བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

དེ་རིང་ཉིན་རྒྱབ་ཆུ་ཚོད་ ༣༌༣༠ ཐོག་བཞུགས་སྒར་གངས་སྐྱིད་ཚོགས་ཁང་གསར་པར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་བཀའ་བློན་རྣམ་པ། དེ་བཞིན་མང་གཙོའི་བཀའ་བ་གསུམ་གྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ། སྲི་ཞུ་ལས་རྣམས་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་བསླེབ་ལ་ཉེ་བའི་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཐེངས་ ༦༠ པའི་ཐོག་ཆེད་ཕེབས་གནང་བའི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ལ་གཞུང་འབྲེལ་ཕེབས་བསུ་ཞུས་སོང་།ཐེངས་འདིའི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་ཁོངས་སུ་ཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Micheal Brand ལགས་དང་ཁེ་ན་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Garnett Genuis ལགས་དང་ལྕམ་ Linda Duncan ལགས། དེ་བཞིན་ Slovakia འི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྕམ་ Lucia Duris ལགས་དང་ Martin Poliacik ལགས། ཐེ་ཝན་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་ Mei nu Yu ལགས་བཅས་ཁྱོན་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་དྲུག་ཆེད་ཕེབས་གནང་ཡོད་པ་རེད།ཕེབས་བསུའི་མཛད་རིམ་གྱི་ཐོག་མར་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འདི་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ཡང་དག་པའི་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་དང་སྦྲགས་ཏེ། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ད་རེས་བོད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་སླད་བཞུགས་སྒར་དུ་ཕེབས་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་འཚམས་འདྲི་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ་ནས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམ་པས་གཡོ་བ་མེད་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བར་བརྟེན་ནས་ད་བར་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་འོག་རང་ལུས་མེར་སྲེག་གནང་མཁན་ཚོའི་མངོན་འདོད་བསྒྲུབ་ཐུབ་རྒྱུར་ཡིད་ཆེས་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་། དེ་རྗེས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲི་ཞུ་ལས་བྱེད་ཡོངས་ལ་འཚམས་འདྲི་དང་སྦྲགས་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Micheal Brand ལགས་ནས་ཆོས་དད་རང་དབང་གྱི་གནད་དོན་དེ་ནི་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། ཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་ལ་བོད་ནང་གི་རང་དབང་སྤྱི་དང་ལྷག་པར་དུ་ཆོས་དད་རང་དབང་ཐོག་གླེང་སློང་ཡང་ཡང་གནང་གི་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་ཁེ་ན་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་ Linda Duncan ལགས་ཀྱིས་ཁོང་ནས་རྣམ་ཀུན་བོད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་དོ་སྣང་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་འོག་བོད་མི་ཁག་ཅིག་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་དང་རིག་གཞུང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་པ་ཙམ་གྱིས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་འོག་བཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པ་དེ་ནི་བློ་ཕམ་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་བ་མ་ཟད། ཁེ་ན་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Garnett Genuis ལགས་ཀྱིས་ཁོང་དེ་སྔ་ལོ་གསུམ་གྱི་གོང་བཞུགས་སྒར་དུ་ཕེབས་ནས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་མཇལ་མོལ་ཞུས་ཏེ་བོད་དོན་རྒྱུས་ལོན་གནང་བ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། ཁོང་གིས་རྒྱུན་དུ་བོད་དོན་གླེང་རྒྱུ་དེ་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ལས་འགན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་བཞིན་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད།  ཁོང་གིས་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་ Canada གཙོས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ནང་དབང་ཤུགས་རྒྱ་སྐྱེད་དང་སློབ་གྲྭ་དང་ཚོགས་པའི་ལས་དོན་ལ་ཐེ་བྱུས་སོགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས་ང་ཚོ་ཚང་མས་གནད་དོན་དེར་གདོང་ལེན་གནང་དགོས་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད།དེ་བཞིན་ Slovakia འི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྕམ་ Lucia Duris ལགས་དང་ Martin Poliacik