བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བེུད་ཐོག་བཙན་དབང་དང་རྩུབ་སྤྱོད་ཀྱི་གནད་དོན་བྱུང་ཡང་བཤད་མ་ཐུབ་པའི་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འདུག

ཁེ་ན་ཌར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Toronto གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་འོག་ཡོད་པའི་ Citizen Lab དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་བརྒྱུད་ནད་འབུ་བཏང་སྟེ་སྒེར་གྱི་གསང་བ་རྐུ་ཁྱེར་དང་ལྟ་སྲུང་བྱེད་བཞིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག སྤྱིར་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་དྲྭ་རྒྱ་བརྒྱུད་ཉན་སྲུང་གིས་འགོག་རྒོལ་བྱེད་པའི་གནད་དོན་མང་དག་ཅིག་བྱུང་ཡོད་པ་ལས་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་བརྒྱུད་ནད་འབུ་བཏང་བའི་གནད་དོན་ཆེས་ཐོག་མ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་ Citizen Lab ཀྱི་དྲྭ་གནས་ཐོག་སྙན་ཐོ་དེ་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ པ་ནས་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ པའི་བར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་༸དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡིག་ཚང། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས། བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་པ་ཁག་གཅིག་བཅས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་མི་སྣ་མང་དག་ཅིག་ལ་ Whatsapp ཞེས་པའི་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་གྱི་བརྙན་ཆས་བརྒྱུད་དྲྭ་རྒྱའི་ཁ་བྱང་ཞིག་བཏང་སྟེ་དེའི་ཐོག་གནོན་པ་ཡིན་ན་ཁ་པར་དེའི་ཐོག་གི་འཕྲིན་ཐུང་དང་འབྲེལ་གཏུགས་ཁ་བྱང་། དེ་བཞིན་མི་གཞན་དང་འབྲེལ་བ་གནང་བའི་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་རྐུ་ཁྱེར་བྱས་པ་མ་ཟད་དེ་བཞིན་ GPS ཞེས་ཕྱོགས་སྟོན་འཕྲུལ་ཆས་བརྒྱུད་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་འདུག ནད་འབུ་གཏོང་མཁན་དེ་གསར་འགོད་པའམ་ཡང་ན་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱི་མི་ཡིན་ཁུལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་།   དེའང་ཀུ་ཤུ་རྟགས་ཅན་དང་ Android ཞེས་པའི་ཁ་པར་རིགས་གཉིས་ཀའི་ཐོག་བཏང་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག...

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གོ་སྒྲིག་འོག་འཛམ་གླིང་ཡུལ་གྲུ་འདྲ་མིན་ ༡༣ ནས་ཕེབས་པའི་བོད་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ཀྱི་འབྱུང་འགྱུར་བོད་ཀྱི་མདུན་ལམ་དང་འབྲེལ་བའི་ལྔ་དང་ལྔ་བཅུའི་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པ་མཇུག་སྒྲིལ་དང་སྦྲགས། སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོས་སེམས་ཤུགས་མ་ཆག་པར་མུ་མཐུད་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་འགན་ཁུར་བླངས་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། དེ་རིང་ཚོགས་འདུ་མཇུག་སྒྲིལ་གྱི་མཛད་སྒོ་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་དབུས་ཕྱི་འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་ནུ་ལགས། དེ་བཞིན་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་ཨརྱ་ཚེ་དབང་རྒྱལ་པོ་ལགས། དྲུང་འཕར་འཚི་མེད་ཚེ་དབྱངས་ལགས་བཅས་ཆེད་ཕེབས་ཐོག་བོད་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་ཚོགས་བཅར་བ་མི་གྲངས་ ༡༠༠ ལྷག་ལྷན་འཛོམས་ངང་ལེགས་གྲུབ་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་ཕྱི་འབྲེལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིའི་ཚོགས་འདུ་ཐོག་ཕེབས་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོགས་བཅར་བ་ཡོངས་རྫོགས་བོད་རྒྱལ་ཁབ་དང་མི་རིགས་ཀྱི་སླད་དུ་ཞབས་ཞུ་དང་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ངེས་པར་དུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་དང་ལོ་རྒྱུས། དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་རྣམས་གསལ་པོ་མཁྱེན་པའི་ཐོག་ནས་ཕྱག་ལས་གནང་རྒྱུ་དེ་རང་ཉིད་ལ་འཁྲི་བའི་འོས་འགན་གལ་ཆེ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་དྲན་སྐུལ་གནང་བ་མ་ཟད། ཚོགས་འདུ་འདི་ནས་གང་ཤེས་པ་རྣམས་རང་ཉིད་ཀྱི་ས་གནས་གཞན་ལ་ཡོད་པའི་བོད་རིགས་ནང་ཁུལ་དབར་སྦྱང་བཤད་དང་བསམ་ཚུལ་སྤེལ་རེས་གནང་དགོས་སྐོར་གསུངས་སོང་།  