རྒྱལ་སྤྱི།

ཁེ་ཎ་ཌའི་སྲིད་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་ Reciprocal Access ཞེས་ཡུལ་གཉིས་དབར་གྱི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་མི་སྣ་རྣམས་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཐོག་བསྐྱོད་ཆོག་པའི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་བྱུས་ནན་པོ་ཞིག་འཛིན་དགོས་པ་གསུངས་འདུག དེ་ཡང་གཙོ་བོ་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༦ པའི་ནང་ཁེ་ཎ་ཌའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཞོན་སྐུ་ཞབས་ Randall Garrison ལགས་ནས་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ལ་བློ་འཚབ་དང་བཅས་ཁེ་ཎ་ཌའི་སྲིད་གཞུང་ལ་ད་བར་ཁེ་ཎ་ཌའི་སྲིད་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གཞུང་འབྲེལ་ལས་བྱེད་དང་རྒྱ་རིགས་མི་མང་རྣམས་ལ་བཀག་སྡོམ་གང་ཡང་མེད་པར་མཐོང་མཆན་སྤྲོད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་མི་སྣ་རྣམས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་དེ་གཙོས་པའི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་བསྐྱོད་རྒྱུར་མཐོང་མཆན་ལག་འཁྱེར་ལས་སློ་པོ་སྤྲོད་ཀྱི་མེད་པ་མ་ཟད། མཐོང་མཆན་ཐོབ་མཁན་རྣམས་ལ་དམ་དྲག་དང་ཚོད་འཛིན་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་པར་ཁེ་ཎ་ཌའི་གསུང་གིས་བརྡ་ལན་ཞིག་སྤྲོད་དགོས་པའི་དྲི་བ་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད། སྐུ་ཞབས་ Randall Garrison ལགས་ལ་ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་གིས་ལན་འདེབས་ཞིག་གནང་པར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁེ་ཎ་ཌའི་ཕྱི་འབྲེལ་མི་སྣའི་ཕྱོགས་བསྐྱོད་སྐབས་མཐོང་མཆན་ཞུས་པར་བཀག་སྡོམ་བྱས་པ་བྱུང་མེད་ཀྱང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་མངའ་ཁུལ་དུ་ལས་བྱེད་འདང་ངེས་མེད་པའི་རྒྱུ་མཚན་གྱིས་མཐོང་མཆན་སྤྲོད་མེད་སྐོར་དང་། གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་ཚོགས་མི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་གཙོས་ཟི་ཁྲོན་དང་ཡུ་ནན། དེ་བཞིན་ཀྭན་སུ་སོགས་བོད་ཀྱི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་བསྐྱོད་རྒྱུར་བོད་རང་སྐྱོང་ཟེར་བའི་ཕྱི་འབྲེལ་ལས་དོན་ལྷན་ཁང་དང་རྒྱ་ནག་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་སོགས་ལས་ཁུངས་འདྲ་མིན་ལ་ཞུ་སྙན་བཏང་དགོས་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་འདུག གནད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ་ Canada ནང་ལ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Canada Tibet committee ཞེས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་འཛིན་སྐྱོང་འགན་འཛིན་ Carole Samdup ལགས་ཀྱིས་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་དཀའ་རྙོག་དེ་སེམ་ཐབས་སུ་ཁེ་ཎ་ཌའི་སྲིད་གཞུང་གིས་ རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་ Reciprocal Access ཞེས་ཡུལ་གཉིས་དབར་གྱི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་མི་སྣ་རྣམས་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཐོག་བསྐྱོད་ཆོག་པའི་ཕྱི་འབྲེལ་སྲིད་བྱུས་ནན་པོ་ཞིག་འཛིན་དགོས་པ་མ་ཟད། སྲིད་བྱུས་དེའི་བརྒྱུད་གལ་ཏེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁེ་ཎ་ཌའི་མི་སེར་ལ་མཐོང་མཆན་མ་སྤྲད་པ་ཡིན་ན། ཁེ་ཎ་ཌའི་གཞུང་གིས་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་དང་མི་སེར་རྣམས་ཁེ་ཎ་ཌའི་ནང་ཡོང་བར་མཐོང་མཆན་སྤྲོད་རྒྱུ་མེད་ཅེས་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁེ་ཎ་ཌའི་མི་སེར་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གཞུང་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་ཁག་གི་མི་སྣ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རང་དབང་ཅན་གྱི་གསར་འགོད་པ་རྣམས་རྒྱ་ནག་སྤྱི་དང་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་བསྐྱོད་རྒྱུར་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། དེ་སྔ་སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ དང་སྔར་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༢ ཚེས་ ༢༦ བཅས་སུ་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Jim McGovern ལགས་དང་སྐུ་ཞབས་ Joseph Pitts ལགས་རྣམ་གཉིས་ནས་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཨ་རིའི་སྲིད་དོན་མི་སྣ་དང་གསར་འགོད་པ་སོགས། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་རང་དབང་ལྡན་པའི་ཐོག་སྐྱོད་མ་བཅུག་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་རིགས་རྣམས་ཀྱང་ཨ་རིའི་ནང་བསྐྱོད་ཆོག་གི་མེད་པའི་གྲོས་འཆར་ཞིག་བཏོན་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་གྲོས་འཆར་དེ་གཞུང་འབྲེལ་གཏན་འབེབས་ཐུབ་ཐབས་སུ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱིས་མུ་མཐུད་རྒྱབ་སྐྱོར་འཚོལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

དེའང་ ༢༠༡༤ ལོར་ཧོང་ཀོང་ནང་བྱུང་བའི་ Umbrella Movement འམ་ཆར་དུགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞེས་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་ནང་མཉམ་ཞུགས་གནང་མཁན་གཙོ་གྲས་སྐུ་ཞབས་ Edward Chin ལགས་ཀྱིས་ཧོང་ཀོང་མི་སེར་ཚོས་བོད་ཀྱི་ཁུངས་ལྡན་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལས་བསླབ་བྱ་བླང་རྒྱུ་གལ་ཆེ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག སྐུ་ཞབས་ Edward Chin ལགས་ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༨ ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་ཚེས་ ༡༠ བར་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་བྷེལ་ཇམ་གྱི་རྒྱལ་ས་ Brussels ནང་དུ་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་བདུན་པའི་ཐོག་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། ཁོང་གིས་དེ་རིང་ཧོང་ཀོང་གི་ཆབ་སྲིད་གསར་ཤོག་ Harbor Times ཐོག་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་གནས་སྟངས་ཐད་ལ་ང་ཚོ་ཚང་མས་སེམས་འཁུར་ཆེན་པོ་གནང་བཞིན་ཡོད་ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་པ་དང་སྦྲགས། ཧོང་ཀོང་མི་སེར་རྣམས་ནས་འདས་པའི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ལ་དོ་སྣང་དང་དཔྱད་ཞིབ་གནང་དགོས་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་ཁུངས་ལྡན་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཁག་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་ནས་ཧོང་ཀོང་དེ་ད་ལྟའི་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་ལྟར་མ་ཆགས་པར་འབད་བརྩོན་གནང་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག ད་དུང་ཁོང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་མཇལ་འཕྲད་ཞུས་སྐབས་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་ཧོང་ཀོང་གི་མི་སེར་རྣམས་ནས་རེ་བ་དང་སེམས་ཤུགས་མ་བརླག་པར་མུ་མཐུད་འཚེ་མེད་ཞི་བའི་ཐོག་ནས་མང་གཙོ་རྩོད་དགོས་གལ་ཡིན་པར་བཀའ་བསྩལ་ལུང་འདྲེན་གྱིས་ཁོང་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོས་ནས་ཀྱང་འདས་པའི་ལོ་དུས་ནང་། དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཐོག་བཞག་པའི་ཆིངས་ཡིག་ ༡༧ ཟེར་བ་དང་། དེ་བཞིན་ ༡༩༨༤ ལོར་ཧོང་ཀོང་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་སྐབས་ཁུལ་དེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་བསམ་བློ་ལ་མ་ལྟོས་པར་རྒྱ་ནག་དང་དབྱིན་ཡུལ་གཉིས་དབར་བཞག་པའི་སྤྱི་བསྒྲགས་གཉིས་ལ་སློབ་སྦྱོང་གནང་ཚེ་ཡིག་ཆ་དེ་གཉིས་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་ནས་འཛིན་པའི་དམིགས་ཡུལ་དང་ནང་དོན་མང་པོ་ཞིག་འདྲ་པོ་ཡོད་ལུགས་བརྗོད་འདུག  ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ཚོས་རྒྱ་གཞུང་གི་ཆིངས་ཡིག་དང་སྤྱི་བསྒྲགས་དེ་དག་ཐོག་བཀོད་པའི་གནད་དོན་རྣམས་དོན་དངོས་ཐོག་ལག་བསྟར་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མེད་ཐད་ལ་དགོངས་བཞེས་གནང་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། ལྷག་པར་དུ་ཁོང་ནས་ཉེ་དུས་སུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་དཔེ་དེབ་ཚོང་འགྲེམས་བྱེད་མཁན་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཡོངས་གཟུགས་མཐོང་རླུང་འཕྲིན་ཐོག་ཁོང་རྣམས་ལ་བཙན་དབང་གིས་ནག་ཉེས་ཁས་ལེན་བྱས་བཅུག་སྐོར་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག