རྒྱལ་སྤྱི།

ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་ནས་ཐོན་པའི་ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་རྐྱེན་གྱིས་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནང་དུ་རིང་མིན་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་ཉིན་སྔར་རྒྱུན་ལྟར་མང་ཚོགས་འདུ་འཛོམས་ཆེ་བའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་སྤེལ་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་གནས་སྟངས་དེའི་ཁྲོད་སུད་སིར་གནས་བཞུགས་བོད་དོན་ལས་འགུལ་བ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གཙོ་འཛིན་མཆོག་གི་མཚན་ཐོག་ལ་དོན་ཚན་བཞི་ཅན་ཆེད་བཀོད་ཀྱིས་སྦྲག་ཐོག་བརྒྱུད་དེ་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་ལས་འགུལ་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་འདུགཐེངས་འདིའི་སྦྲག་ཐོག་ལམ་ནས་རྒྱལ་ཚོགས་ལ་དབུལ་རྒྱུའི་བོད་དོན་ཞུ་གཏུག་གི་སྙན་ཞུ་ནང་དོན་ཚན་བཞི་ཆེད་བཀོད་གནང་འདུག་ཅིང། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་མཆོག་ནས་བོད་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཐོག་ཞལ་བཙུམས་ནས་མ་བཞུགས་པར་ལྟ་སྲུང་བྱས་ཏེ་འཕྲལ་མར་རྟོག་ཞིབ་དང་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་དགོས། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཁྱད་ལས་རྟོག་ཞིབ་མི་སྣ་བོད་ནང་བཀག་འགོག་མེད་པར་འགྲོ་སྐྱོད་ཆེད་རྒྱ་གཞུང་སྐུལ་མ་གནང་དགོས། རྒྱལ་ཚོགས་ནས་རྒྱ་གཞུང་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་འབྲུ་དོན་གཞིར་བཟུང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་བླ་སྤྲུལ་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུའི་ལམ་ལུགས་དང་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་བའི་ཐོག་ཐེ་བྱུས་བྱ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པར་མ་ཟད། རྒྱལ་ཚོགས་ནས་༸ཀུན་གཟིགས་༸པཎ་ཆེན་དགེ་འདུན་ཆོས་ཀྱི་ཉི་མ་མཆོག་གར་ཡོད་ཀྱི་གནད་དོན་གཙགོས་པའི་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་རྣམས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཁ་གསལ་ཡོང་བར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཤུགས་གནོན་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་འཁོད་འདུག སྤྱིར་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་སྦན་དུ་གནས་བཞུགས་བོད་དོན་ལས་འགུལ་བ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་ལགས་ནི་རྒྱུན་དུ་ནས་བོད་དོན་ལས་འགུལ་སྣེ་ཁྲིད་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་དོན་གཉེར་མཁན་ཞིག་ཡིན་ཞིང། སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ ནང་ཁོང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་འོག་སུད་སི་རྒྱལ་ས་སྦན་ནས་ཇི་ནི་ཝར་བོད་དོན་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣་༡༤ ལོར་བོད་མིའི་གསུམ་བཅུའི་དུས་དྲན་སྐབས་ཇི་ནི་ཝའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་མདུན་ཐང་གི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ཞབས་སྟེགས་ཞབས་ཆག་ཐོག་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་འཕྱར་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད། སླར་ཡང་ཁོང་གིས་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་དང་འབྲེལ་ནས་ད་ལྟའི་ཆར་ཉམ་ཆུང་རོགས་རམ་སྤྱི་ཚོགས་ཞབས་ཞུ་ཞེས་པ་ཆེད་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མིའི་གཞི་ཆགས་ཁུལ་དུ་ཉམ་ཐག་བོད་མི་བགྲེས་སོང་ཁག་ལ་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཞབས་ཞུའི་ལས་དོན་གཉེར་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

ནོར་ཝེ་དང་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གཉིས་ཀྱི་དབར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་བར་མཚམས་ཆད་པའི་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་ཕྱི་འབྲེལ་གཙོས་ཚོང་འབྲེལ་ཁག་བསྐྱར་གསོ་བྱེད་བཞིན་པའི་ཁྲོད་འདིར་ནོར་ཝེ་ནང་གི་གཞོན་སྐྱེས་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ཁག་བརྒྱད་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་རྣམས་ཀྱིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་ནོར་ཝེ་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་རང་དབང་ཐོག་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མོལ་གནང་མཚམས་འཇོག་དགོས་ཞེས་པའི་ཞུ་ཡིག་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་འདུགཉེ་ཆར་ཕྱི་ཚེས་ ༩ ཉིན་ནོར་ཝེ་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ནོར་ཝེ་ཡུ་གུར་ལྷན་ཚོགས་དང་ཧོང་ཀོང་ཚོགས་པ། ནོར་ཝེའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ། ནོར་ཝེ་དང་ཐེ་ཝེན་གྲོགས་པོ་ཚོགས་པ་བཅས་ཐུན་མོང་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཤིན་ཅང་། ཧོང་ཀོང་བཅས་ཀྱི་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་རྣམས་མངོན་གསལ་དང་སྦྲགས། ནོར་ཝེ་གཞུང་གིས་མང་གཙོའི་རིན་ཐང་ཁག་བློས་བཏང་གིས་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་དང་རང་དབང་ཐོག་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མཐུན་གནང་བཞིན་པ་ཁག་འཕྲལ་མར་མཚམས་འཇོག་དགོས་པའི་ཞུ་ཡིག་ཞིག་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་། ད་ཆ་ཞུ་ཡིག་དེར་ནོར་ཝེ་གཞོན་སྐྱེས་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་དགུ་ཡོད་པའི་ནང་ནས་ཚོགས་པ་བརྒྱད་ཀྱི་འགོ་ཁྲིད་རྣམས་ནས་མཚནས་རྟགས་བཀོད་དེ་ནོར་ཝེ་སྲིད་གཞུང་དང་རྒྱ་ནག་དབར་གྱི་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མོལ་ལ་མི་འདོད་པའི་རྣམ་པ་མངོན་གསལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཞུ་ཡིག་དེའི་ནང་རྐང་ནོར་ཝེ་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དང་རང་དབང་ཐོག་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མཐུན་འཇོག་ཚེ་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་དེ་སྔར་ལྷག་སྲ་བརྟན་བཟོ་རྒྱུར་མཐུན་གྲོགས་གནང་བ་ཞིག་ཀྱང་མཚོན་ངེས་ཡིན་པར་མ་ཟད་ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མང་གཙོ་དང་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་གི་གནས་བབས་ལའང་དོ་ཕོག་ངེས་ཅན་ཞིག་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད་ཅེས་ཆེད་བཀོད་གནང་འདུག ནོར་ཝེ་ཡུ་གུར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་དྲུང་ཆེ་ Adiljan Abdurihim ལགས་ཀྱིས་ནོར་ཝེ་གཞུང་ནས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་ཚོང་འབྲེལ་གནང་བའི་དབང་དུ་བཏང་ཡང་ཚོང་འབྲེལ་དེ་དག་ནོར་ཝེའི་གཞི་རྩའི་ལྟ་གྲུབ་དང་མཐུན་པ་ཞིག་དགོས་པ་ལས་རྒྱ་ནག་གི་དགོས་འདུན་དང་མཐུན་པ་ཞིག་ནམ་ཡང་གནང་རྒྱུ་ཡོད་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུགགཞི་རྩའི་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་པ་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་ལམ་ཞུས་པའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་ཡར་ལན་ཚུལ་དུ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་ཕྱི་འབྲེལ་དང་ཚོང་གི་འབྲེལ་ལམ་ཡོངས་རྫོགས་བཀའ་སྡོམ་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་དེ་སྔའི་འབྲེལ་ལམ་ཁག་བསྐྱར་མཐུད་གནང་རྒྱུའི་གྲོས་མཐུན་དང་སྦྲགས་ཏེ་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་འབྲེལ་བ་ཁག་བསྐྱར་གསོ་ཐུབ་ཡོད་ཀྱང་། ལོ་སྔོན་མའི་ཕྱི་ཟླ་ ༩ པ་ནང་ནོར་ཝེ་དཔལ་འབྱོར་བློན་ཆེན་གྱིས་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་འབྲེལ་བ་བསྐྱར་མཐུད་ཐུབ་རྒྱུའི་རེ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད་ཀྱང་ད་ལྟའི་ཆར་ནོར་ཝེ་དང་རྒྱ་ནག་དབར་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གྲོས་མོལ་དོན་ཕན་ལྡན་པ་ཞིག་བྱུང་མེད་པ་རེད།

སྤྱིར་བོད་པའི་ལོ་གསར་ནི་བོད་མི་ཚོའི་ལོ་གཅིག་ནང་གི་དུས་ཚིགས་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་ཞིག་ཆག་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་དུས་བཟང་འདིར་བོད་མི་ཚོའི་ཁྱིམ་ཚང་ནང་གི་ཕ་མ་བུ་ཕྲུག་གཙོས་དགའ་གཉེན་རྣམས་ལྷན་འཛོམས་ཀྱིས་དགའ་སྤྲོའི་དཔལ་ལ་རོལ་ནས་སྲུང་བརྩི་ཞུ་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཕ་རན་སི་ནང་དུ་གནས་བཞུགས་བོད་མི་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་འདི་ལོའི་ལོ་གསར་དུས་ཚིགས་དེ་བོད་དོན་འཐབ་རྩོད་ཐོག་བློས་བཏང་གིས་བོད་པའི་ལོ་གསར་ཚེ་གཅིག་ནས་རིང་མིན་བོད་མིའི་གསུམ་བཅུ་དུས་དྲན་བར་རྒྱལ་ས་པེ་རིས་ལ་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ Eiffiel Tower མདུན་ངོས་སུ་བོད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་བཞིན་འདུག སྐབས་དེར་བོད་དོན་ལས་འགུལ་བ་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་ས་ཚིགས་ནས་འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བར་དེང་སྐབས་རྒྱ་ནད་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་ཕ་རན་སི་ནང་དུ་མང་ཚོགས་འདུ་འཛོམས་ཆེ་བའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་རྒྱུར་ཆོག་མཆན་རག་ཐབས་བྲལ་བའི་གནས་སུ་གྱུར་ཡང་། ལས་འགུལ་དེ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་དམ་དྲག་འོག་ཡོད་པའི་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཞུ་ཕྱིར་སྤེལ་བ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་གསུངས་སོང་། ཁྱེར་རྐྱང་གི་བོད་དོན་དྲིལ་བསྒྲགས་ལས་འགུལ་དེའི་ཁྲོད་ཁུལ་དེའི་རྒྱལ་ས་པེ་རིས་ནང་ཡོད་པའི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ Eiffiel Tower མདུན་ངོས་སུ་ཁོང་གིས་སྐུ་ལུས་ལ་བོད་ཆས་ལེགས་པར་སྤྲས་ཏེ་ཕྱག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་བསྣམས་ཐོག་སྔ་དྲོ་ཚོུད་ ༩ ནས་ཕྱི་དྲོ་ཚོུད་ ༥ བར་ས་ཚིགས་དེར་ཡོང་མཁན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་མང་ཚོགས་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཐོག་ཆེས་དམ་དྲག་གི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་སྤེལ་མུས་འོག་བོད་མི་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་དང་དམར་གསོད། བོད་མིའི་ཆོས་རིག་དང་སྐད་ཡིག