རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་རང་འབྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་སྤྱི་དང་། སྒོས་སུ་བོད་ནང་གི་འཁྱག་རོམ་ཞུར་ཚད་དང་། མཚོ། མཚེའུ་བཅས་གས་འཐོར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་གསང་རྒྱ་བྱེད་བཞིན་པ་དེས་བོད་ཀྱི་རྒྱུག་ཆུ་ཆེ་ཁག་རྒྱུག་ཡུལ་ཨེ་ཤེ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་ནང་ལ་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུལ་སོགས་རང་འབྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་རྐྱེན་ངན་རྣམས་འགོག་སྲུང་བྱེད་པར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞི
ན་པ་མངོན་བརྗོད་གནང་འདུག
དེ་ཡང་དེ་རིང་བི་བི་སི་ BBC གསར་ཁང་གི་དྲ་གནས་ཐོག་གསར་ཁང་དེའི་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱི་གསར་འགོད་པ་སྐུ་ཞབས་ Navin Singh ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་ནང་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུལ་སོགས་འབྱུང་བའི་འཇིག་པ་འཕྲད་བཞིན་པའི་ཐོག་ལ་དཔྱད་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། དེའི་ནང་ཁོང་གིས་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གྱི་ས་གནས་ཁག་ཅིག་ཏུ་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུལ་སོགས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་རྐྱེན་ང
ན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཕྲད་པ་དེ་ནི་གཙོ་བོ་རྒྱ་གཞུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་རྣམས་ནས་བོད་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་འཁྱག་རོམ་ཞུར་ཚད་དང་། མཚོ། མཚེའུ་སོགས་གས་འཐོར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་རྣམས་དང་གོ་བསྡུར་མ་བྱེད་པར་གསང་རྒྱ་བཞག་རྐྱེན་ཡིན་པ་གསལ་བཏོན་གནང་འདུག
ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་གསང་རྒྱ་བྱས་པ་ཙམ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་གཏེར་ཁ་བསྔོག་འདོན་དང་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་གི་ཐོག་ཏུ་ཆུ་མཛོད་གསར་རྒྱག་གི་ལས་གཞི་སོགས་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་བ་དེས་བོད་ཀྱི་གཤམ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ། འབྲུག་ཡུལ་དང་དེ་བཞིན་བྷང་ལ་དེ་ཤ་བཅས་ཀྱི་ནང་ལ་ཆུའི་འཇིག་པ་སོགས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་རྐྱེན་ངན་སྔར་ལྷག་འཕྲད་སྲིད་སྐོར་ཉེན་བརྡ་ཡང་བཏང་འདུག
དེ་བཞིན་འདི་ལོའི་ཟླ་ ༧ པའི་ནང་བོད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཆགས་པའི་བལ་ཡུལ་གྱི་ Liping དང་། Barabise ས་གནས་སུ་ཆུ་ལོག་གྱི་དོན་རྐྱེན་འོག་གནོད་འཚེ་ཕོག་པའི་ས་གནས་ཡུལ་མི་དང་ཁུལ་དེའི་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་འདུག་པ་དང་། སྐབས་དེར་ས་གནས་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་
ཟུར་པ་ Gokarna Dawadi ལགས་ཀྱིས་ས་རུལ་དང་ཆུ་ལོག་བྱུང་སའི་གཙང་པོ་ Bhotekoshi ཞེས་པ་དེ་བོད་ནས་བབ་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། གཙང་པོ་དེ་ནས་ས་རུལ་དང་ཆུ་ལོག་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་འགོག་སྲུང་བྱེད་པར་བོད་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་འབྲེལ་བ་ལན་མང་བྱས་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་གིས་གཙང་པོ་དེའི་སྐོར་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་གོ་བསྡུར་མ་བྱས་པར་བརྟེན། ཆུ་ལོག་མངོན་འགོག་གི་ལས་གཞི་སྤེལ་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག
ཁོང་གིས་བོད་ནས་རྒྱ་གར་ནང་བབ་བཞིན་པའི་ Brahmaputra དང་། Koshi གཙང་པོ་སོགས་ནས་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ དང་། ༢༠༠༨ བཅས་སུ་རྒྱ་གར་གྱི་ཤར་ཕྱོགས་མངའ་སྡེ་བི་ཧར་དང་བྱང་ཤར་མངའ་སྡེ་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་གཉིས་ནང་ཆུའི་འཇིག་པ་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་ཆུའི་འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Ghanashyam Jha ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་བོད་ནང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་རྐྱེན་པས་ཆུ་ལོག་སོགས་ཀྱི་གནོན་འཚེ་བྱུང་བཞིན་པར་བློ་འཚབ་ཆེན་པོ་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ལས་ཚབས་ཆེ་བ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་ཐོག་ཏུ་ཆུ་མཛོད་རྒྱག་བཞིན་པ་དེ་ཡིན་པ་མ་ཟད། གལ་སྲིད་མ་འོངས་པར་ཆུ་མཛོད་དེ་དག་ནས་ཆུ་ཕོན་ཆེན་དུས་གཅིག་ལ་གཏང་ཚེ་རྒྱ་གར་སོགས་ཀྱི་ནང་ཆུའི་གནོད་འཚེ་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་ངེས་རེད་ཅེས་བརྗོད་འདུག
