རྒྱ་ནག

རྒྱ་ནག་གིས་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ནང་ཁམས་བྲག་མགོ་དགའ་ལྡན་རབ་བརྟན་རྣམ་རྒྱལ་གླིང་དགོན་དུ་སྨིད་༩༩་ཅན་གྱི་སྟོན་པའི་སྐུ་འདྲ་དང་མ་ཎི་འཁོར་ལོ་གྲངས་ ༤༥ ཙམ་རྩ་གཏོར་དང་། དེ་བཞིན་ཉེ་ཆར་ཡང་དགོན་ཁུལ་དེའི་རྗེ་བཙུན་བྱམས་མགོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་ཐོག་བརྩེགས་གསུམ་ཅན་ཞིག་ཀྱང་རྩ་གཏོར་གྱིས་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དགེ་འདུན་པ་ཁག་ཅིག་འཛིན་བཟུང་བྱས་པར་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བས་བློ་འཚབ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་བབ་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལྡོག་ཟླ་དངོས་དེ་ཆགས་ཡོད་པར་གསུངས་བ་མ་ཟད། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་རྒྱུ་དེ་བོད་མིའི་མངོན་འདོད་ཡིན་པ་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་ར་སྤྲོད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པའི་གཞེན་སྐུལ་གནང་བཞིན་འདུགདེའང་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་ཁམས་བྲག་མགོ་ཁུལ་གྱི་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་ཁམས་ཡོང་ཀྱི་བོད་མིའི་ཆོས་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་བ་དང་ལྷན་དུ། རྒྱ་ནག་གིས་ཁུལ་དེའི་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་པར་བསྙད་ནས་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པའི་བོད་མི་རྣམས་གང་མགྱོགས་གློད་གྲོལ་གཏོང་དགོས་བའི་དགོས་འདུན་བཏོན་འདུགལས་འགུལ་ཁང་གི་བར་བརྒལ་ཚོགས་གཙོ་བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས། ཆོས་མེད་སྨྲ་བའི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མིའི་གཅེས་ནོར་ལྟ་བུའི་དད་རྟེན་ལ་གཏོར་བཅོམ་བཏང་བ་དེ་ཡིས་ས་གནས་ཀྱི་བོད་མི་ཚོའི་རྒྱུད་ལ་བཟོད་ཐབས་བྲལ་བའི་སེམས་སྡུག་ཆེན་པོ་བཟོ་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་ཀྱིས། རྒྱ་ནག་གི་ཐེངས་འདིའི་བྲག་མགོའི་ནང་རྩ་གཏོར་གྱི་བྱེད་ལས་དེ་ནི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་པ་རྣམས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་དབང་ལ་ཐད་གར་བརྙས་བཅོས་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེ་དག་གི་ལོ་རྒྱུས་ནག་གསུབ་བཏང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེའང་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་མིའི་ཆོས་རིག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་བཞིན་པར་བརྗོད་བཞིན་པ་དང་ཡོངས་སུ་རྒྱབ་འགལ་ཆགས་ཡོད་པར་བསྒྲགས་འདུག མ་ཟད་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་བསྟན་འཛིན་ལེགས་བཤད་ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གི་བཅར་དྲིར་ལན་འདེབས་ཁྲོད། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་རྒྱ་བསྒྱུར་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་འོག་་ཁམས་བྲག་མགོ་ཁུལ་དུ་དྲག་གནོན་དང་གཏོར་བཤིག་གཏོང་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་བློ་འཚབ་དང་སྦྲགས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ངོས་ནས་གནད་དོན་དེར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིགརྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་གིས་བྲག་མགོ་ཁུལ་གྱི་མཚོན་པའི་བོད་ཁམས་ཡོངས་སུ་ཆོས་རིག་རྩ་གཏོར་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ངོ་སྤྲོད་དང་། བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་རྒྱུ་དེ་བོད་མིའི་མངོན་འདོད་ཡིན་པ་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་ར་སྤྲོད་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་།ཕྱོགས་མཚུངས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གིས་དེ་གའི་འཕྲུལ་སྒྲའི་སྟེང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁམས་བྲག་མགོ་ཁུལ་གྱི་སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་རྩ་གཏོར་གྱི་གནས་ཚུལ་བཀོད་པ་དང་འབྲེལ།  རྒྱ་ནག་ལ་དྲན་གསོའི་ཚུལ་དུ་ཡུལ་དེའི་ནང་འཚོགས་འཆར་གྱི་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དེར་ཉིན་ཉེར་ལྔ་ལས་མེད་པའི་དུས་སྐབས་འདིར། རྒྱ་ནག་གིས་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ཀྱི་རྩ་འཛིན་དུ་གྱུར་བའི་གུས་བརྩི་དང་འཛམ་གླིང་སྔར་ལྷག་ཞི་བདེར་འཁོད་རྒྱུའི་རིན་ཐང་དེ་དག་བརྗེད་ཟིན་པའི་ཟུར་ཟའི་གནད་དོན་སྤེལ་བ་མ་ཟད། ཨོ་ལམ་པཀི་རྩེད་འགྲན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་རྩ་འཛིན་རིན་ཐང་ཁག་འཁོད་པའི་དྲ་རྒྱའི་འབྲེལ་ཐག་ཅིག་ཀྱང་ལྷན་སྦྱར་གནང་འདུགགཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཐེངས་འདིར་ཁམས་བྲག་མགོ་ཁུལ་གྱི་ས་གནས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་དད་རྟེན་དུ་གྱུར་བའི་སྟོན་པའི་སྐུ་བརྙན་དང་རྗེ་བཙུན་བྱམས་མགོན་གྱི་སྐུ་བརྙན་རྩ་གཏོར་གྱི་ལས་དོན་དེ་ནི་ལོ་སྔོན་མའི་ཟླ་བ་བཅུ་བའི་ནང་དུ་བྲག་མགོའི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དྲུང་ཆེར་བསྐོ་བཞག་བྱས་པའི་Wang Dongsheng ཟེར་བའི་བཀོད་ཁྱབ་ལམ་སྟོན་འོག་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་དོན་ལྟར་ན། Wang Dongshengཟེར་བ་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་བོད་གསེར་རྟ་ཁུལ་དུ་དམར་ཤོག་དྲུང་ཆེ་ལས་འགན་ཁུར་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ་ཡང་ཁོང་གིས་གསེར་བླ་རུང་དགོན་དུ་གྲྭ་ཤག་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་རྩ་གཏོར་གྱིས་གྲྭ་བཙུན་མང་པོ་དགོན་པ་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྔོན་ཆད་ཁོང་གིས་ཁམས་རྟའུ་དང་ལི་ཐང་ཁུལ་དུ་ལས་འགན་སྒྲུབ་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ་ཡང་ས་གནས་བོད་རིགས་མང་ཚོགས་ལ་ཚད་བརྒལ་གྱི་དྲག་གནོན་བྱས་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག

ཨ་རིའི་སྤྱི་དམངས་བདེ་འཇགས་དང་མང་གཙོ། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བཅས་ཀྱི་དྲུང་ཆེའི་ལས་རོགས་ལྕམ་ Uzra Zeya ལགས་ཡུལ་དེའི་བོད་དོན་དམིགས་བསལ་འབྲེལ་མཐུད་པར་དངོས་སུ་བསྐོ་བཞག་མ་གནང་ཙམ་གྱི་གོང་དུ། ཨ་རིའི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ཐུན་མོང་ལས་གྲུབ་པའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མ་དང་འོག་མའི་འཐུས་མི་ ༦༠ ལྷག་ཙམ་ཐུན་མོང་གིས་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ནང་ཁོང་ལ་ཞུ་ཡིག་ཅིག་ཕུལ་ཏེ། སྲིད་འཛིན་སྐུ་ཞབས་བྷ་ཊན་མཆོག་གིས་དབུ་ཁྲིད་པའི་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་དང་གྲོས་ཚོགས་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་མཉམ་ལས་ཀྱིས། ངེས་པར་དུ་གནང་དགོས་པའི་ལས་དོན་སྐོར་དོན་ཚན་བཅུ་ཡིས་ཞུ་སྐུལ་གནང་བ་ལྟར། ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Patrick Leahy ལགས་སུ་ལན་འདེབས་ཕྱག་བྲིས་ཤིག་གནང་སྟེ། ཨ་རིའི་གཞུང་ངོས་ནས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཆེ་མཐོང་སྲུང་སྐྱོབ་ཐད་ཐུགས་འཚབ་ཆེན་པོ་གནང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་དང་ཆབས་ཅིག བོད་རྒྱ་གཉིས་དབར་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པར་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་གསོ་ཡོང་རྒྱུར་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་མུ་མཐུད་དུ་ཞུ་སྐུལ་ནན་པོ་གནང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུང་འདུག ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམ་པའི་ཐུན་མོང་གི་ཕྱག་བྲིས་ནང་། ལྕམ་ Uzra Zeya ལགས་ནས་བོད་དོན་དམིགས་བསལ་འབྲེལ་མཐུད་པའི་ཐུགས་འགན་བཞེས་སྐབས་སུ་དང་ཐོག་སྲིད་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ཇོ་བྷ་ཊན་མཆོག་དང་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་རྣམ་གཉིས་དབར་ཕོ་བྲང་དཀར་པོའི་ནང་དང་། ཡང་ན་བཞུགས་སྒར་རྒྱལ་བའི་ཕོ་བྲང་ནང་མཇལ་འཕྲད་མཛད་ཐུབ་པ་ཞིག་གནང་དགོས་པ་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་རྒྱ་ནག་གི་ཐེ་གཏོགས་ལ་གདོང་ལེན་དགོས་པ་དང་། བོད་ནང་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁྲིམས་འཆར་གྱི་ནང་དོན་ཆ་ཚང་ལག་བསྟར་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་ནས་མཐུན་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་དང་འབྲེལ་བ་གནང་སྟེ་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་གྱི་གནས་བབ་དེ་བསྐྱར་གསོ་གནང་རྒྱུར་འབད་བརྩོན་གནང་དགོས་པ་མ་ཟད། བོད་མིའི་རིག་གནས་སྲུང་སྐྱོབ་དང་བལ་ཡུལ་ནང་གི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་དང་བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་སོགས་ཀྱི་འབོད་སྐུལ་ཁག་ཅིག་ཞུས་ཡོད་པ་རེད།ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༥ ཉིན་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དཔོན་རིགས་རྒན་གྲས་སྐུ་ཞབས་ Naz Durakoglu ལགས་ཀྱིས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Patrick Leahy ལགས་སུ་ལན་འདེབས་ཕྱག་བྲིས་གནང་བའི་ནང་དུ། ལྕམ་སྐུ་ Uzra Zeya ལགས་བོད་དོན་དམིགས་བསལ་བསལ་འབྲེལ་མཐུད་པར་བསྐོ་བཞག་གནང་བ་དེ་རང་གིས་ཨ་རིའི་གཞུང་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་གལ་གནད་ཆེན་པོ་་ཅི་ཙམ་འཛིན་གྱི་ཡོད་པ་མཚོན་གྱི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་དང་འབྲེལ། ཨ་རིའི་བོད་དོན་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཁྲིམས་འཆར་གཞིར་བཟུང་བྷ་ཊན་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་སྲུང་སྐྱོང་དང་གོང་འཕེལ་ཐད་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་མི་མང་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ལ་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་དམ་དྲག་བྱ་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་ཙམ་མ་ཟད། ཨ་རི་གཙོས་པའི་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་གནས་སྡོད་བོད་མི་རྣམས་ལ་སུན་གཙེར་རིགས་བཟོ་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་འདུགདེ་བཞིན་༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ནི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། དེའང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་ཆོས་བརྒྱུད་འཛིན་མཁན་ཁོ་ན་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་པ་བསྐྱར་ནན་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེའི་ཐོག་ཐེ་གཏོགས་བྱ་རྒྱུ་མེད་པ་གསལ་སྟོན་གནང་འདུག ཕྱག་བྲིས་ནང་ད་དུང་། བོད་ནང་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁྲིམས་གཞི་སྐོར་དང་འབྲེལ། ཁྲིམས་དེ་ལྟ་བུ་ནི་བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཞིབ་འཇུག་བྱ་རྒྱུ་དང་དཀའ་སྡུག་མྱོང་མཁན་རྣམས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་སླད་སླད་ཧ་ཅང་གནད་འགག་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་བ་མ་ཟད། བོད་རྒྱ་གཉིས་དབར་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པའི་སྒོ་ནས་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་གསོ་ཡོང་བར་རྒྱ་ནག་ལ་མུ་མཐུད་དུ་འབོད་སྐུལ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་དང་འབྲེལ། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་བཞིན་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་སྒོ་ནས་སེལ་ཐུབ་པ་བྱ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཆེ་ཤོས་ནི་ཕན་ཚུན་གྲོས་མོལ་བརྒྱུད་ནས་མ་གཏོགས་སེལ་ཐབས་མེད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག མ་ཟད་སྲིད་འཛིན་བྷ་ཊན་དང་། སྲིད་འཛིན་གཞོན་པ་ལྕམ་ Harris གཉིས་ཀྱིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ཨ་རིའི་གཞུང་ནས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཚོར་རོགས་རམ་གནང་རྒྱུར་དགའ་སྤོབས་ཆེན་པོ་གནང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་དང་འབྲེལ། བལ་ཡུལ་ནང་གི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་སླད་བལ་ཡུལ་གཞུང་ལ་མུ་མཐུད་སྐུལ་མ་དང་། གོང་གི་གནད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ། ༸གོང་ས་མཆོག་དང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཙམ་མ་ཟད། ཨ་རིའི་མཐུན་ཕྱོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་གྲོས་ཚོགས་ལྷན་མཉམ་ལས་གནང་རྒྱུའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡོད་པར་གསུངས་འདུག

ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ནང་སྐབས་བཅུ་བདུན་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཁག་ཅིག་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས། རྒྱ་གར་གྱི་དགུན་དུས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་འཚོགས་བཞིན་པ་དང་སྟུན། རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིར་བོད་དོན་ཞུ་གཏུགས་དང་འབྲེལ། ཚེས་ ༢༢ ཉིན་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་ཁག་གཅིག་གདན་ཞུས་ཀྱིས་འཚམས་འདྲིའི་གསོལ་སྟོན་ཞིག་བཤམ་རྗེས། རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་ཆབ་སྲིད་སློབ་སྟོན་པ་ཡིན་པར་གྲགས་པའི་ Zhou Yongsheng ཟེར་བས་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་དེ་དག་ཁག་ཅིག་ལ་ཆེད་དུ་ཡི་གེ་བཏང་སྟེ་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་མི་བྱེད་རྒྱུའི་ཞུ་སྐུལ་བྱས་པ་ལྟར། རྒྱ་གར་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་ཕྱོགས་དེ་འོས་མཚམས་མིན་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་གནང་འདུག དེའང་ཁ་སང་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་གི་མགྲིན་ཚབ་པ། སྐུ་ཞབས Arindam Bagchi ལགས་ཀྱིས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་གི་ཐོག རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་སློབ་སྟོན་པ་ཡིན་ཟེར་མཁན་གྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་བཀུར་འོས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ལ་ཡི་གེ་བྲིས་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་། རྒྱ་ནག་གིས་ངེས་བར་དུ་ཤེས་དགོས་བ་ཞིག་ལ། རྒྱ་གར་ནི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་དང་། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནི་མི་མང་གི་སྐུ་ཚབ་ཡིན་དུས་ཁོང་ཅག་གི་བྱེད་ལས་ཡོད་ཚད་རང་ཉིད་ཀྱི་དགོངས་བཞེད་དང་ཡིད་ཆེས་གཞིར་བཞག་གི་གན་མཁན་ཞིག་ཡིན་དུས། རྒྱ་ནག་གིས་ད་རེས་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ལ་ཡི་གེ་ཕུལ་བ་དེའི་ནང་དོན་དང་བརྗོད་ཚིག་ཡོངས་རྫོགས་འོས་འཚམས་ཤིག་མ་རེད་ཅེས་བསྒྲགས་འདུག སྐུ་ཞབས་ Bagchi ལགས་ཀྱིས་ད་དུང་རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ལས་དོན་ལ་ཐེ་གཏོགས་བྱེད་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དེ་སྔར་ལས་རྙོག་འཛིན་ཆེ་བར་མ་སྒྱུར་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཚེས་ ༢༢ ཉིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་དབུ་བཞུགས་ཐོག རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་སླར་གསོ་དང་། ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོར་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་  Sujeet Kumar ལགས་སྤྱི་མོས་ཀྱིས་བསྐོ་གཞག་གནང་ཡོད་པ་རེད།སྐུ་ཞབས་ Sujeet Kumar ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་ཡི་གེ་དེ་འབྱོར་མ་ཐག  རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་ཚབ་ཁང་གི་བྱེད་ཕྱོགས་དེ་འོས་བབ་མེད་པར་བསྒྲགས་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་གལ་སྲིད་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཚོས་གནང་བའི་ལས་དོན་ལ་འདོད་པ་མ་ཁེངས་ཚེ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཐོག་ནས་གནད་དོན་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་ལྷན་ཁང་ལ་སྙན་སེང་ཞུ་དགོས་ཀྱི་རེད་ཅེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག   རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་དེ་བཞུགས་སྒར་རྡ་སར་ཆེད་སྐྱོད་ཀྱིས་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༧གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་མཇལ་བཅར་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཡང་བསྒྲགས་འདུག སྐུ་ཞབས་ Kumarལགས་ཀྱིས་སྐབས་དེར་ད་དུང་ཁོང་སྒེར་ངོས་ནས་བོད་འདི་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་གི་མེད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ཀྱང་ཁ་བྲལ་གྱི་ལས་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བ་ཞིག་མིན་པར་གཙོ་བོ་བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་རྒྱུ་དང་། རྒྱ་གར་གྱི་ཡུལ་མི་དང་བོད་མིས་གཙོས་པའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་རྒྱུ་སོགས་ལ་ཕྱག་ལས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཁང་ནས་སྒེར་ལ་ཡི་གེ་ལྔ་ཙམ་འབྱོར་བྱུང་བ་དེ་དག་ལ་ལན་འདེབས་འོས་ཤིང་འཚམས་པ་བརྒྱབ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད།རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་བབ་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་གཅིག་ཉིན་ལན་འདེབས་ཀྱི་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་བའི་ནང་།རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམ་པར་ཡི་གེ་བཏང་བ་དེས། བོད་དོན་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚད་མཐོ་རུ་འགྲོ་དུས་རྒྱ་ནག་གཞུང་རང་བཞིན་གྱིས་དངངས་འཚབ་ལངས་ཀྱི་ཡོད་པ་གསལ་པོ་བསྟན་ཡོད་ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། ལོ་རྒྱུས་ཐོག་བོད་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ནམ་ཡང་མིན་པ་དང་། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱུན་དུ་རྫུན་བསྒྲགས་བྱེད་པ་ལྟར་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་གྱི་གནད་དོན་ཞིག་མ་ཡིན་པར་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆགས་འཇིག་གི་གནད་དོན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་དེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ད་བར་དེ་འདྲ་བའི་བྱེད་སྟངས་མང་པོ་ཞིག་བྱས་ཡོད་སྟབས། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ངོས་ནས་ད་རེས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བྱེད་སྟངས་དེ་ཧང་སངས་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་མེད་ཅེས་བསྒྲགས་པའི་ཁར། རྒྱ་གཞུང་ནས་སླར་ཡང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནི་ཁ་བྲལ་བ་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་ཀྱང་། དོན་དངོས་སུ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནི་བོད་དང་། འཛམ་གླིང་གང་སར་གནས་པའི་བོད་མིའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་ཞིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་ཐེངས་འདིར་རྒྱ་གར་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཁང་གིས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་ཐད་རྒྱ་གར་གྱི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ལ་ཡི་གེ་བཏང་བའི་གནད་དོན་ཐད་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་གནང་བ་ཙམ་མ་ཟད། ཉེ་སྔོན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ཨ་རུ་ན་ཅལ་མངའ་སྡེའི་ས་ཁུལ་ཁག་ ༡༥ ཙམ་གྱི་མིང་གསར་བཟོ་བྱས་པའི་གནད་དོན་ལའང་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་གནང་བ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེ་ལྟ་བུའི་བྱབ་ཆུང་གི་ལས་དོན་སྤེལ་རྒྱུའི་ཚབ་ཏུ་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་དང་ལྷན་དུ་གྲོས་མོལ་བརྒྱུད་ལ་དྭགས་སུ་ཆགས་པའི་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་གདོང་ཐུག་བྱུང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཁག་སེལ་དགོས་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་དང་། གཞན་ཡང་ཉེ་ལམ་རྒྱ་གར་གྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ། རྒྱ་ནག་ངོས་ནས་ལ་དྭགས་སྤང་གོན་མཚོར་ཟམ་པ་འཛུགས་སྐྲུན་བྱེད་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཐོག་ལའང་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་ཐུགས་སྣང་གནང་བཞིན་པ་དང་རང་ཉིད་ཀྱི་རྒྱལ་སྲུང་སླད་དགོས་གལ་ལས་དོན་ཁག་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག

རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་བསྒྱུར་འོག་ཏུ་བོད་མཐོ་སྒང་དེ་གད་སྙུགས་གཡུག་ས་ལྟ་བུར་བཟོས་ཏེ་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་ཚད་བརྒལ་རང་བཞིན་གྱི་གནོད་རྐྱེན་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག དེའང་ཨ་རིའི་ Providence ཁུལ་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་International Center for Integrated Mountain Developmentཞེས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་རི་ལྗོངས་ཡར་རྒྱས་ཚོགས་པས་སྙན་ཐོ་ཞིག་བཏོན་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གིས་ལོ་ངོ་བཅུ་ཕྲག་མང་པོའི་ནང་བོད་ནང་དུ་བཟོ་ལས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་འཆར་མང་པོ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་ནི་བོད་ཀྱི་སྐྱེ་ཁམས་ཁོར་ཡུག་ལ་སྣང་མེད་གཏོང་བཞིན་པའི་དཔང་རྟགས་གསལ་བོ་ཞིག་ཡིན་པར་བསྒྲགས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་བཏོན་པའི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་སྙན་ཐོའི་ནང་དུ་ཡང་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་གཞིའི་སྐོར་གྱི་གནད་དོན་གཅིག་ཀྱང་བཀོད་མེད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག སྙན་ཐོའི་ནང་བོད་མཐོ་སྒང་ནི་མཚོ་ངོས་ལས་མི་ཊར་ ༤༣༨༠ ལྷག་གི་སར་གནས་བའི་དམིགས་བསལ་གྱི་མཐོ་སྒང་ས་ཁུལ་ཞིག་ཡིན་ཞིང་། འཛམ་གླིང་གི་ལྷོ་བྱང་གཉིས་ཕུད་པའི་བོད་མཐོ་སྒང་དུ་འཁྱགས་རོམ་མང་པོ་ཡོད་པ་མ་ཟད། དེང་སྐབས་བོད་མཐོ་སྒང་དེ་འཛམ་གླིང་གི་སྣེ་གསུམ་པར་ངོས་འཛིན་བྱས་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་གི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་ཆ་ཤས་གསུམ་ཆ་གཅིག་རིམ་པས་ཞུ་ངེས་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་སྟེ། དེ་ལྟ་བུའི་གནས་སྟངས་མི་ཡོང་བའི་ཆེད་དུ་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་དང་ཤིང་ནགས་གཅོད་འབྲེག