ལེགས་བྱང་བཅས་པ་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པར་མ་ཟད། ད་བར་བོད་ནང་བོད་མི་ ༡༥༠ ལྷག་གིས་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་ཀྱི་བཏང་བའི་གནད་དོན་སོགས་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རྣམས་རྒྱལ་སྤྱིའི་མང་ཚོགས་ཁྲོད་མངོན་གསལ་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།སྤྱིར་ཐོག་མའི་འཆར་བསྟན་པ་དར་རྒྱས་ལགས་ཀྱིས་ཕ་རན་སི་ནས་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝ་བར་བོད་དོན་གོམ་བགྲོད་གནང་འཆར་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་ནས་ཆེས་ཐོག་མར་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་ནད་ཡམས་ཁྱབ་གདལ་གྱི་རྐྱེན་གྱིས་དེ་ལྟར་གནང་རྒྱུར་ཆོག་མཆན་རག་མེད་པར་བརྟེན་ད་རེས་ཁྱེར་རྐྱང་གི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་དེ་སྤེལ་བ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་འདུག ཐེངས་འདིའི་ལས་འགུལ་བརྒྱུད་ནས་བོད་དོན་ལ་ཕན་ཐོགས་ཕྲན་བུ་ཡོང་རེ་ཡོད་ཅེས་གསུངས་ཡོད།

བོད་རྒྱལ་ལོ་༢༡༤༨ རབ་གནས་ལྕགས་གླང་གི་ལོ་གསར་དང་འབྲེལ་ནསཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ། སྐུ་ཞབས་ Antony Blinken མཆོག་གིས་འཚམས་འཕྲིན་གནང་བ་དང་སྦྲགས། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་ལ་ཤུགས་སྣོན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག དེའང་ཨརིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་བོད་ལུགས་ཀྱི་ལོ་གསར་ཚེས་༡སྟེ་ཕྱི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན་དྲ་ཐོག་བརྒྱུད་གོ་སྒྲིག་གནང་བའི་ལོ་གསར་གྱི་དགའ་སྟོན་མཛད་སྒོའི་ཐོག་འཚམས་འཕྲིན་གནང་བའི་ནང་དུ། བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ནི་ལོ་ངོ་ ༢༠༠༠ ལྷག་ལ་དར་ཁྱབ་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ་བྷ་ཊན་སྲིད་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྐད་ཡིག་བཅས་མི་ཉམས་རྒྱུན་འཛིན་དང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུར་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡིན་སྐོར་བསྒྲགས་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གཞུང་ཕྱུགས་པོ་དེ་བཞིན་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་ཡུལ་གྲུ་ཀུན་ཏུ་གནས་པའི་བོད་མི་ཡོངས་ཀྱི་ཁྲོད་གསོན་པོར་གནས་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག ཁོང་གིས་ད་དུང་འདས་པའི་ལོ་རབས་མང་པོའི་རིང་ལ་དར་ཁྱབ་བྱུང་བའི་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གཞུང་གིས་བྱམས་བརྩེ་དང་སྙིང་རྗེ། དྲང་བདེན་དང་བཟོད་བསྲན། གཞན་ཡང་ཞི་བདེ་སོགས་མཚོན་གྱི་ཡོད་ལུགས་ལུང་འདྲེན་དང་འབྲེལ། བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་ལུགས་ཀྱི་ལོ་གསར་ལ་རོལ་མཁན་ཡོངས་ལ་འཚམས་འདྲི་ཞུས་ཏེ། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་ལོ་གསར་ལ་དུས་ནས་དུས་སུ་རྟེན་འབྲེལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པར་བསྒྲགས་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འགན་འཛིན། ཨ་རིའི་འཁྲབ་སྟོན་པ་སྐུ་ཞབས Richard Gere ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་བོད་ལུགས་ཀྱི་ལོ་གསར་ལ་བཀྲ་ཤིས་བདེ་ལེགས་ཞུས་པ་དང་ལྷན་དུ།ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ཁྲིམས་ལུགས་དང་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ས་ཕྱོགས་གང་སར་རོགས་འདེགས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟར། དམིགས་བསལ་གྱི་བོད་ནང་དུ་རོགས་འདེགས་བྱེད་དགོས་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། ཁོང་ཉིད་ཨ་རིའི་མི་སེར་ཞིག་ཡིན་པར་སྤོབས་པ་ཆེ་ཤོས་བྱུང་བ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་ཨ་རིའི་གསེར་གྱི་རྟགས་མ་༧གོང་ས་སྐྱབས་མཆོག་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཕུལ་བའི་སྐབས་བྱུང་ཡོད་པར་ལུང་འདྲེན་གནང་འདུག རྩ་བའི་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོ་ནས་བཟུང་ལོ་ལྟར་བོད་ཀྱི་ལོ་གསར་སྲུང་བརྩི་ཞུ་གི་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་ནས་དེའི་ཐོག་ལྷན་ཞུགས་གནང་བ་ཐེངས་དང་པོ་ཡིན་པ་རེད། ཁ་སང་གི་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་བོད་རིགས་ཡོངས་ལ་ལོ་གསར་ལ་འཚམས་འཕྲིན་གནང་བའི་དྲ་ལམ་གྱི་མཛད་སྒོ་དེ་དང་འབྲེལ་ནས། ཨ་རིའི་དོན་གཅོད་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བར་ཐུགས་རྗེ་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། ལོ་གསར་ནི་གཞི་རྩའི་དགའ་སྤྲོའི་དུས་སྟོན་ཞིག་ཡིན་ནའང་། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་མུ་མཐུད་ནས་གཏོང་གི་ཡོད་སྟབས་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་མུ་མཐུད་ནས་བོད་ཀྱི་རྩ་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ཆོས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་ལ་རོགས་འདེགས་བྱེད་དགོས་བའི་རེ་ཞུ་གནང་འདུག

