བོད།

ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་གཙོས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་ཆེས་དམ་དྲག་གིས་རྒྱ་ཡིག་དེ་གལ་གནད་དང་པོར་བཞག་མུས་ཡིན་པ་མ་ཟད། ད་སྐབས་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གང་སའི་སྒོ་བྱང་ཐོག་བོད་ཡིག་ལས་རྒྱ་ཡིག་གོང་དུ་བྲིས་ཏེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེ་དངོས་དོན་གྱི་ཐོག་ནས་རིམ་པ་གཉིས་པར་གྱུར་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག རྒྱ་གཞུང་གིས་དུས་ཡུན་རིང་པོ་ནས་བོད་མི་གཙོས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཚུལ་ཐོག་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ནང་ཡོད་པའི་སྤྱི་པའི་སྒོ་བྱང་ཁག་གི་ཐོག་བོད་སྐད་དང་རྒྱ་སྐད་བཅས་སྐད་ཡིག་གཉིས་ཤན་སྦྱར་དགོས་པའི་སྒྲིག་གཞི་ཡང་བཟོས་ཡོད་ཀྱང་། ཉེ་ཆར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནས་ཁུངས་ལྡན་གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་བྱུང་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མི་གཙོ་གྱུར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་བཅངས་པའི་བསམ་ཚུལ་ངོ་མ་དེ་ཤུགས་ཀྱིས་བསྟན་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ནང་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༠ གོང་ལ་བོད་ཡིག་དེ་དུས་རྟག་ཏུ་རྒྱ་ཡིག་གི་གོང་ལ་བཀུར་ནས་སྤྱི་པའི་མཚོན་རྟགས་ཀྱི་སྒོ་བྱང་དང་བརྡ་ཁྱབ། འཕྲེད་དར་སོགས་གང་རུང་ཐོག་བཀོད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པའི་ཉམས་ཞིབ་རུ་ཁག་ནས་འདས་པའི་ལོ་གཅིག་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་གསར་ལམ་བརྒྱུད་གོང་ཞུས་གནད་དོན་སྐོར་གྱི་པར་རིས་ཁག་ཅིག་ཕྱོགས་སྒྲིག་གནང་བའི་ནང་དུ་བོད་ནང་དེ་སྔའི་འཕྲེད་དར་ཁག་ཅིག་མ་གཏོགས་གཞན་བོད་ནང་སྤྱི་པའི་སྒོ་བྱང་དང་ཡིག་བྱང་སོགས་མང་པོ་ཞིག་གི་སྟེང་རྒྱ་ཡིག་དེ་བོད་ཡིག་གི་གོང་དུ་བྲིས་ཡོད་པ་གསལ་འདུགའགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་ལྟའི་ཆར་བོད་ཡིག་དེ་རྒྱ་ཡིག་ལས་ཆེ་མཐོང་ཆུང་བ་ཡོད་པ་མ་ཟད་རྒྱ་ཡིག་དེ་ཡུལ་དེའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྤྱི་མཐུན་སྒོ་བྱང་ཁག་ལ་བཀོད་རྒྱུ་ཡོངས་གྲགས་བྱས་མེད་ཀྱང་ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་གཙོས་བོད་ཀྱི་ཐག་རིང་གྲོང་གསེབ་ཁག་ཡོངས་སུ་གཅིག་གྱུར་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་དེ་ནི་དབུས་གཞུང་གིས་གཉེར་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་བསྡམ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ར་སྤྲོད་གནང་འདུག ད་རེས་བོད་ནང་གི་སྤྱི་པའི་སྒོ་བྱང་ཁག་ཐོག་བྲིས་པའི་སྐད་ཡིག་དག་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བཏང་བ་དེ་ནི་འདས་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༣༠ ནས་མངོན་གསལ་ཆགས་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པ་དང་དེ་ནི་སྔ་ལོ་ཟླ་ ༨ ནང་བོད་ལྗོངས་ལས་དོན་སྐོར་གྱི་བཞུགས་མོལ་ཚོགས་འདུ་ཐེངས་བདུན་པ་དེ་ཚོགས་ཏེ་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གིས་བོད་ཐོག་གི་སྲིད་བྱུས་གསར་པ་ཡོངས་གྲགས་བྱས་པའི་རྗེས་ཀྱི་ཉིན་མོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་འདྲེས་རྒྱུ་དང་དེ་དག་ལ་རྒྱལ་ཞེན་གྱི་སློབ་གསོ་སྤྲོད་རྒྱུའི་སྲིད་བྱུས་སོགས་ལག་བསྟར་བྱ་རྒྱུ་ནི་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་རྩ་བརླག་བཏང་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཁེ་ཕན་ཁོ་ན་ཉིད་བསྒྲུབ་ཆེད་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་ད་དུང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྐད་གཉིས་སློབ་གསོ་ཟེར་བའི་སྲིད་བྱུས་འོག་དོན་དངོས་ཐོག་བོད་ནང་གི་གཞི་རིམ་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སློབ་ཚན་གཅིག་པུ་མ་གཏོགས་གཞན་སློབ་ཚན་ཚང་མ་རྒྱ་སྐད་རྒྱ་ཡིག་ནང་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། ནང་སོག་ནང་དུའང་དེ་ལྟ་བུའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བལྟར་བྱེད་བཞིན་རྐྱེན་གྱིས་སྔ་ལོ་ཕྱི་ཟླ་ ༩ པའི་ནང་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཀྱི་དོན་རྐྱེན་བྱུང་ཡོད་པ་སོགས་ལུང་འདྲེན་དང་འབྲེལ་ཏེ། རྒྱ་གཞུང་གིས་ད་སྐབས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ཐོག་དམ་དྲག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་མུས་ཡིན་ཀྱང་མངོན་གསལ་དེ་ཙམ་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་མ་ཟད་དེང་ཆར་རྒྱ་ནག་ཏུ་ལས་དོན་གང་ཞིག་གཉེར་རྒྱུར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དེ་ཉེར་མཁོ་དེ་ཙམ་མེད་པར་གྱུར་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ས་བྱིའི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོའི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་ཚེ་བཙོན་གྱི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པའི་གྲྭ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱི་བཙོན་འཇུག་དུས་ཡུན་སླར་ཡང་ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་སྟེ་ལོ་ བཅོ་བརྒྱད་དང་ཕྱེད་ཀའི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་འདུག་པ་དང་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་གྲྭ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པ་དེ་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ནོར་འཁྲུལ་ཡིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་སོང་། རྩ་བའི་གྲྭ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནི་དེ་སྔ་ ༢༠༠༨ ལོའི་ས་བྱི་ལོའི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོ་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བླ་བྲང་བཀྲིས་འཁྱིལ་དགོན་པ་ནས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་ཏེ་ལོ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀ་ཙམ་གྱི་རྗེས་སུ་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་ཀན་ལྷོ་བོད་རིགས་རང་སྐྱོང་ཁུལ་གྱི་འབྲིང་རིམ་མི་མང་ཁྲིམས་ཁང་གིས་ཁོང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་ཚབས་བཟོས་པའི་ཉེས་མིང་གི་འོག་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་དང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་ཁོང་གི་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཐག་དུས་ཡུན་ཇེ་ཉུང་དུ་བཏང་སྟེ་ཁྱོན་ལོ་བཅུ་དགུའི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པའི་ཐོག་ལོ་བདུན་རིང་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐོབ་ཐོབ་ཁག་འཕྲོག་པའི་ཁར་ད་དུང་མ་འོངས་པར་ཁོང་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་པའི་རྗེས་སུ་ཉེན་རྟོག་པའི་ལྟ་སྲུང་ནན་མོའི་འོག་བཟང་བཙོན་དང་དེ་བཞིན་ཁོང་གི་འགྲོ་འོང་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཁ་གསབ་ཀྱི་ཉེས་ཆད་བཅད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་འབྲེལ་མཐུད་པ་བརྒྱུད་གནས་ཚུལ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། སྔར་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༤ ནང་ཀན་སུའུ་ཞིང་ཆེན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ Tianshui ཞེས་པའི་འབྲིང་རིམ་མི་མང་ཁྲིམས་ཁང་ནས་གྲྭ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་ནག་ཉེས་ངོས་ལེན་བྱས་ཡོད་ཚུལ་གྱིས་བློ་འགྱོད་རྒྱུ་མཚན་དུ་བྱས་ནས་ཁོང་གི་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་ལ་བསྐྱར་དུ་ཟླ་བ་དྲུག་ཉུང་འཕྲི་བྱས་ནས་ཁོང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༦ ཟླ་ ༡༡ ནང་ཀློད་གྲོལ་གཏོང་རྒྱུའི་ཚོད་དཔག་གནང་བཞིན་ཡོད་པར་བཀོད་འདུག གནད་དོན་དེའི་ཐད་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་ངོས་ནས། རྒྱ་གཞུང་གིས་གྲྭ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པ་དེ་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ནོར་འཁྲུལ་ཡིན་པ་དང་ཁོང་ལ་བཙོན་ཁང་ནང་མི་སྤྱོད་དང་བྲལ་ཏེ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་ཚད་ལས་བརྒལ་བ་བཏང་བ་དང་དེ་བཞིན་རང་གི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་སྤྱད་པའི་ཐོག་ནས་དྲང་བདེན་གྱི་གྱོད་ཞིབ་བྱ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་འཕྲོག་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་བཙོན་ཁང་ནང་ཁོང་དང་ཁོང་འདྲ་བའི་བོད་རིགས་མང་དག་ཅིག་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་ཞི་བའི་ངང་ལོངས་སུ་སྤྱད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མནར་སྤྱོད་མྱོང་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ནི་དྲང་བདེན་ལ་ཁྱད་གསོད་བྱས་པ་ཞིག་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་དེ་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་ལམ་ལུགས་བྱེད་མཁན་གཏེ་བོ་ཞིག་ཡིན་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་གྲྭ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ནི་མདོ་སྨད་བླ་བྲང་བཀྲིས་འཁྱིལ་དགོན་པ་ནས་ཡིན་ཞིང་། ཁོང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡༤ དང ༡༥ སོ་སོར་ས་བྱི་ལོའི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོའི་ལས་འགུལ་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་བ་བརྒྱུད་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་བོད་ལ་༸ཞབས་སོར་འཁོད་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་འབོད་ཚིག་ཁག་ཅིག་འོག་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་ཤུགས་ཆེར་གནང་ཡོད་པ་དང་ལོ་དེའི་ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་གྱིས་ལོ་གཅིག་དང་ཕྱེད་ཀའི་རྗེས་ཁོང་ལ་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་སྐབས་ཁོང་དགུང་ལོ་ ༣༦ དང་ད་ཆ་ཁོང་དགུང་ལོ་ ༤༩ ཙམ་ཡིན་པ་རེད།

རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ཟུར་པ་དང་དེ་སྔ་རྒྱ་ནག་ནང་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་ཚབ་པ་གནང་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Vijay Gokhale ལགས་ནས་བོད་འདི་རྒྱ་དཀར་ནག་བར་གྱི་གནད་དོན་སྙིང་པོ་དེ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག དེ་ཡང་ཁེ་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་ The Print གསར་ཁང་ནས་ཉེ་ཆར་སྐུ་ཞབས་ Vijay Gokhale ལགས་ཀྱིས་བྲིས་པའི་ The Long Game: How the Chinese Negotiate with India ཞེས་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་གར་ལ་གྲོས་མོལ་ཇི་ལྟར་བྱེད་ཅེས་འགོ་བརྗོད་འཁོད་པའི་དཔེ་དེབ་གསར་པའི་ནང་དོན་དང་འབྲེལ་དམིགས་བསལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པའི་ལེ་ཚན་ཞིག་རྒྱང་སྲིང་ཞུས་འདུག་པ་དང་། སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་ Vijay Gokhale ལགས་ནས་ཁོང་གི་དཔེ་དེབ་གསར་པ་དེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྟངས་དང་། དེར་རྒྱ་གར་གཙོས་པའི་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་ཡ་ལན་བྱེད་སྟངས་སོགས་ཀྱི་ཐད་གཙོ་གནད་དུ་བྱས་པའི་དཔེ་དེབ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་འདུགསྐབས་དེར་ The Print གསར་ཁང་གི་གསར་འགོད་པ་ Jyoti Malhotra ལགས་ནས་དཔེ་དེབ་དེའི་ནང་ལ་དོན་ཚན་ཆེ་ཁག་དྲུག་ཡོད་པའི་ནང་ནས་དོན་ཚན་དང་པོ་དེ་བོད་ཀྱི་སྐོར་བྲིས་དགོས་དོན་གང་ཡིན་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས།  བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་དཔེ་དེབ་དེའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་ཕྱི་ལོ་༡༩༤༧ ནས་ ༡༩༥༩ བར་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་གཞིགས་སྐབས། རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་མ་གོ་མ་ཐོས་ལྟ་བུ་བྱས་ཏེ་བཞག་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་ཆབ་སྲིད་འབྲེལ་ལམ་བརྒྱུད་རྒྱ་ནག་ལ་སྐད་ཆ་བཤད་སའི་བརྒྱུད་ལམ་ཡོད་པ་དེ་དག་ཀྱང་བེད་སྤྱོད་བྱས་མེད་སྟབས། ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་འདིའི་གཞི་རྩ་ནི་སྐབས་དེའི་རྒྱ་གར་གྱི་འགོ་ཁྲིད་ཚོར་ཕྱི་འབྲེལ་གྱི་ལས་དོན་ཐོག་ལ་ཉམས་མྱོང་ཞན་ཞིང་། རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་ཚོར་ཉམས་མྱོང་ཆེ་བ་ཡོད་པའི་གནས་སྟངས་དེར་ཐུག་ཡོད་པར་གསུངས་འདུག