ལགས། ཐེ་ཝན་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་ Mei nu Yu ལགས་བཅས་ཀྱིས་བོད་དོན་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཡོད་པ་དང་བོད་མི་ཚོས་མུ་མཐུད་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐབས་ལམ་ཐོག་ཤར་བསྐྱོད་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད།གཞི་རྩའི་དེ་རིང་བཞུགས་སྒར་དུ་ཆེད་ཕེབས་གནང་བའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་གདན་འདྲེན་ཞུས་དོན་ལྟར་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་གསུམ་བཅུའི་དུས་ཐེངས་ ༦༠ པའི་མཛད་སྒོར་སྐུ་མགྲོན་དུ་ཕེབས་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དེ་རིང་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་གཞུང་འབྲེལ་མཆོད་འབུལ་སྨོན་ལམ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་དང་འབྲེལ། དེ་སྔ་ ༡༩༨༩ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་དྲག་པོའི་བཀའ་རྒྱ་བསྡམས་པའི་དུས་ཚིགས་རྗེས་དྲན་དང་། མི་ལོ་ ༣༠ གོང་གི་དུས་ཚིགས་དེའི་ཁྲོད་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་བོད་ཆོལ་གསུམ་གྱི་རྒྱལ་གཅེས་དཔའ་བོ་དཔའ་མོ་རྣམས་ལ་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་། རྒྱལ་གཅེས་པ་དག་གི་མཛད་རྗེས་ལ་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུས་གནང་སོང་།དེའང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༨ ཉིན་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་སེར་སྐྱ་མི་མང་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཞི་བའི་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་རྗེས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ལྷ་སར་དམག་མི་ཕོན་ཆེ་འགྲེམས་འཇོག་གིས་དྲག་པོའི་ཁྲིམས་གཞི་བསྡམས་ནས་དེ་རིང་མི་ལོ་ཧྲིལ་པོ་ ༣༠ འཁོར་བ་དང་བསྟུན། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ལོ་ལྟར་བཞིན་དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཚོུད་ ༩ ཐོག་བཞུགས་སྒར་ཐེག་ཆེན་ཆོས་གླིང་གཙུག་ལག་ཁང་གི་རྟེན་མཆོག་སྤྱན་སྔའི་དྲུང་དུ་མཆོད་སྤྲིན་སྣ་ལྔ་འབུལ་གཤོམ་དང་འབྲེལ། མཆོད་འབུལ་སྨོན་ལམ་གྱི་ཚོགས་མགོན་དུ་རྣམ་གྲྭ་སློབ་དཔོན་ངག་དབང་སྟོབས་རྒྱལ་ལགས་དབུ་བཞུགས་ཐོག དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་བཀའ་བློན་རྣམས་ཀྱིས་དབུས་མང་གཙོའི་ཀ་བ་གསུམ་གྱི་མཛད་གཙོ་རྣམ་པ་དང་། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་མཆོག་གིས་གཙོས་རྒྱུན་ལས་རྣམ་པ། ལྷན་ཁང་ཁག་གི་དྲུང་ཆེ་ཆུང་རྣམ་པ། སྲི་ཞུའི་ལས་བྱེད་རྣམ་པ། དེ་བཞིབ་དྷ་སའི་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་བཅས་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས་སྨོན་ལམ་གསུང་འདོན་གནང་ཡོད་པ་རེད།གཞི་རྩའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༨ ཉིན་མོ་ནི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༩ ལོར་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སར་བོད་མི་ཚོས་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་པོའི་དབང་སྒྱུར་སྲིད་བྱུས་ལ་མ་བཟོད་པར་ཞི་བའི་རྔམ་སྟོན་གནང་སྐབས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ལྷ་སའི་ཕྱོགས་བཞི་དང་མཚམས་བརྒྱད་ལ་དྲག་པོའི་བཀའ་རྒྱ་བསྡམས་ཏེ་བོད་མིར་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་སྡུག་རྩུབ་དང། ཆེས་དྲག་གནོན་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་ལག་བསྟར་འོག་བོད་མི་མང་པོའི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བ་དང་བོད་མི་མང་དག་ཅིག་བཙོན་དུ་དཀའ་སྡུག་མྱངས་ཡོད་པ་རེད། ཞི་བའི་རྔམ་སྟོན་དེ་ཡང་སྐབས་དེར་ལྷ་སའི་ནང་གྲྭ་བཙུན་དང་སྐྱ་བོ་ཕོ་མོའི་རུ་ཁག་ཅིག་ནས་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་བྱུང་ནས་ལོ་ངོ་ ༣༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་སྲུང་བརྩི་གནང་བའི་རྗེས་སུ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད།