འདས་པའི་ལོ་ ༦༠ ལྷག་གི་ནང་ལ་རྒྱ་ནག་མི་མང་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གཤིས་སྤྱོད་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་གང་ཡང་ཕྱིན་མེད་སྐོར་མངོན་གསལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། གཞི་རྩའི་སྐུ་ཞབས་ Edward Chin ལགས་ནས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་མཇལ་འཕྲད་ཞུས་སྐབས་མགོན་པོ་མཆོག་གིས་༸གང་ཉིད་ཀྱིས་ལྗགས་རྩོམ་མཛད་པའི་ངོས་ཀྱི་ཡུལ་དང་ངོས་ཀྱི་མི་མང་ཞེས་པའི་ཕྱག་དེབ་དེ་ཁོང་ལ་གནང་ཡོད་པ་རེད། དེ་མཚུངས་སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་ Edward Chin ལགས་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་ལྷན་དུ་གླེང་མོལ་ཡང་གནང་ཡོད་པ་རེད།

 དེའང་ཨ་རིའི་penརྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཞི་ཅིང་ཕིང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པའི་དུས་ཡུན་ནང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གསར་འགོད་པར་དེ་སྔ་ལས་ལྷག་པའི་དམ་དྲག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་ཡོད་པ་ཐེར་བཏོན་བྱས་འདུག ཁ་སང་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༢ ཉིན་ཨ་རིའི་ནིའུ་ཡོག་གྲོང་ཁྱེར་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཨ་རིའི་penརྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱིས་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པའི་གནས་བབ་དང། གསར་འགྱུར་མཁོ་སྒྲུབ་ལས་དོན་ཐད་རང་དབང་ཇི་ཡོད་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་པའི་སྙན་ཐོ་ཤོག་གྲངས་ ༧༦ ཅན་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་འདུག འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་སྙན་ཐོ་དེའི་ནང་། ཞི་ཅིང་ཕིང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་གོ་གནས་འཛིན་ཏེ་དུས་ཡུན་ལོ་བཞི་དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པར་དམ་དྲག་བྱེད་ཤུགས་ཆེ་རུ་བཏང་བ་དང་། ཉེ་ཆར་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ ༥༠ ལྷག་གི་གསར་འགོད་པ་ ༧༠༠ ལྷག་གི་གསར་འགོད་པའི་ལས་དོན་ཐོག་དམ་དྲག་བྱས་པ་དང།  ལྷག་པར་དུ་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པར་རྒྱ་ནག་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རྒྱུས་ལོན་བྱ་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་བཞིན་པ་དེ་ནི་ཉེ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ནང་གི་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པར་དམ་དྲག་ཆེ་ཤོས་བྱས་པ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ལྷག་པར་དུ་སྙན་ཐོ་དེའི་ནང་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པ་རྣམས་འགྲོ་འོང་བྱ་རྒྱུར་རྒྱ་གཞུང་གིས་དམ་དྲག་ཆེས་ཤུགས་ཆེ་བྱ་ ཡུལ་བོད་དང་ཡུ་གུར་གཉིས་ཡིན་པར་མིང་འདོན་བྱས་འདུག་པ་དང། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་དང། ཤིང་ཅང་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གཉིས་ནི་རྒྱ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ལ་ངོ་རྒོལ་ཆེ་ཤོས་བྱུང་ས་དང། དྲག་གནོན་བྱེད་ཡུལ་གྱི་ས་གནས་ཤིག་ཡིན་སྟབས།  རྒྱ་ནག་ནང་གི་ས་ཁུལ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནང་ས་ཁུལ་དེ་གཉིས་ནང་ལ་ཡོང་མཁན་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པ་ ༢༧༧ ལྷག་ལ་བཀག་སྡོམ་དང། སུན་འཛིན། ས་གནས་མི་མང་ལ་བཅར་འདྲི་བྱེད་མི་བཅུག་པ། དེ་བཞིན་ས་གནས་སུ་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བ་སོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་མང་དག་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་གནས་ཚུལ་སོགས་གསལ་ཡོད། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་བོད་ནང་ས་བྱི་ཞི་རྒོལ་ཆེན་མོ་བྱུང་རྗེས། ཕྱིའི་གསར་འགོད་པ་མང་པོ་ཞིག་གི་བོད་རང་ལྗོངས་ས་ཁུལ་དུ་གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་ཆེད་དུ་བསྐྱོད་རྒྱུར་རྒྱ་གཞུང་གིས་མཐོང་ཆེན་སྤྲོད་རྒྱུ་ཁག་ཏུ་བཏང་ཡོད་པ་དང། མཐོང་ཆེན་རག་པར་རྒྱ་གཞུང་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྟངས་འཛིན་འོག་འགྲོ་དགོས་པ་ལས་གསར་འགོད་ཚོ་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་མི་བཅུག་པ། གསར་འགོད་པ་ཚོ་འགྲུལ་བཞུད་བྱེད་པར་ས་གནས་ཀྱི་འགག་སྒོ་མང་དག་ཞིག་ནས་བཀག་འགོག་དང་ཞིབ་གཤེར། ས་གནས་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་པས་ས་གནས་ཡུལ་མིར་བཅར་འདྲི་བྱེད་རྒྱུར་སུན་བཙེར་བཟོས་པ། བཙན་དབང་གིས་ས་གནས་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བ་སོགས་ཧ་ཅང་གི་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཐེར་བཏོན་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཕྱིའི་གསར་འགོད་པ་ཚོ་བོད་ནང་བསྐྱོད་རྒྱུར་དམ་དྲག་ཙམ་མ་ཟད། གསར་འགོད་པར་ས་གནས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ་ཐོག་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་བྱེད་མི་ཆོག་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་བ་དང་། གལ་ཏེ་བཅའ་འདྲི་དང་ས་གནས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་པ་ཤེས་རྟོགས་ཐོབ་ཚེ་རྒྱ་གཞུང་དེར་འདྲི་བརྩད་དང་བཀག་བསྐྱིལ་བྱ་རྒྱུའི་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་འདུག་པ་མ་ཟད། སྔ་ལོ་བོད་མི་བཀྲིས་དབང་ཕྱུག་ལགས་ཀྱིས་ཨ་རིའི་ནིའུ་ཡོག་དུས་དེབ་ཀྱི་གསར་འགོད་པ་དང། དེ་བཞིན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལས་དོན་མི་སྣར་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གནང་པར་བརྟེན། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་གྱི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་བའི་ཉེས་མིང་འོག་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་ལུང་འདྲེན་བྱས་འདུག ཚོགས་པ་དེས་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཕྱི་ནང་གི་གསར་འགོད་པ་ཚོར་རྒྱ་ནག་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་རྒྱུས་ལོན་དང་གསར་འགྱུར་སྤེལ་རྒྱུར་དམ་དྲག་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་པ་དེས་ཕྱིའི་འཛམ་གླིང་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་གི་དཔལ་འབྱོར་དང་ཆབ་སྲིད་སོགས་ཀྱི་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་བའི་གསར་འགྱུར་འཐུས་ཚང་ཞིག་སྤེལ་བར་ཆེས་དཀའ་བའི་གནས་ཡིན་པ་དང་། ཁྱད་པར་དུ་རྒྱ་གཞུང་གི་སྲིད་བྱུས་ཐོག་སྐྱོན་བརྗོད་དང། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཐད་སྤེལ་བའི་གསར་འགྱུར་དང་དཔྱད་རྩོམ་ཁག་ལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་དམ་དྲག་འོག་སྤེལ་དཀའ་བ་ཡིན་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག རྩ་བའི་ཨ་རིའི་ pen རྩོམ་པ་པོ་མཐུན་ཚོགས་དེ་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༢༢ ལོར་ཆེད་བཙུགས་གནང་པའི་རང་དབང་ཅན་གྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་ཡིན་ཞིང། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་དུ་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་ལྟེ་གནས་ཁང་ ༡༠༠ ལྷག་ཡོད་དང། དེ་བཞིན་གསར་འགོད་པ་དང། རྩོམ་པ་པོ་། སྙན་ངག་པ་སོགས་ཆེད་ལས་མི་སྣ་ ༤༠༠༠ ལྷག་ཡོད་པའི་ཚོགས་པ་ཆེ་གྲས་ཤིག་ཡིན་འདུག ཚོགས་པ་དེའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ཨ་རི་གཙོས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ནང་གི་རྩོམ་པ་པོ་དང་གསར་འགོད་པ་ཁག་གི་ནུས་པ་གཅིག་ཏུ་སྒྲིལ་ནས་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་རེད།  

ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ Prague ནང་དུ་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་ཧི་མཱ་ལ་ཡིའི་རིག་གཞུང་བསྟ་གནས་ཁང་གསར་པ་ཞིག་དབུ་འབྱེད་གནང་གཏན་འཁེལ་འདུག ཁ་སང་ཚེས་ ༢༠ ཉིན་ཁུལ་དེའི་གསར་སྤེལ་ཁང་ Prague Daily དྲ་གནས་ཐོག་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ན། རིང་མིན་ཟླ་ ༡༠ པའི་ནང་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ཡོ་རོབ་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ Swiss དང་། Italy དེ་བཞིན་ Czech སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་སོགས་སུ་ཆིབས་སྒྱུར་བཀའ་དྲིན་སྐྱོང་བཞིན་པ་དང་བསྟུན། ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་པོ་ཏཱ་ལ་ཚོགས་པས་ཁུལ་དེར་གསར་རྒྱག་གནང་པའི་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རིག་གཞུང་བསྟི་གནས་ཁང་དབུ་འབྱེད་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལ་དབུ་འབྱེད་གནང་འཆར་ཡོད་པའི་ཧི་མཱ་ལ་ཡིའི་རིག་གཞུང་བསྟི་གནས་ཁང་དེའི་ནང་བོད་ཀྱི་ཐོུང་མ་ཡིན་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་རིག་གཞུང་དང་། བོད་དང་ ཅེཀ་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་དབར་གྱི་ཐུན་མོང་མ་ཡིན་པའི་འབྲེལ་བ་དང་། ལྷག་པར་དུ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་ཁུལ་དེའི་སྲིད་འཛིན་དམ་པ་ Vaclav Havel མཆོག་རྣམ་གཉིས་ཀྱི་༸སྐུ་པར་དང་༸སྐུ་འདྲ་སོགས་བསྒྲིག་གནང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་དང་། ནང་ཆོས་སོགས་སློབ་གཉེར་གནང་ས་དེཔ་མཛོད་ཁང་དང་། སྒོམ་གྲུབ་གནང་ས་བཅས་ཉམས་ལེན་གནང་ཡུལ་ཆེད་བཙུགས་གནང་ཡོད་པ་རེད་འདུག བསྟི་གནས་ཁང་དེ་གསར་རྒྱག་གནང་མཁན་པོ་ཏཱ་ལ་ Potala ཚོགས་པའི་ངེས་སྟོན་པ་ལྕམ་Zuzane Ondomisiova ལགས་ནསབསྟི་གནས་ཁང་དེ་ཟླ་བ་རྗེས་མའི་ནང་དབུ་འབྱེད་གནང་དོན་གཙོ་བོ་ནི། ཟླ་བ་རྗེས་མའི་ནང་མགོན་༸གང་ཉིད་མཆོག་དང་ཐུགས་ཉེ་བའི་ Czech སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་འཛིན་དམ་པ་ Vaclav Havel མཆོག་གི་འཁྲུངས་ཚེས་འཁེལ་གྱི་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དམ་པ་ཁོང་ནས་ཆེད་བཙུགས་གནང་པའི་མང་གཙོ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྐོར་གྱི་གླེང་སྟེགས་ཚོགས་པ་ Forum 2000 ཞེས་པར་ཆིབས་སྒྱུར་བཀའ་དྲིན་བསྐྱང་རྒྱུའི་དུས་ཚིགས་ཁྱད་པར་ཅན་དང་བསྟུན་དབུ་འབྱེད་གནང་པ་ཞིག་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག

དེ་རིང་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༡༦ ཉིན་སུད་སི་གྲོང་ཁྱེར་ཇི་ནི་ཝ་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ལས་ཁུངས་མདུན་དུ་བོད་མི་དང་ཡུ་གུར། སོག་པོ་བཅས་འདུ་འཛོམས་ཀྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་ལ་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་ཁག་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་ཡོང་བའི་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་ཤུགས་ཆེ་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོ་སུད་སི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལྕམ་ Lisa Mazzone མཆོག་གི་གཙོས། Czech སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་གཞོན་ཟུར་པ་མཆོག་དང་། དེ་བཞིན་སྤྲུལ་སྐུ་བསྟན་འཛིན་བདེ་ལེགས་རིན་པོ་ཆེ་མཆོག་གི་ཚ་མོ་ཉི་མ་ལྷ་མོ་ལགས། འཛམ་གླིང་ཡུ་གུར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་ལྩམ་ Rabiya Kadeer ལགས་བཅས་ཁྱོན་མི་གྲངས་ ༡༥༠༠ ཙམ་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག

ཨ་རི་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་གི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་སོགས་ཆེད་ལས་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་ལས་བསྡུས་པའི་ Tibet Justice Centerའམ་བོད་ཀྱི་དྲང་བདེན་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས་ཉིན་ཤས་གོང་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་ཚོར་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ཁྲིམས་ཐོག་གི་གནས་བབ་སྐོར་ལ་སྙན་ཐོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་པ་དང་སྦྲགས། རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་གཞུང་ནས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་གནས་སྟངས་མཁྱེན་པའི་ཐོག་སྙན་ཐོ་དེར་ངོས་འཛིན་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག སྙན་ཐོ་དེ་ཉིན་ཤས་གོང་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ Belgium