དེ་བཞིན་ནུས་ཤུགས་འདོན་སྤེལ་གྱི་བཟོ་ལས་དང་རླངས་འཁོར་སོགས་ཀྱི་ཀར་བོན་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་མཚམས་ཉུང་དུ་གཏོང་དགོས་བར་སྐུལ་མ་གནང་འདུག མ་ཟད་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མཐོ་སྒང་དུ་ལི་ཐི་ཡམ་གཙོས་པའི་རྡུལ་ཕྲན་དང་འབྲེལ་བའི་གཏེར་ཁ་སྔོག་འདོན་གྱིས་བཟོ་ལས་ཀྱི་རིགས་འདྲ་མིན་གཉེར་བཞིན་པ་དེ་ཡིས་ཁོར་ཡུག་ལ་གནོད་པའི་ཀར་བོན་ཐོན་སྐྱེད་ཆེས་ཆེར་གྱུར་ནས་བོད་ནང་གི་ནམ་དུས་ཀྱི་འཁོར་སྐྱོད་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཐེབས་བཞིན་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གྱིས། རྒྱ་ནག་གིས་འཕྲལ་སེལ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁེ་ཕན་ལ་གཞིགས་ཏེ་ Montreal Protocol ཞེས་པའི་མཁའ་དབྱིངས་ཀྱི་ ozone ལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་ལ་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཨ་རིའི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་བྱས་པའི་ནང་དུ་ཡང་། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མཐོ་སྒང་གི་འབྲོག་པའི་འཚོ་བར་བཀག་སྡོམ་བྱས་ཏེ་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་གནས་སྤོར་བྱེད་དུ་འཇུག་བཞིན་པ་དེ་ཡིས་འབྲོག་པ་རྣམས་ལས་མེད་དུ་ལྷག་བཞིན་པ་མ་ཟད། རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་ཡང་གནོད་ཚབས་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་པའང་བསྒྲགས་འདུག གོང་གི་གནད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་དབུས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཁོར་ཡུག་ཚན་པའི་ཉམས་ཞིབ་པ་བདེ་ཆེན་དཔལ་མོ་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་བོད་ཁུལ་དུ་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ལ་ཁ་གཡར་གྱིས་འཛུགས་སྐྲུན་ལས་གཞི་མང་པོ་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་འབྲོག་པ་མང་ཚོགས་བཙན་དབང་གིས་གནས་སྤོར་བྱེད་བཞིན་པ་དང་འབྲེལ་ནས་མང་ཚོགས་ལས་མེད་དུ་བསྒྱུར་བཞིན་ཡོད་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། གཞན་ཡང་ཁོང་གིས། དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་འདྲ་མིན་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མཐོ་སྒང་དེ་ས་གནས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་གནམ་གཤིས་དྲོད་ཚད་འཕར་ཤུགས་ལྡབ་གཉིས་ལས་ཆེ་བ་ཆགས་ཡོད་པ་མ་ཟད། འདས་བའི་ལོ་ཤས་ཀྱི་རིང་ལ་བོད་ནང་དུ་རང་བྱུང་གོད་ཆག་འདྲ་མིན་བྱུང་ཡོད་པ་དེ་དག་ཀྱང་གཙོ་བོ་རྒྱ་ནག་གི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་དང་འབྲེལ་བ་ཆགས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་མངོན་གསལ་གྱིས། ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཉམས་ཞིབ་པ་རྣམས་དངོས་སུ་བོད་ནང་དུ་ཕེབས་ཏེ་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་ཉམས་ཞིབ་གནང་གལ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་།

རྒྱ་ནག་གྱི་རྒྱལ་ས་པེ་ཅང་ནང་དུ་འཚོགས་གཏན་འཁེལ་བའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་དགུན་དུས་ཨོ་ལོམ་པིག་རྩེད་འགྲན་དངོས་སུ་འགོ་འཛུགས་བྱེད་པར་ཟླ་བ་གཅིག་ཏག་ཏག་ལས་མེད་པའི་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན་དེ་རིང་རྒྱ་གར་གཙོས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ས་གནས་གང་སར་བཞུགས་པའི་བོད་མི་དང་། ཡུ་གུར་བ། དེ་བཞིན་ཧོང་ཀོང་དང་ཐེ་ཝན། ལྷོ་སོག་བཅས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་དང་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་འཚོགས་རྒྱུའི་ཨོ་ལོམ་པིག་རྩེད་འགྲན་ནང་མཉམ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུ་མེད་ལ། རྩེད་འགྲན་དེ་རྩ་བརླགས་སུ་གཏོང་དགོས་ཞེས་འཁོད་པའི་འབོད་ཚིག་དང་སྦྲགས་ལས་འགུལ་སྣ་ཚོགས་ཤིག་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། རྡ་རམ་ས་ལར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་མིའི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཆེ་ཁག་ལྔ་ཐུན་མོང་ནས་ཀྱང་དེ་འབྲེལ་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་སོང་།    དེ་ཡང་དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཆུ་ཚོད་ ༡༠།༣༠ ཐོག་རྒྱ་གར་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མདུན་ཐང་དུ་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་དང་། བོད་ཀྱི་བེུད་ལྷན་ཚོགས། རྒྱ་གར་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཚོགས་པ་དང་། བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པ་བཅས་ཀྱི་རྒྱུན་ལས་གཙོས་པའི་ལས་བྱེད་རྣམ་པ་ལྷན་འཛོམས་ཐོག རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་དང་ཤིང་ཅང་། ཧོང་ཀོང་། དེ་བཞིན་ལྷོ་སོག་དང་ཐེ་ཝེན་བཅས་ཀྱི་ནང་ལ་ཆོས་དད་དང་སྨྲ་བརྗོད་སོགས་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་དང་། མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་གྱི་ཐོབ་ཐང་འཕྲོག་པ། སྐད་ཡིག་གཙོས་པའི་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པ་སོགས་འཁོད་པའི་འཕྲེད་དར་འཕྱར་ཏེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བྱེད་བབ་ཁག་ཐེར་འདོན་དང་སྦྲགས་ངོ་རྒོལ་གྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེར་བསྟན་ཡོད།  ལྷག་པར་དུ་སྐབས་དེར་གཏམ་བརྗོད་ཀྱི་ལམ་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་Thomas Bach གྱིས་རྒྱ་ནག་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཤེས་བཞིན་དུ་དུ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁེ་ཕན་སོགས་ལ་གཞིགས་ཏེ་རྒྱ་ནག་ཚོགས་རྒྱུའི་ཨོ་ལོམ་པིག་རྩེད་འགྲན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པ་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅི་ཕིང་དང་ལག་བབྲེལ་བྱས་ཏེ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩིད་མེད་རྡོལ་རོལ་བཏང་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་སྟོན་དང་སྦྲགས། གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་ཁག་ལྔ་ནས་ད་རེས་རྒྱ་ནག་ནང་ཚོགས་རྒྱུའི་ཨོ་ལོམ་པིག་རྩེད་འགྲན་དེ་ལ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་སྲིད་གཞུང་དང་། ཨོ་ལོམ་པིག་རྩེད་འགྲན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་གྱི་སྦྱིན་བདག་ཁག དེ་བཞིན་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ལ་དགའ་ཞེས་ཡོད་མཁན་གྱི་མང་ཚོགས་ཡོངས་ནས་མཉམ་ཞུགས་མ་གནང་རོགས་ཞེས་རེ་སྐུལ་གནང་ཡོད།   མ་ཟད་ཚོགས་ཁག་ལྔ་ནས་དེ་རིང་གི་ལས་འགུལ་དང་འབྲེལ་ཡོངས་གྲགས་གནང་པའི་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་དེའི་ནང་ལ་ཉེ་ཆར་ཨ་རི་དང་ལི་ཐུའུ་ནི་ཡ། དབྱིན་ཡུལ་དང་ཁེ་ན་ཊ་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་དབང་ཅན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེ་གྲས་ཁག་ཅིག་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨ་རྩལ་ཐོག་ལ་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་མི་སྣ་མི་གཏོང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གསལ་བསྒྲགས་གནང་པ་ལྟར། རྒྱ་གར་གྱི་ངོས་ནས་ཀྱང་གནས་སྐབས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་མི་གཟིགས་པར། རྒྱ་ནག་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་སྐབས་གཞུང་འབྲེལ་སྐུ་ཚབ་མི་སྣ་མི་གཏོང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་བཏོན་འདུག