ཨ་མི་རི་ཀའི་གཞུང་འཛིན་གསར་པའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་སྐུ་ཞབས་  Antony J. Blinken མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་ཆེས་ཐོག་མའི་ཞལ་པར་གྱི་བཀའ་མོལ་ཁྲོད་ཨ་རིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིར་མང་གཙོ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལོངས་སུ་སྤྱོད་ཐབས་ཐད་མུ་མཐུད་འབད་རྩོན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་འདུགཁ་སང་ཚེས་ ༨ ཉིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་སྐུ་ཞབས་ Blinken མཆོག་དང་རྒྱ་ནག་དབུས་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གི་ངེས་སྟོན་པ་ Yang Jiechi དབར་ཞལ་པར་བརྒྱུད་བཀའ་མོལ་གནང་སྐོར་ཨ་རི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གི་མགྲིན་ཚབ་པས་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་བ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་འདུག དེའི་ནང་སྐུ་ཞབས་ Blinken མཆོག་གིས་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་ཤིན་ཅང་དང་བོད། ཧོང་ཀོང་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོའི་རིན་ཐང་ལ་མུ་མཐུད་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་གི་ཡིན་ཞེས་ནན་བརྗོད་གནང་སྟེ་གསུངས་འདུག་པར་མ་ཟད། ཨ་རི་དང་མཐུན་ཕྱོགས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་དབར་མཉམ་ལས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་ལྷོ་ཞི་བདེ་རྒྱ་མཚོ་ཁུལ་དུ་འཇིགས་སྐུལ་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བཀོད་ཁྱབ་རྩ་འཛིན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་རྩ་གཏོར་གཏོང་བཞིན་པ་དེ་དག་གི་འགན་ཁུར་དགོས་པ་ཞིག་བཟོ་ཐབས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་འདུག རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་ད་རེས་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་ Yang Jiechi དང་བཀའ་མོལ་གནང་སྐབས་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོའི་སྐོར་གླེང་སློང་གནང་བར་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་བདུན་ཕྲག་སྔོན་མར་ཨེ་ཤེ་ཡ་རང་དབང་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གནང་སྐབས་དང་དེ་བཞིན་སྲིད་འཛིན་བྷ་ཌན་མཆོག་གིས་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་བསྡུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྐབས་བོད་དོན་སྐོར་གསུངས་པ་དེས་ང་ཚོར་ཨ་རི་གཞུང་འཛིན་གསར་པའི་ངོས་ནས་བོད་དོན་ལ་དོན་ཕན་ལྡན་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་བའི་རེ་བ་སྦྱིན་གྱི་ཡོད་པ་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་དང་ཨ་རི་གཞུང་འཛིན་ནས་བོད་དོན་ཐད་ཕྱག་ལས་དོན་འཁྱོལ་དང་ཨ་རིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་སྲིད་བྱུས་དང་བོད་ནང་ཕར་འགྲོ་ཚུར་འོང་གི་ཁྲིམས་འཆར་ཕྱག་བསྟར་གནང་རྒྱུ། དེ་བཞིན་བོད་དོན་སྐུ་ཚབ་གང་མགྱོགས་བསྐོ་གཞག་གནང་སྐྱོང་ཡོང་བའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་འདུག གཞི་རྩའི་ཉེ་ལམ་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པས་ཨེ་ཤ་རང་དབང་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གི་དྲི་བ་ཁག་ཅིག་ལ་བཀའ་ལན་གནང་སྐབས་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་ནས་མི་ལོ་བཅུ་ཙམ་ལ་རྒྱུན་ཆད་པའི་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་གསོ་གནང་ཐབས་ལ་ཤུགས་སྣོན་དང་རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་དབུ་ཁྲིད་བསྐོ་གཞག་གནང་ཕྱོགས་ལ་ཐེ་བྱུས་བྱ་དབང་མེད་པར་སྐུལ་འདེད་དང་ཉེན་ཁའི་གནས་སུ་ལྷུང་བའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་དང་སྐད་ཡིག བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་བཅས་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་གུས་བརྩི་ཞུ་དགོས་པ་སོགས་བོད་དོན་ཆེད་དུ་གནད་དོན་མང་དག་ཅིག་ལག་བསྟར་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད།   ཕྱོགས་མཚུངས་སུ་སྲིད་འཛིན་ Joe Biden མཆོག་གིས་དེ་སྔ་སྲིད་འཛིན་གྱི་འོས་བསྡུའི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྐབས་གལ་ཏེ་ཁོང་སྲིད་འཛིན་དུ་བདམ་ཐོན་བྱུང་ཚེ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་ལྷན་མཇལ་འཕྲད་ཞུ་རྒྱུ་དང་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་བསྐྱར་གསོ་ཡོང་བར་འབད་བརྩོན་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད་པར་མ་ཟད། ཉེ་ལམ་སྲིད་འཛིན་མཆོག་གིས་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་གསུང་བཤད་གནང་སྐབས་སུ་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་གདོང་ལེན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་ཅི་སྟེ་རྒྱ་ནག་དང་མཉམ་ལས་གནང་དགོས་བྱུང་ཚེ་དེའི་ཐད་གྲ་སྒྲིག་ཨང་གསར་ཡིན་ཞེས་གསུངས་ཡོད།  

