གསར་འགྱུར།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་འོག་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡༡ ནས་ ༡༣ བར་ཉིན་གྲངས་གསུམ་རིང་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྡ་ཤོད་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭར་ཚན་རིག་དང་ཨང་རྩིས། ཁོར་ཡུག་གསུམ་གྱི་ཐོག་འགྲེམས་སྟོན་ཞིག་ཚོགས་པ་དང། ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ལྔ་ནས་སྣེ་ཁྲིད་དགེ་རྒན་དང་སློབ་ཕྲུག་ཁྱོན་ ༣༨ དང་། དེ་བཞིན་རྡ་ཤོད་བོད་ཁྱིམ་གྱི་འཛིན་རིམ་དགུ་པ་དང་བཅུ་པའི་སློབ་ཕྲུག་བཅས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་འགྲེམས་སྟོན་དེ་ནི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ངོས་ནས་བོད་པའི་གཞོན་སྐྱེས་སློབ་མ་ཚོ་ཚན་རྩིས་དང་ཁོར་གསུམ་གྱི་ཐོག་ལ་དོ་སྣང་དང་གོ་རྟོགས་རྒྱ་སྐྱེད་ཡོང་ཐབས་དང་།  ལྷག་དོན་གསར་གཏོད་ཀྱི་རྣམ་པའི་ཐོག་ནས་སྒྱུ་རྩལ་གྱི་ནུས་པ་ཡར་རྒྱས་ཇི་ལྟར་གཏང་དགོས་པ་གཙོས་མ་འོངས་པར་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་སློབ་ཕྲུག་ཤེས་ཡོན་ཉམས་ཞིག་བསྟི་གནས་ཁང་ NCERT གྱི་རྒྱལ་ཡོངས་ཚན་རྩིས་འགྲེམས་སྟོན་ལས་རིམ་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཐུབ་ཐབས་བཅས་ལ་ཆེད་དམིགས་ཀྱིས་གོ་སྒྲིག་གནང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། ཁ་ས་ཕྱི་ཚེས་ ༡༣ ཉིན་རྒྱབ་ཚོུད་ ༢།༠༠ ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཐོག་ཐེངས་འདིའི་འགྲེམས་སྟོན་མཇུག་སྒྲིལ་གནང་སྐབས། སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་མཆོག་གིས་འགྲེམས་སྟོན་དཔེ་གཟུགས་རྩེ་ཕུད་ ༦ ལ་ཕྱག་འཁྱེར་དང་བྱ་དགའ་གནང་པ་དང་འབྲེལ། ང་རང་ཚོའི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཚན་རིག་དང་ཨང་རྩིས་ནི་གལ་ཆེའི་རང་བཞིན་ཆགས་ཡོད་སྐོར་དཔེ་མཚོན་དང་བཅས་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། ཚན་རིག་ཐོག་གདོང་ལེན་བྱས་ནས་ང་ཚོའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་བོད་པའི་ཚན་རིག་པ་སོགས་ཀྱི་ཁྱད་ལས་པ་དང། འབུམ་རམས་པ་གང་མང་ཐོན་དགོས་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་། བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་ད་དུང་བོད་པའི་སློབ་མ་ཚོས་རྒྱ་ནག་གི་གཞུང་ཚབ་མདུན་དུ་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཁོ་ན་བྱེད་མི་དགོས་པར་རང་གི་རྣམ་དཔྱོད་ཀྱི་རྩལ་ཆེད་བཏོན་གྱིས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་དོན་ཕན་སོན་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་དགོས་པར་སྐུལ་མ་གནང་སོང། དེ་བཞིན་ལྡི་ལི་གྷར་གྷི་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་དཔོན་ལས་རོགས་ཌོག་ཊར་བསྟན་འཛིན་ཉི་འབུམ་ལགས་ཀྱིས་འགྲེམས་སྟོན་དང་འབྲེལ་བའི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་གཟིགས་ཚུལ་དང་། སླད་མར་ཡར་རྒྱས་གཏོང་ཕྱོགས་སྐོར་ལམ་སྟོན་དང་འབྲེལ། འདི་ལྟ་བུའི་གོ་སྐབས་སློབ་ཕྲུག་ཀུན་ལ་ཐོབ་དཀའ་བ་ཡིན་པས་ད་རེས་ཚན་རྩིས་དང་ཁོར་ཡུག་འགྲེམས་སྟོན་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཐོབ་མཁན་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་མ་ཚོས་རང་ཉིད་དཔེ་གཟུགས་འགྲན་བསྡུར་ཁྲོད་ཚུད་མིན་གང་བྱུང་ཡང་དེར་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་སོ་སོའི་སློབ་གྲྭ་ལ་ཕར་ལོག་རྗེས་དེ་ལྟར་ཤེས་འདོད་དང་སྦྱང་བརྩོན་ཡོད་པའི་སློབ་གྲོགས་རྣམས་ལ་མྱོང་ཚོར་ཇི་བྱུང་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་དགོས་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་། ཤེས་རིག་དྲུང་ཆེ་ཀརྨ་སེང་གེ་ལགས་ཀྱིས་སྤྱིར་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནང་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ངོས་ནས་ཨང་རྩིས་དང་ཚན་རིག་གི་སློབ་ཚན་དེ་དཀའ་ལས་ཁག་པོ་ཞིག་དང་ཚན་རྩིས་སློབ་ཚན་བདམས་མཁན་དཀོན་པོ་ཆགས་ཡོད་ཀྱ་ང། ད་ལན་སློབ་མ་ཚོས་ཨང་རྩིས་དང་ཚན་རིག་གི་སློབ་ཚན་དེ་དགའ་མོས་ཐོག་བདམས་པ་དེར་ཧ་ཅང་དགའ་པོ་བྱུང་ཞེས་དང་། ལྷག་དོན་ཨང་རྩིས་དང་ཚན་རིག་གི་སློབ་ཚན་དེ་བདམས་པ་ཙམ་མིན་པར་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་རྣམ་ཀུན་ནས་སློབ་ཚན་དེ་དག་སོ་སོའི་མི་ཚེའི་མདུན་ལམ་ཐོག་བསམ་བློ་གཏོང་དགོས་གལ་ཡིན་པའི་ལམ་སྟོན་གནང་ཡོད་པ་རེད། གཞི་རྩའི་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་སྔ་ལོའི་ནང་མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་དང་མོན་གྷོ་གཏན་སློབ། སེ་ལ་ཀུ་བོད་ཁྱིམ་སློབ་གྲྭ་བཅས་གསུམ་ལ་མགྲོན་བརྡ་གནང་པ་བཞིན། མ་སུ་རི་བོད་ཁྱིམ་ལ་རྒྱལ་ཡོངས་སློབ་ཕྲུག་ཤེས་ཡོན་ཉམས་ཞིག་བསྟི་གནས་ཁང་ NCERT ནང་ལ་ཚན་རིག་དང་ཨང་རྩིས། ཁོར་ཡུག་ཐོག་འགྲེམས་སྟོན་གྱི་གོ་སྐབས་ཐོབ་ཡོད་པ་དང། ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ངོས་ནས་ཐེངས་འདིའི་འགྲེམས་སྟོན་བརྒྱུད་སློབ་གྲྭ་རྩེཕུད་ཁག་ཅིག་འདེམས་སྒྲུག་གནང་སྟེ་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་འགྲན་བསྡུར་ཁོངས་སུ་ཞུགས་ཐབས་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག དེའང་གསར་འགོད་པས་ཁ་སང་འགྲེམས་སྟོན་མཇུག་སྒྲིལ་དང་བསྟུན་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྲོལ་རྒྱུན་དང་དེང་རབས་ཤེས་ཡོན་ཚན་པའི་འགན་འཛིན་བསྟན་འཛིན་རྡོ་རྗེ་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་ཡོད། ཐེངས་འདིའི་ཚན་རྩིས་དང་ཁོར་གསུམ་གྱི་འགྲེམས་སྟོན་དེ་ཨ་རིའི་རོགས་ཚོགས་ USAID མཐུན་འགྱུར་གནང་པ་ཞིག་རེད་འདུག