ཁ་སང་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་ George Fernandes  དམ་པ་མཆོག་གི་སྐུ་ཚེའི་ལོ་རྒྱུས་དང་མཛད་རྗེས་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གསུང་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་དང་ཐུགས་ཉེ་ཡོད་པའི་གནད་ཡོད་ཀྱི་གྲོགས་ཕོ་མོ་ཁག་གཅིག་གི་གསུང་བཤད་གནང་རྒྱུའི་ལས་རིམ་དེའི་ཁྲོད་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་ཀརྨ་ཡེ་ཤེས་མཆོག་དང་བཀའ་ཟུར་རྒྱ་རི་སྒྲོལ་མ་རྣམ་གཉིས་ནས་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད།  Institute of Social Science འམ་སྤྱི་ཚོགས་རིག་གི་ལྟེ་གནས་ཁང་ཞིག་གིས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་མཛད་རིམ་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་ཀརྨ་ཡེ་ཤེས་མཆོག་གིས་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་  George Fernandes མཆོག་ནི་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དོན་དམ་པའི་གྲོགས་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་ནི་བོད་ཀྱི་བདེན་པའི་འཐབ་རྩོད་ལ་ཞལ་ཞེ་གཉིས་མེད་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསུངས་པ་མ་ཟད་བོད་མིར་དཀའ་ངལ་ནམ་འཕྲད་ལ་སྐུ་ཞབས་ George མཆོག་གི་གཟིམ་སྒོ་ཕྱེ་ཕྱེ་པ་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་རང་ཉིད་གཞོན་ནུའི་རྒྱུན་ལས་གནང་སྐབས་སུ་སྐུ་ཞབས་ George Fernandes མཆོག་གིས་གཞོན་ནུའི་ཡན་ལག་ལས་ཁུངས་ཤིག་ཁོང་སྐུ་སྒེར་གྱི་གཟིམ་ཤག་ཏུ་ཕྱེ་ན་འགྲིག་གི་རེད་ཅེས་གསུངས་ཡོད་སྐོར་དྲན་གསོ་དང་སྦྲགས། བོད་མི་ཚོར་ཁོང་ནི་ཤིན་ཏུ་ནས་བཀྲིན་ཆེན་པོ་ཡིན་སྟབས། བོད་གཞིས་བྱེས་གཉིས་ཀྱི་ཚབ་ཞུས་ཏེ་ཁོང་གི་བཀྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུ་དང་། སྐུ་ཞབས་ George མཆོག་ད་ལྟ་དགོངས་པ་རྫོགས་ཡོད་ཀྱང་། དམ་པ་ཁོང་གི་རྣམ་དཔྱོད་དང་གཞན་ཕན་གྱི་ཀུན་སློང་དེ་ང་ཚོས་དྲན་གསོ་ཞུ་དགོས་པ་ཙམ་མ་ཟད་ལོ་རྒྱུས་ནང་མུ་མཐུད་གནས་རྒྱུའི་ཡིད་ཆེས་ཡོད་ཅེས་སོགས་གསུངས་ཡོད།Institute of Social Science  གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་གསུང་བཤད་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་དེའི་ཐོག་རྒྱ་གར་གྱི་ཇཱ་མུ་ཀ་ཤྨིར་མངའ་སྡེའི་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་  Farooq Abdulah མཆོག་དང་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ཚོགས་མི་སྐུ་ཞབས་ KC Tyagi མཆོག།གྲགས་ཅན་གསར་འགོད་པ་  Neerja Choudhary མཆོག རྒྱ་གར་གྱི་ཚོང་ལས་དང་མཁའ་ལམ་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་  Suresh Prabhu མཆོག་གིས་དབུས་པའི་མཁས་དབང་། སྤྱི་ཚོགས་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ལས་འགུལ་བ་སོགས་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མང་དག་ཅིག་ནས་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་རེད།སྐབས་དེར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་སྲིད་བཀའ་བློན་ཟུར་པ་རྒྱ་རི་སྒྲོལ་མ་མཆོག་ནས་ཀྱང་སྐུ་ཞབས་  George Fernandes དམ་པ་ཁོང་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ནང་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ཐོག་མར་བཙན་འཛུལ་བྱེད་སྐབས་མུམ་བའེ་གྲོང་ཁྱེར་དུ་རྒྱའི་གཞུང་ཚབ་མདུན་དུ་ངོ་རྒོལ་གནང་མཁན་རྒྱ་གར་བ་ཆེས་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་སྐོར་སོགས་གསུངས་ཡོད།རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་སྲུང་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་  George Fernandes  མཆོག་ནི་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡ ཚེས་  ༢༩ ཉིན་དགོངས་པ་རྫོགས་ཡོད་པ་ལྟར། དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་འབྲེལ་ཡོད་བོད་མིའི་དཔོན་རིགས་ཁག་དང་ལྡི་ལིའི་བོད་མི་རྣམས་ནས་དམ་པ་ཁོང་གི་སྐུ་ཕུང་ཞུགས་འབུལ་དང་། ས་སྦེད་བཅས་ཀྱི་འདས་རྗེས་ཀྱི་གནང་སྒོ་ཡོངས་རྫོངས་ཐོག་ལྷན་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁ་སང་དམ་པ་ཁོང་གི་རྗེས་དྲན་གསུང་བཤད་ལས་རིམ་ཐོག་ཏུའང་ལྡི་ལི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་བཀའ་ཟུར་འབྲོང་ཆུང་དངོས་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་དབུས་པའི་ལྡི་ལི་ས་གནས་འགོ་འཛིན་དང་བོད་མིའི་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་གི་འཐུས་མི་བཅས་ཁྱོན་བོད་མི་ ༥༠ ལྷག་ཙམ་ཞིག་གསུང་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་ཐོག་ཆེད་བཅར་ཞུས་འདུག

རྒྱ་གཞུང་ནས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་ཁག་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་སྟངས་ཐོག་བཏོན་པའི་དགོངས་འཆར་ཁག་ལ་ངོས་ལེན་བྱས་མི་འདུག དེ་སྔོན་རྒྱལ་ཚོགས་ནང་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་དང་འབྲེལ་བའི་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་ཐེངས་ ༣ ཐོག་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་བབས་དང་འབྲེལ་བའི་དགོངས་འཆར་ཁྱོན་ ༣༤༦ སྟོན་ཡོད་པ་དང། སྐབས་དེར་སུད་སི་དང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ། ཁེ་ན་ཌ། ཌེན་མག ཨ་རི།  ཕ་རན་སི། འཇར་མ་ནི། སུ་ཝེ་ཌན། ཉི་ཧོང། ཨོ་སི་ཊི་ཡ། དབྱིན་ཡུལ། ནིའུ་ཛར་ལན་ཌི། དེ་བཞིན་བྷེལ་ཇམ་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ ༡༣ གྱིས་ཡིག་ངག་གཉིས་ཐོག་ནས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་། སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་། འདུ་འཛོམས་རང་དབང་ལ་རྒྱ་གཞུང་ནས་གུས་བརྩི་ཞུ་དགོས་པ་དང་། བོད་དུ་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པ་དང་། རྒྱལ་ཚོགས་དང་ཕྱིའི་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་སོགས་རང་དབང་ཐོག་འགྲོ་སྐྱོད་གནང་བཅུག་དགོས་པ་མ་ཟད་བོད་རྒྱལ་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་གསོ་དགོས་པའི་དགོངས་འཆར་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་ལུགས་ལྟར་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ པའི་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་ཐེངས་ ༣ ཐོག་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་བཏོན་པའི་དགོངས་འཆར་ལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལྟ་ཇི་ནི་ཝར་འཚོགས་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༤༠ ཐོག་ལན་འདེབས་བྱས་འདུག་ཀྱང་། དེ་དག་ཁྲོད་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་སྤྲུལ་སྐུའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་གནང་ཕྱོགས་དང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་སློབ་གཉེར་གནང་སྒོ། མང་ཚོགས་ཀྱི་འདུ་འཛོམས་རང་དབང་བཅས་རྒྱ་གཞུང་རང་གི་ཁྲིམས་ལུགས་དགོས་མཁོ་ལ་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་མ་གཏོགས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཚོས་བཏོན་པའི་དགོངས་འཆར་ཁག་ལ་ངོས་ལེན་མེད་པ་བརྗོད་འདུགབོད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགོད་པ་དང། རྒྱལ་ཚོགས་དང་ཕྱིའི་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་སོགས་རང་དབང་ཐོག་འགྲོ་སྐྱོད་གནང་བཅུག་རྒྱུ་ལས་ལྡོག་ཏེ་རྒྱ་ནག་གི་ནང་སྲིད་གནད་དོན་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱ་རྒྱུའི་རིགས་ལ་མཐའ་གཅིག་ངོ་རྒོལ་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་ནས་དགོངས་འཆར་ཁག་ལ་ངོས་ལེན་བྱས་མི་འདུག དེ་སྔོན་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་སྐབས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གིས་རྒྱ་ནག་ལ་བཏོན་པའི་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་མཐུད་དགོས་པ་དང་། མང་ཚོགས་ཀྱི་འཕྲོད་བསྟེན། བདེ་འཇགས། དེ་བཞིན་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་བཅས་ལ་གུས་བརྩི་ཞུ་དགོས་པའི་དགོངས་འཆར་ཁག་ལ་ངོས་ལེན་ཞུས་ནས་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་པ་ཙམ་ལས་དེ་དག་ཐོག་དོན་ཕན་སོན་པའི་ལག་བསྟར་ཇི་ལྟར་བྱ་རྒྱུའི་ལན་འདེབས་ཁ་གསལ་བྱས་མེད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ད་ལན་རྒྱ་གཞུང་གིས་ངོས་ལེན་མ་བྱས་པའི་དགོངས་འཆར་ཁག་ལ་ད་ལྟ་འཚོགས་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་བསྐྱར་དུ་རྒྱ་གཞུང་ལ་འདྲི་རྩད་བྱ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཀྱང་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་དེ་སྔོན་རྒྱ་ནག་གི་དུས་བཀག་བསྐྱར་ཞིབ་ཐེངས་གསུམ་པའི་ཐོག་ Belgium དང་། Croatia ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ། Hungary གྷི་རི་སི། མེག་སི་ཁོ། དེ་བཞིན་ Turkey སོགས་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་མང་དག་ཅིག་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྤྱིའི་ཐོག་འདྲི་རྩད་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གཅིག་ནས་རྒྱ་ནག་སྤྱི་དང་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་དང་ཡུ་གུར། ཧོང་ཀོང། ནང་སོག་སོགས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་བཏོན་པའི་ཁྱོན་དགོངས་འཆར་ ༣༤༦ ལས་ད་ལན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ ༦༢ ལ་ངོས་ལེན་བྱས་མེད་པ་རེད་འདུག ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན་བདུན་ཕྲག་རྗེས་མའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡༣ ཉིན་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་ཚོགས་པ་དང་བསྟུན་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་དབང་སྒྱུར་འོག་ལྷུང་བའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་དག་གི་སྲུང་སྐྱོབ་སླད་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་པ་  Society for Threatened people