མ་ཟད་དེ་སྔ་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་ནེ་རུ་མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་དང་གྲོགས་པོ་སྒྲིག་རྒྱུའི་བསམ་བློ་ཁོ་ན་བཏང་པའི་སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་ཕྱོགས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་དགོས་དོན་སྒྲུབ་རྒྱུར་གཙོ་འདོན་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེ་ཡང་གཙོ་བོ་གཅིག་དེ་བོད་ཀྱི་བདག་དབང་རྒྱ་ནག་ལ་ཐོབ་ཐབས་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཡིན་པ་ལྟར། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་དགོས་འདུན་དེ་འགྲུབ་ཐུབ་པ་བྱས་ཡོད་པ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག ལྷག་པར་དུ་སྐུ་ཞབས་ Vijay Gokhale ལགས་ཀྱིས་འདས་ཟིན་པའི་རྒྱ་དཀར་ནག་དབར་གྱི་གནས་སྟངས་དང་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་གང་གི་ཐད་ནས་བཤད་ཀྱང་། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ནི་རྒྱ་དཀར་ནག་དབར་གྱི་གནད་དོན་སྙིང་པོ་དེ་ཡིན་པ་དང་། ཉེ་ཆར་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་བཙུགས་ཏེ་ལོ་བརྒྱ་འཁོར་བའི་དུས་དྲན་སྐབས་སུ་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་གི་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ནང་གི་གནད་དོན་ཐོག་ཐེ་བྱུས་བྱེད་མཁན་ཚོར་གདོང་ལེན་ནན་པོ་བྱེད་རྒྱུ་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་དེ་བོད་ཀྱི་གནདད་དོན་ཐོག་ནས་བལྟས་ན་རྒྱ་གར་ལ་བརྡ་ལན་བཏང་བ་ཞིག་ཀྱང་མཚོན་ཐུབ་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བཞུགས་གནས་རྒྱ་གར་ལུང་པ་ཡིན་པ་དེ་ཡིས་རྒྱ་ནག་ལ་རང་བཞིན་གྱིས་མི་བདེ་བའི་བསམ་བློ་ཞིག་ཡོད་ངེས་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག གཞན་ཡང་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་ཕྱོགས་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་ཁབ་དང་འབྲེལ་བ་བྱེད་པའི་སྐབས་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཁོ་ནར་དམིགས་ཏེ་གཞན་བསླུ་ཐབས་ཀྱི་བསམ་བློ་ཤུགས་ཆེན་པོ་འཛིན་གྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ལ་འཇིགས་སྐུལ་བྱེད་རྒྱུ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཐབས་ལམ་གསར་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་འབྲེལ་བ་གང་འདྲ་ཞིག་བྱས་རུང་། ཕྱོགས་གཉིས་ཀས་མོས་མཐུན་ཐོག་མཚན་རྟགས་བཀོད་རྒྱུ་ཡོད་པའི་འབྲེལ་བ་རིགས་བྱེད་པ་མ་གཏོགས།  ཕྱིའི་ངོ་གདོང་ཁོ་ན་ལ་བལྟས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ཉེན་ཁ་ཅན་ཞིག་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་སྐུ་ཞབས་ Vijay Gokhale ལགས་ཀྱིས་དཔེ་དེབ་གསར་པ་དེའི་ནང་ལ་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་། བོད། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་རྒྱ་གར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་སོགས་དོན་ཚན་ཆེ་ཁག་དྲུག་ཙམ་འཁོད་ཡོད་འདུག

UNESCO ཞེས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག དེ་བཞིན་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་དེ་རིང་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་གནངས་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ བར་ཉིང་གྲངས་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་། དེ་བཞིན་དེའི་ཉེ་འདབས་སུ་ཆགས་པའི་ལྷ་སའི་ནོར་བུ་གླིང་ཁ་གཙོས་པའི་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་གི་གནས་བབ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུགགཞི་རྩའི་ཞིབ་འཇུག་གྱི་ལས་དོན་དེ་སྔར་ལོ་༢༠༢༠ ལོར་གནང་གཏན་འཁེལ་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་ནས་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་ད་བར་ཕྱིར་འགྱངས་གནང་དགོས་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། ཐེངས་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་དོན་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཧྥོ་ཀྲུག་ནས་གོ་སྒྲིག་ཐོག་ཚོགས་མི་རྣམ་པ་དྲ་ཐོག་ནས་མཉམ་ཞུགས་ཐོག་ཚོགས་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག དེ་རིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག གཞན་ཡང་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་གི་གནས་བབ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་འགོ་བཙུགས་པ་དང་བསྟུན། ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ནས། ཐེངས་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་ཁྲོད་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་ཞིང་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་གནས་བབས་ཐོག་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་དོ་སྣང་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནང་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་གཙོས་པའི་དེའི་ཉེ་འཁོར་དུ་ཡོད་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཁག་གཅེས་སྐྱོང་གནང་སྟངས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་འཐུས་ཤོར་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག མ་ཟད་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་མེ་སྐྱོན་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ཐད་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ད་བར་གསལ་བཤད་ནན་ཏན་ཞིག་བྱས་མེད་པ་མ་ཟད། ཇོ་ཁང་གི་མདུན་དུ་རྒྱ་ནག་གི་བཟོ་དབྱིབས་ལྡན་པའི་ལྡིང་ཁང་དང་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་གཡས་གཡོན་དུ་ཚོང་གི་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ། དེ་བཞིན་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་ཁུལ་དུ་ཆོས་མཇལ་ཡོང་མཁན་ཚོར་དམ་དྲག་བྱས་ཀྱང་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་ཚོར་དམ་དྲག་དེ་ཙམ་མ་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ཡིས་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིན་ཐང་ལ་དོ་ཕོག་བཏང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སོགས་ཐེར་འདོན་དང་སྦྲགས། ད་རེས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག དེ་བཞིན་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་གཙོས་པའི་དེའི་གཡས་གཡོན་གྱི་རིག་གནས་ཁག་སྲུང་སྐྱོབ་ཚད་ལྡན་བྱས་མེད་པའི་དཔང་རྟགས་ཡོད་བཞིན་དུ་སྣང་མེད་དུ་བཞག་ན། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆུང་དེའི་ངོས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཞེས་པ་དེ་དྲང་བདེན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག མ་ཟད་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག་སོགས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་དང་དེའི་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་གི་གནས་བབ་ཐོག་ཐེངས་འདིར་དགོངས་པ་ཞིག་མ་བཞེས་པ་ཡིན་ན་མ་འོངས་པར་རིམ་བཞིན་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དང་ཇོ་ཁང་གི་གནས་བབ་ལ་དོ་ཕོགས་ཐེབས་ངེས་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་སྤྱིའི་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གནས་བབ་ཐད་ལ་ཡང་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐེབས་ངེས་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་རེས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་འདི་བརྒྱུད་དེ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དེ་ཉེན་ཁའི་ནང་དུ་ལྷུང་བའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུ་དེ་ནི་ཐབས་ཤིག་ཡིན་པ་ཡང་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ནས་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཕྱི་ཚེས་ ༦ ཉིན་འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་མཁན་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པས་འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་སྙན་ཐོའི་ནང་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱི་གྲུབ་དོན་ཁག་ཅིག་དང་ལྷན་དུ་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཡིན་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དེ་ཉེན་ཁའི་ནང་དུ་ལྷུང་བའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་ངོས་འཛིན་དགོས་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ལོ་ངོ་ ༡༣༠༠ ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་ངམ་གཙུག་ལག་ཁང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་ཡོད།

བདུན་ཕྲག་སྔོན་མའི་ནང་དུ། འཇར་མན་གྱི་ཤེས་རིག་བློན་ཆེན་ལྕམ་ Anja Karliczek ལགས་ཀྱིས་ཡུལ་དེའི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་གིས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་གཞུང་གིས་རྩ་འཛུགས་བྱས་པའི་རྒྱ་སྐད་དང་རྒྱ་ནག་གི་རིག་གཞུང་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་དང་འབྲེལ་ཐག་གཅོད་དགོས་བའི་སྐུལ་མ་གནང་བ་དང་འབྲེལ།  ཁོང་གིས་འཇར་མན་གྱི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་དུ་འཇུག་འདོད་མེད་པ་དང་། འཇར་མན་ཁུལ་དུ་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ལ་གུ་ཡངས་ཆེན་པོ་སྤྲད་ཡོད་པ་ལས་རྒྱ་ནག་ཐོག་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་གསོ་སྐྱོང་ཐོག་ནུས་པ་འདོན་ཐུབ་མེད་པར་གསུངས་འདུགEjinsight གསར་ཁང་གིས་ཉེ་ལམ་དེར་འབྲེལ་གྱི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་དུ། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལོའི་ནང་དུ་ཡུ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་སུད་ཝེ་ཊན་དང་ ༢༠༢༡ ནང་ནོར་ཝེ། དེ་བཞིན་བྷེལ་ཇམ་སོགས་ཀྱིས་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་དེ་སོ་ཉུལ་གྱི་ལས་གཞིར་ངོས་འཛིན་གྱིས་སྒོ་བརྒྱབས་ཡོད་པ་ལྟར། ཐེངས་འདིར་འཇར་མན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཀྱང་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ནི་རྒྱ་ནག་གིས་ཕྱི་ལོགས་སུ་འཇམ་པའི་སྟོབས་ཤུགས་སྤེལ་ཐབས་ཀྱི་མ་ལག་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གྱིས་ཁུལ་དེའི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་གིས་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་དང་འབྲེལ་ཐག་གཅོད་དགོས་བར་ཉེན་བརྡ་བཏང་བའི་གནས་ཚུལ་དེ་ནི་ཡུ་རོབ་ནང་རྒྱ་ནག་གི་འཇམ་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་ཀྱི་ནུས་པ་ཉམས་བཞིན་པའི་གནས་ཚུལ་གསར་ཤོས་དེ་ཡིན་པར་བསྒྲགས་འདུགགསར་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ཁག་སྒོ་རྒྱག་དགོས་བར་འཁེལ་བ་དེ་ནི་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁག་ཁག་གི་སྤྱི་མང་དང་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་ལ་རྒོལ་ལན་སློག་རྒྱུའི་ཚོར་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་གྱིས། ད་ཆ་ཡུ་རོབ་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་དེ་ནི་ཤེས་ཡོན་གྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གནང་གི་མེད་པར། ཁུང་ཙི་ལྟེ་གནས་ཁག་ནི་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་མ་ལག་ཅིག་ཡིན་སྟབས། རྒྱ་ནག་གིས་སྟོབས་ཤུགས་དེ་བརྒྱུད་ནས་ཡུ་རོབ་ཁུལ་གྱི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་ཏུ་དགེ་རྒན་དང་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཀྱི་རང་དབང་གི་ཁོར་ཡུག་ལ་འགོག་རྐྱེན་བཟོ་བཞིན་པར་ངེས་ཤེས་རྙེད་ཡོད་བཞིན་ཡོད་པར་བསྒྲགས་འདུགགཞི་རྩའི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཤེས་རིག་ལྷན་ཁང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༤ ལོ་ནས་གསར་འཛུགས་ཀྱིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གླིང་ཕྲན་དྲུག་གི་ཁུལ་དུ་དར་སྤེལ་ཤུགས་ཆེན་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཡོད་ནའང་། ག་ལེར་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་གིས་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཁག་ཏུ་བོད་དང་ཤིན་ཅང་། དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་བརྗོད་བྱ་ཡོངས་རྫོགས་བཀག་སྡོམ་གིས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོའི་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པ་དང་འབྲེལ་ནས། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་དེ་ནི་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གི་ཕྱོགས་གཅིག་ཁོ་ནའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པའི་ངེས་ཤེས་རྙེད་འགོ་ཚུགས་ཏེ། ད་ཆ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ཁག་བཀག་སྡོམ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག ད་ལྟའི་ཆར་ཡུ་རོབ་མངའ་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ད་དུང་ཡང་ཁྱོན་ ༡༩༠ ཙམ་ཡོད་པ་དང་། ཨ་རིའི་ནང་དེ་སྔ་ ༡༠༠ ལྷག་ཙམ་ཡོད་ཀྱང་། ད་ཆ་ ༥༠ ལས་ཉུང་བ་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། ཉི་ཧོང་ནང་དུའང་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ ༡༤ ཙམ་ཡོང་པ་དེ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ། སློབ་གླིང་དེ་དག་གི་ཞིབ་འཇུག་ཡིག་ཆ་དང་འཛིན་སྐྱོང་གི་ལས་དོན་རྣམས་ཕྱི་གསལ་ནང་གསལ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་མུས་ཡིན་པ་རེད་འདུག འཇར་མན་གྱི་ཤེས་རིག་བློན་ཆེན་ལྕམ་ Anja Karliczek ལགས་ཀྱིས་ཁོང་གི་ལས་ཁུངས་ངོས་ནས་ཡུ་རོབ་ཀྱི་སྒོར་ས་ཡ་ ༢༤ ལྷག་གི་མ་དངུལ་ཆེད་གཏོང་གིས་ཡུལ་དེའི་ནང་གི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དང་ཞིབ་འཇུག་ཚན་པ་ཁག་གི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་གནད་དོན་ཐོག་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་གསུང་བ་དང་འབྲེལ། སྤྱིར་རྒྱ་ནག་དང་འཇར་མན་གཉིས་དབར་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ནས་འབྲེལ་ལམ་དམ་ཟབ་མུ་མཐུད་གནས་ཡོད་ཀྱང་། ཡུལ་དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ལ་བརྟེན་མི་དགོས་པར་སོ་སོ་རང་ཉིད་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་དང་དཔྱད་ཞིབ་ཆེད་མཁས་པ་དགོས་ངེས་ཡིན་སྐོར་གསུང་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༤ ལོ་ནས་བཟུང་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༦༠ ལྷག་གི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་ཐབས་ཀྱི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་ ༥༠༠ ལྷག་རྩ་འཛུགས་བྱས་ཡོད་ཡོད་ནའང་། འདས་བའི་ལོ་འགའི་རིང་དུ་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ་སོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་འདྲ་མིན་ཁག་གིས་དབུ་འཛུགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་ནག་གི་འཇམ་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་རྒྱ་བསྐྱེད་དང་། སྲིད་གཞུང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་རིགས་ཕྱི་ལོག་གི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་དུ་ཁྱབ་སྤེལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་ཡོངས་གྲགས་ཀྱིས་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ་ཡོད་པ་ལྟར། ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ། ཨོ་གླིང་། དེ་བཞིན་ཉི་ཧོང་སོགས་ཀྱི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་བརྒྱ་ཕྲག་ལྷག་སྒོ་རྒྱག་དགོས་བའི་གནས་སུ་ལྷུང་ཡོད་པ་ལྟར། ད་ཆ་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་གི་ཁུང་ཙི་སློབ་གླིང་གི་ངོ་གདོང་དངོས་སུ་ཕྱིར་མངོན་བཞིན་པ་རེད་འདུག

བོད་མདོ་སྨད་མགོ་ལོག་དར་ལག་རྫོང་གི་ས་གནས་གཞུང་ནས་རྒྱ་ནག་གོང་རིམ་གྱི་བཀའ་མངགས་འོག རྫོང་དེའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་སྐུ་མཁར་སེང་འབྲུག་སྟག་རྩེ་སློབ་གླིང་། ཀུན་ཕན་བརྩེ་སྐྱོང་སློབ་གྲྭ་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་གཉེར་གྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཅིག་སྒོ་རྒྱག་ཏུ་བཅུག་འདུགདེ་རིང་མགོ་ལོག་ཁུལ་ནས་ཡིན་ཞིང་བཞུགས་སྒར་དུ་གནས་སྡོན་བྱེད་མཁན་གྱི་མཁན་པོ་ཨོ་རྒྱན་རིག་འཛིན་ལགས་ཀྱིས་འདི་གའི་གསར་ཁང་ལ་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་གནང་བ་ལྟར་ན། འདི་ལོར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་མཚོ་སྔོན་ཁུལ་དུ་མཚམས་གཟིགས་ལ་ཡོང་བའི་སྐབས་སུ། བོད་པའི་བླ་སྤྲུལ་རྣམས་ཀྱིས་ཆེད་འཛུགས་གནང་བའི་ས་གནས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་སྒོ་རྒྱག་དགོས་སྐོར་བརྗོད་ཡོད་པ་ལྟར། དེར་འབྲེལ་གྱི་བཀའ་རྒྱ་བཏང་སྟེ་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་ ༩ བའི་ཚེས་ ༡༤ སྔོན་ལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་ལུགས་གཞིར་བཟུང་གིས་སློབ་གྲྭ་དེ་དག་སྒོ་རྒྱག་དགོས་བར་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་བཞིན། ཟླ་བ་ ༧ ་པའི་ཚེས་ ༨ ཉིན་དངོས་སུ་སྒོ་བརྒྱབས་འདུག ད་ལྟའི་ཆར་ཀུན་ཕན་བརྩེ་སྐྱོང་སློབ་གྲྭའི་སློབ་མ་དེ་དག་ཡུལ་ཚོ་སོ་སོའི་ཕྱོགས་སུ་ལོགས་ཟིན་ཡོད་པ་དང་།  མཁན་པོ་ཨོ་རྒྱན་རིག་འཛིན་ལགས་ཀྱིས་སློབ་གླིང་དེ་དག་ནི་ཕྱོགས་གཅིག་ནས་བོད་སྐད་བོད་ཡིག་གི་གཙོ་བྱས་པའི་བོད་མིའི་རིག་གཞུང་གི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་གལ་ཆེན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག་ནས་སློབ་གྲྭའི་མ་དངུལ་གྱི་འགྲོ་གྲོན་ཡང་ཕྱི་ལོག་ནས་ཡོང་གི་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་བརྟག་དཔྱད་རིམ་པ་བྱས་ཏེ། ཕྱི་རྐྱེན་ནང་རྐྱེན་མང་པོ་ཞིག་གི་འོག་ནས་ད་ཆ་སློབ་གླིང་དེ་དངོས་སུ་སྒོ་བརྒྱབས་པ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་མངོན་གསལ་གནང་སོང་། གོ་ཚོད་དུ་སློབ་གླིང་དེའི་དགེ་རྒན་དང་སློབ་གཙོ་སོགས་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་ཚོགས་འདུ་རིམ་པ་སྐོང་ནས་དོན་ཚན་བཅུ་གསུམ་ཅན་གྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་སྤྲད་དེ། སློབ་གྲྭ་དེ་སྒོ་བརྒྱབས་པའི་གནད་དོན་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་པ་ཡིན་ན་མི་སྒེར་ལ་དཀའ་ངལ་འཕྲད་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་དགེ་རྒན་དང་སློབ་གཙོ་སོགས་ཀྱི་མ་འོངས་བའི་མདུན་ལམ་དང་བདེ་འཇགས། དེ་བཞིན་རང་ཉིད་ཀྱི་ཚེ་སྲོག་སོགས་རང་ལག་ཏུ་ཡོད་དུས་གཅེས་སྤྲོས་བྱེད་དགོས་བ་དང་། ནམ་ཞིག་དགེ་རྒན་སོགས་ཀྱིས་སློབ་གླིང་སྒོ་བརྒྱབས་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱི་ལ་བཀྲམས་པ་ཡིན་ན་དེ་དུས་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་ངེས་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་རིམ་པ་བཏང་ཡོད་པ་རེད་འདུག གཞི་རྩའི་མགོ་ལོག་དར་ལག་རྫོང་། སྐུ་མཁར་སེང་འབྲུག་སྟག་རྩེ་སློབ་གླིང་། ཀུན་ཕན་བརྩེ་སྐྱོང་སློབ་གྲྭ་དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༨ ལོར་མཁན་སྤྲུལ་ཀུན་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་གསར་འཛུགས་གནང་ཞིང་། ཐོག་མར་སློབ་གྲྭ་དེར་དར་ལག་རྫོང་ཁོངས་ཀྱི་ཡུལ་ཚོ་དགུའི་ནང་གི་ད་ཕྲུག་སློབ་མ་གསར་བསྡུ་གནང་ནས་སློབ་ཁྲིད་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། ཕྱིས་སུ་ཐེ་ཝན་དུ་ཡོད་པའི་དབང་སྟོད་སྤྲུལ་སྐུ་ཐུབ་བསྟན་ནོར་བུ་ལགས་ཀྱིས་སྦྱིན་བདག་གི་འོག་ནས་སློབ་གྲྭ་རྒྱ་བསྐྱེད་གནང་སྟེ། དར་ལག་རྫོང་ཁོངས་སུ་བོད་སྐད་བོད་ཡིག་གཙོ་བོར་བཟུང་བའི་ཤེས་ཡོན་ལྟེ་གནས་ཆེ་ཤོས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཏེ། མི་ལོ་ཉི་ཤུ་རྩ་གྲངས་ཀྱི་རིང་ལ་སློབ་མ་མང་པོ་སྐྱེད་སྲིང་གིས་མགོ་ལོག་ཁུལ་དུ་སྐད་གྲགས་ཆེས་ཆེར་ཡོད་པའི་སློབ་གླིང་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད་འདུག  