ཨ་རི་གྲོས་ཚོགས་ནང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ Tom Lantos འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་ཆུང་ནས་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་ཨ་རི་གཞུང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་འགན་འཛིན་གྲས་སུ་ཡོད་པའི་སྐུ་ཞབས་བསྟན་འཛིན་རྡོ་རྗེ་ལགས་དང།  སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་མཁན་ཟུར་ཨ་ཀྱ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཚ་མོ་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས། སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་ལགས། དེ་བཞིན་ཨ་རི་གཞུང་གི་བོད་དོན་དམིགས་གསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་ལྕམ་ Sarah Sewall ལགས་ཀྱི་སློབ་སྟོན་པ་གནང་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་Todd Stein  ལགས་སོགས་བཅས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ། གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཚོགས་ཆུང་མདུན་དུ་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་ཆེས་ཞན་པོ་ཡོད་པར་བདེན་དཔང་གནང་འདུག སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་བསྟན་འཛིན་རྡོ་རྗེ་ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་དམ་དྲག་དང་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དང་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་གྱི་བླ་སྤྲུལ་ངོས་འཛིན་ལ་ཐད་བྱུས། དེ་བཞིན་བོད་གསེར་རྟ་བླ་རུང་སྒར་གཏོར་བཤིག་གི་གནད་དོན་དང། བོད་མི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པའི་གནད་སྟངས་དང་རྒྱ་གཞུང་གི་བྱེད་སྟངས་བཅས་ལ་ཞིབ་ཕྲ་ངོ་སྤྲོད་དང་སྦྲགས། ཨ་རི་གཞུང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་དེ་ Country of particular concern འམ་དོགས་ཟོན་བྱེད་དགོས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་དགོས་པ་དང། ཨ་རི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་བོད་མིར་རང་གི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱུ་རྒྱུའི་ཐད་དཔལ་འབྱོར་སོགས་གང་ཅི་ཐད་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་མུ་མཐུད་གནང་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཨ་རི་གཞུང་དང་གྲོས་ཚོགས་གཉིས་ཀྱི་ངོས་ནས། Reciprocal Access to Tibet Act ཞེས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་ཕན་ཚུན་དབར་རང་དབང་འདྲ་མཉམ་ཐོག་མི་སྣ་བསྐྱོད་རེས་བྱེད་བཅུག་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་འདུག ཁོང་གིས་ད་དུང་ཨ་རི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དང་མཉམ་དུ་གོ་སྐབས་ནམ་བྱུང་ཚེ་བོད་ནང་གི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་གླེང་སློང་གནང་དགོས་པ་དང། རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ནང་ཕྱིར་གདན་འདྲེན་ཞུ་བཅུག་དགོས་པར་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་པ། ལྷག་པར་རྒྱ་གཞུང་ལ་༸ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་བདེ་ཐང་ཡིན་པའི་དཔང་རྟགས་བརྙན་དཔར་བཏོན་དགོས་པ་དང། བོད་རྒྱ་གྲོས་མོལ་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་པའི་རེ་འདུན་ཁག་ཅིག་བཏོན་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་ཚ་མོ་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་ནས་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་རྒྱ་ནག་གི་བཙོན་ཁང་ནང་གློ་བུར་དུ་དགོངས་པ་རྫོགས་པའི་སྔ་རྗེས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ཞིབ་རྒྱས་ངོ་སྤྲོད་དང་སྦྲགས། རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ལ་རྒྱ་ནག་གིས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་མནར་གཅོད་བཏང་པའི་གནད་དོན་མཐའ་མ་དེ་ཆགས་པའི་རེ་སྨོན་ཞུ་བཞིན་ཡོད་པ་དང། གནད་དོན་དེ་ནས་དཔེ་བསླངས་ཏེ་ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་གང་དྲག་ཅི་དྲག་གནང་རྒྱུའི་རེ་བ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། ཨ་རི་ངོས་ནས་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་དགོངས་པ་རྫོགས་སྟངས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་རྟོག་ཞིག་མཐིལ་ཕྱིན་ཞིག་གནང་རྒྱུའི་ཐད་རྒྱ་ནག་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་པའི་ཞུ་འབོད་ཀྱང་གནང་འདུག གཞན་ཡང་སྐབས་དེར་ཨ་རི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་མྱོང་མཁན་དང་ལྕམ་ Sarah Sewall མཆོག་གི་སློབ་སྟོན་པ་གནང་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Todd Stien ལགས་ཀྱིས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དང་དེའི་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཐེ་གཏོགས་བྱེད་བཞིན་སྐོར་གླེང་བ་དང་འབྲེལ། ཨ་རི་གཞུང་དང་གྲོས་ཚོགས་གཉིས་ཀའི་ངོས་ནས་དེར་དོ་སྣང་ཆེ་ཙམ་གནང་དགོས་སྐོར་གསུངས་འདུག ཁོང་གིས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ནི་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་ཀྱི་བོད་མི་རྣམས་ནས་རེ་བ་བཅོལ་ས་གཅིག་པོ་དེ་ཡིན་སྟབས། ཆོས་མེད་སྨྲ་བའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་དང་བོད་མིའི་ཐོག་དབང་བསྒྱུར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་བྱེད་ཆེད་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ངོས་འཛིན་གྱི་ཐོབ་ཐང་དེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཡོད་པ་འཁྱོག་བཤད་རབས་དང་རིམ་པ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ངོས་ནས་༸གོང་ས་སྐུ་ཕྲེང་ ༡༣ པའི་ཡང་སྲིད་དུ་ཁོང་སྐུ་འཁྲུངས་པ་བཞིན་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་དེ་ལྟར་ཡོང་སྲིད་པ་དང། ཡང་ན་མ་འདས་སྤྲུལ་སྐུ། བེུད་ཀྱི་ལུས་རྟེན་དུ་༸སྐུ་འཁྲུངས་སྲིད་པ་སོགས་བཀའ་གནང་ནས་མདོར་དོན་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་དེ་མ་འོངས་པར་རང་དབང་ལུང་པ་ཞིག་ཏུ་འཁྲུངས་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང། དེ་བཞིན་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་དགོས་མེད་གཟིགས་ན་ཡང་སྲིད་མི་ཕེབས་པ་སྲིད་སྐོར་སོགས་ཐབས་ལམ་འདྲ་མིན་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་གསལ་བཏོན་དང་སྦྲགས། ནམ་ཞིག་གོང་ས་མཆོག་༸སྐུ་འཚོ་ཞུགས་མེད་པའི་དུས་མཚམས་དེར་གཟིང་འཁྲུག་ལངས་ངེས་ཡིན་པ་དང། སྐབས་དེར་རྒྱ་གཞུང་གིས་དྲག་གནོན་ཡང་དེ་སྔ་ལས་ལྷག་པ་བྱེད་ངེས་ཡིན་པ་རེད། གནད་སྟངས་དེ་ནི་ཡོ་བསྲང་བྱེད་ཐབས་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང། ཨ་རི་ལྟ་བུའི་སྟོབས་ཆེན་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ནས་དེ་དག་ཐོག་སྔ་ས་ནས་སྟ་གོན་འཐུས་ཚང་གནང་ཐུབ་རྒྱུ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཨ་རི་རང་ཉིད་ལ་ཡང་ཁེ་ཕན་ཡོད་སྐོར་དོན་ཚན་ཁག་ཅིག་ཆེད་བཏོན་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་ཚབ་དང་ལྷན་དུ་གྲོས་མོལ་གྱིས་བོད་རྒྱ་དཀའ་རྙོག་སེལ་རྒྱུ་དང། གལ་སྲིད་མ་འོངས་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་དང་བོད་མི་ནས་ངོས་འཛིན་པའི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་གཉིས་བྱུང་སྐབས་ཨ་རི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་གང་གནང་དགོས་པའི་ཐད་ད་ལྟ་ནས་གྲོས་བསྡུར་དང་ཐག་གཅོད་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་མ་ཟད། བོད་རྒྱལ་གྲོས་མོལ་ཡོང་ཆེད་ཨ་རི་དང་ཡུ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་རྣམས་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་༸སྐུ་ཉིད་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ཇི་ཡོད་མངོན་གསལ་གནང་རྒྱུའི་སྡིངས་ཆ་བསྐྲུན་དགོས་པ་སོགས་ཀྱི་རེ་འདུན་ཁག་ཅིག་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཉན་ཞིབ་ཐོག་སྐུ་འབུམ་དགོན་པའི་མཁན་ཟུར་ཨ་ཀྱ་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་ནས་བོད་ནང་གི་ཆེས་ཞན་པའི་ཆོས་དད་རང་དབང་གི་གནས་སྟངས་དང་དེའི་ཁྲོད་༸ཀུན་གཟིགས་པཎ་ཆེན་རིན་པོ་ཆེའི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་སྔ་རྗེས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་སྙན་གསེང་ཞུས་རྗེས་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་མང་གཙོའི་བཅོས་བསྒྱུར་བ་ཚོར་རྒྱལ་ཁ་ཐོབ་སྟེ་གནས་སྟངས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་བའི་སྨོན་འདུན་དང་སྦྲགས། ཨ་རི་གཞུང་ཚོགས་ཁག་གི་ངོས་ནས་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ཡར་རྒྱས་འགྲོ་རྒྱུ་དང། མི་རིགས་འདྲ་མཉམ་དང་ཆོས་དད་རང་དབང་ཡོང་ཆེད་དུ་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་ལ་ཉམས་ཞིབ་དང་རྒྱ་ནག་དང་མཉམ་དུ་གནད་དོན་དེ་དག་ཐོག་གྲོས་མོལ་མུ་མཐུད་གནང་དགོས་པའི་རེ་འདུན་ཞུས་འདུག ཁ་སང་གྲོས་ཚོགས་སུ་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་དབུ་འཛུགས་དང་འབྲེལ། ཨ་རི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ Tom Lantos འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Jim Mcgovern ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ད་བར་གྲུབ་འབྲས་མངོན་རྒྱུ་མེད་པའི་ཐོག་ནས་བོད་ནང་དྲག་གནོན་དང་སྡུག་རྩུབ་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང། དེ་སྔོན་ཁོང་བོད་ནང་དུ་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་བསྐྱོད་ཕེབས་པའི་གནད་དོན་ཁག་ཅིག་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོས་ནས་བོད་མིར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དགོས་པ་དང། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་གནས་སྐབས་འམ་གཏན་འཇགས་གང་ཅི་ཐད་ནས་བོད་ནང་ངེས་པར་དུ་ཕྱིར་ཕབེས་གནང་བཅུག་དགོས་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གནང་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག རྒྱ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་ཐོག་དབང་བསྒྱུར་ཆ་ཚང་བྱེད་ཆེད་༸གོང་ས་མཆོག་དགོངས་པ་མ་རྫོགས་བར་དུ་སྒུག་ཡོད་ཚེ་དེ་ནི་ཆེས་ནོར་འཁྲུལ་ཡིན་པ་དང། ཨ་རི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་མིར་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་དགོས་པའི་གནད་དོན་ཐོག་དེ་སྔ་ལས་ལྷག་པའི་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོ་ཡོད་པ་སོགས་གསུངས་འདུག

 བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དེ་རིང་ཚེས་ ༡༣ སྔ་དྲོ་ལ་དྭགས་ནུབ་ར་བདེ་སྐྱིད་ས་གནས་ཀྱི་མི་མང་ཕོ་བྲང་གི་གསུང་ཆོས་ར་བར་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་ས་གནས་ཀྱི་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་གཙོས་པའི་ཕྱི་ནང་གི་དད་ལྡན་ཆོས་ཞུ་བ་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བར་རྒྱལ་སྲས་ཐོགས་མེད་བཟང་པོས་མཛད་པའི་ལག་ལེག་སོ་བདུན་མའི་བཀའ་ཆོས་བཀྲིན་སྩལ་བ་དང་འབྲེལ། ལ་དྭགས་ཀྱི་ཡུལ་བ་ཚོས་དུས་རྒྱུན་དུ་ཡུལ་ལྷ་གཞི་བདག་ལ་གསོལ་ཁ་བྱེད་ན་འགྲིག་གི་ཡོད་ཀྱང། དེ་དག་ལ་སྐྱབས་ཡུལ་མཐར་ཐུག་ལ་རྩིས་ཏེ་སྐྱབས་སུ་སོང་ན། སངས་རྒྱས་པའི་སྐྱབས་འགྲོའི་བསླབ་བྱ་དང་འགལ་གྱི་ཡོད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་སོང། དེ་བཞིན་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་འཇིག་རྟེན་དྲེགས་པའི་ལྷ་བསྟེན་སྲོལ་སྐོར་ལམ་སྟོན་གནང་པ་དང་སྦྲགས་ཏེ་བར་སྐབས་ཤིག་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་ལ་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་སྲོལ་དར་བ་དང། དེ་བཞིན་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་རྒྱབ་ལྗོངས་དང། དེ་སྔ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གི་བསྟེན་གནང་ཡོད་ཀྱང་། ཕྱིས་སུ་དོལ་རྒྱལ་སྐོར་ཞིབ་འཇུག་ནན་གཏན་གནང་མཐར་དེ་ལྟར་གནང་རྒྱུ་སྤངས་རིམ་ཞིབ་རྒྱས་ངོ་སྤྲོད་མཛད་པ་དང་འབྲེལ། ༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་བར་སྐབས་ཤིག་ནས་དེར་བསྟེན་སྲོལ་ཐད་དམ་དྲག་གནང་པ་དང་དུས་མཚུངས་ལ་དྭགས་ཁུལ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་ས་གནས་ཁག་ཅིག་ནས་ལྷ་བསམ་རྣམ་དག་དང་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་ལ་ཡིད་ཆེས་བློ་སྐྱེལ་གྱིས་ལག་ལག་ལེན་དུ་འཁེལ་