ཞེས་པས་གོ་སྒྲིག་འོག་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པའི་གནས་སྟངས་དང་ཆོས་དད་རང་དབང། དེ་བཞིན་བྱིས་པའི་ཐོབ་ཐང་བཅས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་ཐོག་ཟུར་ཚོགས་ཤིག་ཚོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཐོག་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་དོན་གྲུབ་དབང་ཆེན་ལགས་དང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷ་རྒྱ་རི་རྣམ་རྒྱལ་སྒྲོལ་དཀར་ལགས། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚན་པའི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་འཕྲིན་ལས་ཆོས་སྐྱིད་ལགས་བཅས་ནས་གསུང་བཤད་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཐོག་ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་མཛད་སྒོ་ཚོགས་འདུགཁ་སང་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༥ ཉིན་གྱི་ཕྱི་དྲོ་ཅེཀ་བོད་རིགས་ཚོགས་པས་གོ་སྒྲིག་དང་དེར་ One World དང་ People In Need  དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ ཐམ་པའི་གླེང་སྟེགས།  Vaclav Havels དཔེ་མཛོད་བཅས་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་མཐུན་འགྱུར་གནང་ཐོག་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཐོག་རྒྱལ་ས་ Prague ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Vaclav Havel  དཔེ་མཛོད་ཁང་དུ་ཅེཀ་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་མཛད་རིམ་ཞིག་ཚོགས་འདུག་པ་དང་སྐབས་དེར་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དང་བོད་མིའི་དབར་གྱི་འབྲེལ་ལམ། དེ་བཞིན་ད་བར་བོད་མིར་ཁ་ཞེ་གཉིས་ཀྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བར་ཅེཀ་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་ཡོད་པ་རེད།ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ནང་ནས་ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ཆེ་གྲས་ཤིག་གསར་འཛུགས་གནང་ཐུབ་ཡོད་པར་བསྔགས་བརྗོད་དང་། སླད་མར་ཡུལ་དེའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་དུའང་དེ་སྔ་ཉི་ཧོང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམ་པས་གནང་དོན་ལྟར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་གྲོས་ཆོད་བཞག་གནང་ཡོང་བའི་རེ་སྐུལ་ཞུས་འདུགསྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Pavel  Fischer ལགས་དང་Mikulas Peksa ལགས་རྣམ་གཉིས་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། ཁོང་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་ཡུལ་དེར་གནས་སྡོད་བོད་མིའི་ངོས་ནས་ཅེཀ་གཞུང་མང་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་མཛད་སྒོ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་གནང་བར་བསྔགས་བརྗོད་དང་སྦྲགས། ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ངོས་ནས་བོད་མིའི་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་འཐབ་རྩོད་ལ་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་གི་ཡོད་པ་གསུངས་འདུགལྷག་དོན་གཏམ་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་གྲུབ་མ་ཐག་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་མཛད་སྒོར་བཅར་བའི་ས་གནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་བཀའ་དྲིན་དང་ལེན་གནང་སྟེ་མཛད་རིམ་དེར་མཐུན་འགྱུར་གནང་མཁན་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཡོངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་གཟེངས་རྟགས་གནང་ཡོད་པ་རེད།རྩ་བའི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་ཐེངས་འདིའི་ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནང་གི་འཚམས་གཟིགས་ཁྲོད་ཁ་སང་ཅེཀ་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུའི་མཛད་རིམ་བསྐྱངས་པ་དང་། དེ་རིང་ཡུལ་དེའི་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམས་དང་མཇལ་འཕྲད་གནང་རྒྱུ་མ་ཟད་ཉིན་རྒྱབ་ཁུལ་དེར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་སློབ་གྲྭ་ཞིག་ཏུ་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས་དགེ་ལས་སློབ་མ་རྣམ་པར་དབུ་མའི་ལམ་དང་བོད་མིའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་ཐོག་གསུང་བཤད་རྒྱུ་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་གློག་བརྙན་དུས་སྟོན་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོར་མཉམ་ཞུགས་གནང་རྒྱུ་སོགས་ཀྱི་མཛད་རིམ་ཁག་ཅིག་བང་སྒྲིག་ཡོད་པ་རེད། མཛད་སྒོ་དང་འབྲེལ་བའི་པར་རྣམས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

