བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་བའི་རིགས་རྫས་ཆོག་མཆན་མེད་པར་སྤྱོད་པའི་ཉམས་ཞིབ་སྙན་ཐོ་ཞིག་ཕྱིར་འཐེན།

རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ནང་གི་བོད་མི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ DNA འམ་རིགས་རྫས་བཙན་དབང་གིས་མཁོ་སྒྲུབ་བྱས་ཏེ་གསང་བའི་ལྟ་སྲུང་གི་ལས་གཞི་བརྒྱུད་དྲག་དམ་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བཞིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུགཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཁང་ལ་དེ་འབྲེལ་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ནང་གི་གྲོང་སྡེ་དང་གྲོང་གསེབ་ཁག་གི་བོད་མིའི་ཐོག་མོས་མཐུན་ཡོད་མེད་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་དེང་དུས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆས་བརྒྱུད་མིའི་རིགས་རྒྱུད་བསྡུ་རུབ་བྱེད་བཞིན་པ་དང་སྒོས་དེ་འབྲེལ་བརྟག་དཔྱད་སླད་ས་གནས་ཉེན་རྟོག་པར་བོད་མི་དེ་དག་ནས་ནག་ཉེས་ཅན་གྱི་ཕྱག་ལས་གང་གནང་ཡོད་མེད་ཀྱི་དཔང་རྟགས་རིགས་གང་ཡང་དགོས་གལ་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་མང་ཚོགས་སྒེར་པ་ཚོའི་གསང་གནས་ཤེས་རྟོགས་ཡོང་ཐབས་སུ་ལྟ་སྲུང་གི་ལས་གཞི་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་པོ་མཚོན་ཡོད་ཅེས་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཁང་ལ་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༤ ནང་ལྷ་ས་གྲོང་སྡེ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྙན་ཐོ་ཞིག་རག་སོན་བྱུང་བར་རྒྱ་གཞུང་གིས་མིའི་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་ནས་བོད་ནང་གི་སྔོན་འགྲོ་སློབ་གྲྭའི་བྱིས་པ་དང་ས་གནས་ཀྱི་བཅའ་སྡོད་མང་ཚོགས་ཐོག་བཙན་དབང་བཏང་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྔ་ ༢༠༢༠ ལོའི་ཟླ་ ༡༢ ནང་མཚོ་སྔོན་ཞིང་ཆེན་ནས་ཐོན་པའི་སྙན་ཐོ་ནང་དུའང་རྒྱ་གཞུང་གིས་རིགས་རྫས་མཁོ་སྒྲུབ་ཀྱི་ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱས་ནས་བྱིས་པ་ལོ་ལྔ་དང་དེའི་ཡན་ནས་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཡོད་པ་ར་འཕྲོད་བྱུང་ཡོད། ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་མང་ཚོགས་ཀྱི་ DNA འམ་རིགས་རྫས་བཙན་དབང་ཐོག་མཁོ་སྒྲུབ་བྱེད་བཞིན་པའི་ལས་གཞི་དེ་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ནང་ཁུལ་དང་གྲོང་སྡེ་བདུན་ཙམ་ནང་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ལས་གཞི་དེ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་མང་ཚོགས་ཁྲོད་ས་གནས་ཉེན་རྟོག་པའི་ལྟ་སྲུང་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་ཤིག་ཡིན་པ་རེད། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཁང་གིས་གོང་ཞུས་སྙན་ཐོ་དེ་དག་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་བའི་ནང་རིགས་རྫས་དེ་དག་བོད་ནང་དུ་འཕྲལ་སེལ་བཅའ་སྡོད་བྱེད་མཁན་གཙོས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཡོངས་རྫོགས་ནང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་དེ་འབྲེལ་བརྟག་དཔྱད་བྱ་རྒྱུར་ས་གནས་བོད་མིའི་མོས་མཐུན་ཡོད་མེད་ལ་ལྟོས་མེད་བཙན་དབང་གིས་བརྟག་བཞིན་ཡོད་པར་ཆེད་བཏོན་གནང་འདུག ལྷག་པར་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་གཞུང་ཉེན་རྟོག་པས་བོད་ལྗོངས་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་ཤོས་ཨང་གསུམ་པ་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་གཙོས་ས་ཁུལ་གཞན་ཁག་ཏུ་མིའི་རིགས་རྫས་བསྡུ་ལེན་བྱས་པ་དེ་ནི་མང་ཚོགས་ངོ་ཐག་ཆོད་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་ནུས་ལྡན་བཟོ་རྒྱུ་དང་། ཉེས་ཅན་འཛིན་བཟུང་། དེ་བཞིན་ས་གནས་ས་ཐོག་གི་ནག་ཉེས་དག་རྩད་གཅོད་སླད་ཡིན་ཚུལ་བརྗོད་བཞིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ་ཏེ། ཚོགས་པའི་རྒྱ་ནག་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ Sophie Richardson ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་དེ་སྔ་ནས་བོད་མིའི་ཐོག་ཚད་ལས་འདས་པའི་དྲག་གནོན་ཤུགས་ཆེར་སྤེལ་མུས་ཁར་ད་ཆ་གསང་བའི་ལྟ་སྲུང་གི་ལས་གཞི་རྒྱ་སྐྱེད་གཏོང་ཆེད་དོན་དངོས་བོད་མིའི་ལུས་ཐོག་ནས་བཙན་དབང་གིས་ཁྲག་བཏོན་ཏེ་རིགས་རྫས་དེ་གསོག་ཉར་བྱེད་བཞིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་བར་མ་ཟད་ལས་གཞི་དེ་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་མི་སྣ་རྣམས་ལ་ཞིབ་འཇུག་གིས་ཁྲིམས་གཏུག་བྱེད་དགོས་པར་ནན་བརྗོད་གནང་འདུག