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་དོལ་རྒྱལ་བསྟེན་མཁན་ཁག་ཅིག་གིས་ཆོས་དད་རང་དབང་སྤྲད་ཀྱི་མི་འདུག་ཅེས་སྐད་རྒྱག་ཡོད། ངོས་ནས་དེར་བསྟེན་པའི་སྐྱོན་ཡོད་ཚུལ་བཤད་པ་ལས་བཀག་འགོག་བྱེད་མེད་པས་ཆོས་དད་རང་དབང་སྤྲོད་ཡོད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་ཡོད་པ་རེད། གཞན་ཡང་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པ་མཆོག་གིས་སྔ་དྲོ་ཆོས་ཞུ་བ་ཚོར་རྒྱལ་སྲས་ཐོགས་མེད་བཟང་པོས་མཛད་པའི་ལག་ལེན་སོ་བདུན་མའི་བཀའ་ཆོས་སྩལ་བ་ལས། སྐྱེས་བུ་ཆེན་པོ་བྱང་ཆུབ་སེམས་ཀྱི་སྐོར་བཀའ་འགྲེལ་མཛད་སྐབས་སེམས་བཟང་པོ་བྱ་རྒྱུ་ཟེར་བ་དེ་ལ་སེམས་ཅན་དུད་འགྲོ་ཚོའང་དགའ་པོ་བྱེད་ཡུལ་ཞིག་ཆགས་ཡོད། དེར་བརྟེན་སྲོག་ཆགས་སུ་འདྲ་ཞིག་ཡིན་ཀྱང་རང་ཉིད་ལྟར་བདེ་བ་འདོད་པ་དང་སྡུག་བསྔལ་མི་འདོད་པ་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པའི་འདུ་ཤེས་འཛིན་ནས་བརྩེ་བ་བྱེད་དགོས་ཞེས་སོགས་བཀའ་སྩལ་བ་མ་ཟད། ལྷག་དོན་སེམས་པ་བཟང་པོ་དང་གཞན་ལ་ཕན་བདེ་སྒྲུབ་རྒྱུ་དེ་མི་ཚེ་སྐྱིད་པོ་ཡོང་རྒྱུའི་ཆ་རྐྱེན་རེད་ཅེས་བཀའ་ནན་སྩལ་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༡༡ ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་ལ་དྭགས་ནུབ་ར་བདེ་སྐྱིད་ས་གནས་སུ་ཆེད་དུ་བྱ་བའི་གདུལ་བྱ་ས་གནས་ཀྱི་སེར་སྐྱ་མང་ཚོགས་གཙོས་པའི་ཕྱི་ནང་གྱི་དད་ལྡན་ཆོས་ཞུ་བ་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བར་སྒོམ་རིབ་བར་པ་དང། སྤྱན་རས་གཟིགས་ངན་སོང་ཀུན་གྲོལ་གྱི་རྗེས་སྣང་བཅས་བཀྲིན་བསྩལ་ཡོད་པ་དང།  དེ་རིང་ཉིན་མཐའ་མའི་ཆོས་འབྲེལ་ཐོག་ལག་ལེན་སོ་བདུན་མ་དང། སྙིང་པོ་དོན་གསུམ་གྱི་བཀའ་ཆོས།  དེ་བཞིན་སྒྲོལ་དཀར་ཡེ་ཤེས་འཁོར་ལོའི་ཚེ་དབང་བཅས་བཀྲིན་བསྩལ་ཡོད་པ་རེད། མཛད་འཆར་སྔོན་སྒྲིག་ལྟར་ན། ༸གོང་ས་མཆོག་ནས་སང་ཉིན་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་སྐུལ་ངལ་གསོལ་བཞུགས་མཛད་རྒྱུ་དང། དེ་ནས་ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ནུབ་ར་བདེ་སྐྱིད་ས་གནས་ནས་རྒྱང་ཐག་སྤྱི་ལེ་ ༣༠ སར་ཡོད་པའི་བསམ་གཏན་གླིང་དགོན་པར་ཆིབས་སྒྱུར་གྱིས་བཀའ་ཆོས་སྩལ་རྒྱུར་ཐུགས་གཏན་འཁེལ་ཡོད་པ་རེད། ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་ཉིན་གཅིག་གི་མཛད་འཆར་སྔར་སྣུར་གྱིས་དེ་རིང་ཕྱི་དྲོ་ནུབ་ར་བདེ་སྐྱིད་ས་གནས་ནས་བསམ་གཏན་གླིང་དགོན་པར་ཆིབས་ཞལ་བསྒྱུར་གནང་གིས་སང་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་༸གོང་ས་མཆོག་ནས་ཁུལ་དེར་རྟེན་འབྲེལ་བསྟོད་པའི་བཀའ་ཆོས་བཀྲིན་བསྩལ་རྒྱུ་དང། དེ་ནས་ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ནུབ་ར་བདེ་སྐྱིད་ས་གནས་ནས་རྒྱལ་ས་སླེ་ལ་ཕེབས་ཐོན་མཛད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཚེས་ ༡༦ ཉིན་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་དྭགས་ཟངས་དཀར་ཕྱོགས་སུ་མཛད་འཆར་བསྐྱང་སླད་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་གི་འདུག

བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་པ་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ལ་འདི་ལོའི་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པའི་སྙིང་སྟོབས་གཟེངས་རྟགས་ཞེས་པ་དེ་ཕུལ་འདུག ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན་མོ་དེ་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༥ ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་སྐུ་གྲོངས་པའི་ཉིན་མོ་ཡིན་པ་དང་བསྟུན། ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པས་གོ་སྒྲིག་ཞུ་དོན་ལྟར་ཁུལ་དེར་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་སྐུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་ནས་ལོ་གཉིས་འཁོར་བའི་རྗེས་དྲན་གྱི་ཉིན་མོ་སྲུང་བརྩི་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། ད་ལྟ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཆེས་དམ་དྲག་བཙོན་འཇུག་འོག་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་པ་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ལ་འདི་ལོའི་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པའི་སྙིང་སྟོབས་གཟེངས་རྟགས་ཞེས་པ་དེ་ཕུལ་འདུག གཞི་རྩའི་ཁ་སང་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་ཀྱི་རྗེས་དྲན་གྱི་ལས་རིམ་ཐོག་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པའི་ཚ་མོ་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་ཀྱིས་གཙོས་ཨ་མི་རི་ཀའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Jim McGovern ལགས་དང་ཨ་རི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་ལགས། དེ་བཞིན་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འགན་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Matteo Mecacci ལགས་དང་གནད་ཡོད་མི་སྣ། བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་དང་ས་གནས་མི་མང་སོགས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག སྐབས་དེར་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ལོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་གནས་སྟངས་དང་། དེ་རྗེས་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་ལོ་ངོ་ ༡༣ རིང་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་ཚད་མེད་མྱངས་མཐར་བཙོན་ཁང་ནང་སྐུ་གྲོངས་པའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་གསལ་བཤད་གནང་པ་དང་འབྲེལ། རིན་པོ་ཆེ་དམ་པའི་གནད་དོན་ཐད་དྲང་བདེན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཐོབ་རྒྱུར་ཚང་མས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཨ་རི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་སྤེན་པ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཐེངས་འདིའི་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པའི་རྗེས་དྲན་གྱི་གཟེངས་རྟགས་དེ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་སྲུང་སྐྱོབ་པ་བཀྲ་ཤིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ལ་ཕུལ་བ་དེའི་བརྒྱུད། བོད་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོ་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་དང་སྦྱང་བརྩོན་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེ་ཡིན་པའི་དྲན་གསོ་ཐུབ་པ་ཞིག་གནང་རོགས་ཞེས་གསུངས་འདུག