ཕྱི་ཟླ་ ༢  ཚེས་ ༢༨ ནས་ ༣ ཚེས་ ༡ བར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གོ་སྒྲིག་འོག་ཚོགས་པའི་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གཉིས་པ་དེ་རིང་མཇུག་སྒྲིལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། གྲོས་ཆོད་དོན་ཚན་ ༣༡ གཏན་འབེབས་གནང་སོང་།  ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཉིན་གཉིས་རིང་ཚོགས་བཅར་བ་རྣམས་ཚོགས་ཆུང་ལྔར་ཆ་བགོས་ཀྱིས་ཕ་མའི་ངོས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་གི་ཤེས་ཡོན་ཡར་རྒྱས་དང་སློབ་གྲྭ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཕྱོགས་ཐད་འགན་ཁུར་གནང་ཕྱོགས་དང་། གཏན་ཉིན་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དགེ་རྒན་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་གི་རྩ་འཛིན་ལམ་སྟོན་ལག་བསྟར་ཚགས་ཚུད་གཏོང་ཕྱོགས་བཅས་གྲོས་གཞི་གཙོ་བོ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་གནང་ཡོད་པ་རེད།ཕ་མ་ནས་ཕྲུ་གུ་གསོ་སྐྱོང་སླད་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་ཟབ་སྦྱོང་དང་གོ་རྟོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་རྒྱུ་དང་། ཕ་མ་ཚོ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་བཞིན་སློབ་གྲྭའི་ཕ་ཚབ་དང་མ་ཚབ་གཉིས་ཀྱི་གསོལ་ཕོགས་སྤར་རྒྱུ། ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མི་ཡུན་ཚད་ཀྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་ཕྱག་འཁྱེར་གཅིག་མཚུངས་གནང་རྒྱུ། དེ་བཞིན་དགེ་རྒན་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་ཐབས་སུ་མཐུན་རྐྱེན་གང་ལེགས་སྦྱར་རྒྱུ། དགེ་རྒན་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་འདུར་མ་རྩའི་དངུལ་འབོར་གནང་སྐྱོང་ཡོང་བ་སོགས་གྲོས་གཞི་གཉིས་ཀྱི་དོན་ཚན་ ༢༦ དང་སྤྱི་སྨན་གྱི་དགོངས་འཆར་ ༥ བཅས་གྲོས་ཆོད་དོན་ཚན་ ༣༡ གཏན་འབེབས་གནང་ཡོད་པ་རེད། སྐབས་དེར་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་པདྨ་དབྱངས་ཅན་མཆོག་གིས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོས་དམིགས་བཞི་རང་དབང་དང་།  གཞན་ཕན། རྒྱུན་འཛིན། གསར་གཏོད་བཅས་ཡིན་པ་ལྟར་ཕ་མ་ཚོའི་ངོས་ནས་ཕྲུ་གུའི་བསམ་སྤྱོད་དང་ཐག་གཅོད་ཀྱི་རང་དབང་སྤྲད་དགོས་པ་མ་ཟད། ཕྲུ་གུའི་ཤེས་ཚད་ཀྱི་ནུས་པ་དང་བསྟུན་ནས་ཕ་མའི་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་ལས་དོན་བསྒྲུབ་ན་ཕྲུ་གུའི་རང་བཞིན་གྱི་གསོ་སྐྱོང་ལ་ཕན་ཐོགས་བྱུང་གི་ཡོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཕ་མ་ཚོས་ཕྲུ་གུར་མིག་དཔེ་བཟང་པོ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཐབས་སུ་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་གྱི་ཀུན་སྤྱོད་འཁྱེར་གསོ་ཐད་ཐུགས་སྣང་དང་། བོད་ཀྱི་སྐད་རིག་རྒྱུན་འཛིན་སླད་བོད་སྐད་གཙང་མ་སྤྱོད་དགོས་པར་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད།  ལྷག་དོན་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་ད་རེས་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་དེར་ཕ་མ་དང་དགེ་རྒན་བཅས་ནས་ཕྱར་གྲུ་མཉམ་འདེགས་ཐོག་ཕྱག་བསྟར་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད།

དེ་རིང་བཞུགས་སྒར་གངས་ཅན་སྐྱིད་ཤོངས་སུ་ཆགས་པའི་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་ཚོགས་ཁང་གསར་པའི་ནང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གོ་སྒྲིག་འོག་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་གཉིས་པ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང། ཚོགས་ཆེན་དབུ་འབྱེད་མཛད་སྒོའི་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་པདྨ་དབྱངས་ཅན་མཆོག།དེ་བཞིན་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད། འགན་འཛིན་རྣམ་པ། ཕྱོགས་མཐའ་ཁག་ནས་ཕེབས་པའི་སློབ་གྲྭ་སོ་སོའི་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་གི་སྐུ་ཚབ་ ༡༣༠ ལྷག་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུགསྐབས་དེར་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་པདྨ་དབྱངས་ཅན་མཆོག་གིས་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོར་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་ཆེན་ཚོགས་པོའི་དགོས་དམིགས་ངོ་སྤྲོད་དང་འབྲེལ། ད་རེས་ཚོགས་ཆེན་གཉིས་པའི་སྐབས་དེ་སྔ་རྩ་འཛིན་ཡིག་ཆ་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་ཐོག་བསྒྱུར་བཅོས་དང་བསྐྱར་བཅོས་ཇི་དགོས། དེ་བཞིན་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་མེད་པའི་ས་ཁུལ་དུ་ཚོགས་ཆུང་གསར་འཛུགས་ཐུབ་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་གོ་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་བ་དང་། ཕ་མའི་ངོས་ནས་སློབ་ཕྲུག་གི་ཤེས་ཡོན་སྤུས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཆེད་མཉམ་ཞུགས་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། སྒོས་སུ་ཕ་མ་ཚོས་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