སྐབས་དེའི་ལས་འགུལ་ཁག་གྲུབ་མཚམས་སུ་རྒྱ་གར་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་རིག་འཛིན་ཆོས་སྒྲོན་ལགས་དང་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་བསོད་ནམས་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་ད་བར་རྒྱ་ནག་ནང་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨོ་ལོམ་པིག་རྩེད་འགྲན་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་ཁག་གི་སྐོར་དང་འབྲེལ་བཅར་འདྲི་ཁག་ཅིག་ཞུ་སྐབས། དེ་རིང་ནས་བཟུང་ཏེ་ཚོགས་པ་ཁག་ཐུན་མོང་དང་། ཡང་སྐབས་རེ་ཚོགས་པ་སྒེར་སོ་སོའི་ངོས་ནས་མུ་མཐུད་ལས་འགུལ་སྤེལ་རྒྱུའི་འཆར་གཞི་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་ཨ་རི་གཙོས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེ་གྲས་ཁག་ཅིག་གིས་རྩེད་འགྲན་དངོས་ཀྱི་སྐབས་སུ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྐུ་ཚབ་མི་སྣ་མི་གཏོང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས་པ་དེ་ནི་ད་བར་སྤེལ་བའི་ལས་འགུལ་གྱི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་གི་ཡོད་པར་གསུངས་བྱུང་། གཞན་ཡང་དེ་རིང་རྡ་རམ་ས་ལ་ཙམ་མ་ཟད། སྦེལ་ཇམ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ Antwerp ནང་དུ་ཡུ་གུར་བ་གཙོས་པའི་ས་གནས་སུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་སོགས་མཉམ་ཞུགས་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་འཚོགས་རྒྱུའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩིས་མེད་རྡོལ་རོལ་གཏོང་རྒྱུ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། བཀག་སྐྱིལ་ཁང་ཁག་ཏུ་བཀག་ཉར་བྱེད་བཞིན་པའི་ཡུ་གུར་བ་རྣམསགློད་གྲོལ་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་འབོད་ཚིག་བསྒྲགས་པའི་ཐོག་སྐད་འབོད་གནང་འདུགམ་ཟད་ཨོ་གླིང་གི་གྲོང་ཁྱེར་ Brisbane ནང་དུ་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་རྡོ་རིང་བསྟན་འཛིན་ཕུན་ཚོགས་ལགས་ཀྱི་གཙོས་པའི་ས་གནས་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་བ། ཧོང་ཀོང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་སོགས་ལྷན་འཛོམས་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཤིང་ཅང་དང་བོད་གཙོས་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་སོགས་ཐེར་འདོན་དང་སྦྲགས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད།

རྒྱ་ནག་ནང་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་བརླིང་། དེ་བཞིན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གསང་བ་ཕྱིར་གྱར་སོགས་ཀྱི་བསྙད་འདོགས་འདྲ་མིན་འོག་མི་མང་གང་བྱུང་འཛིན་བཟུང་དང་འབྲེལ། དམིགས་བསལ་གྱི་བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས  Residential Surveillance at a Designated location འམ་ RSDL ཞེས་པའི་འོག་ལོ་ལྟར་མི་ ༤༠༠༠ ནས་ ༥༠༠༠ བར་གར་སོང་ཆ་མེད་དུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུགདེའང་སི་པཱན་(Spain)དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Safeguard Defenders ཞེས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པས་རྒྱ་ནག་གི་གོང་རིམ་ཁྲིམས་ཁང་ལས་ཐོབ་པའི་ཡིག་ཆ་ཁག་དང་། གསང་བའི་བཀའ་སྐྱིལ་ཁང་དེ་དག་ནས་སྡུག་རྩུབ་མྱང་མྱོང་མཁན་གྱི་བཙོན་ཟུར་དང་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ཁག་གཅིག་ལ་འདྲི་ཞིབ་བྱས་པའི་ཞིབ་འཇུག་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་དུ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་ཉེས་དོན་ཁྲིམས་གཞི་ལ་བསྐྱར་བཅོས་བྱས་པ་ནས་བཟུང་། རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་རྟོག་པས་དོགས་ཡོད་སུ་ཡིན་ཡང་གང་བྱུང་འཛིན་བཟུང་གིས་ཟླ་བ་དྲུག་གི་བར་དུ་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཏེ། འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་ཕྱི་ལ་བསྒྲགས་མི་དགོས་བར་བཟོས་པ་ལྟར། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ལོ་ནས་བཟུང་ད་ལྟའི་བར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་རྟོག་པས་མི་ ༢༧༢༠༨ ནས ༥༦༩༦༣ ལྷག་དམིགས་བསལ་གྱི་བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས་དེར་བཅུག་ནས་མནར་གཅོད་བཏང་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུགསྙན་ཐོའི་ནང་སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་གིས་ཁྲིམས་རྩོད་སོགས་ཀྱི་ཁེ་དབང་གང་ཡང་མེད་པར་ཉིན་གཅིག་སྟོང་ལྷག་བཀག་ཉར་བྱས་རྗེས་གློད་གྲོལ་བཏང་བའི་ཁ་ན་ཊའི་མི་ཟེར་Michael Spavorདང་MichaelKovrig ལགས་ཀྱང་RSDL ཞེས་པའི་གསང་བའི་བཀག་སྐྱིལ་འོག་བཞག་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། རྒྱ་ནག་གིས་དམིགས་བསལ་གྱི་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་དེ་དག་ཏུ་མང་ཚོགས་ལ་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་བའི་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་སྟེ། གསང་བའི་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་དེ་དག་སྒོ་རྒྱག་དགོས་བའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་འདུག མ་ཟད་ད་ལྟ་བར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་གསང་བའི་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་དེར་བཅུག་པའི་ཁྲོད་ནས་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་པའི་མི་སྣ་གཞན་ཁག་ཅིག་མིང་འདོན་གནང་བའི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གི་སྒྱུ་རྩལ་བ་ Ai Wei Wei དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ Wang Yu དང་ Wang Quanzhang སོགས་ཚུད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་མི་སེར་ཡིན་པ་སི་ཝི་ཊན་གྱི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་Peter Dahlin ལགས་དང་ཁ་ཎ་ཊའི་ཡི་ཤུའི་ཆོས་སྤེལ་མཁན་Kevin དང་ Julia Garrett སོགས་ཀྱང་ཚུད་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་མ་ཟད། Safeguard defenders ཞེས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་དེ་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་Michael Caster ཞུ་བའི་ཁྲིམས་རྩོད་པས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གི་གསང་བའི་བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས་དེར་ལོ་རེར་མི་ ༤༠༠༠ ནས་༥༠༠༠ ལྷག་འཛིན་བཟུང་གིས་བཀག་ཉར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་གཅིག་པོར་མི་ ༡༠༠༠༠ ནས་ ༡༥༠༠༠ ལྷག་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུགChina Human Rights Defenders ཞེས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་པའི་འབྲེལ་མཐུད་པ་སྐུ་ཞབས་William Nee ལགས་ཀྱིས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་མ་གཏོགས་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་གསང་བའི་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་དེ་དག་ལོ་ངོ་བཅུ་ལྷག་གི་སྔོན་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཁྲིམས་འགལ་གྱི་བཀག་སྐྱིལ་ལས་དོན་དེ་བཞིན་ད་སྐབས་ཁྱབ་ཆེན་པོའི་ཐོག་ནས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེ་སྔོན་སྒྱུ་རྩལ་བ་Ai Wei Wei ལགས་བཀག་སྐྱིལ་བྱེད་སྐབས། ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་འབྲེལ་བའི་དོན་དངོས་ཀྱི་རྒྱུ་མཚན་ཡོངས་གྲགས་མ་བྱས་བར་ཁོང་གི་ཚོང་ལས་དང་ཁྲལ་འབབ་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ལ་ཁ་གཡར་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་དམིགས་བསལ་གྱི་བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས་དེ་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ངོ་བོར་བསྒྱུར་བཞིན་པ་དེ་ནི་ཞེད་སྣང་སྐྱེ་གཞི་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆེས་མཐོ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཁང་ནས་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་པའི་ནང་དུ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོ་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་ liuzhi ཞེས་པའི་བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས་གཞན་ཞིག་ངོ་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་དང་། བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས་དེར་རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་དང་དམར་ཤོག་ཚོགས་མི་རྣམས་ཀྱི་དམངས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་བརྒྱུད་ནས་བཀག་སྐྱིལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཁྲོད།  ལོ་རེར་མ་མཐའ་ཡང་མི་ ༡༠༠༠༠ ནས་༢༠༠༠༠ ལྷག་བཀག་སྐྱིལ་གྱིས་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་པར་འཁོད་འདུག Al Jazeera གསར་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་ནས་ཐར་བ་རྣམས་ཀྱིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་ལུང་འདྲེན་བྱས་པ་ལྟར་ན། བཀག་སྐྱིལ་ས་ཚིགས་དེར་མང་ཚོགས་ལ་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་བའི་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་ཁྲོད་དུ། མི་སྒེར་ལ་ཁྲིམས་རྩོད་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་གང་ཡང་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་མ་ཟད། གཉིད་གཅོག་ཏུ་འཇུག་པ་དང་། ཁེར་རྐྱང་གིས་བཀག་སྐྱིལ་བྱེད་པ། དེ་བཞིན་གཅར་རྡུང་གིས་ལྕགས་ཁྲབ་ལ་བསྡམས་ནས་ཡུན་རིང་འཇོག་བཞིན་པ་སོགས་ཀྱི་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་འདུག གསར་ཁང་གིས་གོང་གི་གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་ཚབ་ཁང་ལ་འབྲེལ་གཏུགས་བྱས་ཏེ་གནད་དོན་དེའི་ཐད་འདྲི་རྩད་བྱས་ཀྱང་། གཞུང་ཚབ་ཁང་གིས་དེར་འབྲེལ་གྱི་གནད་དོན་ལ་བརྡ་ལན་གང་ཡང་སྤྲད་མི་འདུག

རྒྱ་ནག་གིས་བོད་དང་ཤིན་ཅང་།དེ་བཞིན་ནང་སོག་སོགས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དབང་བསྒྱུར་ས་ཁུལ་གྱི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་དང་ཆོས་རིག་རྩ་གཏོར་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་དང་འབྲེལ་ནས། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་བསྡུ་རྒྱུའི་འོས་བབ་མེད་པའི་ཐད་ནས་གླེང་སློང་ཤུགས་ཆེར་གནང་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར། འཇར་མན་གྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ལྩམ AnnalenaBaerbock ལགས་ཀྱིས་ཁོང་སང་ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་ཞུགས་རྒྱུ་མིན་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། ཡུ་རོབ་ཁྱོན་དུ་བཙན་དབང་གི་ངལ་རྩོལ་འོག་བཟོ་སྐྲུན་བྱེད་བཅུག་པའི་དངོས་ཟོག་བཀག་སྡོམ་དགོས་པར་བསྒྲགས་འདུགདེ་ཡང་ཁོང་ལ་འཇར་མན་ཁུལ་གྱི་dpaགསར་ཁང་གིས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པའི་ནང་དུ། ཁོང་མོ་སང་ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་ཞུགས་རྒྱུ་མིན་པར་བསྒྲགས་པ་དང་ལྷན་དུ། དུས་རྒྱུན་ནས་འཇར་མན་གྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་ཞུགས་སྲོལ་མེད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། ཐེངས་འདིར་ཁོང་ཡང་རྒྱ་ནག་ཏུ་བསྡུ་འཆར་གྱི་ཨོ་རྩལ་ལ་ཞུགས་རྒྱུ་མིན་པའི་ཐག་གཅོད་དེ་ནི་ཁོང་མི་སྒེར་གྱི་ཐག་གཅོད་ཡིན་པ་ལས་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ལངས་ཕྱོགས་མིན་པར་བསྒྲགས་འདུག ཁོང་གིས་ད་དུང་། ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་རྣམས་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོལ་བྱས་ཏེ་ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པའི་དངོས་ཟོག་གི་རིགས་ཆ་ཚང་བཀག་སྡོམ་བྱེད་རྒྱུའི་གླེང་གཞི་དེར་རྒྱབ་སྐྱོར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་པར་བསྒྲགས་པ་མ་ཟད། གནད་དོན་དེ་ནི་ཁོང་གི་དུས་རྒྱུན་ནས་བསམ་བློ་འཁོར་བསྡད་པ་ཞིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། ཁོང་དུས་རྒྱུན་ནས་རྩེད་རིགས་ལ་དགའ་མོས་ཆེན་པོ་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཡང་། སང་ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་སུ་ཞུགས་རྒྱུ་མིན་པར་ཐག་གཅོད་གཙང་མ་བྱས་ཡོད་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུགགཞི་རྩའི་ཟླ་བ་འདིའི་ཟླ་སྟོད་དུ། ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་མཆོག་གིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་ལྗང་ཁུ་ཚོགས་པས་ཁུལ་དེའི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ཆེ་གྲས་གཉིས་དང་མཉམ་འབྲེལ་གྱིས་འཇར་མན་གྱི་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པ་དང་། ཚོགས་པ་དེའི་ངོས་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོའི་གནད་དོན་ལ་ཐུག་དུས་རྒྱ་ནག་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་རྒྱུའི་ལངས་ཕྱོགས་སྲ་བརྟན་བཟོས་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་ཚོང་འབྲེལ་གོང་འཕེལ་འདོད་མཁན་འཇར་མ་ནིའི་སྲིད་བློན་ངོས་ནས་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་མཆོག་གི་ལངས་ཕྱོགས་དེར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཅི་ཙམ་བྱེད་མིན་གསལ་པོ་མེད་པ་རེད།སྤྱིར་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བདུན་ཕྲག་སྔོན་མའི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་ཤིན་ཅང་མི་རིགས་རྣམས་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོལ་བྱས་པའི་ཐོན་སྐྱེད་རིགས་ནང་འདྲེན་བྱེད་རྒྱུར་བཀག་སྡོམ་གྱི་ཁྲིམས་གཞི་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཡུ་རོབ་སྤྱི་མཐུན་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོའི་ངོས་ནས་ཀྱང་ཡུ་རོབ་མངའ་ཁུལ་དུ་ངལ་རྩོལ་བསྒྱུར་བཀོལ་གྱི་དངོས་ཟོག་ཁག་བཀག་སྡོམ་བྱ་འདོད་ཡོད་པའི་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་ལྟར་ད་ལྟའི་ཆར་བཀག་སྡོམས་ཀྱི་བྱ་རིམ་སྐོར་ལ་གྲོས་བསྡུར་གནང་མུས་ཡིན་པར་གསུང་ཡོད། རྩ་བའི་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ་དང་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱི་གཙོས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཚོགས་སྐྱིད་༡༨༠ ལྷག་གིས་འདས་བའི་ལོ་གཅིག་གི་ནང་དུ་ལས་འགུལ་རབ་དང་རིམ་པ་སྤེལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐབ་ཐང་ལ་རྩིས་མེད་རྡོག་རོལ་བྱེད་བཞིན་པའི་གནད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤུགས་ཆེར་གནང་སྟེ། རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་མ་ཕྱིན་བར་དུ་རྒྱ་ནག་ལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་བསྡུ་རྒྱུའི་འོས་བབ་མེད་པའི་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆེར་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར། ཨ་རི་དང་དབྱིན་ཡུལ། དེ་བཞིན་ཨོ་གླིང་དང་ཁ་ན་ཊ། གཞན་ཡང་ནེའུ་ཛི་ལནཊི་སོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩལ་ལ་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་མི་སྣ་གཏོང་རྒྱུ་མིན་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་ཟིན་པ་ལྟར། བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་ལ་སྦག་སྦག་སྐོར་སྐྱོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་མུས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་འཛུལ་ཞུགས་གནང་རྒྱུ་མེད་པའི་ཞུ་སྐུལ་གྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་བཞིན་པ་རེད།  

རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་གང་སར་ཞི་དྲག་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཐོག་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་བསླུ་བྲིད་དང་སྟངས་འཛིན་ནན་མོ་བྱེད་བཞིན་པའི་ཁྲོད་དུ། འདས་བའི་ལོ་གཅིག་གི་ནང་དུ་བོད་ཁུལ་དུ་གྲགས་ཆེ་བའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དང་རྩོམ་པ་པོ་ཁག་ཅིག་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་ཀྱིས་དྲང་བདེན་མིན་པའི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་རེད།ཁ་སང་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་བབ་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་གཞིས་བཞུགས་རྩོམ་པ་པོ་སྒོ་ཤེས་རབ་རྒྱ་མཚོ་དང་དྷི་ལྷ་ལྡན། དེ་བཞིན་གྲྭ་རིན་ཆེན་ཚུལ་ཁྲིམས། གཞན་ཡང་གྲྭ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་མཚོ་སོགས་ཀྱི་མཚོན་པའི་རྒྱ་ནག་གིས་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་པའི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་བརྒྱད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་འཁོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཁྱབ་སྤེལ་གྱིས། རྒྱ་ནག་གིས་ཁོང་རྣམས་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པའི་གནད་དོན་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་རྩ་ཁྲིམས་དང་ས་གནས་རང་སྐྱོང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་སོགས་ལ་ཡོངས་སུ་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་ཅིག་ཡིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་འདུག གོང་གི་གནད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་འདི་གའི་གསར་འགོད་པས་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་བོད་གནས་ཉམས་ཞིབ་པ་ཉི་མ་འོད་ཟེར་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས། རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་བཏང་སྟེ་བོད་ཀྱི་ངོ་བོ་རྒྱ་བསྒྱུར་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་འོག་ཏུ་བོད་ཁུལ་གྱི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་དང་རིག་གཞུང་ལ་ཤ་ཞེན་ཡོད་པའི་བོད་མི་ཚོར་སྡང་སེམས་ཆེན་པོས་བཙན་ཁྲིད་བཙོན་འཇུག་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་། གཞན་ཡང་ཁོང་གིས། གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་ཡོངས་ཁྱབ་གསལ་བསྒྲགས་དང་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་འཐུས་མི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བཅུ་པ་ཟེར་བའི་གྲོས་ཆོད་ནང་དུ་སྤྱིར་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཡོངས་སུ་རྒྱའི་སྐད་ཡིག་དར་སྤེལ་སྔར་ལས་ཤུགས་ཆེར་གཏོང་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་ཁྲིམས་སྒྲིག་དང་སྲིད་བྱུས་དངོས་སུ་གཏན་འབེབས་ཀྱིས་ཚིགས་ཟིན་དངོས་སུ་བཀྲམས་སྟེ་ལས་གཞི་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པ་དང་འབྲེལ་ནས། བོད་ནང་གི་སྤྱི་ཚོགས་སྐད་ཡིག་དང་ཆོས་རིག་ལ་མཁྱེན་དཔྱོད་ལྡན་ཞིང་རང་རེའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེ་བའི་བོད་མི་ཚོར་སྔར་ལྷག་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་མངོན་གསལ་གནང་སོང་།དེ་དང་འབྲེལ་ནས་ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་གསུངས་དོན།  རྒྱ་ནག་གི་རྩ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༤ དང་དོན་ཚན་ ༡༡༩ པ་སོགས་སུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་རྒྱུན་འཛིན་དང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཡོད་ཚུལ་འཁོད་པ་དང་། དེ་བཞིན་ས་ གནས་རང་སྐྱོང་གི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་སྐད་གཉིས་སློབ་གསོའི་སྲིད་ཇུས་སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་རང་སྐད་རང་ཡིག་རྒྱུན་འཛིན་དར་སྤེལ་བྱ་ཆོག་པར་གསལ་བོར་བསྒྲགས་ཡོད་ཀྱང་། གོང་གི་ཤེས་ལྡན་མི་སྣ་བརྒྱད་དེ་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པའི་གནད་དོན་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་འབྲུ་དོན་དང་ལག་བསྟར་ལ་རྒྱབ་འགལ་དུ་ཕྱིན་པའི་དཔེ་མཚོན་གསར་ཤོས་ཤིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གྱིས། མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་བོད་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ལ་རྒྱུས་ལོན་གྱིས་རྒྱ་ནག་གི་བྱེད་བབ་དེར་དགག་གཞག་གནང་རྒྱུའི་ཞུ་སྐུལ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་སོང་། གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་ཁུལ་དུ་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་གྱི་ཉེས་འཛུགས་དང་སྤྱི་ཚོགས་བརྟན་བརླིང་དཀྲུག་པའི་བསྙད་འདོགས་ཀྱི་འོག་ནས་བོད་མི་རྣམས་གང་བྱུང་འཛིན་བཟུང་གིས་མི་སྒེར་གྱི་ཁྲིམས་གཏུགས་ཀྱི་བྱ་རིམ་གང་ཡང་མེད་པར་བཙོན་འཇུག་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པ་ཞིག་པ་མ་ཟད། བོད་མི་རེ་འགའ་བཙོན་ཁང་ནས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་བའི་གཅར་རྡུང་གིས་དམར་གསོད་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་། རེ་འགའ་སྨན་ཁང་གི་མནར་གཅོད་ཀྱི་འོག་ཏུ་ནད་གཅོང་དུ་གྱུར་ནས་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་ཀྱང་འཕྲོད་བསྟེན་གྱི་གནས་བབ་ཞན་པའི་འོག་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་གནས་ཚུལ་བསྟུན་མར་བྱུང་མུས་ཡིན་པ་རེད།པར་དབང་། བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་།

Committee to protect journalist འམ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགོད་པ་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་པས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོའི་སྙན་ཐོར་འདི་ལོ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་གསར་འགོད་པ་ཁྱོན་ ༢༩༣ ཙམ་ཞིག་གསར་འགོད་ཀྱི་ལས་རིགས་དང་འབྲེལ་བཙོན་འཇུག་བྱས་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་དེ་བསྐྱར་དུ་གསར་འགོད་པ་བཙོན་འཇུག་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཆགས་ཡོད་པར་ཐེར་འདོན་གནང་འདུག ཉེ་ལམ་ཕྱི་ཚེས་ ༩ ཉིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགོད་པ་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་པའི་རྩོམ་སྒྲིག་འགན་འཛིན་ལྕམ་སྐུ་ Arlene Getz ལགས་ཀྱིས་ཕྱོགས་སྒྲིག་གནང་བའི་སྙན་ཐོར་འདི་ལོ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་གསར་འགོད་པ་ ༢༩༣ ཙམ་ཞིག་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པ་དང་དེ་བཞིན་ཉུང་མཐར་གསར་འགོད་པ་ ༢༤ ཙམ་ཞིག་དམར་གསོད་བཏང་བ། གསར་འགོད་པ་ ༡༨ ཙམ་གནས་སྟངས་ཁ་གསལ་མེད་པའི་ཐོག་རྐྱེན་འདས་སུ་གྱུར་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེའི་ཁྲོད་འདི་ལོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་གསར་འགོད་པ་ ༥༠ འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་གིས་རྒྱ་ནག་དེ་ལོ་གསུམ་རིང་བསྟུད་མར་གསར་འགོད་པ་བཙོན་འཇུག་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག་པ་མ་ཟད། གསར་འགོད་པ་བཙོན་འཇུག་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་སྡུག་ཤོས་ལྔ་པོ་ཁོངས་སུ་འབར་མ་དང་ཨི་ཇིཔཊ། ཝིཏི་ནམ། དེ་བཞིན་སྦེ་ལ་ར་ས་བཅས་ཡིན་པ་རེད། སྙན་ཐོ་ནང་རྒྱ་ནག་གིས་གསར་འགོད་པར་སྙིང་རྗེ་མེད་པར་བཙོན་འཇུག་བྱས་པ་ནི་གནད་དོན་གསར་པ་ཞིག་མིན་ནའང་ད་ལན་ཧོང་ཀོང་ནང་གསར་འགོད་པ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་གནད་དོན་བྱུང་བ་ནི་ཐོག་མ་ཆགས་པ་མ་ཟད་དོན་རྐྱེན་དེའང་རྒྱ་ནག་གིས་འདས་ལོར་ཧོང་ཀོང་ནང་རྒྱལ་ཁབ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་གསར་པ་ལག་བསྟར་བྱས་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཧོང་ཀོང་ནང་ Apple Daily གསར་ཁང་ཆེད་འཛུགས་གནང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Jimmy Lai ལགས་གཙོས་གསར་འགོད་པ་བདུན་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པ་ལུང་འདྲེན་གནང་བ་དང་སྦྲགས། ཁག་ཅིག་མི་ཚེ་གང་པོར་བཙོན་ནང་ལྷག་སྲིད་ཀྱི་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག་ལ། ཕྱོགས་མཚུངས་རྒྱ་ནག་སྐམ་ས་ཆེན་པོར་དེ་སྔ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ལ་ཡ་ལན་སྤྲད་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་གནས་ཚུལ་འགོད་པར་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པའི་སྐོར་དང་། རང་དབང་ཅན་གྱི་གསར་ཁང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་མཁན་ཚོར་རྒྱ་གཞུང་ནས་དམིགས་འབེན་བཟུང་གི་ཡོད་པ་སོགས་ཐེར་འདོན་གནང་ཡོད།ལྕམ་སྐུ་ Arlene Getz ལགས་ཀྱིས་གསར་འགོད་པ་ ༢༩༣ ཙམ་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་པ་དེ་ནི་ད་བར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་གསར་འགོད་པ་ ༢༥༠ ལྷག་བསྟུད་མར་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་ལོ་དྲུག་པ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་ལྷག་པར་གནད་དོན་དེ་དག་གིས་གཞུང་གོ་ངོས་ནས་རང་དབང་ཅན་གྱི་གསར་འགོད་ལ་བཟོད་མ་ཐུབ་པའི་རྣམ་པ་ཆེས་ཆེར་ཡོད་པ་གསལ་སྐོར་གསུངས་འདུག ཕྱོགས་མཚུངས་ཉེ་ལམ་ Reporters without Borders ཞེས་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པའི་གསར་འགོད་པའི་ཚོགས་པས་ The Great Leap Backwards of Journalism in China ཞེས་རྒྱ་ནག་ནང་གསར་འགོད་དང་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྒྲབ་ཀྱི་རང་དབང་ལ་དྲག་གནོན་སོགས་བྱས་པའི་ཤོག་གྲངས་ ༤༢ ཅན་གྱི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བ་དང་། དེའི་ནང་ད་ལྟའི་ཆར་ཉུང་མཐར་གསར་འགོད་པ་ ༡༢༧ ཙམ་ཞིག་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་འོག་ཡོད་པ་དང་ལྷག་པར་རྒྱ་གཞུང་གིས་གསར་འགོད་པ་ནི་སྲིད་གཞུང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྤེལ་མཁན་གྱི་ལག་ཆ་ལྟ་བུར་ངོས་འཛིན་གྱི་ཡོད་སྐོར་ཆེས་གསལ་གནང་འདུག  སྙན་ཐོ་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པར་གདོང་ལེན་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་ཡུ་གུར་གསར་འགོད་པ་ཉུང་མཐར་ ༧༡ ཙམ་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་དང་དེའི་ཁོངས་སུ་གསར་འགོད་པ་ཕྱེད་ཀ་ལྷག་རྒྱ་ནག་ནང་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག  ཆབས་ཅིག་ཏུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཐེ་ཝན། ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་བཅས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པར་དེང་སྐབས་རང་བྱུང་གོད་ཆག་དང་། #MeToo movement ཞེས་ཆགས་སྲེད་བརྙས་བཅོས་འགོག་ཐབས་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྐོར། དེ་བཞིན་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ལ་སྲིད་གཞུང་ནས་ཡ་ལན་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་སོགས་གནད་དོན་མང་དག་ཅིག་གི་ཐོག་ལའང་གནས་ཚུལ་འགོད་པ་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་ལ་བཤད་མཁན་ཚོར་བཀག་སྡོམ་དང་དམ་དྲག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག ལྷག་པར་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ལ་ཡ་ལན་སྤྲད་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་གསར་འགོད་པ་དང་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་དེ་འབྲེལ་བཀའ་མོལ་གནང་མཁན་མི་བཅུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་སྐོར་དང་དེའི་ཁྲོད་རང་དབང་ཅན་གྱི་བརྙན་པར་གསར་འགོད་པ་ Zhang Zhan དང་ Fang Bin གཉིས་ད་དུང་ཡང་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་འོག་ཡོད་པར་ཐེར་འདོན་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྙན་ཐོར་གསར་འགོད་པའི་ངོ་སྤྲོད་ལག་འཁྱེར་བསྐྱར་བཟོ་སླད་གསར་འགོད་པ་རྣམས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་ལྟ་གྲུབ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ཆུ་ཚོད་ ༩༠ འི་ལོ་འཁོར་སྦྱོང་བརྡར་བརྒྱུད་འགྲོ་དགོས་པ་དང་ལྷག་པར་ Study Xi, Strengthen the Country ཞེས་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་ལྟ་གྲུབ་དང་འབྲེལ་མཉེན་ཆས་ངེས་པར་དུ་ཕབ་ལེན་གནང་དགོས་པ་དང་མཉེན་ཆས་དེའི་བརྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་རྣམས་མཁོ་སྒྲུབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་གསར་འགོད་པ་ཚོར་གསང་མྱུལ་དང་མཐོང་མཆན་མ་སྤྲད་པའི་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོར་གསར་འགོད་པ་ ༡༨ རྒྱ་ནག་བཞག་ནས་འགྲོ་དགོས་པ་བྱུང་སྐོར་སོགས་གསལ་འདོན་གྱིས་རྒྱ་ནག་ནི་འདི་ལོའི་གསར་འགོད་རང་དབང་ཐད་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༨༠ མིང་འདོན་གནང་བའི་ཁོངས་སུ་ཆེས་སྡུག་ཤོས་གཤམ་འོག་ནས་རྩིས་པའི་ཨང་རིམ་བཞི་པ་སྟེ་ ༡༧༧ གྲས་སུ་བཞག་འདུག རྩ་བའི་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུ་ལོ་ལྟར་ཆེས་རང་དབང་མེད་པ་དང་གསར་འགོད་པར་དམ་དྲག་ཆེ་ཤོས་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁོངས་སུ་མིང་འདོན་བྱས་དང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ནི་ཡོངས་གྲགས་ཤིག་ཆགས་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཉེ་ལམ་རྒྱ་ནག་ཏུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་  Foreign Correspondents’ Club of China ཞེས་པའི་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གསར་འགོད་པའི་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འཚོགས་ལ་ཉེ་བའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་རྩེད་འགྲན་སྐོར་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པ་རྣམས་ལ་འགོག་རྐྱེན་སྣ་ཚོགས་བཟོས་པ་དང་། རྩེད་འགྲན་དང་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོ་ཁག་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་བཟོ་ཡི་མེད་པ་མ་ཟད་ཕྱིའི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ནས་རྩེད་འགྲན་སྐོར་གནས་ཚུལ་སྤེལ་ཆོག་དང་མི་ཆོག་སྐོར་ད་བར་གསལ་པོ་བཟོ་མེད་པ་སོགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་ཡོད། ཉེ་ལམ་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པའི་གསར་འགོད་པའི་ཚོགས་པས་པེ་ཅིང་གི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་དང་འབྲེལ་གནས་ཚུལ་སྤེལ་མཁན་གྱི་གསར་ཁང་དང་གསར་འགོད་པ་ཚོས་རྒྱ་གཞུང་གི་གསང་མྱུལ་དང་ལྟ་སྲུང་ལས་རང་ཉིད་སྐྱོབ་དགོས་པའི་ཉེན་བརྡ་ཡང་བཏང་ཡོད་པ་རེད།