ད་དུང་ཁོང་གིས་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པ་དེ་ཉིད་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་སྐུ་གྲོངས་ཡོད་ཀྱང་རིན་པོ་ཆེ་དམ་པའི་མཛད་རྗེས་དང་སྙིང་སྟབས་དེས་བོད་མི་ཚོ་ལ་སེམས་ཤུགས་འཕར་མ་ཞིག་སྐྲུན་ཡོད་པ་སོགས་མངོན་གསལ་གནང་ནས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཁ་སང་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་སྔ་དྲོ་ལ་དྭགས་ནུབ་ར་ལྡུམ་རྭ་བདེ་དགོན་དགའ་ལྡན་བཀྲིས་ཆོས་གླིང་དུ་ཉིན་དང་པོའི་བཀའ་ཆོས་སྩལ་གྲུབ་རྗེས། ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་ནུབ་ར་ཉེ་འཁོར་གྱི་ལ་དྭགས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་མ་ཚོ་དང། དབྱར་ཆོས་ཆེན་མོའི་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་གནང་མཁན་གྱི་དགེ་བཙུན་ཚོ་ལ་ནང་ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་ཐོག་དམིགས་བསལ་བཀའ་འདྲི་དགོངས་བསྐོར་ཞུ་རྒྱུའི་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ངོས་ནས་དོན་གཉེར་ཆེན་པོས་དྲི་བ་དྲིས་པར་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ཐུགས་དགྱེས་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་སོང་ཞེས་བཀའ་སྩལ་བ་དང་འབྲེལ། སྤྱིར་སློབ་ཕྲུག་ཚོའི་ངོས་ནས་ཤེས་ཡོན་ཐོག་སློབ་གཉེར་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་རྒྱ་གར་མཁས་པའི་ལྟ་གྲུབ་མི་འདྲ་བ་དེ་དག་ཐོག་སློབ་གཉེར་བྱེད་ཐུབ་ན་ཧ་ཅང་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་དང། དེ་བཞིན་ནང་པའི་གཞུང་ནས་གསུང་པའི་ཚད་མ་རིག་པ་དང་སེམས་ཁམས་རིག་པ་དེ་ཚོ་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ཁ་ཆེ་སློབ་མ་དང་ཆོས་གྲོགས་ཚོས་ཀྱང་དེ་དག་ཐོག་སློབ་གཉེར་བྱེད་ཐུབ་ན་ཕན་ཐོགས་ཧ་ཅང་ཡོད་ཅེས་བཀའ་སྩལ་སོང་། ལྷག་དོན་ལ་དྭགས་པའི་སློབ་ཕྲུག་ཚོས་བོད་ཡིག་ལ་དོ་སྣང་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཀའ་ནན་སྩལ་ཡོད་པ་རེད། ལ་དྭགས་དགོན་པའི་སློབ་ཕྲུག་དགེ་འདུན་པ་ཞིག་ནས་རྣམ་ཀུན་དུ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ནས་རིའི་རྒྱལ་པོ་རི་རབ་མེད་ཅེས་གསུང་དོན་གང་ཡིན་ཞེས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་མགོན་པོ་མཆོག་གིས་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ཀྱི་གཞི་རྩ་གཙོ་བོ་དེ་སྟོང་ཉིད་ཀྱི་ལྟ་བ་དང་བྱང་ཆུབ་ཀྱི་སེམས་རེད། དེ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྱིན་ནའང་སུ་གཅིག་གིས་གཡོ་འགུལ་གཏང་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། མ་འོངས་པར་ཚན་རིག་པ་ཡར་རྒྱས་ག་ཚོད་ཕྱིན་ཀྱང་དེར་ངོ་མཚར་སྐྱེས་དགོས་པ་ཞིག་ལས་གང་ཟག་སུ་གཅིག་གིས་དགག་པ་བརྒྱབ་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་བཀའ་ལན་སྩལ་སོང་། དེ་བཞིན་སློབ་ཕྲུག་བེུད་ཅིག་གིས་ནང་པའི་ཆོས་ལས་རིགས་རུས་དབྱེ་བ་མེད་ནའང་དགེ་ཚུལ་སྒྲུབ་སྐབས་སུ་རིགས་རུས་དབྱེ་བ་ཡོད་པ་དེ་གང་ཡིན་ནམ་ཞེས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར། མགོན་པོ་མཆོག་གིས་རིགས་རུས་ཟེར་བ་དེ་སྔར་རྒྱ་གར་ནང་ཞིང་བྲན་ལམ་ལུགས་ཀྱི་བག་ཆགས་ལས་བྱུང་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང། ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ནང་འགྲོ་བ་མི་ཚང་མ་གཅིག་འགྱུར་གྱི་འདུ་ཤེས་འཛིན་པ་ལས་རིགས་རུས་ཀྱི་དབྱེ་འབྱེད་རྩ་བ་ནས་གནང་གི་མེད་ཅེས་བཀའ་ལན་སྩལ་ཡོད། ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་མུ་མཐུད་གསུངས་པར་གསར་བརྗེ་པ་དང་མང་ཚོགས་ནས་ཆོས་ལ་ངོ་རྒོལ་གནང་དོན་ནི། ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་ནས་ཞིང་བྲན་ལམ་ལུགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་པས་དེ་ལྟར་ཡོང་བ་ལས་ཆོས་རང་གི་ངོ་བོ་ནི་བྱམས་པ་དང་། སྙིང་རྗེ་ཡིན་པས་དེ་འདྲ་ཞིག་ཡོང་མི་སྲིད་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་ནན་སྩལ་སོང་། རྩ་བའི་ཁ་སང་ནང་ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་བཀའ་འདྲིའི་ལས་རིམ་ཐོག་སློབ་མ་ཚོའི་ངོས་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་འཛམ་གླིང་ཆགས་ཚུལ་དང་། རྡུལ་ཕྲ་རགས། འགྲོ་རིགས་དྲུག་སོགས་ཀྱི་བརྗོད་གཞི་ཁག་འདྲ་མིན་ཐད་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་མགོན་པོ་མཆོག་ནས་ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་བཀའ་ལན་མཛད་སོང་།

དེ་རིང་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་ལས་ཁུངས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་ཐོག་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་གསོལ་མགྲོན་ཁང་དུ་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་འཕྲོད་བསྟེན་བཀའ་བློན་ཆོས་སྐྱོང་དབང་ཕྱུག་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་ཕྲོད་བསྟེན་དྲུང་ཆེ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད། རྒྱ་གར་ནང་ཡོད་པའི་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ ༢༧ གྱི་སྐུ་ཚབ་བཅས་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་མྱོས་རྫས་ངན་གོམས་ཀྱི་བསྐྱར་ཞིབ་ཚོགས་འདུ་དང་ཟབ་སྦྱོང་གི་ལས་རིམ་ཞིག་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་། སྐབས་དེར་འཕྲོད་བསྟེན་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་ད་ལྟའི་དུས་སུའང་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་མྱོས་རྫས་རིགས་སྤྱོད་མཁན་ཁག་ཅིག་བྱུང་སྐབས། སློབ་གྲྭའི་ངོས་ནས་ཉེས་ཆད་ཚུལ་དུ་སློབ་མ་དེ་དག་སློབ་གྲྭ་ནས་འཕྲལ་དུ་ཕྱིར་ཕུད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་དེས་དོན་དངོས་ཐོག་སློབ་མའི་ནང་ངན་གོམས་རིགས་མི་སྤྱོད་པར་ཕན་ཐོགས་མེད་པ་མ་ཟད། མ་འོངས་པར་སློབ་གྲྭ་ཙམ་མིན་པར་སྤྱི་ཚོགས་ཁྱོན་ལ་དཀའ་ངལ་འཕར་མ་བཟོ་མཁན་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་ཉེས་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་པ་དང་ཆབས་ཅིག