ཉེ་ཆར་བོད་མི་ཨ་གྲགས་ལགས་ཀྱི་ངོ་དེབ་ཐོག་བལ་ཡུལ་མཆོད་རྟེན་རིན་པོ་ཆེ་མདུན་དུ་ཁོང་གི་ཕྱག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་བཟུང་བའི་འདྲ་པར་ཞིག་བཞག་པ་དང་། བལ་ཡུལ་ནང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་ཚབ་ཁག་ལ་བོད་ནང་གི་ཡ་ང་བའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་ཕྱག་ཡིག་ཕུལ་བར་བརྟེན་བལ་ཡུལ་ཉེན་རྟོག་པས་ཁོང་གཅར་རྡུང་གཏོང་བཞིན་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་ཉིན་གྲངས་བཅུ་ཙམ་རིང་བཀག་ཉར་བྱས་མཐར་ཁོང་བལ་ཡུལ་རྒྱལ་ཁབ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་དགོས་པ་བྱུང་འདུག
རྩ་བའི་བོད་མི་ཨ་གྲགས་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་གསར་འཛུགས་གནང་བའི་བལ་ཡུལ་བོད་མིའི་དང་བླངས་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ཡིན་པ་དང་། ཁོང་ནས་ཉེ་ཆར་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༡༠ ཉིན་མོ་སྟེ་བོད་མིའི་རང་དབང་སྒེར་ལངས་ཀྱི་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན། བལ་ཡུལ་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་ཚོགས་ཁག་གི་ལས་ཁུངས་སུ་བོད་ནང་གི་ཡ་ང་བའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་སྙན་གསེང་ཞུས་པ་དང་འབྲེལ། ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་བཀྲིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་འཕྲལ་དུ་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པ་དང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་དུ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་པའི་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་དེ་དག་འཕྲལ་མར་མཚམས་འཇོག་ཡོང་བར་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་པར་འབོད་སྐུལ་གནང་འདུག
དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ཕྱི་ཚེས་ ༡༡ ཉིན་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ཕྱག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་བཟུང་བའི་འདྲ་པར་ཞིག་ངོ་དེབ་ཐོག་བཞག་ཡོད་སྟབས། ཚེས་ ༡༤ ཉིན་བལ་ཡུལ་ཉེན་རྟོག་པས་ཁོང་གཅར་རྡུང་གཏོང་བཞིན་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཏེ་ཉིན་གྲངས་བཅུ་ཙམ་རིང་
བཀག་ཉར་བྱས་མཐར་ཁྲིམས་ཁང་ནས་བོད་ལ་ཕྱིར་སློག་བྱེད་དགོས་པའི་བཀོད་ཁྱབ་བཏང་འདུག འོན་ཀྱང་བལ་ཡུལ་ས་གནས་སུ་ཡོད་པའི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་དང་ས་གནས་འགོ་འཛིན་། ཨ་རིའི་གཞུང་ཚབ། རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་གཞུང་ཚབ། དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་སོགས་ཀྱིས་རྒྱབ་གཉེར་གནང་ཐོག་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་ནས་ད་ལྟར་བཞུགས་སྒར་དྷ་རྨ་ས་ལར་བཞུགས་ཡོད་པ་རེད།
རྩ་བའི་བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་ཁོང་འཛིན་བཟུང་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་པ་མ་ཟད། ཡུལ་དེ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་དགོས་པའི་བཀའ་རྒྱ་གནང་ཡོད་ཀྱང་། ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོས་ནས་ད་ལན་གང་ཞུས་པ་དེ་དག་ཉེས་པ་ཞིག་རྩ་བ་ནས་མིན་པ་དང་། རང་དབང་ལུང་པའི་ནང་དུ་རང་ཉིད་ལ་འཁྲི་བའི་འོས་འགན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་སྐོར་གསུངས་ཡོད།
