་པར་ཤོག བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་རྡོག་རྩ་གཅིག་སྒྲིལ་ཡིན།” ཅེས་བཙོན་ཁང་དུ་སྐད་འབོད་བྱས་པ་མ་ཟད། སོ་སོས་བྲིས་པའི་སྦྱར་ཡིག་ ༣༠༠ ལྷག་ཙམ་གཏོར་སྟབས། བཙོན་སྲུང་བས་ཁྲིམས་ཁང་ལ་ཞུ་སྙན་ཕུལ་ནས་སྐབས་དེར་ཉིན་གསུམ་ལས་མ་འགྱངས་བར་དམར་གསོད་གཏོང་རྒྱུའི་བཀའ་རྒྱ་བཏང་ཡོད་འདུག འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ངག་དབང་ཐར་པ་ལགས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་པར་དེ་སྔོན་འཛམ་གླིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པ་ཁག དེ་བཞིན་རང་དབང་ཅན་གྱི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ལ་གསོད་ཁྲིམས་གཏང་མི་ཆོག་པའི་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་པར་བརྟེན་རྒྱ་གཞུང་གི་ཁྲིམས་ཁང་ནས་ལོ་དྲུག་རིང་སྲོག་ཁྲིམས་ཕར་འགྱངས་བྱས་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་།   ད་ལྟའི་ཆར་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱ་དོན་གང་ཡིན་ཤེས་རྟོགས་གང་ཡང་ཐུབ་ཀྱི་མེད་ཀྱང་། ཁོང་གི་ནང་མི་གཙོས་ས་གནས་བོད་མི་ཚོས་དེ་སྔའི་གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པར་ཚོད་དཔག་ཙམ་གནང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཀྱི་འདུག བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནི། ཁམས་སོག་རྫོང་ཚ་དབྲོག་ཡུལ་ཚོའི་སོག་མཁར་གྲོང་སྡེ་ནས་ཡིན་པ་དང་།  ཆུང་དུས་སྐབས་རང་གི་ཕའི་དྲུང་ནས་གཏམ་ཡིག་རྩིས་སྦྱངས་སྟབས། སོག་རྫོང་ཟློས་གར་ཚོགས་པའི་འཁྲབ་སྟོན་པ་བྱེད་མྱོང་འདུག་པ་དང་།  ཤེད་ཤུགས་ལྡན་པས་ནག་ཆུ་ས་ཁུལ་སུ་ཤེད་རྡོ་བཀྱགས་ནས་ཨང་དང་པོའི་བྱ་དགའ་ཐེངས་གཉིས་ཙམ་ཐོབ་མྱོང་ཡོད་པ་རེད་འདུག ཁོང་ལ་ད་ལྟའི་ཆར་ཨ་མ་དང་སྲིང་མོ་ལྔ། དེ་བཞིན་སྤུན་ཆུང་བ་གཅིག་བཅས་ཡོད་འདུག་ལ། ཁོང་གི་འཚོ་རྟེན་གཙོ་བོ་ནི་ས་མ་འབྲོག་གྱི་ལས་དོན་ཡིན་འདུག རྩ་བའི་ཁམས་སོག་རྫོང་གི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་རང་ལོ་ ༥༥ སོན་པའི་བློ་གྲོས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙོན་ཁང་ནང་མི་ལོ་ ༢༡ རིང་བཙོན་འཇུག་བྱས་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢ ཉིན་གློད་བཀྲོལ་ཐོབ་པ་ཞིག་རེད།  

བོད་མདོ་སྨད་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་གྲྭ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་རྒྱ་གཞུང་གིས་སླར་འཛིན་བཟུང་བྱས་རྗེས་གནས་སྟངས་ཇི་ཆགས་ཤེས་རྟོགས་མེད་པར་གྱུར་འདུག དེའང་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་གསལ་ལ་གཞིགས་ན། ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་གྱི་མཚན་མོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་དགེ་འདུན་པ་རང་ལོ་ ༣༠ ཡས་མས་སོན་པ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་གསལ་ཁ་མེད་པའི་འོག་འཛིན་བཟུང་བྱས་སྟབས། ད་ལྟའི་ཆར་ཁོང་ས་གནས་གང་ཏུ་བཙོན་འཇུག་བྱེད་ཡོད་མེད་སོག་སཀྱི་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་མེད་པ་རེད། རྒྱ་གཞུང་དྲག་ཆས་ཉེན་རྟོག་པེ་གྲྭ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ལ་དེ་ལས་སུ་ཆེད་འབོད་ཀྱིས་ཁོང་གི་འགྲོ་འདུག་སྤྱོད་གསུམ་གྱི་གནས་ཚུལ་གཙོས་པའི་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་གྱི་ཡོད་མེད་སྐོར་ཡིག་ཐོག་ནས་སྤྲོད་དགོས་པའི་བཙན་བཀའ་ལན་མང་བཏང་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་གིས་དེ་ལྟར་ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བར་ངོས་བཞེས་གང་ཡང་གནང་མེད་པ་རེད་འདུག གཞི་རྩའི་དགེ་འདུན་པ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ནི་རྔ་པ་རྫོང་རྨེའུ་རུ་མའི་རུ་ཆེན་གཉིས་པའི་ཕ་བློ་བཟང་གི་བུ་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་དེ་སྔོན་ ༢༠༡༡ ལོར་རང་གི་སྤུན་མཆེད་གྲྭ་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་འཇུག་བཟུང་གིས་དུས་བཀག་ལོ་གསུམ་རིང་བཙོན་འཇུག་ཟིན་རྗེས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་འདུག དེ་དོན་བཞིན་ཁོང་སླར་ཀིརྟི་དགོན་པར་གཞུང་ཆེན་ཀ་དཔོད་དག་ལ་ཐོས་བསམ་སློབ་གཉེར་གནང་པ་མ་ཟད། བཀའ་རིམ་འཛིན་གྲྭའི་སྐྱོར་དཔོན་ཡང་ཡིན་འདུག དེ་མཚུངས་སུ་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་གྱི་དགོང་མོར་ཨ་མདོ་རྔ་པ་རྩི་ནང་དགོན་པའི་དགེ་འདུན་པ་འཇམ་དབྱངས་བློ་གྲོས་ལགས་རྒྱ་ནག་ཉེན་རྟོག་པས་འཛིན་བཟུང་གིས་ད་བར་གནས་ཚུལ་ཇི་ཆགས་སོགས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་མེད། རྔ་པ་རྩི་ནང་དགོན་དཔལ་མི་འགྱུར་ངེས་དོན་བདེ་ཆེན་གླིང་གི་དགེ་འདུན་པ་འཇམ་དབྱངས་བློ་གྲོས་ལགས་རྔ་པ་ཁུལ་འབར་ཁམས་གྲོང་ཁྱེར་མི་དམངས་སྨན་ཁང་གི་སྒོ་འགྲམ་ནས་གློ་བུར་དུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་སྟབས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱེད་དགོས་དོན་གང་ཡིན་དང་ད་ལྟའི་ཆར་ས་གནས་གང་དུ་བཙོན་འཇུག་བྱེད་ཡོད་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་མེད། འོན་ཏང་ས་གནས་བོད་མི་ཚོས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་དོན་ལ། ཁོང་གིས་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་མང་དག་ཞིག་བྲིས་ཡོད་པ་དང་། དེ་དག་ཕར་ཚུར་སྐུར་པའི་རྐྱེན་གྱིས་ཡིན་པར་ཚོད་དཔག་བྱེད་བཞིན་འདུག རྩ་བའི་གྲྭ་འཇམ་དབྱངས་བློ་གྲོས་ལགས་ནི་ད་ལྟ་རང་ལོ་ ༣༥ ཙམ་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་གི་ཕ་མིང་ལ་ཚག་ཐོ་དང་མ་མིང་ལ་ཟོག་རས་ཟེར་གྱི་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མདོ་སྨད་རྔ་བ་ཁུལ་ཆུ་ཆེན་རྫོངས་ཀྱི་བོད་མི་ཚོས་ས་གནས་ཀྱི་གནས་རི་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་རྒྱ་གཞུང་གི་ངོ་རྒོལ་བྱས་ཡོད་ཀྱང། རྫོང་ས་གནས་ཉེན་རྟོག་པས་བོད་མི་དེ་དག་གི་བཅར་རྡུང་དང་བཀག་ཉར་བྱས་འདུག་པ་མ་ཟད། བོད་མི་ཚོས་ངོ་རྒོལ་གནང་མི་ཆོག་པའི་འཇིགས་སྐུལ་གྱི་བཙན་བཀའ་བཏང་འདུག གཞི་རྩའི་དེ་སྔོན་ ༢༠༡༣ ལོར་རྔ་བ་ཁུལ་ཆུ་ཆེན་རྫོངས་ཨ་ཁོ་རེས་ཡུལ་ཚོའི་ཉི་འཁྲིས་སུ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གློག་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་ཡུལ་ཚོའི་སྡེ་བ་བཞིའི་གནས་རིར་གཏེར་ཁ་བསྔོག་རྩིས་བྱས་སྟབས། སྐབས་དེར་སྡེ་བའི་བོད་མི་སྐུ་ཚབ་དང་འབྲོག་པ་ཚོས་ཐེངས་མང་གཏེར་བཏོན་ལས་གཞི་འགོག་རྒོལ་བྱས་ནས་གནས་སྐབས་རིང་ལས་གཞི་མཚམས་འཇོག་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱུང་ཡོད། འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ནང་དུ་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཚོས་རྔ་བ་ཁུལ་ཆུ་ཆེན་རྫོང་ཨ་ཁོ་རེས་ཡུལ་ཚོའི་བོད་མི་མང་ཚོགས་ས་ཀྱི་གནས་རིར་ལས་གཞི་མཚམས་འཇོགས་ཡོང་བའི་རེ་སྐུལ་ལན་མང་ཞུས་ཀྱང་མ་ཉན་པར། ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༢༨ ཉིན་གནས་རི་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཆེད་ངོ་རྒོལ་བྱེད་མཁན་ས་གནས་བོད་མིའི་ཐོག་ཉེན་རྟོག་པ་ ༨༠ ལྷག་ཆེད་གཏོང་གིས་བོད་མི་ ༢༠ ལྷག་ལ་གང་བྱུང་གཅར་བརྡུང་བཏང་བ་འདུག་པ་མ་ཟད། རྒན་པོ་ལོ་ངོ་ ༦༠ ཅན་ཞིག་གཙོས་པའི་བོད་མི་ ༧ བཙན་བཟུང་གིས་ས་ཉིན་གྲངས་བདུན་ ༧ དང། ༡༥ དང་། ༢༠ བཅས་ཁག་སོ་སོར་བཀག་ཉར་བྱས་ནས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༠ ཉིན་སླར་ཡང་ས་གནས་སུ་ཉེན་རྟོག་པ་མང་པོ་ཞིག་ཡོང་སྟེ་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་གཞི་འགོག་རྐྱེན་བཟོས་ན་ཉེས་ཆད་ལྕི་མོ་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་འདུག རྩ་བའི་ད་རེས་རྒྱ་གཞུང་ནས་གློག་ཁང་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་སྤེལ་ཡུལ་བོད་མདོ་སྨད་རྔ་བ་ཁུལ་ཆུ་ཆེན་རྫོང་ཨ་ཁོ་རེས་ཡུལ་ཚོ་འདི་ནི། བོད་མཐོ་སྒང་དུ་གནས་པའི་འབྲོག་པའི་གནས་སྡོད་བྱ་ཡུལ་ས་ཁུལ་ཞིག་དང། ས་ཆ་དེའི་ས་གནས་བོད་མི་ཚོའི་འཚོ་རྟེན་གཞི་མ་དང་བོད་མི་འབྲོག་པའི་དད་མོས་བྱ་ཡུལ་གྱི་གནས་རི་རྩ་ཆེ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པ་རེད།  