དེ་ལྟར་སྤྱོད་མཁན་ཚོ་སློབ་གྲྭ་ཁག་ནས་ཕྱིར་ཕུད་མ་གཏང་པར་ཤ་ཚའི་ཐོག་སྔོན་ཚུད་ནས་སློབ་གསོ་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་འཛིན་སྐྱོང་གི་ངོས་ནས་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཙམ་མིན་པར་བོད་མི་སྤྱིའི་འཕྲོད་བསྟེན་བདེ་ཐབས་སོགས་ལ་དམིགས་ཏེ་འདས་པའི་ལོ་ངོ་གསུམ་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་རྐང་སྤོལ་དང་བསིལ་སྤོལ་གྱི་རྩེད་ཐང་། རྒན་གཞོན་དབྱེ་མེད་ཀྱི་ལུས་སྦྱོང་གནང་ས་སོགས་མཐུན་རྐྱེན་གང་མང་སྐྲུན་བཞིན་པ་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་འདི་ལོ་ནང་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་སོ་སོའི་ནང་ཡོད་པའི་གཞོན་སྐྱེས་ཚོའི་དབར་ལ་བསིལ་སྤོལ་འགྲན་སྡུར་གྱི་ལས་རིམ་ཞིག་གོ་སྒྲིག་གནང་དོན་ལྟར། རྩེད་འགྲན་མཐའ་མ་དེ་བཞུགས་སྒར་དུ་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༨ ནས་ཟླ་ ༡༠ ཚེས་ ༢ བར་རྩེད་འགྲན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། སློབ་ཕྲུག་གི་ཕ་མ་ཚོའི་ངོས་ཀྱང་རང་ཉིད་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་ལ་བརྩེ་བ་དང་བྱམས་སྐྱོང་གནང་སྟངས་མ་ནོར་བའི་ཐོག་ནས་རྒྱུན་དུ་བུ་ཕྲུག་གི་གཤིས་སྤྱོད་དང་བསམ་བློའི་འཚར་ལོངས་སོགས་ལ་དོ་སྣང་གནང་སྟེ་སློབ་གསོ་བསྐྱོན་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་ཡང་གནང་སོང་། གཞི་རྩའི་དེ་རིང་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་སང་ཉིན་བར་ཚོགས་རྒྱུའི་མྱོས་རྫས་ངན་གོམས་ཀྱི་བསྐྱར་ཞིབ་ཚོགས་འདུ་དང་ཟབ་སྦྱོང་ཐོག་གཙོ་བོ་དེ་སྔ་ ༢༠༡༤ ལོར་བཞུགས་སྒར་དབུས་སྣེ་ལན་ཁང་དུ་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་སྐབས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་རྣམས་ནས་སློབ་གྲྭ་སོ་སོའི་ནང་འཕྲོད་བསྟེན་ཚོགས་ཆུང་ཟུར་འཛུགས་གནང་རྒྱུ་དང་། མྱོས་རྫས་སྤྱོད་མཁན་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན། མྱོ་རྫས་གང་ཞིག་མང་བ་སྤྱོད་ཀྱི་ཡོད་མེད་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་དགོས་པ་སོགས་གྲོས་ཆོད་ཁག་ ༡༥ བཞག་པ་དེ་ག་ལས་ལག་བསྟར་གང་གནང་ཡོད་མེད། མྱོས་རྫས་རིགས་སྤྱོད་མཁན་ཚོར་སློབ་གྲྭ་སོ་སོ་ནས་ཉེས་ཆད་གང་བཏང་ཡོད་མེད་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་གྲོས་བསྡུར་གནང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། མ་དང་བྱིས་པའི་འཕྲོད་བསྟེན་སྡེ་ཚན་གྱི་ལས་བྱེད་ངག་དབང་བསྟན་འཛིན་ལགས་དང་། དྷ་ས་ཀུན་ཕན་ཚོགས་པའི་ངེས་སྟོན་པ་དང་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཟླ་བ་ཚེ་རིང་ལགས། དེ་བཞིན་ལྡེ་ར་ལྡུན་རཛ་པུར་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་ཞི་བདེ་ཁང་གསར་བཅོས་ཐབས་ཁང་དུ་མྱོ་རྫས་བཅོས་ཐབས་གནང་བཞིན་པའི་སློབ་མ་ཁག་ཅིག་བཅས་ནས་མྱོས་རྫས་ངན་གོམས་དང་འབྲེལ་བའི་གཏམ་བཤད་དང་མྱོང་ཚོར་བརྗེ་རེས་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། གསར་འགོད་པས་ལྡེ་ར་ལྡུན་རཛ་པུར་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་ཞི་བདེ་ཁང་གསར་བཅོས་ཐབས་ཁང་དུ་ལོ་ངོ་བཞིའི་གོང་མྱོས་རྫས་བཅོས་ཐབས་གནང་བཞིན་པའི་བོད་ཕྲུག་རང་ལོ་ ༢༢ ཡིན་པ་བཀྲ་ཤིས་དོན་གྲུབ་ལགས་སུ་ཁོང་ནས་མྱོས་རྫས་ངན་གོམས་ཐོག་ལང་ཤོར་ཚུལ་སྐོར་བཅར་འདྲི་ཁག་ཅིག་ཞུས་ཡོད།

དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཚོུད་ ༡༡།༠༠ ཐོག་བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པ་དང་བོད་ཀྱི་དགུ་བཅུ་གསུམ་ལས་འགུལ་ཚོགས་པ་གཉིས་ཐུན་མོང་གྱིས་དྷ་ས་ མེག་གྷན་ཁྲོམ་གཞུང་དུ་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཞུས་པ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་གི་འདོད་མོས་ལྟར་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་སྨན་བཅོས་ཞུ་བར་གཏང་དགོས་པའི་ཞུ་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་སྤེལ་སོང། སྐབས་དེར་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༥ ལོར་ཁོང་འཁྲུངས་པ་དང། དེ་རྗེས་ཁོང་ནས་ད་བར་རྒྱ་ནག་ནང་མང་གཙོ་བཅོས་བསྒྱུར་གྱི་ལས་འགུལ་རིམ་པ་སྤེལ་ཁག་མཚོན་ཆེད་ཁོང་གི་སྐུ་པར་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༨ དང་ ༡༩༨༩ དེ་བཞིན་ ༢༠༠༨ བཅས་ལོ་ཚིགས་འཁོད་པའི་འདྲ་པར་བསྣམས་པ་མ་ཟད། ལྷག་དོན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་ཁོང་ལ་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་ཡོད་ཀྱང་དེའི་ཚེ་ཁོང་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་དུ་ཡོད་པས་བཙོན་ཁང་གི་རྣམ་པ་མཚོན་པའི་ཁྲབ་སྟོན་ཞིག་གནང་པ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་ཁོང་གི་ཕྱག་ལས་གནང་ཁག་ལ་རྗེས་དྲན་དང་གདུང་སེམས་བསྐྱེད་ཞུས་སོང་། དེ་བཞིན་བོད་རང་བཙན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ཁོང་མགྱོགས་མྱུར་སྨན་བཅོས་ཞུ་ཕྱིར་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཕྱིར་བསྐྱོད་ཆོག་པའི་ཆོག་མཆན་ཐོབ་ཐབས་སུ་ཞུ་སྙན་ཐོག་མཚན་རྟགས་བསྡུ་རུབ་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞིག་ཀྱང་སྤེལ་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་མཆིན་པའི་འབྲས་ནད་ཕོག་པའི་འོག་ནས་སྨན་བཅོས་ཞུ་ཕྱིར་བཙོན་གྲོལ་བཏང་ཡོད་པ་དང་། རྗེས་སུ་རྒྱ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་གཞུང་སྨན་པས་ཁོང་ལ་སྨན་བཅོས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང། ད་ལྟ་ཁོང་གི་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ཧ་ཅང་ཞན་པས་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་སྨན་བཅོས་ཞུ་བར་བསྐྱོད་ཐུབ་རྒྱུ་དཀའ་བ་ཡིན་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་འདུག