བལ་ཡུལ་གཞུང་གི་ཉེན་རྟོག་པས་ཁོང་གི་ངོ་དེབ་ཐོག་ཏུ་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་དར་བཟུང་བའི་འདྲ་པར་ལ་ཁ་གཡར་ནས་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ཟླ་བ་འདིའི་ནང་བལ་ཡུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་ཁག་ཅིག་བསླེབ་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། བལ་ཡུལ་གཞུང་གིས་ཁོང་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་ཚོགས་ཁག་ལ་ཕྱག་ཡིག་མ་ཕུལ་གོང་ནས་འཛིན་བཟུང་བྱ་འཆར་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་འདུག
གཞི་རྩའི་ཨ་གྲགས་ལགས་ནི་ཕ་ཡུལ་ཁམས་གོ་འཇོ་ནས་ཡིན་ཞིང། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལོར་ཐོག་མར་རྒྱ་གར་དུ་བཙན་བྱོལ་ལ་ཕེབས་རྗེས་ལོ་ཤས་རིང་རྡ་རམ་ས་ལ་དང་ས་གནས་གཞན་ཁག་ཅིག་ལ་བཞུགས་རྗེས། ཕྱི་ལོ་ཉིས་སྟོང་གཅིག་གཉིས་ཡས་མས་ནས་བལ་ཡུལ་ནང་གནས་བཞུགས་གནང་གི་འདུག ཁོང་གིས་ལོ་མང་རིང་ནས་བལ་ཡུལ་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་གཞན་ལྟར་ཡུལ་དེའི་ནང་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་བཞུགས་ཆོག་པའི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་ཡིག་ཆ་རག་ཐབས་ཞུས་ཡོད་ཀྱང་ད་བར་ཡིག་ཆ་གང་ཡང་རག་མི་འདུག ཁོང་གིས་ད་བར་བོད་དོན་ཆེད་བལ་ཡུལ་དུ་ལས་འགུལ་མང་དག་སྤེལ་རྐྱེན་ཐེངས་ ༣༠ ཙམ་འཛིན་བཟུང་བྱས་མྱོང་ཡོད་པ་རེད་འདུག འོན་ཀྱང་ད་ལན་དངོས་སུ་བལ་ཡུལ་ནས་ཕྱིར་ཐོན་གནང་དགོས་བྱུང་བ་དེ་ཆེས་ཐོག་མ་ཆགས་ཀྱི་འདུག་པ་དང་། ཁོང་གི་ངོས་ནས་ཟླ་འདིའི་ཟླ་མཇུག་ཏུ་བལ་ཡུལ་དུ་ཕྱིར་ལོག་གནང་འཆར་འདུག
ཁ་སང་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་ཨ་གྲགས་ལགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་གནས་ཚུལ་ཞིག་སྤེལ་བ་དང་སྦྲགས། ལས་འགུལ་ཁང་གི་གཙོ་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ Matteo Mecacci ལགས་ཀྱིས་ཨ་གྲགས་ལགས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་འདྲ་པར་ཞིག་དྲ་ཐོག་ཏུ་བཞག་པ་དང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་ཚོགས་ཁག་ལ་རྒྱུ་མཚན་ལྡན་པའི་ཞུ་གཏུགས་གནང་བ་ཙམ་གྱིས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པ་དེ་དག་སེལ་ཞུ་ཐབས་མེད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། དེ་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་བལ་ཡུལ་གྱི་ཆེ་མཐོང་ལའང་གནོད་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཞིག་དང་། ལྷག་ཏུ་བལ་བོད་གཉིས་ནི་ལོ་ངོ་བརྒྱ་ཕྲག་གོང་ནས་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། དེ་བཞིན་ཚོང་གི་འབྲེལ་བ་ཡོད་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཡིན་སྟབས་བལ་ཡུལ་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཁྲིམས་དང་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲིམས་གཞིར་བཟུང་བོད་མིའི་གཞི་རྩའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་རང་དབང་ལ་གུས་བརྩི་ཞུ་དགོས་ངེས་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག
བལ་ཡུལ་བོད་མིའི་དང་བླངས་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ཕུལ་བའི་ཕྱག་ཡིག་ལྟར་བལ་ཡུལ་ནང་གི་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་ཚོགས་ཁག་ནས་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་ནུས་པ་སྤུངས་ཐོག་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་ཁྲོད། བལ་ཡུལ་ནང་དུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་དང་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ཡིག་ཆ་ཐོབ་པར་བལ་ཡུལ་གཞུང་ལ་གནོན་ཤུགས་འཕར་མ་སྤྲོད་དགོས་པ་གསུངས་འདུག