རྒྱལ་སྤྱིའི་དྲན་བདེན་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ལྔས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དྲང་བདེན་མིན་པའི་གདུག་རྩུབ་ཅན་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པར་ངོ་རྒོལ་གྱིས་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་ཡོད།ཁ་ཉིན་ཚེས་ ༡༧ ཉིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་དྲང་བདེན་ཉིན་མོ་དང་འབྲེལ་ཏེ་བཞུགས་སྒར་དྷ་སའི་མེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་བོད་ཀྱི་བེུད་ལྷན་ཚོགས་དང་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས། བོད་རྒྱལ་ཡོངས་མང་གཙོ་ཚོགས་པ། བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པ། བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ་བཅས་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ལྔས་དྲང་བདེན་མེད་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་ངོ་རྒོལ་ཡོད་ཅེས་པའི་འབོད་ཚིག་བསྒྲགས་ཏེ་བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་བླངས་པ་དང་དེ་བཞིན་ད་བར་བོད་བསྟན་སྲིད་མི་རིགས་དང་བཅས་པའི་སླད་དུ་སྐུ་སྲོག་ལོངས་སྤྱོད་བློས་བཏང་གནང་མཁན་དང་ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙན་འོག་ཏུ་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པའི་དཔའ་བོ་དཔའ་མོ་རྣམས་ལ་སྐར་མ་གཅིག་རིང་མྱ་ངན་གུས་བཏུད་ཀྱི་ངག་བཅད་གནང་སྟེ་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་ཀྱི་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་སྒྲོག་སྦྱང་གནང་སོང་།སྐབས་དེར་ཚོགས་པ་ལྔའི་བོད་ཡིག་དང་དབྱིན་ཇི། དེ་བཞིན་ཧིཾ་དྷི་སྐད་ཡིག་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་བསྒྲགས་གཏམ་སྒྲོག་སྦྱང་གནང་བའི་ཁྲོད་དབུས་བོད་ཀྱི་བེུད་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་བསྟན་འཛིན་སྒྲོན་མ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ད་བར་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་ཀྱི་ཐོག་ནས་བོད་མི་གང་བྱུང་དུ་འཛིན་བཟུང་གིས་དོ་དམ་བཀག་ཉར་དང་བཙོན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་མི་ཁྲི་ཕྲག་མང་པོ་འདས་གྲོངས་སུ་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད་གྲྭ་བཙུན་མང་པོ་ཞིག་བཙན་ཤེད་ཀྱིས་སྐྱ་ལ་བབ་འཇུག་པ་སོགས་ཀྱི་བོད་ནང་གི་ཆེས་ཡ་ང་བའི་གནས་སྟངས་གཙོས་ཡུ་གུར་དང་ལྷོ་སོག དེ་བཞིན་ཧོང་ཀོང་དང་ཐེ་ཝན་སོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སྟེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཨོ་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༢ ལོའི་དགུན་དུས་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དེ་འགྲོ་བ་མིར་དོན་མེད་ནག་ཉེས་ཀྱིས་མནར་གཅོད་ཚད་འགལ་བཏང་མཁན་གྱི་ཐ་ཤལ་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ལྟ་བུར་འཚོགས་རྒྱུའི་ཆོག་མཆན་གནང་བ་ནི་ཆེས་མི་ལེགས་པ་དང་སྡིག་པ་མིག་བཙུམ་གནང་བ་ཞིག་རེད་ཅེས་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱིས་ཨོ་རྩལ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་བསྐྱར་ཞིབ་གནང་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་གནང་ཡོད།དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་བོད་ནང་མནར་གཅོད་དང་དྲན་བདེན་མ་གནང་བ་དེར་རྒྱལ་སྤྱིའི་དབུ་ཁྲིད་ཁག་གིས་རྒྱ་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་གལ་ཆེ་བ་ཡིན་སྐོར་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས་ཏེ་གལ་ཏེ་བོད་ནང་བདེ་སྐྱིད་འབྱུང་ཚེ་འཛམ་གླིང་ཀུན་ལ་བདེ་སྐྱིང་ཡོང་ངེས་ཡིན་སྟབས་རྒྱལ་ཁབ་ཡོངས་ཀྱི་འཛིན་སྐྱོང་གནང་མཁན་དང་འཛམ་གླིང་གི་དབུ་ཁྲིད་ཚོས་ངེས་པར་དུ་བོད་མིའི་དྲང་བདེན་འཐབ་རྩོད་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་དགུན་དུས་འཚོགས་རྒྱུའི་ཨོ་རྩལ་གྱི་གོ་སྐབས་གནང་བར་ངོ་རྒོལ་གནང་དགོས་པའི་ནན་སྐུལ་སོགས་གནང་བ་མ་ཟད་དེ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གི་དབང་སྒྱུར་འོག་མི་སྤྱོད་ལས་པའི་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པའི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཙོས་ཧོང་ཀོང་དང་ཐེ་ཝན་ནང་གི་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་བ་ཡོངས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་བ་ཞིག་མཚོན་གྱི་ཡོད་ཅེས་གསུངས་སོང་།ལས་འགུལ་དེའི་ཁྲོད་བཞུགས་སྒར་དུ་བོད་མི་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་རྣམས་ཀྱིས་ཕྱག་ཏུ་སྒྲོན་མེ་དང་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་བསྣམས་ཏེ་བྱང་ཆུབ་སེམས་མཆོག་གི་སྔོན་སྨོན་གསུང་འདོན་གནང་སྟེ་དྷ་ས་མེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་དྲང་བདེན་མེད་པའི་རྒྱ་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་མར་མེ་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་ཡོད།