འོན་ཀྱང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གནོན་ཤུགས་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཉེ་ཆར་ཨ་རི་དང་ཇར་མ་ནིའི་སྨན་པ་གཉིས་ལ་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་རྒྱུའི་ཆོག་མཆན་སྤྲད་པ་དང་འབྲེལ། ཕྱི་རྒྱལ་སྨན་པ་དེ་དག་ནས་བརྟག་དཔྱད་གནང་ནས་ཁོང་གི་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ཞན་པོ་འདུག་ཀྱང་། ཕྱི་རྒྱལ་དུ་སྨན་བཅོས་གནང་བར་ཕེབས་མ་ཐུབ་པའི་ངལ་བ་དེ་འདྲ་རིགས་མི་འདུག་ཅེས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ཁ་སང་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་བྷི་བྷི་སི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་གྱིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར། རྒྱལ་ས་པེ་ཅིང་དུ་ཡོད་པའི་ཇར་མ་ནི་གཞུང་ཚབ་ལས་ཁུངས་ནས་ཁ་ཉིན་རེས་གཟའ་ཟླ་བའི་ཕྱི་དྲོ་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་ནང་དུ་ཇར་མ་ནི་དང་ཨ་རིའི་སྨན་པ་གཉིས་ནས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་བརྟག་དཔྱད་གནང་སྐབས་སྨན་པའི་ངོས་ནས་བརྙན་པར་ལེབ་རྒྱུར་འདོད་མོས་མེད་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་ནས་དེར་ལྟོས་མེས་ཀྱིས་ Youtube དང་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་བརྒྱུད་ལག་ཁག་ཅིག་ཏུ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱས་འདུག་སྟབས། རྒྱ་གཞུང་གི་བྱེད་ཕྱོགས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་མཁན་ཡང་མང་དག་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། གཞི་རྩའི་བརྙན་པར་ཁག་གཉིས་ཕྱིར་འགྱར་བྱུང་ཡོད་པ་ལས་དང་པོའི་ནང་དུ་སྨན་ཁང་དུ་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་ཉེ་འགྲམ་དུ་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླ་དང་ཕྱི་རྒྱལ་སྨན་པ་གཉིས། དེ་བཞིན་རྒྱ་རིགས་སྨན་པ་དང་སྨན་ཞབས་པ་ཁག་ཅིག་ཡོད་པ་མངོན་རྒྱུ་འདུག་པའི་ནང་དུ་ཇར་མ་ནི་སྨན་པ་ Buchler ཞུ་བ་ཁོང་གིས་རྒྱ་རིགས་སྨན་པ་རྣམས་ནས་བརྟག་དཔྱད་གང་ཐུབ་བྱས་འདུག་སྐོར་བཤད་ཚུལ་ཆེད་བཏོན་དང་། གཉིས་པའི་ནང་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་དང་རྒྱ་རིགས་སྨན་པ་རྣམས་ཚོགས་འདུ་ཚོགས་བཞིན་པའི་སྐབས་སྨན་པ་ Buchler ལགས་ཀྱིས་ཁྱེད་རྣམས་ནས་གང་གནང་པ་དེ་ལས་ལྷག་པ་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ཞུ་རྒྱུ་མི་འདུག་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པ་མངོན་རྒྱུ་འདུག ཁ་ཉིན་ཇར་མ་ནི་སྲིད་བློན་ལྕམ་ Angela Merkel མཆོག་ནས་ཀྱང་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་ཐུགས་ཚབས་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་སྐུ་ཞབས་ལིའི་ཞའོ་པའི་ལགས་དང་ཁོང་གི་ནང་མིའི་ཐོག་འགྲོ་བ་མིའི་འདུ་ཤེས་ཐོག་ནས་གནང་ཕྱོགས་ཞིག་འཛིན་དགོས་པ་གསུངས་འདུག ཁུལ་དེར་གནས་སྡོད་རྒྱ་རིགས་ལས་འགུལ་བ་ Liao Yiwu ལགས་ཀྱིས་ཉེར་ཆར་བདུན་ཕྲག་སྔོན་མའི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིང་ཕིང་ཇར་མ་ནི་ནང་དུ་ G20 ལྷན་ཚོགས་ཆེད་སླེབས་བསྟུན། ལྕམ་ Angela Merkel མཆོག་ནས་ཉིན་ལྟར་ཞི་ཅིང་ཕིང་དང་ལྷན་དུ་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་གླེང་སློང་གནང་ཐུབ་པ་གནང་ཡོད་པ་འབྲེལ་ཡོད་ངོ་ཤེས་བརྒྱུད་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་ཇར་མ་ནི་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མི་སྣ་ཞིག་གིས་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་གནད་དོན་ཐད་ལ་ཇར་མ་ནི་དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་དབར་ཚད་མཐོའི་གྲོས་སྡུར་ཐེངས་ཁ་ཤས་གནང་ཡོད་པ་དང།  ཇར་མ་ནི་གཞུང་གི་ངོས་ནས་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ལ་སྨན་བཅོས་ཞུ་ཆེད་དུ་ལེན་རྒྱུའི་གྲ་སྒྲིག་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་དྭགས་ཁུལ་དུ་ཆིབས་སྒྱུར་གྱིས་ཆོས་འབྲེལ་སོགས་ཀྱི་མཛད་འཆར་སྐྱོང་བཞིན་པ་དང་བསྟུན། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ཀྱང་ལ་དྭགས་ནང་གཞུང་འབྲེལ་སྐོར་བསྐྱོད་གནང་སྐབས་ལ་དྭགས་གཞུང་མང་ཡོངས་ནས་ཁོང་ལ་ཕེབས་བསུའི་སྣེ་ལེན་གཟབ་རྒྱས་ཞུས་པ་མ་ཟད། ལ་དྭགས་རང་སྐྱོང་རི་ལྗོངས་ཡར་རྒྱས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་ས་གནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཕྱོགས་གང་ས་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པའི་རྣམ་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེའང་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༨ ཉིན་ལ་དྭགས་བོད་རིགས་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དབུ་བཞུགས་ཐོག དམིགས་བསལ་སྐུ་མགྲོན་དུ་ལ་དྭགས་རང་སྐྱོང་རི་ལྗོངས་ཡར་རྒྱས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་བསོད་ནམས་ཟླ་བ་ལྷུན་གྲུབ་ལགས། དེ་བཞིན་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་དོན་གྲུབ་བཀྲིས་ལགས། ལ་སྤྱི་ཚེ་བརྟེན་དབང་ཕྱུག་ལགས། ལ་དྭགས་བོད་མིའི་ས་གནས་གྲོས་འཐུས། གཞན་ཡང་ས་གནས་ཁྲིམས་དྲུང་དང་ལ་དྭགས་བོད་ཁྱིམ་གྱི་དབུ་འཛིན་སོགས་ལྷན་འཛོགས་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ལ་ཆེ་བསྟོད་ཞུ་རྒྱུའི་མཛད་སྒོ་ཞིག་ཚོགས་ཡོད་པ་རེད། སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་བསོད་ནམས་ཟླ་བ་ལྷུན་གྲུབ་ལགས་ཀྱིས་ཚོགས་པ་དེའི་ངོས་ནས་བོད་ཀྱི་རང་དབང་འཐབ་རྩོད་དང་བོད་མིར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་བྱང་ཕྱོགས་ཇ་མུ་ཀ་ཤི་མིར་མངའ་སྡེ་དེ་གའི་ནང་དུ་གནས་སྡོད་བོད་མི་རྣམས་ལ་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་ནས་གཏན་འབེབས་གནང་པའི་ Tibetan Rehabilitation 2014 