་གོ་རྟོགས་ཀྱི་ལས་གཞི་ཐད་ཐུགས་སྣང་དང། གོ་བསྡུར་སྦྱང་བཤད་གནང་དགོས་པ་དང་འབྲེལ་ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་དགོས་དམིགས་བཞི་ངོ་སྤྲོད་གནང་ཡོད། ཕ་མ་ནི་བོད་ཕྲུག་ཚོར་བྱམས་བརྩེའི་ས་བོན་སྐྲུན་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་བྱམས་བརྩེའི་སྒོ་ནས་ཕྲུ་གུ་གསོ་སྐྱོང་དང། བྱམས་བརྩེའི་ལམ་སྟོན་མ་ནོར་བ་གནང་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད་པ་རེད།སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཁ་སང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་བརྟན་བཞུགས་བསྟར་འབུལ་ཞུ་རྒྱུའི་སྐལ་བཟང་གི་གོ་སྐབས་ཐོབ་པ་དང་བསྟུན། ང་ཚོས་ཆོས་ལུགས་ལ་མ་བརྟེན་པའི་བཟང་སྤྱོད་དང། ཤེས་ཡོན་སྲིད་བྱུས། དེ་བཞིན་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་གནས་ཚད་ཡར་རྒྱས་གོང་མཐོར་གཏང་བར་དམ་བཅའ་ཁས་ལེན་ཞུས་པ་བཞིན་དེ་དོན་དོན་འབྲས་སོན་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་དང་འབྲེལ། སློབ་གྲྭའི་ཤེས་ཡོན་ཡར་རྒྱས་སླད་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་དང་མཐུན་རྐྱེན། སློབ་གྲྭའི་འཛིན་སྐྱོང་། དགེ་རྒན། སློབ་ཕྲུག དེ་བཞིན་ཕ་མ་བཅས་ལ་རག་ལས་པས་དེ་དག་ལྔ་ལག་པའི་མཛུབ་མོ་ལྔ་ལྟར་ཡིན་པ་སོགས་དཔེ་མཚོན་གྱི་ཐོག་ནས་གལ་གནད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག འགྲོ་འགྲོན་གྱི་ཆ་ནས་ཀྱང་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡༌༡༢ ལོའི་སྔོན་རྩིས་སྐབས་བོད་ཕྲུག་ཚོའི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ལས་དོན་ཆེད་འགྲོ་སོང་ཧིན་སྒོར་ས་ཡ་ ༡༠༧ བཏང་ཡོད་ཀྱང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨༌༡༩ ལོའི་སྔོན་རྩིས་དེ་ཧིན་སྒོར་ས་ཡ་ ༣༠༥ ལ་འཕར་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད།གཞི་རྩའི་ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་ཀརྨ་སེང་གེ་ལགས་ནས་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆེན་དང་པོའི་སྐབས་གྲོས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱུང་བ་ཁག་དང་། ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་བསྐོ་གཞག་གནང་བའི་ཐོག་སློབ་གྲྭ་མང་པོ་ཞིག་གི་ནང་ཚོགས་ཆུང་ཚགས་ཚུད་ཡོང་བ་དང། དབུས་བོད་སློབ་འཛིན་ཚོགས་རྩིས་བཞེས་པའི་ཐོག་ད་ཆ་ཚགས་ཚུད་འགྲོ་བཞིན་པ། དགེ་རྒན་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་པར་ཟབ་སྦྱོང་གནང་བ་དང་མཐུན་རྐྱེན་གནང་ཆོག་པ་སོགས་སྙན་སྒྲོན་གནང་ཡོད། ཉིན་གཉིས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་ཕ་མ་ཚོའི་ངོས་ནས་ཚོགས་ཆུང་སོ་སོར་ཆ་བགོས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་གི་ཤེས་ཡོན་ཡར་རྒྱས་དང་སློབ་གྲྭ་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཕྱོགས་ཐད་འགན་ཁུར་གནང་ཕྱོགས་དང། གཏན་ཉིན་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དགེ་རྒན་ཕ་མའི་ཚོགས་ཆུང་གི་རྩ་འཛིན་ལམ་སྟོན་ལག་བསྟར་ཚགས་ཚུད་གཏོང་ཕྱོགས་སྐོར་བཅས་གྲོས་གཞི་གཙོ་བོ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།

ཁ་ཉིན་ཚེས་ ༢༤ ཉིན་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་རྒྱལ་ས་ཨི་ཊ་ན་གར་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་ས་གནས་ཡུལ་མི་དང་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས་མངའ་སྡེ་གཞུང་གིས་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐྱབས་བཅོས་བར་གཏན་སྡོད་ཀྱི་ལག་ཁྱེར་སྤྲོད་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱུང་བར་རྔམ་སྟོན་ཁྲོམ་སྐོར་དང་གཏོར་འཕྲོག་སྲེག་གསུམ་གྱི་རྙོག་གླེང་གི་གནས་ཚུལ་བྱུང་བའི་ཁྲོད། བོད་རིགས་ཀྱི་ཚོང་རའི་ཊ་ཀཱར་ཁང་བརྩེགས་ལ་ཡང་གཏོར་རྒོལ་བྱས་ཡོད་པའི་ཁོངས་སུ་བོད་རིགས་ཁྱིམ་ཚང་བཅུ་དྲུག་གི་ཚོང་ཁང་ ༡༧ དང་ཟ་ཁང་ ༣ ཙམ་བཅས་ཀྱི་ཅ་དངོས་འཕྲོག་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཚོང་ཁང་ཁག་གཅིག་ཆེད་དུ་མེ་སྤར་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་ཨི་ཊ་ན་གར་གྱི་གྱོན་ཆོས་བཙོང་མཁན་བོད་མི་བསྟན་འཛིན་ལགས་སུ་ཡུལ་དངོས་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་དེའི་ཐད་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་ཁོ་རང་སྒེར་ལ་མཚོན་ན་ཡང་ད་ཐེངས་ཀྱི་འཕྲོག་བཅོམ་དང་མེར་བསྲེགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཁྲོད་ཧིན་སྒོར་འབུམ་བརྒྱད་ཅུ་ཙམ་གྱི་གྱོང་གུད་ཐེབས་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཡོད།དེ་བཞིན་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་དེ་འབྲེལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་འདི་ལོའི་