གསར་འགྱུར།

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༤ ཉིན་ CECC ཞེས་ཨ་རིའི་འཛིན་སྐྱོང་དང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱ་ནག་ཐོག་གི་ཚོགས་ཆུང་གི་མཉམ་འབྲེལ་ཚོགས་གཙོ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Marco Rubio ལགས་ཀྱིས་ཉེ་ཆར་ཚོགས་ཆུང་དེའི་ཚོགས་གཙོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Jim McGovern ལགས་ཀྱིས་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་ནང་ཆེད་འདོན་གནང་བའི་ Tibetan Policy and Support Act of 2019 ཞེས་པའི་ཨ་རིའི་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་དེ་གྲོས་ཚོགས་གོང་མར་ཆེད་འདོན་གནང་འདུག སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་ Marco Rubio ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བོད་མིའི་ཐོག་འགོག་རྐྱེན་འདྲ་མིན་བཟོ་བཞིན་པའི་དུས་སྐབས་འདིར་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་ནས་བོད་ཐོག་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ་དུས་ཚོད་དང་མཐུན་པའི་ཁ་གསབ་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྟབས། བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་ཆེད་འདོན་གནང་བ་ཞིག་ཡིན་ཞེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག དུས་རྒྱུན་དུ་ཨ་མི་རི་ཀའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་སྲིད་བྱུས་འོག་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པའི་བོད་མིའི་གནས་སྟངས་ཐེར་འདོན་གནང་དགོས་པ་མ་ཟད་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་སྐད་ཡིག ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གཞུང་ཁག་སྲུང་སྐྱོབ་ཐུབ་ཐབས་སུ་ཐབས་བྱུས་འདྲ་མིན་ཆེད་འདོན་གནང་གལ་ཆེན་པོ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག སྐུ་ཞབས་ Marco Rubio ལགས་ནས་ཆེད་འདོན་གནང་བའི་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་དེར་ཨ་རིའི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་གཉིས་ཀ་ལས་གྲུབ་པའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Ben Cardin ལགས་དང་སྐུ་ཞབས་ Tom Cotton ལགས། ལྕམ་སྐུ་  Dianne Feinstein ལགས། སྐུ་ཞབས་ Lindsey Graham ལགས།  དེ་བཞིན་སྐུ་ཞབས་ Ed Markey ལགས་བཅས་ཁྱོན་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་ལྔས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐུ་ཞབས་ Ben Cardin ལགས་ཀྱིས་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་འདིས་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་གྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་མཚོན་པ་མ་ཟད་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་བླ་སྤྲུལ་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཐེ་བྱུས་བྱས་པར་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་དུས་ནམ་ཡང་ཁ་ཁུ་སིམ་པོར་བཞུགས་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་སྐུ་ཞབས་ Lindsey Graham ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མིར་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པར་ངོས་ལེན་ནམ་ཡང་ཞུ་ཐབས་མེད་སྐོར་གསུངས་འདུག་པ་མ་ཟད། ལྕམ་སྐུ་  Dianne Feinstein ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཨ་རི་བོད་ཐོག་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་ Tibetan Policy Act of 2002 ཞེས་ཨ་རི་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ་གཏན་འབེབས་གནང་སྟེ་ད་ཆ་ལོ་ངོ་ ༡༧ ལྷག་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་མེད་པར་ལོ་རེ་བཞིན་ཆེས་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་འབྲེལ་ཏེ་ཨ་རིའི་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་དེ་ངེས་པར་དུ་བསྐྱར་བཅོས་གནང་དགོས་པ་དང་། ད་རེས་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་དེར་གདེང་སྤོབས་ཆེན་པོས་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞུ་ཡི་ཡིན་ཞེས་གསུངས་འདུག སྐུ་ཞབས་ Tom Cotton ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་དག་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པ་མ་ཟད་ད་ཆ་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཐེ་བྱུས་བྱེད་བཞིན་སྐབས་འདིར་ཨ་རིའི་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་འདི་གཏན་འབེབས་བརྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་གི་ཐེ་བྱུས་ཅན་གྱི་ལས་དོན་རྣམས་འགོག་ཐུབ་ངེས་ཡིན་སྐོར་གསུངས་འདུག སྐུ་ཞབས་ Ed Markey ལགས་ནས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་ཨ་རིའི་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་དེ་གཏན་འབེབས་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཨ་མི་རི་ཀའི་སྲིད་གཞུང་འདི་དབང་ཆ་གཅིག་བསྡུས་ཀྱི་རིང་ལུགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་མེད་པར་རང་དབང་ལ་དགའ་ཞེན་ཆེ་བའི་མི་མང་ཚོར་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པའི་བརྡ་ལན་གསལ་པོ་ཞིག་གནང་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་ Tibetan Policy and Support Act of 2019 ཞེས་པའི་ཨ་རིའི་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་དེ་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༣ ཉིན་སྐུ་ཞབས་ Jim McGovern ལགས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་ནང་ཆེད་འདོན་གནང་སྟེ་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་གཉིས་ཀ་ལས་གྲུབ་པའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་བདུན་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཐོག་ཨ་མི་རི་ཀའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་དང་། ཁྲིམས་ལུགས་ཚོགས་ཆུང་གཉིས་སུ་ཁྲིམས་འཆར་གྱི་དོན་ཚན་ཁག་ལ་གྲོས་བསྡུར་དང་དཔྱད་ཞིབ་གནང་མུས་ཡིན་པ་དང་། སྐབས་དེར་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་གཞོན་པ་བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་ཞལ་པར་བརྒྱུད་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་པར་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ནང་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པ་ཆེད་འདོན་གནང་བ་དེས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་སྔོན་བརྡ་ཞིག་མཚོན་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། གཞི་རྩའི་ཨ་རིའི་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་གསར་པའི་ནང་དེ་སྔ་ ༢༠༠༢ ལོར་གཏན་འབེབས་གནང་བའི་ Tibet