UNESCO ཞེས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག དེ་བཞིན་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་དེ་རིང་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་གནངས་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ བར་ཉིང་གྲངས་གསུམ་གྱི་རིང་ལ་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་། དེ་བཞིན་དེའི་ཉེ་འདབས་སུ་ཆགས་པའི་ལྷ་སའི་ནོར་བུ་གླིང་ཁ་གཙོས་པའི་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་གི་གནས་བབ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག
གཞི་རྩའི་ཞིབ་འཇུག་གྱི་ལས་དོན་དེ་སྔར་ལོ་༢༠༢༠ ལོར་གནང་གཏན་འཁེལ་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་ནས་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཀྱི་རྐྱེན་གྱིས་ད་བར་ཕྱིར་འགྱངས་གནང་དགོས་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། ཐེངས་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་གི་ལས་དོན་རྣམས་རྒྱ་ནག་གི་གྲོང་ཁྱེར་ཧྥོ་ཀྲུག་ནས་གོ་སྒྲིག་ཐོག་ཚོགས་མི་རྣམ་པ་དྲ་ཐོག་ནས་མཉམ་ཞུགས་ཐོག་ཚོགས་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག
དེ་རིང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག གཞན་ཡང་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་གི་གནས་བབ་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་འགོ་བཙུགས་པ་དང་བསྟུན། ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ནས། ཐེངས་འདིའི་ཞིབ་འཇུག་ཁྲོད་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལྡན་ཞིང་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་གནས་བབས་ཐོག་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་དོ་སྣང་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནང་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་གཙོས་པའི་དེའི་ཉེ་འཁོར་དུ་ཡོད་པའི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་ཁག་གཅེས་སྐྱོང་གནང་སྟངས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་འཐུས་ཤོར་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
མ་ཟད་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོར་གཙུག་ལག་ཁང་དུ་མེ་སྐྱོན་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་ཐད་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ད་བར་གསལ་བཤད་ནན་ཏན་ཞིག་བྱས་མེད་པ་མ་ཟད། ཇོ་ཁང་གི་མདུན་དུ་རྒྱ་ནག་གི་བཟོ་དབྱིབས་ལྡན་པའི་ལྡིང་ཁང་དང་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལའི་གཡས་གཡོན་དུ་ཚོང་གི་ལྟེ་གནས་འཛུགས་སྐྲུན་བྱས་པ། དེ་བཞིན་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ལ་ཁ་གཡར་ཏེ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་ཁུལ་དུ་ཆོས་མཇལ་ཡོང་མཁན་ཚོར་དམ་དྲག་བྱས་ཀྱང་ཡུལ་སྐོར་སྤྲོ་འཆམ་པ་ཚོར་དམ་དྲག་དེ་ཙམ་མ་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་དེ་ཡིས་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་གི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིན་ཐང་ལ་དོ་ཕོག་བཏང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་སོགས་ཐེར་འདོན་དང་སྦྲགས། ད་རེས་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག དེ་བཞིན་རིག་གཞུང་བཅས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་གཙོས་པའི་དེའི་གཡས་གཡོན་གྱི་རིག་གནས་ཁག་སྲུང་སྐྱོབ་ཚད་ལྡན་བྱས་མེད་པའི་དཔང་རྟགས་ཡོད་བཞིན་དུ་སྣང་མེད་དུ་བཞག་ན། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆུང་དེའི་ངོས་ནས་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁག་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཞེས་པ་དེ་དྲང་བདེན་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག
མ་ཟད་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག་སོགས་ཀྱི་སྡེ་ཚན་དང་དེའི་ཚོགས་མིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ནས་ཕོ་བྲང་པོ་ཏ་ལ་དང་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་གི་གནས་བབ་ཐོག་ཐེངས་འདིར་དགོངས་པ་ཞིག་མ་བཞེས་པ་ཡིན་ན་མ་འོངས་པར་རིམ་བཞིན་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཁོངས་སུ་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དང་ཇོ་ཁང་གི་གནས་བབ་ལ་དོ་ཕོགས་ཐེབས་ངེས་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་རིག་གནས་སྤྱིའི་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་གནས་བབ་ཐད་ལ་ཡང་གྱོང་གུད་ཆེན་པོ་ཞིག་ཐེབས་ངེས་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག་པ་མ་ཟད། ད་རེས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་ལས་དོན་འདི་བརྒྱུད་དེ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆུང་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དེ་ཉེན་ཁའི་ནང་དུ་ལྷུང་བའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་རྒྱུ་དེ་ནི་ཐབས་ཤིག་ཡིན་པ་ཡང་གསུངས་འདུག
གཞི་རྩའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ནས་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཕྱི་ཚེས་ ༦ ཉིན་འཛམ་གླིང་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་སྲུང་སྐྱོབ་གནང་མཁན་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པས་འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་སྙན་ཐོའི་ནང་ལ་དཔྱད་ཞིབ་ཀྱི་གྲུབ་དོན་ཁག་ཅིག་དང་ལྷན་དུ་འཛམ་གླིང་གི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ཡིན་པའི་བོད་ཀྱི་ཕོ་བྲང་པོ་ཏཱ་ལ་དེ་ཉེན་ཁའི་ནང་དུ་ལྷུང་བའི་དངོས་མིན་རིག་གནས་ཤུལ་བཞག་ལ་ངོས་འཛིན་དགོས་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་དེའི་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པའི་ལོ་ངོ་ ༡༣༠༠ ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རང་བཞིན་ལྡན་པའི་ལྷ་སའི་ཇོ་ཁང་ངམ་གཙུག་ལག་ཁང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་ཡོད།