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་འོས་བསྡུ་དང་དམིགས་བསལ་ས་གནས་ས་ཐོག་ཏུ་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་ཕེབས་པའི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་དག་ལ་གཏན་སྡོད་ཀྱི་ལག་ཁྱེར་བསྩལ་བ་སོགས་ཀྱི་རྙོག་གླིང་གི་ཁྲོད་བོད་རིགས་ཚོང་ཁང་དང་ཟ་ཁང་ཁག་གཅིག་ལ་གྱོང་གུད་ཕོག་ཡོད་པ་ལས། གནས་ཚུལ་དེ་ཆེད་དུ་བོད་རིགས་ཚོར་དམིགས་པ་ཞིག་མིན་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། ནང་སྲིད་ཀྱི་ངོས་ནས་ཀྱང་གང་མགྱོགས་གནོད་སྐྱོན་ཕོག་པའི་བོད་རིགས་རྣམས་དང་འབྲེལ་བ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་མངའ་སྡེ་མང་པོའི་ནང་དུ་བོད་རིགས་ཀྱི་གཞིས་ཆགས་དང་སློབ་གྲྭ དེ་བཞིན་དགོན་སྡེ་སོགས་ཡོད་པ་བཞིན་བོད་རིགས་དང་ས་གནས་ཀྱི་ཡུལ་མི་སོགས་ཞི་བདེ་བག་ཕེབས་ཐོག་མཉམ་གནས་གནང་བཞིན་ཡོད་ནའང་། རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་གྱི་མངའ་སྡེ་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་དུ་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་རིགས་དང་ཡུལ་མིའི་དབར་རྙོག་གླེང་དུ་མ་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། སྔར་ལོ་ཡང་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པས་འགོ་ཁྲིད་འོག་བོད་རིགས་མི་མང་མངའ་སྡེ་དེ་ནས་ཕྱིར་ཕུད་གཏོང་དགོས་པའི་སྐད་འབོད་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཡང་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།

ཨོ་རི་ས་ཕུན་ཚོགས་གླིང་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སུ་དྲག་ཆར་རླུང་འཚུབ་ཀྱི་གོད་ཆག་ཕོག་པར་ངལ་སེལ་རོགས་སྐྱོར་ཧིན་སྒོར་འབུམ་ ༩༠༡༦༤༡༣ ཞལ་འདེབས་གནང་སོན་བྱུང་འདུག་པ་དང་། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་དེའི་ཐོག་ཁ་སྣོན་གནང་སྟེ་ངལ་སེལ་ཆེད་ཁྱོན་ཧིན་སྒོར་ས་ཡ་ ༡༡༤༤༥༠༠༠ བཏང་འདུགདེ་ཡང་སྔ་ལོ་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ནང་ཨོ་རི་ས་ཕུན་ཚོགས་གླིང་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སུ་ Titli ཞེས་པའི་དྲག་ཆར་རླུང་འཚུབ་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་འོག་སྟོན་ཐོག་དང་ཁང་པ་སོགས་ལ་གཏོར་སྐྱོན་འཚབ་ཆེན་བྱུང་ཡོད་སྟབས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནས་ཛ་དྲག་རོགས་སྐྱོར་ཆེད་ཕྱི་རྒྱ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཏུ་གནས་སྡོད་གནང་མཁན་གཏོང་ཕོད་ཅན་གྱི་བོད་རིགས་ཀུན་ལ་ཞལ་འདེབས་གང་ཐུབ་གནང་སྐྱོང་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པ་བཞིན་༸དཔལ་ལྡན་བཀའ་ཤག་གིས་དབུས་པའི་ཕྱི་ནང་རོགས་ཚོགས་དང་བོད་རིགས་སྤུན་ཟླ། དེ་བཞིན་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ནས་ཨོ་རི་ས་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སླད་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རྒྱབ་རྟེན་ཞལ་འདེབས་ཁྱོན་བསྡོམས་སྒོར་ ༩༠༡༦༤༡༣.༨༦ ད་བར་གནང་སོན་བྱུང་འདུག འོན་ཀྱང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནས་གཞིས་ཆགས་དེའི་ངལ་སེལ་སླད་ཁྱོན་ཧིན་སྒོར་ ༡༡༤༤༥༠༠༠ ལྷག་བཏང་འདུགདེ་བཞིན་ཨོ་རི་ས་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་གོད་ཆག་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཚུལ་དུ་ཨོ་ཌི་ཤ་མངའ་སྡེ་གཞུང་ནས་ཀྱང་གུན་སྐྱོབས་ངལ་སེལ་རོགས་སྐྱོར་སྒོར་ ༥༢༢༣༦༧༨ གནང་འབྱོར་བྱུང་འདུག་པ་དང་དེ་དག་དོ་བདག་ཞིང་པ་སོ་སོའི་དངུལ་ཁང་གི་ཞལ་བྱང་བརྒྱུད་བགོས་འགྲེམས་གནང་ཡོད་པ་རེད། སྔ་ལོ་ཨོ་རི་ས་ཕུན་ཚོགས་གླིང་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་སུ་དྲག་ཆར་རླུང་འཚུབ་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་འོག་ས་ཞིང་ཨེ་ཀར་ ༡༠༠༠ ལྷ་ལ་གནོད་འཚེ་ཕོག་ཡོད་པ་དང་ཤིང་འབྲས་གྲངས་ ༣༤༠༠ ཙམ་ཞིག་རྩ་མེད་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད་ཁང་ཁྱིམ་ ༣༠ ཡས་མས་ཤིལ་ལ་གནོད་སྐྱོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།རྩ་བའི་ཨོ་རི་ས་ཕུན་ཚོགས་གླིང་གཞིས་ཆགས་ནི་ཐོག་མ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༣ ཟླ་ ༥ ནང་གསར་འཛུགས་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། གཞིས་ཆགས་དེར་ཐོག་མ་དུད་ཚང་གྲངས་ ༡༠༧ ལ་མི་གྲངས་ ༥༠༣ ཡོད་པའི་ཁར་རྗེས་སུ་ས་གནས་གང་ས་ནས་བྱོར་བའི་དུད་ཁྱིམ་གྲངས་ ༢༧༠ དང་མི་གྲངས་ ༡༤༨༩ ཙམ་དང་དེ་བཞིན་གཞིས་ཆགས་ནང་སླར་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༧ ལོར་བྱོར་བ་སོགས་གཞིས་ཆགས་དེར་ཁྱོན་བསྡོམས་གྲོང་སྡེ་ ༥ དང་ཁྱིམ་ཚང་ ༥༨༠ མི་གྲངས་ ༣༠༡༧ ས་ཁྱོན་ཨེ་ཀར་ ༡༨༥༩ ཙམ་ཡོད་པའི་ཐོག་འཚོ་རྟེན་གཙ་བོ་ནི་ཞིང་ལས་དང་བཟོ་ལས་སོགས་གཉེར་གནང་མུས་ཡིན་པ་རེད།