ཁ་སང་། རྒྱ་གར་གྱི་ Hindustan Times གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་བར་དུ་སྔར་ལོ་ནས་བཟུང་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་རིམ་པ་བྱུང་བཞིན་པའི་ཛ་དྲག་གི་དུས་སྐབས་འདིར། རྒྱ་ནག་གིས་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གིས་བོད་དང་དེའི་ཉེ་འཁོར་ས་གནས་ཁག་ཏུ་དམག་གི་ལྟེ་གནས་ལྟ་བུའི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་རྒྱ་བསྐྱེད་ དང་སྦྲགས། མཐའ་མཚམས་ཀྱི་མི་སེར་རྣམས་ལ་དངུལ་དངོས་ཀྱི་འཚོ་བའི་མཐུན་རྐྱེན་ཇེ་རྒྱས་ཇེ་ལེགས་སུ་བཏང་སྟེ་འཕགས་བོད་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་དེ་གའི་དམག་གི་སྟོབས་ཤུགས་སྲ་བརྟན་དུ་གཏོང་བཞིན་ཡོད་སྐོར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག རྩ་བའི་ Stratfor ཞེས་ཨ་རིའི་བདེ་སྲུང་དང་གསང་ལས་ཀྱི་ཆེད་མཁས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་སྔ་ལོ་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་སྙན་ཐོ་ཞིག་གི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ནས་༢༠༢༠ བར་དུ་རྒྱ་གར་བྱང་རྒྱུད་དུ་འཁེལ་བའི་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་ཁག་ཏུ་གནམ་ཐང་དང་ཐད་འཕུར་གནམ་གྲུ་སོགས་མཁའ་དམག་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་གཞི་ལྡབ་གཉིས་ཀྱི་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་ཡོད་པ་རེད། གསར་ཁང་གིས་སྤེལ་བའི་ཐེངས་འདིའི་གནས་ཚུལ་གྱི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གིས་རྙོག་གླེང་ཆེ་བའི་འཕགས་བོད་ས་མཚམས་གང་སར་དམག་མིའི་རྟེན་གཞི་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཁྲོད་དུ། རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ལ་དྭགས་ཙམ་མ་ཡིན་པར། བྱང་ཤར་ཨ་རུ་ན་ཅལ་དང་འབྲུག་གི་ས་མཚམས་སོགས་སུ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞིར་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་བཞིན་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་མི་མེད་ལུང་སྟོང་གི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཆེད་དུ་གྲོང་ཚོ་གསར་རྒྱག་གི་ལས་གཞི་གཉེར་ནས་མི་མང་ཁུལ་སོ་སོར་གནས་སྤོར་གྱིས་གཞིས་ཆགས་གསར་འཛུགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་ཡང་མངོན་གསལ་གནང་འདུག ད་དུང་སྲུང་སྐར་བརྒྱུད་ནས་བླངས་བའི་འདྲ་པར་ལས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ཞིག་ནི། རྒྱ་ནག་གིས་ད་ཆ་བོད་ནང་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེ་ཁག་དང་དམག་སྒར་སོགས་ཀྱི་འགྲུལ་ལམ་ཇེ་ལེགས་དང་འབྲེལ་མཐུད་སྟབས་བདེར་བསྒྱུར་ནས། མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གི་དམག་མི་དང་དམག་གི་ཡོ་ཆས་འབོར་འདྲེན་གྱི་ཆུ་ཚོད་ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་ཡོད་པར་ལུང་འདྲེན་དང་སྦྲགས། ལྷ་སའི་ནང་གི་གོང་དཀར་གནམ་ཐང་ཇེ་རྒྱས་ཇེ་ལེགས་སུ་བཏང་ནས་རྒྱ་ནག་གི་དམག་མིར་མཐུན་རྐྱེན་སྐྲུན་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། གྱེན་འཕུར་གནམ་གྲུ་སོགས་ཀྱི་མཚོན་པའི་མཁའ་དམག་གི་བདེ་སྲུང་ལམ་ལུགས་ལ་ཤུགས་སྣོན་བྱེད་བཞིན་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག དེ་དང་ཆབས་ཅིག འདས་བའི་ཟླ་ངོ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་ཤིན་ཅང་གི་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་མཁའ་དམག་གི་ས་ཚིགས། Hotan ཞེས་པ་དེ་མགྱོགས་མྱུར་གྱི་ངང་ནས་རིམ་སྤོར་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་ཛ་དྲག་གི་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ལ་དྭགས་ཁུལ་གྱི་དམག་མིའི་འཐབ་ཇུས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སྟེ། སྔར་ལོ་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་མཁའ་དམག་གི་ལྟེ་གནས་དེ་རུ་གྱེན་འཕུར་གནམ་གྲུ་དང་དམག་ཆས་མང་དུ་བཏང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལྟེ་གནས་ཁང་དེ་བོད་མཐོ་སྒང་གི་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་དང་སྦྲེལ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གསལ་འགྲེལ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཁག་ལུང་འདྲེན་གནང་བའི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་དཀར་ནག་གི་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་རྩོད་རྙོག་རིམ་པའི་ཁྲོད་དུ། རྒྱ་ནག་གི་དམག་སྒར་ལྟེ་གནས་ཁང་མང་པོ་བོད་མཐོ་སྒང་དང་ཤིན་ཅང་གི་བྱེ་ཐང་བརྒལ་ནས་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་དང་སྦྲེལ་བཞིན་པ་དེ་ནི། མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་དམག་འཐབ་དང་འབྲེལ་བའི་གོ་མཚོན་གྱི་རིགས་འབོར་འདྲེན་བྱེད་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པར་བརྗོད་པ་ལུང་འདྲེན་གནང་འདུག རྒྱ་གར་གྱི་འཐབ་ཇུས་ཆེད་མཁས་བ། སྐུ་ཞབས་ Brahma Chellaney