བདུན་ཕྲག་སྔོན་མའི་ནང་དུ། བོད་ཀྱི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དགུང་གྲངས་གྱ་དྲུག་བདག་གིར་བཞེས་བའི་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་དུས་ཆེན་གྱི་སྐབས་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་མོ་དྷི་མཆོག་གིས་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཨ་རིའི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་སོགས་འཛམ་གླིང་གི་དབུ་ཁྲིད་ཁག་གིས་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ལ་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་ཞུས་ཏེ་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་བཞིན་གྱིས་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་ཞུས་ཡོད་ཀྱང་། བོད་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་མི་ཁག་ཅིག་འཛིན་བཟུང་བྱས་འདུགབོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་མགོ་ལོག་འཇིགས་མེད་ལགས་ཀྱིས་དེ་རིང་འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་གནང་བར་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་དྲག་གནོན་ལ་ལྟོས་མེད་མངོན་གསལ་མ་ཡིན་པའི་སྒོ་ནས་འདི་ལོའི་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་བྱས་ཡོད་པའི་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་གིས་ཟི་ཁྲོན་ཞིང་ཆེན་ནང་ས་བགོས་བྱས་པའི་དཀར་མཛེས་རྫོང་འཁྱག་ལུང་ཡུལ་ཚོ་ཧ་ཤུལ་ཚོ་བའི་ནང་དུ་རང་ལོ་༤༠ སོན་པའི་བོད་མི་དཀོན་མཆོག་བཀྲ་ཤིས་ལགས་དང་རྫ་པོ་གཉིས་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་ལམ་དུ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་༸སྐུ་པར་དང་དེ་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་རིགས་འགྲེམས་སྤེལ་གནང་བ། དེ་བཞིན་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་གྱི་ཉིན་མོར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཞལ་འདོན་གསོག་སྒྲུབ་གནང་རྒྱུར་སྐུལ་སློང་གནང་བ་སོགས་ཀྱི་དོགས་གཞིའི་འོག་ཉེན་རྟོག་པས་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་ཡོད། ཁོང་གིས་ད་དུང་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་བདུན་པའི་ནང་རྒྱ་ནག་གིས་ཁུལ་དེར་རང་ཁྱིམ་ནས་རིམ་འགྲོ་བསྒྲུབ་ཡ་དང་ཕྱི་ལོགས་སུ་རླུང་རྟ་སྤུར་བ་དང་དར་ལྕོག་སྒྲེང་འཛུགས་བྱེད་པ་སོགས་གནང་མི་ཆོག་པའི་བཀའ་རྒྱ་བཏང་བར་བརྟེན་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་གྱི་སྔ་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་མི་ཉི་ཤུ་ནས་སུམ་བཅུ་ཙམ་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱས་ནའང་། ད་ཆ་བོད་ནང་དུ་ཕྱི་ལོག་ནས་འབྲེལ་བ་བྱེད་རྒྱུར་དམ་དྲག་སྔར་ལྷག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས་གནས་ཚུལ་མང་པོ་ཞིག་དུས་ཐོག་ལ་རག་དཀའ་རྐྱེན་བོད་མི་དེ་དག་གི་མཚན་དང་ད་ལྟ་གང་དུ་བཀག་ཉར་བྱས་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བར་གསུངས་སོང་།དེར་འབྲེལ་གྱི་གནས་ཚུལ་དང་ལྷན་དུ། རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བའི་ནང་དུ་འདི་ལོའི་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྐབས་རྒྱ་ནག་གི་དམ་དྲག་ཁྲོད་དུ་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་མཚོན་བྱེད་ལྟ་བུའི་འཕགས་པ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་སྐུ་པར་དང་དེ་བཞིན་༸སྐུ་མདུན་གྱི་སྐུ་གཟུགས་ཀྱི་ཆ་ཤས་སོགས་སྐད་འཕྲིན་གྱི་འཕྲིན་རྟགས་སུ་སྤེལ་ཏེ་རྣམ་པ་ཅི་རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་དད་དམ་གཡོ་མེད་ཀྱིས་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་ལ་འཚམས་འདྲི་ཞུས་པའི་ནང་དུ་༸སྐྱབས་མགོན་ཁྱེད་ཉིད་༸སྐུ་འཚོ་བཞུགས་ཡིན་པར་བསམ་ན། ང་ཡི་ཡིད་སེམས་དྲོད་ཀྱིས་ཁེངས་ཤིང་མིག་ལ་༸སྐུ་ཉིད་ཤར་ཡོང་གི་འདུག  མགོན་པོ་ཁྱེད་ལ་༸སྐྱབས་སུ་མཆི། ༸སྐུ་ཉིད་བཞུགས་པ་ང་ཚོར་བསོད་ནམས་ཆེ་སོང་ཞེས་པ་དང་། དེ་བཞིན།  མི་ཚེའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཀྱི་ལས་དབང་ནི་རླུང་འཚུབ་དང་འདྲ་བས་ང་རང་སྲིད་པའི་འཇིག་རྟེན་འདིར་ཡང་ཡང་དྲུད་ཡོང་ཡང་། མི་ཚེ་འདིའི་ཁྲོད་དུས་གཅིག་ཏུ་འཇིག་རྟེན་འདིར་མགོན་པོ་ཁྱེད་ཉིད་དང་ལྷན་དུ་འཚོ་ཐུབ་པ་དེ་ནི་རླབས་ཆེན་གྱི་བྱིན་རླབས་ཤིག་རེད་ཅེས་སོགས་བྲིས་ཡོད་པ་ལུང་འདྲེན་གནང་འདུག གཞན་ཡང་མགོན་པོ་ཁྱེད་ཀྱི་སྐུ་མདོག་དཀར་ཞིང་གཙང་བ་དང་། ཁྱེད་ཀྱི་དབུ་ཞྭ་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་བརྒྱན་ཞིང་། སྙིང་རྗེ་རང་བཞིན་གྱི་སྤྱན་ཟུང་གིས་འགྲོ་ཀུན་ལ་གཟིགས་ཡོད། འཕགས་མཆོག་སྤྱན་རས་གཟིགས་དབང་ཁྱེད་ལ་༸སྐྱབས་སུ་གསོལ་སོགས་ཀྱི་འཚམས་འདྲི་འདྲ་མིན་བྲིས་ཏེ་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་ལམ་དུ་སྤེལ་ཡོད་པ་ཡང་མངོན་གསལ་གནང་འདུགརྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་སྤྱིར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་༸སྐུའི་འཁྲུངས་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་ཞུས་པར་བརྟེན་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཉེས་ཆད་བཅད་པ་ད་རེས་ཐེངས་དང་པོ་མིན་པར་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ཁུལ་དུ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཞི་བདེ་ངང་ནས་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་གནང་བཞིན་པའི་སྐབས་སུ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་ཉེན་རྟོག་པས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཁྲོད་དུ་ཐད་ཀར་མེ་མདའ་བརྒྱབས་ནས་བོད་ཀྱི་དགེ་འདུན་པ་གཉིས་ཀྱི་མགོ་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་མི་གཞན་ཁག་ཅིག་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཚབས་ཆེན་བཏང་ཡོད། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ལོར་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་༸སྐུའི་འཁུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་ཞུས་པར་དམ་དྲག་གིས་བོད་མི་ཁག་ཅིག་ལ་ལོ་དུས་འདྲ་མིན་གྱི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པའི་ཁྲོད་བོད་མི་འབྲུག་གྲགས་ལགས་སུ་མི་ལོ་བཅུ་བཞིའི་རིང་ལ་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་པར་ལུང་འདྲེན་གནང་སྟེ། རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ས་གང་སར་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་དད་གུས་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་རྣམ་འགྱུར་སྟོན་རྒྱུ་མེད་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་རིགས་འདྲ་མིན་སྤེལ་བཞིན་པ་དང་དེ་བཞིན་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཁ་པར་བརྒྱུད་ནས་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་བཀའ་ཆོས་གསན་པའམ། ཡང་ན་༸སྐྱབས་མགོན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་༸སྐུ་པར་ཉར་བ་ཙམ་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་འཛིན་བཟུང་བཙོན་འཇུག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུགགཞི་རྩའི་འདི་ལོར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡིག་ལམ་དང་བརྙན་ལམ་ནས་རྣམ་པ་ཅི་རིགས་ཀྱི་སྒོ་ནས་༸སྐུའི་འཁྲུངས་སྐར་སྲུང་བརྩི་ཞུས་པའི་ཁྲོད་དུ་ལྷ་སའི་བར་སྐོར་དུ་བོད་མི་བགྲེས་སོང་ཞིག་གིས་རང་གི་སྟོད་གོས་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་ཨང་གྲངས་ ༨༦ བྲིས་ནས་དེའི་སྟེང་དུ་ནོར་བུའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་བཞག་ནས་སྐོར་བར་ཕེབས་བཞིན་པའི་བརྙན་ཞིག་སྤྱི་ཚོགས་དྲ་ལམ་དུ་ཁྱབ་སྤེལ་ཆེན་པོ་ཕྱིན་ཡོད་ནའང་། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་དམ་དྲག་རྐྱེན་གྱིས་བགྲེས་སོང་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གསལ་ཁ་མེད་པར་གྱུར་ཡོད། འོན་ཀྱང་བོད་མི་མང་པོས་བགྲེས་སོང་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པར་དོགས་ནས་སེམས་འཚབ་བྱེད་མུས་རེད་འདུག

ཁ་སང་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་སུ་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་སྤྱི་དང་སྒོས་སུ་ཧོང་ཀོང་དང་ཡུ་གུར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ས་ཁུལ། དེ་བཞིན་བོད་དང་སོག་པོ་སོགས་སུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཡར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་མ་ཕྱིན་བར་དུ་ཡུ་རོབ་ཁུལ་གྱི་དཔོན་རིགས་ཁག་དང་ཁུལ་དེའི་ལྟེ་གནས་འདྲ་མིན་གྱི་འཐུས་ཚབ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་སང་ལོའི་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ཀྱི་མགྲོན་འབོད་རྩིས་མེད་ཀྱིས་མཉམ་ཞུགས་མི་གནང་བའི་གྲོས་འཆར་ཞིག་བཞག་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་ཁ་སང་གི་གྲོས་འཆར་དེར་འདས་བའི་ཉིན་གཉིས་ཀྱི་ནང་དུ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་དབུས་སུ་བགྲོ་གླེང་རིམ་པ་བྱས་ཏེ་གྲོས་འཆར་གྱི་མ་ཟིན་གྲ་སྒྲིག་གནང་བ་ལྟར། ཁ་སང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་༥༧༨ གྱིས་ཆོས་འཆར་དེར་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་༢༩ ཡིས་དགག་གཞག་བྱས་པ་བརྒྱུད་ནས་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁོངས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུ་མིན་པའི་གྲོས་འཆར་དེ་ཚད་མཐོའི་མང་མོས་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་གནང་འདུག དེ་རིང་ France 24 ཞེས་པའི་གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བའི་ནང་དུ། ཐེངས་འདིར་ཡུ་རོབ་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་དབུས་སུ་རྒྱ་ནག་གི་སང་ལོའི་དགུན་དུས་ཀྱི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་ལ་འཛུལ་ཞུགས་བྱེད་རྒྱུ་མིན་པའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་དེ་ནི་ཡུ་རོབ་དང་རྒྱ་ནག་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་པའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཡིན་པར་ལུང་འདྲེན་གྱིས། དེ་སྔོན་ཡང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་རྒྱ་ནག་དང་ཡུ་རོབ་ཏུ་འགྲོ་སྐྱོད་བཀག་སྡོམ་གྱི་གནད་དོན་བྱུང་སྟེ་ཕན་ཚུན་ལ་སྙིང་ནད་རྩོད་རེས་བྱས་ཡོད་པར་མངོན་གསལ་གནང་བ་མ་ཟད། ཡུན་རིང་ནས་གྲོས་བསྡུར་བྱས་པའི་ཚོང་དོན་གྱི་མ་འཛུགས་གནས་བབ་དེ་ཡང་ཡོངས་སུ་འགག་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུགདེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ Zhao Lijian གྱིས་ཀྱང་ཡུ་རོབ་གྱི་གྲོས་འཆར་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་ལན་འདེབས་བྱས་པའི་ནང་དུ། ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཕན་ཚུན་བར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ལ་དོ་ཕོག་མི་འགྲོ་བའི་ཆེད་འཕྲལ་དུ་ནོར་འཁྲུལ་རང་བཞིན་གྱི་གྲོས་ཆོད་དེ་བསྐྱར་བཅོས་བྱེད་དགོས་བའི་སྐུལ་མ་བྱས་ཡོད་པ་དང་དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ཧོང་ཀོང་ཁུལ་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིར་ཡུ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་སུ་མང་མོས་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་བཞག་པ་དེ་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གཡོ་སྒྱུ་རང་བཞིན་ཞིག་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་ལ་ཁེ་ཕན་ལྡན་པའི་མཉམ་འབྲེལ་ལ་བཀག་རྒྱ་བཟོས་བ་ཞིག་ཡིན་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་འདུག གཞན་ཡང་གསར་ཁང་གིས་ཐེངས་འདིའི་ཡུ་རོབ་ཀྱི་གྲོས་ཆོད་དེར་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་འཇར་མན་དང་ཧྥ་རིན་སི་སོགས་ཀྱི་གཙོ་རྒྱུགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་རྒྱབ་སྐྱོར་ཤུགས་ཆེན་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ནས། གྲོས་ཆོད་དེའི་ནང་དུ་གཙོ་བོ་རྒྱ་ནག་གིས་ཧོང་ཀོང་གི་ནང་དུ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་ལག་བསྟར་གྱིས་མི་མང་གི་གཞི་རྩའི་རང་དབང་ལ་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཁུལ་དེར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Apple Daily ཞེས་པའི་གསར་ཁང་བཀག་སྡོམ་གྱིས་དེར་འབྲེལ་གྱི་ལས་ཀྱི་སྣེ་མོ་བ་རྣམས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པར་སྐྱོན་བརྗོད་དྲག་པོ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཐེངས་འདིའི་གྲོས་ཆོད་བརྒྱུད་ནས་བསྐྱར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་ཡུ་རོབ་ཏུ་ཡོང་རྒྱུར་བཀག་སྡོམ་དགོས་བ་སོགས་ཀྱི་དོན་ཚན་ཁག་ཅིག་འཁོད་ཡོད་པར་གསལ་འགྲེལ་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ལ་གཞིགས་ནས། ཨ་རི་དང་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་གྲོས་ཚོགས་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་ཏུ་བསྡུ་རྒྱུའི་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་དེར་ངོ་རྒོལ་བྱེད་དགོས་བའི་གྲོས་འཆར་ཡང་བཏོན་ཡོད་པ་ལྟར། ད་ཆ་བོད་རིགས་དང་ཡུ་གུར་བ། དེ་བཞིན་ཧོང་གོང་དང་ནང་སོག་མི་མང་གིས་གོ་སྐབས་ནམ་ཤར་ལ་རྒྱ་ནག་ལ་ཨོ་རྩལ་འགྲན་ཚོགས་བསྡུ་རྒྱུའི་གཞི་རྩའི་ཆ་རྐྱེན་ཚང་མེད་པའི་སྐྱོན་བརྗོད་དང་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ་མུས་ཡིན་པ་རེད།