རྒྱ་གཞུང་གིས་དེ་སྔ་ཆབ་མདོ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ DNA འམ་རིགས་རྫས་བསྡུ་ལེན་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་གཞིའི་མ་ལག་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་ས་གནས་ཀྱི་བོད་མི་མང་ཚོགས་ཀྱི་མཛུབ་རྗེས་དང་། ཁྲག་རིགས་སོགས་བསྡུ་ལེན་བྱས་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེ་སྔ་རྒྱ་ནག་གི་ཚན་རིག་ཉམས་ཞིབ་པ་ཁག་ཅིག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཁག་དང་ཟུང་འབྲེལ་ཐོག་འདོན་སྤེལ་བྱས་པའི་འགྲོ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་དཔྱད་དང་འབྲེལ་བའི་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་སྙན་ཐོ་ནང་དུའང་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་གཙོས་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མི་སེར་རྣམས་ཀྱི་རིགས་རྫས་ཆོག་མཆན་མེད་པར་སྤྱོད་པའི་གནས་སྟངས་བྱུང་ཡོད།

རྒྱ་ནག་གི་ཚན་རིག་ཉམས་ཞིབ་པ་ཁག་གཅིག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཁག་གཅིག་དང་ཟུང་འབྲེལ་ཐོག་འདོན་སྤེལ་བྱས་པའི་འགྲོ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་དཔྱད་དང་འབྲེལ་བའི་ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་སྙན་ཐོར་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་གཙོས་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མི་སེར་ ༣༨༠༠༠ གྱི་ DNA འམ་རིགས་རྫས་ཆོག་མཆན་མེད་པར་བེད་སྤྱོད་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་དབང་གིས་ད་ཆ་ཉམས་ཞིབ་སྙན་ཐོའི་ནང་འཁོད་པའི་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་བའི་སྐོར་གྱི་ཚན་པ་ཁག་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་འདུགརྒྱ་ནག་གི་ཚན་རིག་ཉམས་ཞིབ་པ་ཁག་གཅིག་ནས་ཕྱིའི་ཉམས་ཞིབ་པ་ཁག་དང་ཟུང་འབྲེལ་ཐོག་ཕྱོགས་སྒྲིག་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་རྒྱུད་བརྟག་དཔྱད་དང་འབྲེལ་བའི་ཉམས་ཞིབ་སྙན་ཐོ་དེ་ཐོག་མར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་འཇར་མ་ནིའི་ Springer ཞེས་པའི་ཚན་རིག་དུས་དེབ་པར་འགྲེམས་ཁང་ནས་ Human Genetics ཞེས་པའི་དུས་དེབ་ནང་ལ་འདོན་སྤེལ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱིས་སུ་ Belgium ཡི་ Leuven གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སྐྱེ་དངོས་ཚན་རིག་གི་སློབ་དཔོན་ Yves Moreau ལགས་གཙོས་ཚན་རིག་མཁས་པ་ཁག་ཅིག་ནས་སྙན་ཐོའི་ནང་གསལ་བའི་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་བ་སོགས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་རྫས་སྐོར་འཁོད་པ་དེ་དག་དོ་བདག་མི་སེར་ནས་ཆོག་མཆན་ཡོད་པའི་ཐོག་བེད་སྤྱོད་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་མིན་དང་ལྷག་པར་དུ་ཉམས་ཞིབ་སྙན་ཐོ་དེ་བྲིས་མཁན་ཁོངས་སུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བདེ་འཇགས་ལས་ཁུངས་དང་ཐད་ཀར་འབྲེལ་བ་ཡོད་སྟབས་སྙན་ཐོ་དེ་ཚད་ལྡན་ག་ཚོད་ཡིན་མིན་ཐད་ཞིབ་འཇུག་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་གནད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ་ Springer ཞེས་པའི་ཚན་རིག་དུས་དེབ་པར་འགྲེམས་ཁང་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཚན་རིག་ཉམས་ཞིབ་པ་རྣམས་ལ་སྙན་ཐོའི་ནང་གསལ་བའི་བོད་དང་ཡུ་གུར་བས་གཙོས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་རིགས་རྫས་མཁོ་སྒྲུབ་གང་འདྲ་བྱས་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་འདྲི་རྩད་བྱེད་བཞིན་པའི་སྐབས་ལན་འདེབས་ཁ་གསལ་གང་ཡང་བྱས་མེད་སྟབས། ད་ཆ་ཉམས་ཞིབ་སྙན་ཐོའི་ནང་གསལ་བའི་བོད་མི་དང་ཡུག་གུར་བའི་རིགས་རྫས་སྐོར་གྱི་ཚན་པ་ཁག་ཉེ་ཆར་ཕྱི་ཟླ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཟླ་མཇུག་ནས་ཕྱིར་འཐེར་བྱས་ཟིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག ཉམས་ཞིབ་ཀྱི་གྲུབ་དོན་དེ་ཕྱིན་འཐེན་གནང་བའི་རྗེས་སུ་གནད་དོན་དེའི་ཐོག་འདྲི་རྩད་གནང་མཁན་སློབ་དཔོན་ Yves...