ལགས་ཀྱིས་གསར་ཁང་ལ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གིས་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་དེ་དག་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོའི་འབྲོག་ལམ་གྱི་དོན་རྐྱེན་དང་བསྟུན་ནས་རིམ་སྤར་བྱས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོ་ནས་ལས་གཞི་དེ་དག་སྔར་ལྷག་རྒྱ་བསྐྱེད་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་དཀར་ནག་གི་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་རྙོག་གླེང་རིམ་པའི་ཁྲོད་དུ། རྒྱ་ནག་གིས་དུས་འདའ་བར་བྱས་ཏེ་ག་ལེར་མཐའ་མཚམས་ཁག་སོ་སོར་དམག་མི་སྤར་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ནས། རྒྱ་དཀར་རྒྱ་ནག་གི་དམག་མིའི་གནོན་ཤུགས་ཀྱི་འོག་ཏུ་འཇུག་ཐབས་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་སྔར་ལོའི་རྒྱ་ནག་གི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་དུག་ཁྱབ་བརྡལ་དང་འབྲེལ་ནས། རྒྱ་ནག་གིས་མཐའ་མཚམས་རྒྱ་སྐྱེད་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ཇེ་དོམ་དུ་བཏང་སྟེ། རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ། དེ་བཞིན་འབྲུག་ཡུལ་སོགས་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་ཁག་ཏུ་སིམ་འཛུལ་བྱས་པའི་དོན་རྐྱེན་རིམ་པ་བྱུང་བའི་ཁྲོད་དུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་དཔྱད་བརྗོད་པ་མང་པོས། རྒྱ་ནག་གི་མཐའ་མཐའ་མཚམས་རྒྱ་བསྐྱེད་ཀྱི་ལས་གཞི་དེ་ནི་སྔར་ལོ་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱིས་མང་ཚོགས་ཀྱི་འཚོ་བ་དང་རྒྱུ་དངོས་ལ་དོ་ཕོག་ཆེན་པོ་ཐེབས་པ་དང་བསྟུན་ནས་སྲིད་གཞུང་ལ་སྡང་སྡུག་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་པར་བརྟེན་ནས། རྒྱ་ནག་གིས་ཆེད་དུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་མིག་སྔར་གྱི་བསམ་བློའི་ཁ་ཕྱོགས་བསྒྱུར་ཐབས་དང་། རྒྱ་ནག་གི་སྟོབས་ཤུགས་ཕྱི་ལ་ངོམས་པའི་སླད་དུ་མཐའ་མཚམས་ཁག་སོ་སོར་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་རྙོག་གླེང་གི་རིགས་བཟོ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་དྲ་ལམ་དུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། སྔར་ལོའི་རྒྱ་ནད་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས། རྒྱ་ནག་གི་ནང་གི་བཟོ་ལས་དང་ཚོང་ལས་ཁང་སོ་སོའི་ཆེད་གཉེར་གྱི་གཏན་འཇགས་ཀྱི་ལས་བྱེད་མང་པོ་ཞིག་གི་ལས་ཀ་ཤོར་ཡོད་པར་བརྟེན་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་སེམས་འཚབ་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་རང་ལོ་ ༣༥ འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་ན་གཞོན་གྱི་ལྟེ་ཁག་ལ་མ་གཏོགས་ལས་ཀའི་གོ་སྐབས་རག་གི་མེད་པར་ཡོངས་གྲགས། མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་མིག་སྔར་གྱི་འཚོ་བའི་དགོས་འདུན་ལ་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཐེབས་ཏེ། རྒན་རབས་པའི་ཁྲོད་དུ་ལས་ཀར་གསར་ཞུགས་ཀྱི་གོ་སྐབས་ཧ་ཅང་གིས་ཉུང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་པར་སེམས་འཚབ་འཕར་མ་ཞིག་ཡོང་གི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་རིམ་པ་ཐོན་འདུག

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༨ ཉིན་ཐེ་ཝན་གྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་ཁག་ཅིག་གིས་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་དང་དེ་དག་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་མཚོན་ཕྱིར་མཁའ་དབྱིངས་སུ་ལྒང་བཞུ་བཏང་སྟེ་ལས་འགུལ་སྤེལ་འདུགཞུ་སྐུལ་གྱི་ལས་འགུལ་དེའང་ཐེ་ཝན་གྱི་ Amnesty International Taiwan ཞེས་ཐེ་ཝན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པས་སྣེ་ཁྲིད་འོག་རང་དབང་སྒོར་མོ་ཆེའི་མདུན་ཐང་དུ་སྤེལ་ཡོད་ཅིང་། ལས་འགུལ་དེའི་ཐོག་ Taiwan Association for Human Rights ཞེས་ཐེ་ཝན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་དང་ Human Rights Network for Tibet ཞེས་བོད་དོན་ཆེད་ཐེ་ཝན་གྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འབྲེལ་མཐུད་ཁང་། དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་དང་ཧོང་ཀོང་གི་ཕྱི་གཞིས་ཚོགས་པ་སོགས་ཁྱོན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དོན་གཉེར་བ་ཚོགས་སྡེ་དགུས་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག་པར་མ་ཟད། ལས་འགུལ་ནང་དངོས་སུ་མཉམ་ཞུགས་གནང་མཁན་ཚོས་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙན་གནོན་འོག་ཏུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་དང་རྒྱ་ནག་གི་སྲོལ་རྒྱུན་བྱེད་སྲོལ་གྱི་དང་མཐུན་པར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་དང་། ལྷག་དོན་མཁའ་དབྱིངས་སུ་ལྒང་བཞུ་བཏང་ནས་དྲག་གནོན་འོག་མནར་གཅོད་མྱངས་པའི་གང་ཟག་རྣམས་ཀྱི་མཚན་བཀོད་དེ་ཁོང་རྣམ་པའི་བསམ་དོན་ལྷུན་གྱིས་གྲུབ་པའི་ཤིས་སྨོན་དང་བཅས་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཞུས་འདུག ཐེ་ཝན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པའི་འགན་འཛིན་ལྕམ་སྐུ་ Chiu E-ling