རྒྱ་གཞུང་ནས་བཙན་འཁྲིད་འོག་རྒྱ་ནག་ཁྲིན་ཏུའུ་མན་ཡཱང་བཙོན་ཁང་དུ་ལོ་ངོ་ ༡༣ རིང་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཡོད་པའི་གྲྭ་ཆོས་དར་ལགས་ཀྱིས་བཙོན་ཁང་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་བཙོན་པ་ ༡༠༠༠ ལྷག་ལ་ཟས་སྤུས་ལེགས་སུ་གཏོང་ཆེད་བཙོན་ཁང་དུ་ཟས་བཅད་ངོ་རྒོལ་གནང་འདུག དེ་ཡང་རྔ་པ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་གྲྭ་ཆོས་དར་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་བཙོན་པ་དེ་དག་ལ་ཆེས་ཞན་པའི་ཟས་སྤྲོད་པར་བརྟེན་བཙོན་པ་རྣམས་ཀྱི་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ཀྱང་ཉིན་རེ་བཞིན་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་སྟབས། ཁོང་གིས་བཙོན་ཁང་གི་ཟས་ཀྱི་སྤུས་ཀ་ལེགས་སུ་གཏོང་ཕྱིར་དགོས་འདུན་ཁག་ཅིག་གསལ་བཏོན་གྱིས་བཙོན་ཁང་དུ་ཉིན་གྲངས་ ༡༢ རིང་ཟས་བཅད་ངོ་རྒོལ་གནང་འདུག བཙོན་སྲུང་བས་ཁོང་ལ་ཞལ་ལག་མཆོད་དགོས་པའི་ནན་སྐུལ་ལན་མང་བྱས་ཀྱང་། ཁོང་གིས་དེ་ལྟར་མ་གནང་པར་མུ་མཐུད་ཟས་བཅད་ངོ་རྒོལ་གནང་སྟབས། བཙོན་སྲུང་བས་ཁོང་གི་སྣ་བུག་གཉིས་ལས་བུ་གུ་བརྒྱུད་ཟས་སྤྲད་འདུག་པ་དང་། རྗེས་སུ་ཁོང་བཙོན་ཁང་ནས་ཁང་མིག་གཞན་ཞིག་ཏུ་གནས་སྤོས་བྱེད་བཅུག་པར་བརྟེན་ད་ལྟའི་ཆར་གཟུགས་གཞིའི་གནས་བབས་ཕྲན་བུ་བཟང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་གཞུང་གིས་གྲྭ་ཆོས་དར་ལགས་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་གི་ནང་མི་གཙོས་སྤུན་མཆེད་ཚོས་ཁོང་བཙོན་ཁང་དུ་བཙོན་འཇུག་བྱས་པ་དེ་ནི་བོད་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་སླད་ཡིན་པས་དེར་སྤོབས་པ་དང་ཁོང་གི་རེ་འདུན་རྣམས་མྱུར་དུ་ལེགས་གྲུབ་ཡོང་བར་རེ་སྨོན་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག རྩ་བའི་འདི་ལོའི་ནང་ཁོང་གི་ནང་མི་ཚོ་བཙོན་ཁང་དུ་ཐེངས་གསུམ་ཙམ་ཐུགས་འཕྲད་བྱེད་བཅུག་འདུག

རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ཆབ་མདོ་བོད་རིག་ས་ཁུལ་གྱི་སྟེང་ཆེན་རྫོང་ནང་དུ་ཁ་སང་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་ཤུགས་ཚད་ ༥་༥ ཅན་གྱི་ས་འགུལ་ཤུགས་ཆེ་བརྒྱབ་པའི་འོག་མི་ ༦༠ ཙམ་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་འདུག་པ་དང་། དེའི་ཁོངས་ནས་མི་དྲུག་གི་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་གྱུར་འདུག དེ་ཡང་དེ་རིང་རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་འབྲེལ་བརྒྱུད་ལམ་དང། སྟེང་ཆེན་རྫོང་གི་དྲ་གནས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཁག་ལ་གཞིགས་ན། ཁ་སང་སྔ་དྲོ་བོད་ནད་གི་ཚོུད་ ༩།༡༥ ཐོག་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་གྱི་ས་མཚམས་ཉེ་འཁྲིས་ཆབ་མདོ་ས་ཁུལ་སྟིང་ཆེན་རྫོང་ནང་དུ་ས་འགུལ་ཤུགས་ཆེ་བརྒྱབ་འདུག་པ་དང། དེའི་རྐྱེན་པས་ཁུལ་དེར་ས་རུས་དང། སྡོད་ཁང་། དེ་བཞིན་གཞུང་ལམ་དང་ཟམ་པ་ཞིག་པ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཁག་ཅིག་བྱུང་བའི་ཁྲོད་ད་བར་མི་ ༦༠ ཙམ་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཕོག་པ་དང། དེ་དག་ལས་མི་དྲུག་གི་གནས་སྟངས་ཛ་དྲག་ཆགས་ཡོད་པ་བཅས་འཁོད་འདུག འོན་ཀྱང་ད་བར་མིའི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་མེད།  ད་ལྟའི་ཆར་ཁུལ་དེར་མྱུར་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་གཞི་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་སྤེལ་མུས་ཡིན་ཁར། རྨས་སྐྱོན་ཕོག་པ་རྣམས་མྱུར་སྐྱོབ་སླད་ཆབ་མདོ་ཁུལ་གྱི་སྨན་ཁང་དུ་སྐྱེལ་ཡོད་འདུག  

དེ་ཡང་བོད་མདོ་སྨད་རྔ་བ་ཀིརྟི་དགོན་པའི་དགེ་འདུན་པ་བློ་བཟང་ཆོས་དར་ལགས་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༥ ཉིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་དངོས་སུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་རྔ་བ་ཁུལ་འབྲིང་རིམ་མི་དམངས་ཁྲིམས་ཁང་གིས་ཁོང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་བ་དང་མི་མང་སྣེ་འཁྲིད་དང་བརྒྱུད་སྐུལ་བྱས་པའི་ཉེས་མིང་འོག་ལོ་ ༡༣ རིང་བཙོན་འཇུག་འོག་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ཁོང་གི་ནང་མི་ཉེ་འབྲེལ་ཚོས་ཀྱང་བློ་འཚབ་ཆེན་པོ་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག དེ་སྔ་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྔ་བ་ཀིརྟི་དགོན་པར་རྒྱལ་གཅེས་ཆོས་གཅེས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོའི་ལས་འགུལ་ཐོག་མར་སྤེལ་བའི་སྐབས་སུ་ཁོང་གིས་མི་འདོད་པའི་རྣམ་འགྱུར་བསྟན་པ་དང་། དེ་བཞིན་ས་གནས་སྲིད་གཞུང་གི་སྒོ་ཁར་ཡི་གེ་སྦྱར་བ་ལ་བརྟེན་ནས་ལོ་ལྔ་རིང་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་རྗེས་བཙོན་གྲོལ་བཏང་ཡོད་པ་རེད། དེ་རྗེས་སླར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་ཁོང་གིས་སྣེ་འཁྲིད་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་རྔ་བ་རྫོང་གི་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ལ་ཕེབས་འཇུག་དགོས་པ་དང་༸ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་ཆུང་སྲིད་རིན་པོ་ཆེ་གློད་བཀྲོལ་གཏོང་དགོས་ཞེས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་བྱས་སྟབས། སྐབས་དེར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་འཛིན་བཟུང་ཐུབ་མེད་ཀྱང་ཁོང་གི་སྤུན་མཆེད་བཞི་ཁྱིམ་ནས་འཛིན་བཟུང་གིས་བཀག་ཉར་དང་། འདྲི་བརྩད་བྱས་མཐར་གློད་བཀྲོལ་བཏང་ཡང་འགྲོ་སྡོད་ཀྱི་རང་དབང་མེད་པར་དམ་དྲག་འོག་གནས་ཡོད་འདུག རྩ་བའི་བློ་བཟང་ཆོས་དར་ལགས་ད་ཆ་ཟི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་མེན་ཡང་བཙོན་ཁང་དུ་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཁོང་གི་སྐུ་གཟུགས་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་སྐྱོ་པོ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད་འདུག