ཁོང་གིས་ད་དུང་དེ་རིང་ཚོགས་འདུ་མཇུག་སྒྲིལ་རྗེས་ཚོགས་བཅར་བ་རྣམས་རང་ཉིད་ཀྱི་ས་གནས་ལ་ཕྱིར་ཕེབས་གནང་སྟེ་བོད་སྤྱིའི་རྩ་དོན་སླད་སེམས་ཤུགས་འཕར་མ་ཞིག་སྐྱེས་ཐོག་ཕྱག་ལས་སྔར་ལྷག་གནང་རྒྱུར་འབད་དགོས་གལ་ཡིན་པའི་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད། འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ནས་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ལ་ཚོགས་འདུ་མཇུག་སྒྲིག་དང་འབྲེལ་བའི་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་པར་ཚོགས་འདུ་ཐོག་ནས་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་གཙོ་གྱུར་ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ནང་ཡོད་པའི་བོད་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་རྣམས་ས་གནས་གཅིག་ཏུ་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་ངོ་ཤེས་དང་བོད་སྤྱིའི་རྩ་དོན་སླད་བོད་མི་མི་རེ་ངོ་རེ་ནས་གང་གནང་ཐུབ་མིན་ཐད་བཀའ་བསྡུར་གནང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལྷག་དོན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་ཚོགས་བཅར་བ་གཞོན་སྐྱེས་དེ་དག་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་སོན་རྩ་དང་མགོ་ཁྲིད་ཡིན་པར་དྲན་སྐུལ་གནང་ཐོག་ཁོང་རྣམས་སེམས་ཤུགས་མ་ཆག་པར་མུ་མཐུད་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ཐོག་འགན་ཁུར་བླངས་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༦ ནས་དེ་རིང་བར་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་བོད་ཀྱི་མདུན་ལམ་དང་འབྲེལ་བའི་ལྔ་དང་ལྔ་བཅུའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་གཉིས་པའི་ཐོག་ཚོགས་བཅར་བ་རྣམས་ནས་བོད་དང་རྒྱ་ནག་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབར་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་འབྲེལ་ལམ་གྱི་གལ་གནད་དང་དོན་ཕན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་དང་གྲོས་མོལ་བསྐྲུན་ཐབས། བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱི་བོད་མི་ཐུན་མོང་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཕྱོགས། བོད་མིའི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་ཐོག་ན་གཞོན་རྣམས་ཀྱི་ལས་འགན། དེ་བཞིན་ལྔ་དང་ལྔ་བཅུའི་འཆར་སྣང་ཐད་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ནས་འགན་ཁུར་བཞེས་ཕྱོགས་དང་འཆར་སྣང་ལྡན་པའི་དབུ་ཁྲིད་བསྐྲུན་ཐབས་བཅས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་ཐོག་གསུང་བཤད་དང་ཚོགས་བཅར་བ་ཕན་ཚུན་དབར་གྲོས་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་ལྷུག་པོ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་མཆོག་དང་ལྷན་དུ་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་སྤྱི་རིགས་ཐོག་དྲི་བ་དྲིས་ལན་སོགས་གནང་ཡོད་པ་རེད། འབྲེལ་ཡོད་པར་རྣམས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲྭ་རྒྱ།

བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་བཀའ་ཤག་གིས་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༢ ཉིན་བོད་ཀྱི་བེུད་ནུས་སྟོབས་སྤེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་ལ་བསྐྱར་ཞིབ་ཀྱིས་དོན་ཚན་བདུན་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་གསར་པ་ཞིག་ཡོངས་ཁྱབ་གནང་ཡོད་པ་དང་། ད་རེས་བེུད་ཀྱི་ནུས་སྟོབས་གོང་སྤེལ་གྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་དང་པོའི་ཉིན་གཉིས་པའི་བརྗོད་གཞི་ནི་བེུད་ལ་བཙན་དབང་དང་རྩུབ་སྤྱོད་རིགས་འགོག་ཐབས་ཀྱི་གནད་དོན་ཞེས་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཚོགས་ཐུན་གཉིས་པའི་ཐོག་བེུད་ལ་བཙན་དབང་དང་རྩུབ་སྤྱོད་སྐོར་གྱི་མཁས་པའི་གསུང་བཤད་དང་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་ལས་རིམ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་གནང་འདུག སྐབས་དེར་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་མཆོག་གིས་བཙན་བྱོལ་ནང་དེ་སྔོན་གོ་པལ་པུར་བོད་ཁྱིམ་དང། བལ་ཡུལ་སྲོང་བཙན་སློབ་གྲྭ། དེ་བཞིན་མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་ཁྱབ་ཁོངས་རཱཇ་པུར་སློབ་གྲྭ་བཅས་ཀྱི་ནང་ལ་བེུད་ལ་བཙན་གཡེམ་དང་རྩུམ་སྤྱོད་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་སྔ་རྗེས་སུ་བྱུང་བ་ཁག་གཅིག་ལུང་འདྲེན་གནང་པ་དང་འབྲེལ། སྤྱིར་བཀའ་ཤག་གི་ངོས་ནས་གནད་དོན་དེ་དག་ཐོག་zero tolerance འམ་བཟོད་སྲན་རྩ་བ་ནས་མི་བྱེད་པའི་སྲིད་བྱུས་འོག་རྩུབ་སྤྱོད་སྤེལ་མཁན་རྣམས་ལས་གནས་ནས་གནས་དབྱུང་དང་། གནས་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་བཟུང་ཉེན་རྟོག་པར་རྩིས་སྤྲོད་བྱ་རྒྱུ་སོགས་ཀྱི་ཐབས་ལམ་ནན་པོ་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། ད་ལྟའི་ཆར་དཀའ་ངལ་ཆེ་ཤོས་གཅིག་ནི་རྩུབ་སྤྱོད་མྱོང་མཁན་བེུད་རྣམས་ཕྱིར་ཐོན་ནས་འབྲེལ་ཡོད་ལ་གནས་ཚུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཁག་པོ་ཆགས་ཡོད་སྐོར་་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སོང། སྐབས་དེར་བོད་ཀྱི་བེུད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཟུར་དང་སྤྱི་ཟུར། ད་ལྟ་ཏཱ་ལའི་བླ་མ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་སྤྱི་བོུ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བེུད་ལ་བཙན་དབང་དང་རྩུབ་སྤྱོད་ཟེར་བ་དེ་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀའི་ཐོག་ནས་ཡོང་བཞིན་པ་དང། གནས་ཚུལ་དེའི་རིགས་གཅིག་བྱུང་བ་ཡིན་ནའང་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་མང་དྲགས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། རྩ་བའི་བཀའ་ཤག་གི་ངོས་ནས་བོད་པའི་བེུད་ཐོག་བཙན་གཡེམ་དང་རྩུབ་སྤྱོད་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་བྱུང་བཞིན་པར་ངོས་བཞེས་ཀྱིས་གནད་དོན་དེ་སྲིད་བྱུས་གསར་པའི་ནང་བཅུག་པར་དགའ་བསུ་ཞུ་འོས་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། གལ་ཆེ་ཤོས་སུ་སྲིད་བྱུས་དེ་དོན་དམ་ཐོག་ཕྱག་བསྟར་གནང་དགོས་སྟབས། ཞིབ་འཇུག་སྙན་ཐོ་དང་རྩུབ་སྤྱོད་ཕོག་མཁན་རྣམས་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་ཀྱི་ལས་འཆར་སྒྲིག་མཁན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་འམ་བེུད་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་ཟེར་བ་ཞིག་ཟུར་དུ་དགོས་གལ་ཡིན་པར་ཚོར་ཤུགས་ཆེན་པོས་དགོངས་འཆར་ཕུལ་གནང་སོང། གཞན་ཡང་མཁས་པའི་གསུང་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལི་ནས་ཡིན་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་བེུད་ཚན་པའི་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་གྱི་ཆེད་ལས་པ་ལྕམ་སྐུ་ Shrijna Dixon ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་བཙན་དབང་དང་རྩུབ་སྤྱོད་ཅེས་པའི་གོ་དོན་དང། བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་འབྲེལ་བ་ཇི་ཆགས་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཚོགས་བཅར་བའི་ཁྲོད་ནས་ཀྱང་གཙོ་བོ་ལས་རིམ་དེའི་མཇུག་ཏུ་གཙོ་བོ་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོགལ་འཛིན་སྐྱོང་གི་ངོས་ནས་བེུད་ཐོག་འཕྲད་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་དེ་དག་སེལ་སླད་ལས་གཞི་ཇི་སྤེལ་དང་། སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་བཙུགས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ཚོགས་ཆུང་ཁག་གི་ནུས་པ་ཇི་ཐོན།...