ལགས་ཀྱིས་ལོ་གསར་སྐབས་སུ་རྣམ་ཀུན་མང་ཚོགས་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་དགའ་ཉེ་སྤུན་མཆེན་རྣམས་ལྷན་འབོད་ཀྱིས་དགའ་སྐྱིད་ཀྱི་དཔལ་ལ་རོལ་བའི་དུས་ཚིགས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་དམར་པོའི་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་རྣམས་མུ་མཐུད་ནས་བཙོན་འཇུག་འོག་བཀག་བསྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག་པ་དང་སྦྲགས། ཁོང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་ནས་དྲག་གནོན་ཕོག་མཁན་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཁྲིམས་རྩོད་པ། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་གནས་བབས་དང་འབྲེལ་ཏེ་ཕྱིར་བསྒྲགས་གནང་མཁན་གསར་འགོད་པ། ལྷག་དོན་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་བ། ཧོང་ཀོང་ནས་ཕྱིར་ཕྱོགས་སུ་བྲོསལ་བྱོལ་ལ་ཕེབས་མཁན་དེ་དག་ལ་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་མནར་གཅོད་མྱངས་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ཁོང་རྣམས་ནམ་ཡང་བརྗེད་རྒྱུ་མེད་ཅེས་གཞེན་སྐུལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཐེ་ཝན་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡང་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སྲིད་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཐོག་གདོང་ལེན་གནང་མཁན་རྣམ་པའི་རང་ཉིད་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་རྒྱུའི་རང་དབང་ཡོངས་རྫོགས་འཕྲོག་གི་ཡོད་པར་མ་ཟད། དེ་བཞིན་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་ནས་ཁྲིམས་ཀྱི་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་པར་སྡིགས་ར་སྐུལ་གྱི་ཡོད་པའང་ཆེས་གསལ་འདོན་གནང་འདུག རྒྱལ་མཚམས་མེད་པའི་གསར་འགོད་པའི་ཚོགས་པས་ཀྱང་གོང་ཚེས་ཉིན་དེར་རྒྱ་དམར་པོའི་སྲིད་གཞུང་གིས་དམ་དྲག་འོག་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་གནས་བབས་དང་འབྲེལ་ཏེ་ཕྱིར་བསྒྲགས་གནང་མཁན་གསར་འགོད་པ་བཅུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་ལས་བདུན་ད་དུང་ཡང་བཙོན་འཇུག་འོག་བཞག་ཡོད་པ་དེ་དག་འཕྲལ་མར་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་བ་དང་ལྷག་ཅིག རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གིས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་ཐབས་གནང་དགོས་པའི་བསྒྲགས་གཏམ་སྤེལ་འདུག གཞན་ཡང་བསྒྲགས་གཏམ་དེའི་ནང་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་དེའི་འོག་འཛམ་གླིང་ནང་གི་གསར་འགོད་པ་གྲངས་འབོར་མང་ཤོས་འཛིན་བཟུང་མཁན་དང་གསར་འགོད་པའི་རང་དབང་དང་འབྲེལ་ནས་གསར་འགོད་པ་ ༡༡༩ བཀག་བསྐྱིལ་བྱས་པ་མངོན་གསལ་དང་སྦྲགས། འཛམ་གླིང་གསར་འགོད་པའི་རང་དབང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༨༠ ཀྱི་ཐོ་གཞུང་ལས་གསར་འགོད་པའི་རང་དབང་ཆེས་ཞན་ཤོས་ཨང་ ༡༧༧ པ་དེ་ཆགས་ཡོད་པར་ཐེར་འདོན་གྱིས་ཆེད་བཀོད་གནང་འདུག  

ཨ་རིའི་རང་དབང་ཁང་པས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་ཁག་གིས་ས་མཚམས་ལས་བརྒལ་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་སེར་ཐོག་གསང་ཞིབ་དང་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པའི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་ནི་བཙན་བྱོལ་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར་མི་མང་། ནང་སོག་དང་ཧོང་ཀོང་སོགས་ཀྱི་མི་སེར་ལ་དངོས་ཤུགས་བརྒྱུད་གསུམ་ནས་དྲག་གནོན་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་བྱེད་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེའང་རང་དབང་ཁང་པས་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་༤ ཉིན་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ Out of Sight, Not Out of Reach འམ། མཐོང་མ་ཐུབ་ཀྱང་སྙོབ་མ་ཐུབ་པ་མེད་ཅེས་པའི་སྙན་ཐོ་འདིའི་ནང་དུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྲིད་གཞུང་ཁག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་མང་ཚོགས་ཀྱི་རང་དབང་དང་འདྲ་མཉམ། དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་སོགས་ཀྱི་བྱེད་ལས་ལ་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པར་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་དྲག་གནོན་བྱས་པའི་གནད་དོན་འདྲ་མིན་ ༦༠༨ ཙམ་ཕྱོགས་སྒྲིག་ཞུས་པའི་ཁོངས་སུ། རྒྱ་ནག་དང་། turkey, Rwanda, Saudi Arabia, དེ་བཞིན་ཨུ་རུ་སུ་དང་ཨེ་རན་བཅས་རྒྱལ་ཁབ་དྲུག་ནི་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཡིན་པ་འབུར་འདོན་བྱས་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་ནི་བོད་དང་ཡུ་གུར་མི་རིགས། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་བ་སོགས་ལ་དྲག་གནོན་གྱིས་འཛིན་བཟུང་དང་མནར་གཅོད་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་སྡུག་ཤོས་སུ་མིང་འདོན་བྱས་འདུག སྙན་ཐོ་ནང་ ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ བར་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་སྲིད་གཞུང་ཁག་གིས་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པར་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་མང་སྤྱི་དང་གསར་འགོད་པ་དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལས་འགུལ་བ་སོགས་ལ་སུན་གཙེར་དང་དྲག་གནོན་གྱི་གྱོད་དོན་༦༠༨ ཙམ་བྱུང་ཡོད་པའི་ཁྲོད་དུ། བརྒྱ་ཆ་གསུམ་ཆ་གཅིག་སྟེ། གྱོད་དོན་༢༡༤ རྒྱ་ནག་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་བ་མ་ཟད། དེའང་རྒྱ་ནག་གིས་དེང་དུས་ཚད་ལྡན་རང་བཞིན་སྒོ་ནས་གཙོ་བོ་ཡུ་གུར་ཁ་ཆེའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་མཚོན་པའི་ཆབ་སྲིད་ཐད་གཞུང་དང་ལྟ་སྤྱོད་མི་མཐུན་མཁན་རྣམས། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་དང་གསར་འགོད་པ་སོགས་ལ་དམིགས་བཀར་གྱིས་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པར་བརྗོད་འདུག སྙན་ཐོའི་ནང་དུ་ད་དུང་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་རྣམས་ལ་གནོད་ཤུགས་སྤྲོད་ཐབས་ཀྱི་ལས་གཞི་རྒྱ་བསྐྱེད་དང་ཡུ་གུར་མི་མང་ས་ཡ་ལྷག་བཀག་སྐྱིལ། དེ་བཞིན་ནང་སོག་གི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྩ་གཏོར། གཞན་ཡང་ཧོང་ཀོང་གི་ནང་དུ་བཙན་དབང་གིས་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་ལག་བསྟར་གྱིས་མི་མང་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་དང་སྤྲོད་མུས་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་མཚམས་བརྒལ་ནས་བཙན་བྱོལ་བ་རྣམས་ལ་འཇག་རྒོལ་དང་ཁོང་ཚོའི་ནང་མི་རྒྱ་ནག་གི་ནང་དུ་ལྷག་པ་རྣམས་ཀྱི་རྒྱུ་ནོར་བཙན་འཕྲོག དེ་བཞིན་སྲིད་གཞུང་གིས་དམིགས་བཀར་གྱི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་སྐྱོད་ཀྱི་ལག་འཁྱེར་བཀག་སྡོམ། དེ་བཞིན་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་རྒོལ་རྡུང་གི་མིང་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་བརྒྱ་ཕྲག་ལ་དྲག་གནོན་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་མཚོན་པའི་དྲ་ཐོག་ནས་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་པ་དང་གསང་ཉུལ་བ་བཏང་ནས་མང་ཚོགས་ལ་ལྟ་སྲུང་བྱས་པ། དེ་བཞིན་དེང་རབས་ཀྱི་འཕྲུལ་ལས་བརྒྱུད་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་དང་འགལ་ཟླར་གྱུར་བ་རྣམས་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲད་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག ཕྱོགས་མཚུངས་སྔོན་ཆད་བོད་ནས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་དུ་ལོ་རེར་བོད་མི་བཙན་བྱོལ་བ་སྟོང་ཕྲག་ཁ་ཤས་ཡོང་གི་ཡོད་ནའང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་བར་ས་མཚམས་དོ་དམ་གྱི་གྲོས་མཐུན་བཞག་ཡོད་སྟབས། བལ་ཡུལ་གཞུང་ནས་བོད་མི་ཚོ་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། འདས་ལོར་ཨ་རིའི་ནེའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་དུ་ཉེན་རྟོག་པ་པད་མ་དར་རྒྱས་ཟེར་བས་ཨ་རིར་གནས་པའི་བོད་མིའི་ཐོག་གསང་མྱུལ་བྱས་ཡོད་པ། དེ་བཞིན། སི་ཝེ་ཌན་དང་སུ་སིད། ཁེ་ན་ཌ་བཅས་ཀྱི་ནང་བོད་མིའི་ཐོག་རྒྱ་ནག་གིས་གསང་བའི་མྱུལ་ཞིབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་སོགས་བཀོད་པ་བརྒྱུད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་སྐྱབས་བཅོལ་དུ་ཡོང་མཁན་བོད་མི་ ༢༣ ལས་མེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་ལོ་དེར་བོད་མི་ ༦ བལ་ཡུལ་དུ་འབྱོར་ཡོད་ནའང་བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་ཕར་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་ལུགས་སོགས་ཀྱི་མཚོན་པས། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་འགྲོ་འདུག་ལ་སྟངས་འཛིན་ནན་མོ་བྱེད་བཞིན་པ་མ་ཟད། ཉེ་འཁོར་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་གནོན་ཤུགས་ཀྱིས་བོད་མི་རྣམས་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྲོ་བཞིན་པར་ཕྱིར་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་ལུགས་བརྗོད་ཡོད་པར་འཁོད་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་དྲག་གནོན་དང་གསང་བའི་མྱུལ་ཞིབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་དེས། འཛམ་གླིང་གི་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༣༦ ཙམ་ནང་གནས་པའི་རྒྱ་རིགས་དང་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ས་ཡ་མང་པོར་གནོན་ཤུགས་ཐེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་རྒྱ་ནག་གི་ཤུགས་རྐྱེན་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་པ་དང་བསྟུན་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཐབས་བརྒྱ་ཇུས་སྟོང་གི་དྲག་གནོན་ལས་འགུལ་མང་པོའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཁྲོད་རྒྱ་རིགས་དམངས་གཙོའི་འཐབ་རྩོད་པ་ཙམ་མ་ཟད། མི་རིགས་གཞན་གྱི་མི་སེར་རྣམས་ལའང་གནོན་ཤུགས་ཐེབས་ཏེ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཁྲིམས་ཀྱི་དབང་སྒྱུར་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་སྲོལ་དང་འགྲོ་ལུགས་སོགས་རྒྱ་ནག་རང་གི་མངོན་འདོད་ཅན་དུ་བསྒྱུར་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་སོགས་བརྗོད་འདུག

ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་བྷེ་ཊན་གྱི་གཞུང་འཛིན་གསར་བའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་མཆོག་གིས་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་དོན་ལ་ཤུགས་སྣོན་སྐྱོན་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཁས་ལེན་གནང་འདུག