Policy Act 2002 ཞེས་ཨ་རིའི་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ནང་གསལ་བའི་དོན་ཚན་ཁག་ལ་རྒྱས་བཤད་དང་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་བོད་ཀྱི་བླ་སྤྲུལ་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན། དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་རང་བྱུང་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་དགོས་པ། ཨ་རི་གཞུང་ནས་བོད་མིར་རོགས་སྐྱོར་མུ་མཐུད་གནང་དགོས་པ་སོགས་དོན་ཚན་ཆེ་ཁག་ལྔ་འཁོད་འདུག ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ནང་བོད་དོན་ཁྲིམས་འཆར་འདོན་འཇོག་གནང་བ་དང་དེ་རིང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་བཞུགས་སྒར་དུ་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་བསྐོང་ཚོགས་གནང་ཐོག་ཁྲིམས་འཆར་དེའི་ཐོག་ཕྱག་རོགས་གནང་མཁན་ཡོངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་པ་མ་ཟད་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཁྲིམས་ཆགས་པར་བོད་མི་རྣམས་ནས་ཞུ་གཏུག་གནང་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་སོང་།

ཨ་རིའི་ནིའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་དུ་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༧༤ པ་འཚོགས་བཞིན་པ་དང་བསྟུན་ཁ་ཉིན་རེས་གཟའ་ཟླ་བའི་ཉིན་ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ཀྱི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཆེད་བསྐོང་གནང་བའི་ཁྲོད་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Donald Trump མཆོག་དང་སྲིད་འཛིན་གཞོན་པ Mike Pence མཆོག དེ་བཞིན་ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་སྐུ་ཚབ་ Sam Brownback ལགས་དང་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ Mike Pompeo སོགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་མང་དག་ཅིག་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ནས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རྐྱེན་པས་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་མྱོང་མཁན་མང་པོ་གདན་འདྲེན་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར་བོད་ཀྱི་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་མ་མཆོག་གི་ཚ་མོ་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་ཀྱང་གདན་ཞུ་གནང་འདུག  རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་རང་དབང་གི་ལྷན་ཚོགས་དེ་གྲོལ་མཚམས་སུ་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་གིས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཤིག་བསྡུ་བསྐོང་གནང་བའི་ཁྲོད་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་ཀྱིས་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་མོས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་ལ་གསུང་བཤད་གནང་འདུག་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཁོང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་ནས་ཆོས་དད་རང་མོས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་མཉམ་ལས་གནང་རྒྱུའི་དུས་ལ་བབ་ཡོད་པ་དང་། ཨ་རིའི་གཞུང་ ནས་ད་རེས་ཀྱི་ལྷན་ཚོགས་བརྒྱུད་ནས་གོ་སྐབས་འདི་བསྐྲུན་ཐུབ་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་སུ་ཞལ་པར་བརྒྱུད་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཀྱི་རང་དབང་མེད་པའི་ཁར་གནས་ཚུལ་དེར་ཕྱི་ལ་བསྒྲགས་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ཡང་མེད་པར་བརྟེན་ད་རེས་ཁོང་གིས་གཞིས་ལུས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་ཚབ་ཞུས་ཏེ་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་སྤྱི་དང་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་ཀྱི་གནད་དོན། དེ་བཞིན་༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ལ་གདན་འདྲེན་ཞུ་དགོས་པའི་སྐོར་སོགས་སྙན་གསེང་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་པར་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞེས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། ཨ་རིའི་གཞུང་ནས་ཐེངས་འདིའི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་དང་ལྷན་དུ་ཤིན་ཅང་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་རྩོད་ལེན་པ་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ཀྱི་བོུ་གཙོས་པའི་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་དང་འབྲེལ་བའི་མནར་གཅོད་མྱངས་དང་མྱོང་མཁན་གྱི་མི་སྣ་ཁག་གཅིག་གདན་ཞུ་གནང་ཡོད་པ་རེད། རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་སུ་ཐེངས་འདིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཏུ་དམིགས་བསལ་གྱིས་ཁོང་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་དེར་གཟིགས་ཕྱོགས་ཇི་བྱུང་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་གཙོ་བོ་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་མཆོག་གིས་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐད་ནས་ཕྱག་ལས་རྒྱ་ཆེར་གནང་སྟེ་མཐར་རྒྱ་ནག་གིས་ཁོང་ལ་མ་ཉེས་ཁ་གཡོགས་ཀྱིས་སྐུ་ཚེ་མ་ཟིན་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་བྱུང་ཡོད་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ནས་ངོས་འཛིན་གསལ་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས་ཁོང་ལ་ཆ་མཚོན་ན་རིན་པོ་ཆེའི་གནད་དོན་དེ་དངོས་སུ་མཐོང་མྱོང་མཁན་གྱི་བདེན་དཔང་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་པས་ཐེངས་འདིའི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་གདན་འདྲེན་ཞུས་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་ཨ་རིའི་གཞུང་གིས་གོ་སྒྲིག་གནང་བའི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཌོ་ནལ་ཊམ་མཆོག་གིས་ཁོང་ནི་འཛམ་གླིང་ནང་གི་ཆོས་ལུགས་རང་དབང་ཐད་ཚོགས་ཆེན་བསྡུ་བསྐོང་གནང་མཁན་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་ཐོག་མ་དེ་ཡིན་པ་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་ ༢༥ ལྷག་ཆེད་གཏོང་གིས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་རང་དབང་དང་ཆོལ་ལུགས་ཀྱི་གནའ་ཤུལ་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་མ་ཟད། ཆོས་ལུགས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཀྱང་གསར་དུ་འཛུགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་ཏེ་ཆོས་ལུགས་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་རྒྱུ་ནི་ཨ་རིའི་དམིགས་འབེན་དང་པོ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག   འཛམ་གླིང་དབུ་ཁྲིད་ཚོས་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་གི་ལས་དོན་ཡོངས་སུ་མཚམས་འཇོག་དགོས་པ་དང་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་དང་འབྲེལ་བའི་བཙོན་པ་ཡོད་ཚད་གློད་བཀྲོལ་གཏོང་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་བྱས་པའི་ཁྲིམས་སྒྲིག་ཡོངས་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་གནང་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཨ་རིའི་ངོས་ནས་ཐེངས་དང་པོར་དམིབས་བསལ་གྱིས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་སུ་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཀྱི་རང་དབང་གི་སྐོར་ཚོགས་འདུ་བསྐོང་བ་དེའི་གལ་གནད་དང་འབྲེལ་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་བུ་ཆུང་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་  ད་ལྟའི་གཞུང་འཛིན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ཆོས་དད་དབང་དེ་གཙོ་ཆེར་འཛིན་བཞིན་པ་མ་ཟད་ཨ་རིའི་འཛིན་གཞོན་པ་སྐུ་ཞབས་ Mike Pence ལགས་དུས་རྒྱུན་ནས་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་ཐོག་ཐུགས་སྣང་ཆེས་ཆེར་ཡོད་པའི་མི་སྣ་ཞིག་ཡིན་པ་བཤད་སྲོལ་ཡོད་པ་བཞིན་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ནང་དུ་ཨ་རིའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ཚོགས་འདུ་བསྡུ་བསྐོང་བྱས་ཡོད་པ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཨ་རིའི་ངོས་ནས་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནད་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡོད་པ་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད། ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་གིས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་འཚོགས་བཞིན་པ་དང་བསྟུན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་མོས་ལ་འབོད་སྐུལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་འོག་ཉིན་གཉིས་ཀྱི་རིང་ཚོགས་འདུ་བསྡུ་བསྐོང་བྱས་ཡོད་པ་ལྟར་ཁ་སང་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་གཞོན་པ་སྐུ་ཞབས་ John Sullivan ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཤིན་ཅང་ཁུལ་གྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞི་ཐོག་དམིགས་བསལ་ཚོགས་འདུ་ཞིག་ཀྱང་བསྡུ་བསྐོང་གནང་བའི་ཁྲོད་འཇར་མན་དང་དབྱིན་ཡུལ་སོགས་ཀྱིས་མཚོན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༡ ནས་ཚོགས་ཞུགས་གནང་འདུག རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་གནོད་ཤུགས་སྤྲད་ཐོག་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་ཤིན་ཅང་ཁུལ་དུ་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པའི་གནས་བབ་དེ་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་འདུག

བལ་ཡུལ་གྱི་གཞུང་འཛིན་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་ཡུལ་དེའི་འགོ་ཁྲིད་རྣམ་པར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་ལྟ་གྲུབ་གཙོར་བཟུང་གིས་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་འདུག་པ་དང་དེས་བལ་ཡུལ་ཕྱོགས་འགལ་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་འགོ་ཁྲོད་སེམས་འཚབ་སློང་བཞིན་པར་ཆེས་མངོན་གསལ་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་ཟླ་བ་རྗེས་མར་བལ་ཡུལ་དུ་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་བསྐྱོད་ཆེད་སླེབས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་བསྟུན་བལ་ཡུལ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སློབ་གྲྭ་སྡེ་ཚན་ནས་ཡུལ་དེའི་འགོ་ཁྲིད་རྣམ་པར་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་ལྟ་གྲུབ་གཙོ་བཟུང་གིས་སྦྱོང་བརྡར་ལས་རིམ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་བྱས་ཡོད་པའི་ཆ་ཤས་སུ་བདུན་ཕྲག་འདིའི་རེས་གཟའ་ཟླ་བའི་ཉིན་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ལྷན་ཁང་གི་འགོ་གཙོ་ Song Tao ཡིས་སྣེ་ཁྲིད་པའི་དམར་ཤོག་གི་འགོ་ཁྲིདམི་སྣ་ ༥༠ སྐོར་ཞིག་རྒྱལ་ས་ Kathmandu ནང་འབྱོར་ཡོད་པ་དང་། རུ་ཁག་དེའི་ངོས་ནས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་གི་གྲོགས་འདྲིས་ཆེད་དོན་བགྲོ་གླེང་ཞེས་པའི་མིང་སྦྱང་འོག་བལ་ཡུལ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་འགོ་ཁྲིད་རྒན་གྲས་དང་ཚོགས་མི་ཁག་གཅིག་ལ་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་རྒྱུ་ཡིན་པ་ཡོངས་བསྒྲགས་བྱས་པ་མ་ཟད། བལ་ཡུལ་གྱི་སྲིད་བློན་ KP Sharma Oli དང་ཐུག་འཕྲད་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་བལ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་ཡོང་བར་མཐུན་འགྱུར་སྦྱར་ངེས་ཡིན་པའི་ཁས་ལེན་ཡང་བྱས་འདུག སྦྱོང་བརྡར་སྒོ་འབྱེད་ཀྱི་གཏམ་བཤད་ནང་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སློབ་གྲྭའི་སྡེ་ཚན་གྱི་གཙོ་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Ishwar Pokhrel ཡིས་སྤྱིར་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་ལ་དཔལ་འབྱོར་དང་སྤྱི་ཚོགས། ཆབ་སྲིད་དང་ས་བབས་གནས་སྟངས་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་ཁྱད་ཆོས་ཀྱི་ཆ་ནས་ཁྱད་པར་ཡོད་ཀྱང་མཐའ་མའི་དམིགས་ཡུལ་དེ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་འདུག འོན་ཀྱང་ཡུལ་དེའི་ཕྱོགས་འགལ་ཀོང་རེ་སི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་སྐུ་ཞབས་ Bimalendra Nidhi ཡིས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་ནག་གི་སྤྱི་ཚོགས་དབར་ལ་རྩ་ཁྲིམས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནས་སྟངས། དབང་འཛིན་ལམ་ལུགས་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་པར་ཡོད་པ་དང་ལྷག་དོན་བལ་ཡུལ་གྱི་རྩ་ཁྲིམས་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཁྲིམས་ལུགས་རྣམས་མང་གཙོ་དང་སྤྱི་མཐུན་རིང་ལུགས། གུ་ཡངས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་མང་གཙོའི་གྲོས་ཚོགས་བཅས་ལ་གཞིར་བཞག་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ཆ་རྐྱེན་དེ་དག་ཐམས་ཅད་རྒྱ་ནག་གི་ལམ་ལུགས་ནང་ཚང་མེད་པ་དང་གལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་བལ་ཡུལ་གྱི་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པའི་འགོ་ཁྲིད་དང་ལས་བྱེད་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་འདྲ་མཚུངས་ཡོང་སླད་བཀོད་བྱུས་བྱ་ཚེ་དེ་ནི་ངོས་ལེན་བྱེད་ཐབས་རྩ་བ་ནས་མེད་ཅེས་ནན་བརྗོད་བྱས་འདུག བལ་ཡུལ་ཀོང་རེ་སི་འགོ་ཁྲིད་སྐུ་ཞབས་ NP Saud ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ནརེནྡྲ་མོ་དཱི་མཆོག་བལ་ཡུལ་ནང་ཕེབས་འབྱོར་གནང་སྐབས་སྲིད་བློན་མཆོག་གིས་ཡུལ་དེའི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་བྱུས་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་ BJP ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པར་ཉེ་ཕྱོགས་འཛིན་མཁན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ནམ་ཞིག་རྒྱ་ནག་ནས་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་སླེབས་སྐབས་བལ་ཡུལ་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་བྱུས་དེ་གློ་བུར་དུ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ལ་ཉེ་ཕྱོགས་འཛིན་མཁན་གྱི་ངོ་བོར་སྒྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་ཟུར་ཟ་གནང་བ་མ་ཟད། ཀོང་རེ་སི་ཚོགས་པའི་འགོ་ཁྲིད་སྐུ་ཞབས་ Bal Krishna Khand ལགས་ཀྱིས་འཛན་གླིང་གི་རྒྱལ་ཁབ་སུ་ཞིག་ཡིན་རུང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་དང་ལྷན་དུ་མཛའ་མཐུན་གྱི་འབྲེལ་བ་ཞིག་ཡོད་ཆོག་ཀྱང་དེ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ་ནང་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ལམ་ལུགས་ཐོག་ནས་བསླུ་ཐབས་བྱེད་པ་དང་ཡང་ན་ལྟ་གྲུབ་གྱི་སྦྱོང་བརྡར་སྤྲད་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་དེ་ནི་སེམས་འཚབ་བྱ་རྒྱུའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ད་ཆ་བལ་ཡུལ་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་ཉེ་ཕྱོགས་ཀྱིས་མདུན་སྐྱོད་བྱེད་བཞིན་པ་ནི་བལ་ཡུལ་གྱི་བདག་དབང་ལ་ཉེན་འཚབས་ཆགས་རྒྱུ་ཡིན་པ་བརྗོད་འདུག བལ་ཡུལ་གྱི་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པའི་འགོ་ཁྲིད་རྣམས་ཀྱིས་བརྗོད་པར་ད་ཆ་བལ་ཡུལ་ནང་སླེབས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་རུ་ཁག་དེའི་ངོས་ནས་ཉིན་གཉིས་ཀྱི་སྦྱོར་བརྡར་ལས་རིམ་ཁྲོད་གུ་ཡངས་ལྡན་པའི་སྤྱི་ཚོགས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་ལས་གཞི་མཇུག་སྐྱོང་བྱས་པ་དང་དམར་ཤོག་གི་སྒྲིག་ཁྲིམས་ལག་ལེན་བསྟར་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་ཁག་ཅིག་གི་ཐོག་ཡིག་ཆ་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་མ་ཟད་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་འགོ་ཁྲིད་དབར་རྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་ལ་སོགས་པའི་གནད་དོན་ཁག་ཅིག་དང་འབྲེལ་བར་གྲོས་བསྡུར་བྱས་ཡོད་པ་དང་ཁྱད་པར་དུ་སྦྱོང་བརྡར་གྱི་མཐའ་མཇུག་ཏུ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་གཉིས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་གྱི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་འགོ་ཁྲིད་དང་སྒྲིག་གྲས་ལས་བྱེད་དབར་ལྟ་བའི་ཆེད་དོན་བགྲོ་གླེང་གོ་སྒྲིག་ཞུ་རྒྱུ་གཙོས་ཕན་ཚུན་འབྲེལ་ལམ་དང་སྲིང་མོའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་ཕྱོགས་བཅས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཁས་ལེན་དམ་བཅའ་བྱས་ནས་གན་རྒྱར་མིང་རྟགས་བཀོད་ཡོད་པ་རེད་འདུག

དེ་རིང་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་བརྒྱད་པའི་ལས་ཉིན་བཞི་པའི་ཐོག་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་ཀརྨ་ཡེ་ཤེས་མཆོག་གིས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་མིའི་ཡར་ཐོན་ཚོང་ལས་རམ་འདེགས་ཀྱི་ལས་གཞི་དང་། བེུད་ནུས་སྟོབས་གོང་སྤེལ་ལས་དོན། གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་ལས་དོན། བོད་མིའི་ཁྱད་ལས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་དང་བོད་མིའི་འཛིན་སྐྱོང་བདེ་དོན་ལྷན་ཚོགས་སོགས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་མ་ལག་དང་བཅས་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ནས་ ༢༠༡༩ ལོའི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་སྙིང་བསྡུས་སྙན་སྒྲོན་དང་སྦྲགས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་ཞིབ་གཤེར་དང་བགྲོ་གླེང་ལས་དོན་ཐོག་ཕེབས་སོང་།  སྐབས་དེར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་རང་དབང་གཅེས་འཛིན་དང་བླངས་དཔྱ་དངུལ་ལག་དེབ་དང་འབྲེལ་དཔྱ་དངུལ་ལག་དེབ་བོར་བརླག་བྱུང་བ་ཚོར་གསར་བཟོ་གནང་སྟངས་དང་། དཔྱ་དངུལ་གྱི་བསྡུ་བྱ་དེ་བཞིན་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ལ་བཞུགས་པ་ཚོའི་དབར་ཆ་སྙོམས་བཟོ་དགོས་པ། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ནས་དཔྱ་དངུལ་བསྡུ་བྱ་སྔར་ལྷག་ཡོང་ཐབས་སུ་དྲྭ་ཐོག་ནས་བསྡུ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་བཟོ་གལ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་དགོངས་ཚུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཕེབས་ཡོད་དང་། སྐབས་དེར་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་དང་བླངས་དཔྱ་དངུལ་དེ་དྲྭ་ཐོག་བརྒྱུད་ནས་བསྡུ་རྒྱུའི་ཚོད་ལྟའི་ལས་གཞི་དབུ་འཛུགས་གནང་འཆར་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་གིས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་དང་ལས་གཞི་ཇི་སྤེལ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་སོང་བ་དང་། བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གསར་འཛུགས་གནང་རྗེས་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གར་དངུལ་ཁང་ཆེན་མོ་ནས་བུན་གཡར་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་གཞི་སྤེལ་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ལག་འཁྱེར་ཐོབ་ཡོད་པ་མ་ཟད། འདས་ལོའི་ནང་བོད་མི་སུད་ཚོང་བ་གྲངས་ ༡༣༡༦ དང་རྒྱན་ཆ་ཙག་གི་ཙིག་གི་ཚོང་པ་ ༡༩༡ དེ་བཞིན་རྟ་དྲེལ་ཁྱིམ་ཚང་ ༤༢ དང་གླ་རྒྱུག་སྣུམ་འཁོར་གཏོང་མཁན་ ༡༨༠ དབྱར་ཚོང་གནང་མཁན་ཁྱིམ་ཚང་ ༡༠༣ སོགས་ལ་བུན་གཡར་གྱི་ལས་གཞི་སྤེལ་ཏེ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག རིམ་པས་ཚོང་ཆེན་པོ་གནང་མཁན་ཚོར་འབུམ་བཅུ་དང་བཅོ་ལྔའི་བར་གྱི་བུན་གཡར་ལས་གཞི་སྤེལ་འཆར་ཡོད་པ་དང་སླད་མར་ད་ལྟའི་བཀའ་ཤག་འདི་འཁྱུར་བའི་སྐབས་སུ་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་མ་དངུལ་གནས་ཚད་དེ་བྱེ་བ་བརྒྱ་བཟོ་རྒྱུའི་དམིགས་ཚད་འཛིན་བཞིན་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། སུད་ཚོང་གནང་མཁན་ཚོའི་ཚོང་གི་བདེ་འཇགས་དང་ས་ཆའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ནས་འདས་པའི་ལོ་དུས་ནང་དགུན་ཚོང་གནང་མཁན་ཚོར་དངུལ་ཟོག་གྱི་ཁྲལ་བབས་དང་། ངེས་སྲུང་། དེ་བཞིན་ཚོང་ཟོག་འོར་འདྲེན་གྱི་གྱན་རྒྱ་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཟབ་སྦྱོང་དང་། དགོས་ངེས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་གནང་མུས་ཡིན་པ། དགུན་ཚོང་བའི་དཀའ་ངལ་དེ་དག་སེལ་ཐབས་སུ་ཚོང་ལས་དེ་དག་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད།  