ཞེས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིར་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་ཞུ་རྒྱུ་གཙོས་ལ་དྭགས་ཀྱི་བོད་མི་རྣམས་ལ་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་འཐུས་ཚང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཞལ་བཞེས་གནང་འདུག སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་ཀྱང་སྐབས་དེར་བོད་དང་ལ་དྭགས་གཉིས་པོའི་དབར་ལ་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་རིང་ནས་ཤིན་ཏུ་ཕྱུག་པའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། ལོ་རྒྱུས་གང་གི་ཆ་ནས་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་སོགས་ངོ་སྤྲོད་གནང་འདུག ལྷག་པར་དུ་ཁོང་གིས་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛགས་ཀྱི་ལྔ་དང་ལྔ་བཅུའི་སྲིད་བྱུས་སྐོར་ལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་པ་དང་འབྲེལ། ལ་དྭགས་ས་གནས་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ས་གནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་མགྱོགས་མྱུར་ལག་བསྟར་དགོས་པ་དང་། དེ་ལྟ་བུའི་སྲིད་བྱུས་ཀྱིས་ས་གནས་བོད་མི་ཚོའི་འཚོ་བའི་གནས་སྟངས་དོན་ཕན་སོན་པའི་ཐོག་ནས་གོང་འཕེལ་གཏོང་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་ཡོང་གི་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག གཞན་ཡང་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ལ་སྤྱི་ཚེ་བརྟེན་དབང་ཕྱུག་ལགས་ཀྱིས་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་ལ་རྫོང་ཀྱི་ས་ཞིང་དང་འབྲེལ་བའི་ཁ་མཆུ་ཁག་ཅིག་དང་དེ་བཞིན་ལས་འཆར་འགྲོ་མུས་གཞན་ཁག་གི་སྐོར་སྙན་གསེང་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ། ལ་དྭགས་རང་སྐྱོང་རི་ལྗོངས་ཡར་རྒྱས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོའི་ངོས་ནས་ཁུལ་དེའི་བོད་མི་ཚོའི་བདེ་དོན་སླད་ཕྱག་རོགས་གནང་རྒྱུར་ཞལ་བཞེས་གནང་པར་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་འདུག རྩ་བའི་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ལ་དྭགས་སུ་གཞུང་འབྲེལ་ཕྱོགས་བསྐྱོད་གྲུབ་རྗེས་ལ་དྭགས་ནས་ཕེབས་ཐོན་གྱིས་པཌ་ནཱ་དང་རྡོར་གདན་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་དང་མཇལ་འཕྲད་ཞུ་རྒྱུ་དང་། དེ་རྗེས་ཝཱ་རཱ་ཎ་སཱི་དབུས་བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་སློབ་གཉེར་བ་ཚོར་གསུང་བཤད་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཇི་ལྟར་གསོལ་འདེབས་ཞུ་དོན་ལྟར། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་དེ་རིང་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡༡ ཉིན་སྔ་དྲོ་ལ་དྭགས་ལྡུམ་རྭ་བདེ་དགོན་དགའ་ལྡན་བཀྲིས་ཆོས་གླིང་གི་ཆོས་རར་ཕྱི་ནང་གི་དད་ལྡན་ཆོས་ཞུ་བ་སྟོང་ཕྲག་ལྷག་ལ་སློབ་དཔོན་ཀཱ་མ་ལ་ཤི་ལས་མཛད་པའི་སྒོམ་རིམ་བར་པ་དང་། རྒྱལ་སྲས་ཐོགས་མེད་བཟང་པོས་མཛད་པའི་ལག་ལེན་སོ་བདུན་མའི་བཀའ་ཆོས་དབུ་འཛུགས་དང་འབྲེལ། དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་ནང་པ་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གིས་གང་ཟག་དགོས་མཚན་དུ་འཛིན་ནས་བསྟན་པ་སྤྱི་མཚན་ཐོག་འཐུས་ཤོར་བཏང་འདུག་ཅེས་བཀའ་སྩལ་སོང་། དེ་བཞིན་མགོན་པོ་མཆོག་གིས་དུས་རབས་ ༢༡ པའི་འཛམ་བུ་གླིང་འཁྲུག་ཆ་དོད་པོ་ཡོད་པའི་དུས་སྐབས་འདིར་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་འདི་རི་ཁྲོད་པས་ཉམས་ལེན་གནང་རྒྱུ་གཅིག་དང་། བསྟན་པ་སྤྱི་མཚན་ཕར་བཞག་ནས་གང་ཟག་དགོས་མཚན་ཐོག་གནང་པ་དེས་འདངས་ངེས་མི་འདུག་ཅེས་བཀའ་སྩལ་བ་དང་། རྣམ་ཀུན་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་དེ་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་སྐབས་བསྟན་པ་སྤྱི་མཚན་ཐོག་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད། མདོར་ན་བཀའ་འགྱུར་དང་བསྟན་འགྱུར་པུ་ཏི་ ༣༠༠ ཡོད་པ་དེ་དག་གི་དོན་ཚུར་སྡོམ་ནས་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་ཀྱི་འདུག་ཅེས་བཀའ་ནན་སྩལ་སོང་། ལྷག་པར་མགོན་པོ་མཆོག་གིས་དེ་སྔ་བོད་ཀྱི་ནང་པའི་ཆོས་བརྒྱུད་ཁག་གིས་གང་ཟག་དགོས་མཚན་དུ་གཙོ་བོར་འཛིན་ནས་འཐུས་ཤོར་ཕྱིན་པ་དེ་ཤེས་ཐོག་ཕྱིན་ཆད་ལེགས་བཅོས་གཏང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་དང་། དེ་ལྟར་བྱུང་ཐུབ་ན་ཆོས་བརྒྱུད་ཕན་ཚུན་དབར་ལ་འཐེན་འཁྱེར་ཡོང་གི་མ་རེད་ཅེས་བཀའ་བསྩལ་ཡོད་པ་རེད། ནང་པའི་དད་ལྡན་པ་ཚོའི་ངོས་ནས་བཀའ་འགྱུར་བསྟན་འགྱུར་པུ་ཏི་ ༣༠༠ ཡོད་པ་དེ་དག་དཔང་པོ་བཞག་ནས་ཆོས་འཆད་ཉན་གནང་སྟེ་ཤེས་པ་བྱེད་དགོས་ཞེས་དང་། དེ་བཞིན་པཎ་གྲུབ་ ༡༧ རྣམས་ནི་དེ་སྔ་སངས་རྒྱས་བཅོམ་ལྡན་འདས་ཀྱིས་ཆོས་འཁོར་རིམ་པ་གསུམ་བཀའ་བསྩལ་བ་དེ་དག་གི་དགོངས་དོན་འགྲེལ་གནང་མཁན་གྱི་སློབ་དཔོན་འབའ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ཁྱེད་རང་ཚོའི་ངོས་ནས་ནང་སངས་རྒྱས་པའི་ཆོས་གང་འདྲ་ཡིན་མིན་ཤེས་དགོས་ན། ངེས་པར་དུ་པཎ་གྲུབ་ ༡༧ གྱི་གསུང་དེ་དག་ལ་སློབ་གཉེར་དཔྱིས་ཕྱིན་བྱེད་དགོས་ཞེས་བཀའ་སྩལ་ཡོད། དེ་རིང་སྔ་དྲོ་སྔོན་འགྲོའི་གསུང་ཆོས་གྲུབ་མཚམས་སུ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་སྒོམ་རིམ་བར་པ་བཀའ་ཆོས་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། ནུབ་ར་བདེ་དགོན་གྱི་བཀའ་ཆོས་ཐོག་དགའ་ལྡན་ཁྲི་ཟུར་རི་རྫོང་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གིས་གཙོས། བདེ་སྐྱིད་དགོན་གྱི་དགོན་བདག་ཁྲིག་སེ་རིན་པོ་མཆོག རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཐུབ་བསྟན་ཚེ་དབང་མཆོག ནུབ་ར་བདེ་སྐྱིད་གྲོང་སྡེ་ཡུལ་མི་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ཉེ་འཁོར་ས་གནས་ཡུལ་མི་དང་བོད་མི། དེ་བཞིན་རྒྱ་རིགས་དང་སིངྒ་པུར། ཡུ་རོབ་སོགས་ནས་ཆོས་ཞུ་བ་ཆེད་བཅར་གནང་འདུག ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ནས་ཉེ་འཁོར་ཡུལ་མིའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་སློབ་མ་ཚོ་ལ་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་བསྩལ་རྒྱུ་དང་། སློབ་མའི་ཁྲོད་ནས་དོགས་འདྲི་ཞུ་ཁག་ལ་བཀའ་ལན་མཛད་རྒྱུའི་ལས་རིམ་ཞིག་ཀྱང་ཡོད་པ་རེད།