གཞན་ཡང་སྐབས་དེར་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ལ་ལས་བེུད་ནུས་སྟོབས་གོང་སྤེལ་ལས་གཞིའི་ཐོག་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་པ་བརྒྱུད་ནས་ཚན་པ་དེའི་ལས་དོན་ཚགས་ཚུད་ཡོང་ཐབས་སུ་གོ་གནས་ཡོད་པའི་སྲི་ཞུ་བ་ཞིག་སྡེ་ཚན་དེའི་འགན་འཛིན་དུ་ངེས་བསྐོ་གནང་དགོས་པ་དང་། བེུད་རྣམས་ནུས་སྟོབས་འཕེལ་ཐབས་སུ་ཟབ་སྦྱོང་གི་ལས་གཞི་ཁག་ཏུ་སྐྱེས་པ་ཚོས་ཀྱང་མཉམ་ཞུགས་གནང་བ། དེ་བཞིན་གཙོ་བོ་མིའི་བསམ་བློ་ལ་འགྱུར་བ་ཐེབས་པ་ཞིག་གནང་གལ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ཕུལ་སོང་།  གཞི་རྩའི་དེ་རིང་ཉིན་འཁྱོངས་རིང་ལ་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་དང་འབྲེལ་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ ༢༠ ལྷག་ནས་བགྲོ་གླེང་གི་ཆ་ཤས་བླངས་བཞེས་ཏེ་ཕྱིའི་རོགས་ཚོགས་ཁག་གི་རོགས་དངུལ་གནས་བབས་དང་། བོད་མིའི་ཁྱད་ལས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་ཁང་། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་ཡར་ཐོན་ཚོང་ལས་རམ་འདེགས་ལས་དོན་སོགས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་ཁུངས་མ་ལག་དང་བཅས་པའི་ལས་གཞི་མང་དག་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་གཟབ་རྒྱས་གནང་ཡོད།

ཁེ་ན་ཌར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Toronto གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་འོག་ཡོད་པའི་ Citizen Lab དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་བརྒྱུད་ནད་འབུ་བཏང་སྟེ་སྒེར་གྱི་གསང་བ་རྐུ་ཁྱེར་དང་ལྟ་སྲུང་བྱེད་བཞིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག སྤྱིར་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ལ་དྲྭ་རྒྱ་བརྒྱུད་ཉན་སྲུང་གིས་འགོག་རྒོལ་བྱེད་པའི་གནད་དོན་མང་དག་ཅིག་བྱུང་ཡོད་པ་ལས་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་བརྒྱུད་ནད་འབུ་བཏང་བའི་གནད་དོན་ཆེས་ཐོག་མ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་ Citizen Lab ཀྱི་དྲྭ་གནས་ཐོག་སྙན་ཐོ་དེ་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་སྔ་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ པ་ནས་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ པའི་བར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་༸དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡིག་ཚང། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས། བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་ཚོགས་པ་ཁག་གཅིག་བཅས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་མི་སྣ་མང་དག་ཅིག་ལ་ Whatsapp ཞེས་པའི་ལག་ཐོགས་ཁ་པར་གྱི་བརྙན་ཆས་བརྒྱུད་དྲྭ་རྒྱའི་ཁ་བྱང་ཞིག་བཏང་སྟེ་དེའི་ཐོག་གནོན་པ་ཡིན་ན་ཁ་པར་དེའི་ཐོག་གི་འཕྲིན་ཐུང་དང་འབྲེལ་གཏུགས་ཁ་བྱང་། དེ་བཞིན་མི་གཞན་དང་འབྲེལ་བ་གནང་བའི་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་རྐུ་ཁྱེར་བྱས་པ་མ་ཟད་དེ་བཞིན་ GPS ཞེས་ཕྱོགས་སྟོན་འཕྲུལ་ཆས་བརྒྱུད་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཤེས་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་འདུག ནད་འབུ་གཏོང་མཁན་དེ་གསར་འགོད་པའམ་ཡང་ན་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱི་མི་ཡིན་ཁུལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་།   དེའང་ཀུ་ཤུ་རྟགས་ཅན་དང་ Android ཞེས་པའི་ཁ་པར་རིགས་གཉིས་ཀའི་ཐོག་བཏང་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག Citizen lab ཀྱིས་ནད་འབུ་དེའི་འབྱུང་ཁུངས་ལ་ Poison Carp ཞེས་མིང་བཏགས་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་གནས་ཚུལ་དེ་བོད་དོན་ལས་འགུལ་བསྟི་གནས་ཁང་གིས་གོ་སྒྲིགས་འོག་ Tib CERT ཞེས་པའི་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཐོག་མཉམ་ལས་ཀྱི་ལས་གཞི་བརྒྱུད་ནས་ Citizen Lab ཉམས་ཞིབ་ཁང་དང་ལྷན་དུ་མངོན་གསལ་གནང་བ་ཞིག་དང། ཉེ་ཆར་ Google དང་ Volexity ཞེས་པའི་ཉམས་ཞིབ་ཁང་གཉིས་ཀྱི་སྙན་ཐོའི་ནང་ཡུ་གུར་མང་ཚོགས་ཐོག་ནད་འབུ་བཏང་བའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་ཡོད་ལྟར་ནད་འབུ་གཏོང་མཁན་དེ་གཅིག་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་ཐུབ་ཡོད་པ་རེད། Cititzen Lab ཉམས་ཞིབ་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་ Bill Marczak ལགས་ཀྱི་གསུངས་པར་དུས་རྒྱུན་བོད་མིར་འབྱོར་བཞིན་པའི་དྲྭ་ནད་འབུ་དང་བསྡུར་ན་ད་ལྟ་གང་ཟག་ཞིག་གི་ཁ་པར་ནང་འཛུལ་ནས་གསང་བ་རྐུ་ཁྱེར་བྱེད་བཞིན་པའི་ནད་འབུ་དེ་ལྟར་བཟོ་བར་འགྲོ་གྲོན་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བཏང་དགོས་པ་དང། སྤྱིར་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་དྲྭ་འབུ་བཏང་བའི་གནས་ཚུལ་ཡང་ཡང་འབྱུང་བཞིན་ཡོད་ཀྱང། ད་ལྟ་ Poison Carp ཡིས་བཏང་བའི་ནད་འབུ་དེ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ཉན་སྲུང་གི་གནད་དོན་ལ་ཧ་ཅང་ཛ་དྲག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མངོན་རྒྱུ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག བོད་དོན་ལས་འགུལ་བསྟི་གནས་ཁང་གི་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇག་ལས་ཆར་ངེས་སྟོན་པ་དང་ Tib CERT ལས་གཞིའི་དྲུང་ཆེ་བློ་བཟང་རྒྱ་མཚོ་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ད་བར་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུ་ནད་འབུ་ལྡན་པའི་དྲྭ་རྒྱའི་ཁ་བྱང་ཐོག་གནོན་མཁན་མི་ ༡༤༠ བྱུང་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང། དེའི་ཁོངས་ནས་མང་ཆེ་བའི་ཁ་པར་གྱི་བརྙན་ཆས་དུས་ཐོག་ Update འམ་ཁ་སྐོང་གནང་ཡོད་སྟབས་གནོད་འཚེ་དེ་ཙམ་བཟོ་ཐུབ་མེད་ཀྱང་། ནད་འབུ་གཏོང་མཁན་དེས་གང་ཟག་གི་ཁ་པར་ཨང་གྲངས་དང་མི་སུ་ཡིན་མིན་སོགས་ཆ་ཚང་ཤེས་ཐོག་ནད་འབུ་གཏོང་གི་ཡོད་པར་བློ་འཚབ་གནང་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་།

ཨ་རིའི་གྲོང་ཁྱེར་ནིའུ་ཡོག་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Rochester མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སྤྱི་མཐུན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པས་ཨ་རི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་ལགས་དང་རྒྱ་རིགས་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་རྣམ་གཉིས་བོད་དོན་གྲོས་མོལ། བཙན་བྱོལ་ནང་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་མང་གཙོ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་སླད་གདན་ཞུ་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ཏེ་བོད་རྒྱ་སློབ་ཕྲུག་མཛའ་འབྲེལ་མཐུན་ཚོགས་གསར་པ་ཆེད་འཛུགས་གནང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་འདུག ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་མཆོག་དང་། སློབ་དཔོན་རྣམ་པ། དེ་བཞིན་བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་སློབ་ཕྲུག་གཙོས་སློབ་ཕྲུག་གཞན་རྣམས་སོགས་ཚང་འཛོམས་གནང་སྟེ་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ སྔ་རོལ་གྱི་བོད་དང་བོད་ལ་དུས་འགྱུར་བྱུང་རྗེས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ། མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་འཕེལ་རིམ། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ངོ་སྤྲོད་བཅས་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དབུ་ཁྲིད་ལམ་སྟོན་དང་། དཀའ་ངལ་དུ་མར་གདོང་ལེན་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་།  དེ་བཞིན་སྐད་ཡིག་སོགས་འཛིན་སྐྱོང་གནང་ཐུབ་ཡོད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱ་རིགས་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་བོད་ནས་རྒྱ་གར་དུ་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཡོང་བའི་མྱོང་བ་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་འོག་བོད་མི་རྣམས་ནས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཐོག་ཤར་སྐྱོད་གནང་བ། སྒོས་སྲིད་བྱུས་དེའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་རྒྱ་གཉིས་དབར་གྲོས་མོལ་བྱུང་སྐོར། དེ་བཞིན་རྒྱ་རིགས་འབྲེལ་མཐུད་པའི་ལས་དོན་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་ལས་དོན་གཉེར་སྐབས་གདོང་ལེན་གནང་དགོས་པའི་གནད་དོན་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་འདུག གསུང་བཤད་གྲུབ་མཚམས་སུ་དྲི་བ་དྲིས་ལན་སྐབས་སུ་རྒྱ་རིགས་སློབ་ཕྲུག་ཁག་གཅིག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་བོད་ནང་ཞི་རྒོལ་བྱུང་སྐབས་བོད་མི་ཁག་གཅིག་ནས་དྲག་སྤྱོད་ཀྱི་བྱ་བ་སྤེལ་བར་སྐྱོན་འཛུགས་བྱས་པ་ལྟར། གསུང་བཤད་གནང་མཁན་རྣམ་གཉིས་ནས་དེའི་ཐོག་ལན་འདེབས་གསལ་བཤད་གནང་བ་དང་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་དང་མནར་གཅོད་འོག་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་བའི་གནད་དོན་གཙོས་པའི་བོད་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་མེད་པ་མ་ཟད་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཐེ་བྱུས་བྱས་ཡོད་སྐོར་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་རྒྱ་རིགས་སློབ་ཕྲུག་ལ་ལས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་འགོ་ཁྲིད་འོག་བོད་ནང་ཡར་རྒྱས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཁག་གཅིག་ལུང་འདྲེན་གྱིས་དགག་པ་བྱས་འདུག་པ་དང་། ཡང་ཁག་གཅིག་གིས་བོད་དོན་ཐད་དངོས་ཡོད་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་ད་ཆ་མཁྱེན་རྟོགས་བྱུང་བར་གསུང་བཤད་གནང་མཁན་གཉིས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཞུས་འདུག བོད་རྒྱ་སློབ་ཕྲུག་མཛའ་འབྲེལ་མཐུན་ཚོགས་ཆེད་འཛུགས་གནང་རྒྱུར་ཐག་གཅོད་བྱུང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ད་རེས་ཀྱི་ལས་རིམ་གཙོ་སྐྱོང་གནང་མཁན་ཀོ་རི་ཡ་ཨ་རིའི་མི་སེར་ཡིན་པ་  Se Hoon Kim ལགས་ཀྱིས་མཐུན་ཚོགས་དེར་འབྲེལ་མཐུད་ཀྱི་ཕྱག་རོགས་གནང་རྒྱུར་ཞལ་བཞེས་གནང་བ་མ་ཟད་ཕྱོགས་གཉིས་ཕན་ཚུན་ངོ་ཤེས་ཡོང་སླད་ཡང་ཡང་ཐུག་འཕྲད་བརྒྱུད་དགོངས་ཚུལ་བརྗེ་ལེན་སོགས་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག

དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་ཞོགས་པ་ཚོུད་ ༦༌༣༠ ཐོག་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་ Sri Udasin Karshni Ashram གི་ཧིན་དུའི་བླ་ཆེན་གཙོས་གཞན་བླ་ཆེན་ཁག་གཅིག་དང་ལྷན་དུ་ཕྱག་ཚོད་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་སྒོམ་སྒྲུབ་མཛད་འདུག་པ་དང་། དེ་ནས་ Ashram ཉེ་འཁྲིས་སུ་ཆགས་པའི་ཡ་མུ་ན་གཙང་པོའི་ཉེ་འདབས་སུ་ལ་མེའི་མཆོད་པ་དང་། དེ་རྗེས་ཕྱིར་བཞུགས་གནས་ལ་ཆིབས་བསྒྱུར་བསྐྱངས་ནས་ཤི་བ་ལིངྒ་ལ་འཁྲུས་ལ་ཀྱི་མཆོད་འབུལ་སོགས་མཛད་དེ་ཁུལ་དེའི་ཚོགས་ཁང་ཞིག་གི་ནང་གསར་འགོད་པ་དང་། མང་ཚོགས་ལ་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་བསྩལ་མཛད་འདུག་པ་མ་ཟད། ཉིནརྒྱབ་ཏུ་ཧིན་དུའི་བླ་ཆེན་ཁག་གཅིག་དང་ལྷན་དུ་མཇལ་མོལ་གྱིས་རྒྱ་གར་ Uttar Pradesh ནང་གི་མ་ཐུ་ར་འམ་བཅོམ་བརླག་ཁུལ་དུ་ཉིན་གཉིས་ཀྱི་མཛད་འཆར་ཁག་ལེགས་པར་གྲུབ་བསྟུན་ཕྱིར་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཆིབས་༸ཞལ་བསྒྱུར་གནང་སྟེ་དེ་རིང་ཉིན་རྒྱབ་ཕྱག་ཚོད་ ༣ ཙམ་ལ་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིའི་བཞུགས་གནས་གསོལ་མགྲོན་ཁང་དུ་༸ཞབས་སོར་བདེ་བར་འཁོད་ཡོད་པ་རེད། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཁུལ་དེའི་གསར་འགོད་པ་དང་མང་ཚོགས་ལ་བཀའ་སློབ་བསྩལ་སྐབས་རྒྱ་གར་འདི་ཆོས་ལུགས་སྣ་འཛོམས་དང་། གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཕྱུག་པོ་ཡོད་སྐོར་བཀའ་བསྩལ་དང་འབྲེལ། དེང་གི་འཛམ་བུ་གླིང་འདིའི་ནང་ཕྱིའི་དངོས་པོ་ཡར་རྒྱས་ཆེན་པོ་ཕྱིན་ཡོད་ནའང་ནང་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་དེ་ཡོང་གི་མེད་སྟབས་ནང་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པས་རྒྱ་གར་བ་ཚོས་འཛམ་བུ་གླིང་སྤྱི་ལ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་རྒྱུའི་ནུས་པ་ཡོད་པ་བཀའ་བསྩལ་འདུག དེ་བཞིན་མགོན་པོ་མཆོག་གིས་གསར་འགོད་པ་ཞིག་གི་བཀའ་འདྲིར་ང་ཚོ་འགྲོ་བ་མི་ཚང་མ་ཕྱིའི་གཟུགས་པོ་དང་ནང་སེམས་ཚོར་བཅས་ཚང་མ་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་ཡིན་པ་མཟད། དང་པོ་བཙའ་བའི་གནས་སྐབས་དང་མཐར་འཆི་བའི་གནས་སྐབས་སུའང་ལམ་བུ་གཅིག་མཚུངས་ཤིག་ཡིན་སྟབས་འགྲོ་བ་མིའི་རང་ཆས་སུ་ཡོད་པའི་བྱམས་པ་དང་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐོག་ལ་བློ་སྒྲིམ་དགོས་པ་བཀའ་ན་མཛད་འདུག རྩ་བའི་མགོན་པོ་མཆོག་ཁ་སང་ཁུལ་དེར་༸ཞབས་སོར་བདེ་བར་འཁོད་མཚམས་སུ་ཧིན་དུ་བླ་ཆེན་ Swami Karshni Gurusharanandaji Maharaj མཆོག་གིས་གཙོས་གནད་ཡོད་མི་སྣས་ཕེབས་བསུའི་སྣེ་ལེན་གཟབ་རྒྱས་ཞུས་ཏེ Krishna ལྷ་ཁང་ལ་གནས་གཟིགས་མཛད་པ་དང་སྦྲགས། ཧིན་དུའི་རྗེས་འབྲང་པ་ཚོས་རིག་བྱེད་ཀྱི་ཆོ་ག་འདོན་བཞིན་རྒྱ་གར་གནའ་བོ་ལམ་སྲོལ་གྱི་ཐོག་ནས་གསོལ་ཞོ་དང་ཆབ་ཞོ། གསོལ་མར་དང་གུར་ཀུམ་སོགས་ཀྱིས་ཞབས་བསིལ་ནས་རྒྱ་གར་ཧིན་དུའི་དགེ་སློང་དག་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་ལེགས་སྦྱར་གྱི་སྐད་དེ་འཛམ་གླིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཀྱི་ཁོངས་སུ་མདུན་དུ་སྐྱོད་མཁན་གྱི་ངོ་མཚར་ཅན་གྱི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཤིག་ཡིན་པ་བཀའ་བསྩལ་བ་དང་འབྲེལ། ལེགས་སྦྱར་གྱི་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་གར་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཀྱི་བརྡ་ལན་གཙོ་བོ་ནི་འཚེ་མེད་ཞི་བ་དང་སྙིང་རྗེ་ཡིན་པ་བཀའ་བསྩལ་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་སོང་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་བོའི་རིག་གནས་ཏེ་འཚེ་མེད་ཞི་བ་དང་སྙིང་རྗེ་གཞིར་བཞག་པའི་ལྟ་གྲུབ་དེ་དག་བདག་གཅེས་གནང་དགོས་པ་སོགས་ལམ་སྟོན་བཀྲིན་ཆེ་བ་བསྩལ་འདུག ཐེངས་འདིའི་༸གོང་ས་མཆོག་གྱི་མཛད་འཆར་དང་ལྷན་དུ་ཆིབས་ཞབས་སུ་ཡོད་པའི་ལྡི་ལི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་བཀའ་ཟུར་འབྲོང་ཆུང་དངོས་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་བཅོམ་བརླག་ཁུལ་གྱི་མཛད་འཆར་རྣམས་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ལ་སླར་ཁུལ་དེར་ཡང་ཡང་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་གནང་ཡོང་བའི་གསོལ་འདེབས་ཞུས་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་། མཛད་འཆ་ལྟར་ན། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གནངས་ཕྱི་ཚེས་ ༢༥ ཉིན་སླར་ལྡི་ལི་རྙིང་པའི་ཁུལ་དུ་ཆགས་པའི་ Harijan Sevak Sangh, Gandhi Ashram ཞེས་པ་དེར་ཆོས་ལུགས་མཐུན་འབྲེལ་གྱི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་དབུ་བཞུགས་མཛད་རྒྱུ་དང་། ཕྱི་ཚེས་ ༢༦ ཉིན་ཕྱིར་བཞུགས་སྒར་དུ་ཆིབས་༸ཞལ་བསྒྱུར་གནང་མཛད་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།

དེ་རིང་སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ ༨ པའི་ལས་ཉིན་ ༣ པའི་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་། ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན། དེ་བཞིན་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་དཔེ་ཟུར་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་དང་འདེམས་ལྷན་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་གནས་རིམ་ཐོག་བདམས་ཐོན་གནང་སོང་། སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་གྲོས་ཚོགས་དེ་བཞིན་ཟླ་ ༩ ཕྱི་ཚེས་ ༢༠ ནས་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད་པ་ལྟར་དེ་རིང་ལས་རིམ་གསུམ་པའི་ཐོག་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༣ པའི་དགོངས་དོན་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་གཉིས་བཅས་སོ་སོའི་གོ་ཡུལ་གཏོང་པ་ནམ་ཐོན་ལ་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་མཆོག་དང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་མཆོག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་བཅས་ནས་སྐབས་དེའི་འོས་མི་འདེམས་སྒྲུག་ཁོ་ནའི་སླད་ཆེད་འཛུགས་གནང་བའི་འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བའི་འོས་གཞིར་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་དང་ཞུངས་ཞབས་ཟུར་པ་དངོས་གྲུབ་རྡོ་རྗེ་ལགས་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འཆར་ཕུལ་གནང་བ་ལྟར་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་པདྨ་འབྱུང་གནས་མཆོག་གིས་གྲོས་ཚོགས་སུ་འོས་མི་གཉིས་པོའི་མཚན་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་བསྒྲགས་གནང་རྗེས་ཚོགས་གཞོན་དབུས་པའི་ཕྱི་འཐུས་ ༤༢ ནས་གསང་བའི་འོས་ཤོག་འཕངས་ཏེ་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་ལ་འོས་གྲངས་ ༣༠ དང་བཅས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བར་བདམས་ཐོན་བྱུང་སོང་། དེ་བཞིན་ཆེད་འཛུགས་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་གཅིག་གིས་འོས་གཞིར་ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་དང་རྩིས་ཞིབ་དྲུང་འཕར་ཚེ་དབང་དངོས་གྲུབ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འཆར་ཕུལ་བར་འོས་ཤོག་འཕངས་རྗེས་ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་ལ་འོས་གྲངས་ ༢༨ ཐོབ་པ་དང་འབྲེལ་ཁྲིམས་པ་གཞན་ལ་བདམས་ཐོན་བྱུང་སོང་། རྩ་བའི་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་གཅིག་གི་འོས་མི་འདེམས་སྒྲུག་ཁོ་ནའི་སླད་ཆེད་འཛུགས་གནང་བའི་འདེམས་གྲུག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཁོངས་སུ་དེ་སྔའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་བྱ་དུར་བསོད་ནམས་བཟང་པོ་མཆོག་དང་གྲ་ཕྱི་ཕུན་རབ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་མཆོག བཀའ་ཟུར་ཚེ་རིང་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་བཅས་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་གི་གྲོས་ཚོགས་ཐོག་བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་བརྒྱད་པའི་དོན་ཚན་ ༩༧ དང་ ༡༠༡ གཞིར་བཟུང་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང། སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན། སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་སྐབས་དེའི་འོས་མི་འདེམས་གྲུབ་ཁོ་ནའི་ཆེད་འདེམས་སྒྲུག་གནང་བའི་ཚོགས་ཆུང་ནས་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ལས་བྱེད་འདེམས་ལྷན་གྱི་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་འོས་གཞིར་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་སྐབས་བཞི་དཔེ་ཟུར་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་དང་སྤྱི་ཁྱབ་ཁྲིམས་དྲུང་ཤར་འབྲོང་བཀྲིས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འཆར་ཕུལ་གནང་ཡོད་ཐོག་ཚོགས་གཞོན་གཙོས་པའི་སྤྱི་འཐུས་ཞལ་གྲངས་ ༤༢ ནས་འོས་ཤོག་འཕངས་ཏེ་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་དཔེ་ཟུར་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་འོས་གྲངས་ ༢༣ ཐོབ་པ་དང་འབྲེལ་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་དང་འདེམས་ལྷན་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ལ་བདམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ལས་བྱེད་འདེམས་ལྷན་གྱི་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་འོས་གཞི་འདེམས་གྲུག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིའི་ཁོངས་སུ་བཀའ་ཟུར་ཚེ་རིང་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་དང་། དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཟུར་པ་བཀྲས་ཁང་རྣམ་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ་མཆོག་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་རྡོ་རྗེ་ལགས་བཅས་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་གྲོས་ཚོགས་ནས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བར་བདམས་པའི་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་མཆོག་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་བོད་དབུས་དྭགས་པོ་པུ་རབས་རྣམས་རྒྱལ་རྫོང་ཁོངས་རྩེ་ལའི་ལ་ཁར་ཤ་ཁྱིམ་དུ་སྐྱེད་ཞིང། ༡༩༦༢ ལོར་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བ་དང་། ལྡི་ལི་བཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དང་། ཨ་རིའི་ Harvard གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་བཅས་ནས་གཙུག་ལག་རབ་བྱམས་པ་མཐོན་ཏེ། ༡༩༨༨ ནས་བཟུང་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཁོངས་སུ་བཞུགས་ཏེ་ཐེགས་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་ ༢༠༠༤ ལོར་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེར་གནས་སྤར་བསྐོ་གཞག་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་གི་ལས་ཡུན་ཁྲོད་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཀྱི་ལས་ཁུར་ཞུས་མྱོང་བ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་ ༢༠༠༨ བར་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིའི་ཁོངས་བོད་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་མྱོང་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བའི་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོར་མོན་གྷོ་འདོད་གུ་གླིང་གཞིས་ཆགས་སུ་འཁྲུངས་བ་དང་། ༡༩༩༣ ལོར་ Chandigarh མཐོ་སློབ་ནས་ཉེ་བའི་གཙུག་ལག་རབ་བྱམས་པ་ཐོན། ༡༩༩༥ ལོར་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་གཞུང་ཞབས་ཁོངས་སུ་ཞུགས་ཏེ་བདེ་སྲུང་ལས་ཁུངས་དང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་བཅས་སུ་ཐེགས་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེའི་འགན་ཁུར་བཞེས་མུས་ཡིན་པ་རེད། དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ལས་བྱེད་འདེམས་བསྐོ་ལྷན་ཁང་གི་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་གནས་རིམ་ཐོག་བདམས་ཐོན་བྱུང་བའི་དཔེ་ཟུར་དབང་དུས་ཚེ་རིང་ལགས་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་འབྲས་ལྗོངས་སྒང་ཏོག་ཏུ་འཁྲུངས་བ་དང་། ཝ་རཱ་ཎ་སཱི་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཁག་ལ་སློབ་གཉེར་ཞུས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༣ ལོར་གཞོན་དྲུང་གནས་རིམ་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་རྗེས་ཐེགས་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་འབུམ་ལ་དང་བསྟན་སྒང་དང་། ཧུན་སུར་རབ་རྒྱས་གླིང། མན་སྤར་དང་ཀོ་ལི་གྷལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ས་གནས་འགོ་འཛིན་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་མ་ཟད།ད་ལྟའི་ཆར་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེའི་འགན་ཁུར་བཞེས་མུས་ཁྲོད་ད་བར་ལོ་ངོ་ ༤༡ རིང་སྲིད་ཞུ་ཕྱག་ལས་གནང་དང་གནང་མུས་རེད།

རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་སྲིད་གཞུང་བཙུགས་ནས་མི་ལོ་བདུན་ཅུ་འཁོར་བའི་དུས་སྟོན་སླེབས་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་ཐོག་འདིར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འདས་པའི་མི་ལོ་བདུན་ཅུའི་ནང་གི་རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཕེལ་རྒྱས་དང་། མི་མང་ལ་བདེ་སྐྱིད་འཚོལ་བ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་འོག་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་དཀར་པོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་བྱས་འདུག དེ་རིང་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། ཁ་སང་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྡེ་ཚན་གྱིས་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་ཆ་དཀར་པོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གྱིས་འདས་པའི་མི་ལོ་བདུན་ཅུའི་རིང་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད་རྒྱ་ནག་མི་མང་གིས་མང་གཙོར་ཡོངས་སུ་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པར་བརྗོད་ཡོད་པར་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་གསར་ཁང་མང་པོ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ལྟེ་གནས་ཁང་རྣམས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱལ་ནང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ལ་བཏང་འཛིན་བྱེད་སྟངས་དང་། རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་རྟོག་པས་ཧོང་ཀོང་གི་མི་མང་གི་ངོ་རྒོལ་ལ་རྡུང་རྡེག་བཏང་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་ཐོབ་ཐང་གི་ཡིག་ཆ་དཀར་པོ་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་རང་གི་ཆེད་དུ་ཡིག་ཆ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ལས་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་དང་གནམ་སྡེ་སྒོར་མོ་ཆེའི་དོན་རྐྱེན་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་མི་ས་ཡ་ ༤༠ ཙམ་དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད་པར་བརྟེན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡབ་བཤིག་བཏང་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་རྩ་བ་ཉིད་ནས་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་མེད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་ངག་ནས་བརྗོད་པ་དང་ཡིག་ཐོག་ལ་ཇི་ལྟར་བྲིས་ནའང་རྩ་བའི་རྒྱ་ནག་སྤྱི་དང་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་དེ་རྩ་བ་ཉིད་ནས་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་མེད་པ་མ་ཟད། བོད་མི་རྣམས་ལ་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་བཞིན་པ་བཅས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་དེ་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་སོང་ཡོད་པ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། དེ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༤༢ པ་ཐོག་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་བབ་དེ་སྲིད་གཞུང་ཁག་ལ་ཞུ་སྐུལ་བྱས་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་སུད་སིའི་གྲོང་ཁྱེར་ Geneva ནང་ཟླ་འདིའི་ནང་འཚོགས་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཐེངས་ ༤༢ པའི་ཁྲོད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་། འདུ་འཛོམས་རང་དབང་། དེ་བཞིན་སྐད་ཡིག་རང་དབང་། སྤྱི་འབངས་ཐོབ་ཐང་བཅས་རྡོག་རོལ་མུ་མཐུད་ནས་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་དང་དཔལ་འབྱོར།  ཁོར་ཡུག་དང་མང་ཚོགས་བཅས་ལ་དོ་ཕོག་ཆེན་པོ་དང་གཏོར་སྐྱོན་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་ཐེར་འདོན་གྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཡུ་གུར་ནང་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་དག་འཕྲལ་མར་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་གསུངས་འདུག