ཡི་རྒྱལ་ས་ Brussels ནང་དུ་འདོན་སྤེལ་གནང་པ་འདུག་པ་དང་། དེའི་ནང་ ༡༩༥༩ ནས་ད་བརརྒྱ་གར་གཞུང་ནས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་ལ་གཟིགས་ཕྱོགས་དང་སྲིད་བྱུས་འཛིན་སྟངས། ཁྱད་པར་དུ་བོད་མི་རྣམས་ལ་འཕྲད་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་ཁག་ཅིག་སྐོར་དོན་ཚན་ ༩ ཅན་དང་ཤོག་གྲངས་ ༡༧༧ ཐོག་ནས་གསལ་བཏོན་གནང་འདུག སྙན་ཐོ་འདིའི་སླད་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་ཞིབ་འཇུག་མི་སྣས་འདས་པའི་ལོ་གཉིས་ནང་རྒྱ་གར་མངའ་སྡེ་ ༡༠ ནང་གི་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་བསྐྱོད་པ་དང་། ད་བར་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་བོད་མིའི་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་སྟེ་གཙོ་བོ་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་འདས་པའི་ལོ་ ༥༠ ལྷག་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་བ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་གནང་བཞིན་ཡོད་པའི་གནས་བབ་དང་། དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བོད་མི་ཚོར་ RC འམ་རྒྱ་གར་དུ་གནས་སྡོད་ཆོག་པའི་ལག་ཁྱེར་མ་གཏོགས་རྒྱ་གར་གྱི་མི་སེར་ལག་ཁྱེར་དང་འོས་ཤོག་ཐོབ་ཐང་སོགས་ཐོབ་ཀྱི་མེད་པ་མ་ཟད། གཞན་ཡང་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཤེས་ཡོན་དང་འཕྲོད་བསྟེན། ཚོང་ལས། དཔལ་འབྱོར། སྨྲ་བརྗོད་དང་འདུ་འཛོམས་རང་དབང་བཅས་ཀྱི་ཐད་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་པ་སོགས་ཞིབ་ཕྲ་བཀོད་གནང་འདུག ཁ་སང་ཚེས་ ༡༤ ཉིན་བོད་ཀྱི་དྲང་བདེན་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་ལྕམ་ Iona Liddell ལགས་ཀྱིས་སྙན་ཐོ་དེ་དང་འབྲེལ་བའི་ཡོངས་ཁྱབ་གསར་འགོད་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་ཏེ། ཞིབ་འཇུག་སྙན་ཐོ་འདིའི་ཐོག་ནས་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཕྱི་རྒྱལ་བ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་གནང་པས་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཁུལ་དེར་འཚོ་རྟེན་གཏན་པོ་ཞིག་མེད་པ་གསལ་བཏོན་གནང་པ་དང་ཆབས་ཅིག འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་གཞུང་ནས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་གནས་སྟངས་ཁས་ལེན་ངོས་བཞེས་གནང་ནས་སྙན་ཐོ་འདིའི་གྲུབ་དོན་ལྟར་ལག་བསྟར་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེ་ཡིན་པ་དང་། སྒོས་སུ་བོད་མིའི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་ལ་རོགས་པ་གནང་མཁན་གྱི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ཚོས་གཞུང་ལ་གཏུགས་བཤེར་བྱེད་སྐབས་སྙན་ཐོ་འདི་བེད་སྤྱོད་གནང་ཆོག་པ་ཡིན་སྐོར་གསུངས་འདུག    ད་དུང་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་དེའི་ནང་དེ་སྔ་ ༢༠༡༣ ལོར་ Belgium དང་། Swiss གཞུང་གི་རྟོག་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མིའི་གནས་སྟངས་སྐོར་ཞིབ་འཇུག་གནང་པའི་སྙན་ཐོ་ཞིག་བཏོན་པའི་ལོ་རྗེས་མ་དེ་ནས་བཟུང་བོད་མིའི་ཐོག་ལ་བཞེངས་ཕྱོགས་འགྱུར་བ་བཏང་བ་ཡོད་པ་མ་ཟད། སྙན་ཐོ་དེའི་རྐྱེན་པས་དབྱིན་ཡུལ་སོགས་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཅིག་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ལ་དཀའ་ངལ་བཟོས་ཡོད་པ་ཡང་གསུངས་འདུག བྷེལ་ཇམ་གྱི་ཕྱི་མི་གནས་སྡོད་དང་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་མཁས་པ་ Sylvia Micholt ལགས་ནས་སྙན་ཐོ་འདི་ལ་ཡིག་ཆ་གལ་ཆེ་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་དང་སྦྲགས། ཡིག་ཆ་འདི་བརྒྱུད་ Belgium ཡི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་ཞུ་མཁན་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་མི་ལ་སྐྱབས་བཅོལ་ཐོབ་རྒྱུར་གནས་ཚུལ་ཆ་ཚང་བ་དང་གནད་འགག་ཆེན་པོ་ཆགས་འདུག་ཅེས་གསུངས་འདུག རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བའི་གནས་སྟངས་སྐོར་འཁོད་པའི་སྙན་ཐོ་དེའི་གླེང་བརྗོད་ནང་། ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་དྲང་བདེན་ལྟེ་གནས་ཞེས་པའི་རང་དབང་ཅན་གྱི་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ཚོགས་པ་དེ་ནས་ད་བར་འདས་པའི་ལོ་སུམ་ཅུ་ཙམ་ནས་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་བོད་ཀྱི་ཁོར་ཡུག་སྲུང་སྐྱོབ་ཙམ་མ་ཟད། ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཕེབས་མཁན་ཚོར་སྐྱབས་བཅོལ་ལག་ཁྱེར་དང་མི་སེར་ལག་དེབ། གནས་སྤོ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ལ་རོགས་རམ་གནང་མུས་ཡིན་པ་ལྟར། ཐེངས་འདིའི་རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མི་ཚོ་ཁྲིམས་ཐོག་ཀྱི་གནས་བབ་སྐོར་གྱི་སྙན་ཐོ་དེ་ཡང་གཙོ་བོ་ད་ལྟ་རྒྱ་གར་ནང་ཡོད་པའི་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དང་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་གཙོས། བོད་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཐོག་སྐུ་ལས་སྐྱོན་གནང་མཁན་རྒྱ་གར་ཁྲིམས་རྩོད་པ་དང་གནད་ཡོད་མི་སྣར་ཕན་ཐོགས་ཡོང་ངེས་ཡིན་སྐོར་ཡང་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་སྐྱབས་བཅོལ་བོད་མི་འབུམ་གཅིག་ལྷག་ཙམ་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་ ༡༩༥༩ ནས་ད་བར་ཁུལ་འདིར་གནས་ཚང་གཡར་ནས་ཕྱོགས་གང་སྤྱིའི་ཐད་ནས་མཐུན་འགྱུར་རོགས་རམ་གནང་དང་གནང་མུས་ཐོག ཁྱད་པར་དུ་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་ནས་ ༢༠༡༤ ལོར་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་དང་། སྤྱིར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་ ༡༩༥༠ ནས་༡༩༨༧ ནང་ཚུད་ལ་སྐྱེས་མཁན་ཕྲུ་གུ་ཚོར་རྒྱ་གར་མི་སེར་གྱི་ཐོབ་ཐང་གནང་ཡོད་ནའང། དོན་དངོས་ཁྲིམས་ཐོག་ལ་ཞུགས་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་དཀའ་ངལ་མང་དག་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། སུད་སི་ནང་དུ་བཅའ་བཞུགས་སྤྱི་ཟུར་དབང་པོ་བཀྲས་མཐོང་ལགས་ཀྱིས་གནད་དོན་འདིའི་སྐོར་གསུངས་པར་བོད་མི་ཚོས་ད་བར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་མི་སྐྱབས་བཅོལ་བ་རྣམས་ལ་རོགས་རམ་གནང་པ་ལ་བཀྲིན་རྗེས་སུ་དྲན་བཞིན་ཡོད་ནའང། རྒྱ་གར་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་དཀའ་ངལ་མུ་མཐུད་འཕྲད་བཞིན་པ་དེ་དངོས་ཡོད་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། རྒྱ་གར་དང་བྷེལ་ཇམ་གཙོས་པའི་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་གཞུང་ཁག་ནས་བོད་མི་ཚོའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་ལ་འབད་བརྩོན་སྔར་ལྷག་གནང་དགོས་སྐོར་གསུངས་འདུག

རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་རང་འབྱུང་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་སྤྱི་དང་། སྒོས་སུ་བོད་ནང་གི་འཁྱག་རོམ་ཞུར་ཚད་དང་། མཚོ། མཚེའུ་བཅས་གས་འཐོར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་གསང་རྒྱ་བྱེད་བཞིན་པ་དེས་བོད་ཀྱི་རྒྱུག་ཆུ་ཆེ་ཁག་རྒྱུག་ཡུལ་ཨེ་ཤེ་ཡའི་རྒྱལ་ཁབ་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་ནང་ལ་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུལ་སོགས་རང་འབྱུང་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་རྐྱེན་ངན་རྣམས་འགོག་སྲུང་བྱེད་པར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་བཞིན་པ་མངོན་བརྗོད་གནང་འདུག དེ་ཡང་དེ་རིང་བི་བི་སི་ BBC གསར་ཁང་གི་དྲ་གནས་ཐོག་གསར་ཁང་དེའི་ཁོར་ཡུག་སྡེ་ཚན་གྱི་གསར་འགོད་པ་སྐུ་ཞབས་ Navin Singh ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གཉིས་ཀྱི་ནང་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུལ་སོགས་འབྱུང་བའི་འཇིག་པ་འཕྲད་བཞིན་པའི་ཐོག་ལ་དཔྱད་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། དེའི་ནང་ཁོང་གིས་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ་གྱི་ས་གནས་ཁག་ཅིག་ཏུ་ཆུ་ལོག་དང་ས་རུལ་སོགས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་རྐྱེན་ངན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་འཕྲད་པ་དེ་ནི་གཙོ་བོ་རྒྱ་གཞུང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་རྣམས་ནས་བོད་ཀྱི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་ཀྱི་འཁྱག་རོམ་ཞུར་ཚད་དང་། མཚོ། མཚེའུ་སོགས་གས་འཐོར་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་བལ་ཡུལ་དང་རྒྱ་གར་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་རྣམས་དང་གོ་བསྡུར་མ་བྱེད་པར་གསང་རྒྱ་བཞག་རྐྱེན་ཡིན་པ་གསལ་བཏོན་གནང་འདུག ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་རྣམས་གསང་རྒྱ་བྱས་པ་ཙམ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་གཏེར་ཁ་བསྔོག་འདོན་དང་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་གི་ཐོག་ཏུ་ཆུ་མཛོད་གསར་རྒྱག་གི་ལས་གཞི་སོགས་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་བ་དེས་བོད་ཀྱི་གཤམ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གར་དང་བལ་ཡུལ། འབྲུག་ཡུལ་དང་དེ་བཞིན་བྷང་ལ་དེ་ཤ་བཅས་ཀྱི་ནང་ལ་ཆུའི་འཇིག་པ་སོགས་ཁོར་ཡུག་དང་འབྲེལ་བའི་རྐྱེན་ངན་སྔར་ལྷག་འཕྲད་སྲིད་སྐོར་ཉེན་བརྡ་ཡང་བཏང་འདུག དེ་བཞིན་འདི་ལོའི་ཟླ་ ༧ པའི་ནང་བོད་ཀྱི་མཐའ་མཚམས་སུ་ཆགས་པའི་བལ་ཡུལ་གྱི་ Liping དང་།  Barabise ས་གནས་སུ་ཆུ་ལོག་གྱི་དོན་རྐྱེན་འོག་གནོད་འཚེ་ཕོག་པའི་ས་གནས་ཡུལ་མི་དང་ཁུལ་དེའི་གཞུང་འབྲེལ་མི་སྣ་ཁག་ཅིག་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་འདུག་པ་དང་། སྐབས་དེར་ས་གནས་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་ཟུར་པ་ Gokarna Dawadi ལགས་ཀྱིས་ས་རུལ་དང་ཆུ་ལོག་བྱུང་སའི་གཙང་པོ་ Bhotekoshi ཞེས་པ་དེ་བོད་ནས་བབ་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། གཙང་པོ་དེ་ནས་ས་རུལ་དང་ཆུ་ལོག་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་འགོག་སྲུང་བྱེད་པར་བོད་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་འབྲེལ་བ་ལན་མང་བྱས་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་གིས་གཙང་པོ་དེའི་སྐོར་གནས་ཚུལ་གང་ཡང་གོ་བསྡུར་མ་བྱས་པར་བརྟེན།  ཆུ་ལོག་མངོན་འགོག་གི་ལས་གཞི་སྤེལ་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་ཆེན་པོ་འཕྲད་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ཁོང་གིས་བོད་ནས་རྒྱ་གར་ནང་བབ་བཞིན་པའི་ Brahmaputra དང་། Koshi གཙང་པོ་སོགས་ནས་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༠ དང་། ༢༠༠༨ བཅས་སུ་རྒྱ་གར་གྱི་ཤར་ཕྱོགས་མངའ་སྡེ་བི་ཧར་དང་བྱང་ཤར་མངའ་སྡེ་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་གཉིས་ནང་ཆུའི་འཇིག་པ་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་བའི་གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ། རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་གིས་ཆུའི་འཛིན་སྐྱོང་སྡེ་ཚན་གྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Ghanashyam Jha ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་བོད་ནང་གི་གནམ་གཤིས་འགྱུར་ལྡོག་རྐྱེན་པས་ཆུ་ལོག་སོགས་ཀྱི་གནོན་འཚེ་བྱུང་བཞིན་པར་བློ་འཚབ་ཆེན་པོ་ཡོད་ཀྱང་། དེ་ལས་ཚབས་ཆེ་བ་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་གཙང་པོ་ཆེ་ཁག་ཐོག་ཏུ་ཆུ་མཛོད་རྒྱག་བཞིན་པ་དེ་ཡིན་པ་མ་ཟད། གལ་སྲིད་མ་འོངས་པར་ཆུ་མཛོད་དེ་དག་ནས་ཆུ་ཕོན་ཆེན་དུས་གཅིག་ལ་གཏང་ཚེ་རྒྱ་གར་སོགས་ཀྱི་ནང་ཆུའི་གནོད་འཚེ་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་ངེས་རེད་ཅེས་བརྗོད་འདུག  

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་རིང་མིན་བྷེལ་ཇམ་དང་ཧྥ་རན་སི་བཅས་སུ་ཆིབས་བསྒྱུར་གནང་གཏན་འཁེལ་ཡོད་པ་དང་བསྟུན། ཧྥ་རན་སི་ནང་གི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་ཁག་ཅིག་གིས་ཡུལ་དེའི་སྲིད་འཛིན་ Francios Hollande མཆོག་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་དང་ལྷན་མཇལ་མོལ་ཞུ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་འདུག མཛད་འཆར་ཁག་ལ་གཞིགས་ན། ༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༦ ཉིན་བཞུགས་སྒར་ནས་ཆིབས་བསྒྱུར་གྱིས་ཆེས་ཐོག་མར་བྷེལ་ཇམ་གྱི་རྒྱལ་ས་ Brussels ནང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་དབུ་བཞུགས་མཛད་རྒྱུ་གཙོ་བོར་འགྱུར་བའི་མཛད་འཆར་ཁག་གཅིག་བསྐྱང་རྒྱུ་དང་། དེ་རྗེས་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༡༢ ནས་ ༡༨ བར་ཧྥརན་སིའི་ Strasbourg གྲོང་ཁྱེར་ནང་ལ་ཆིབས་བསྒྱུར་བཀྲིན་བསྐྱང་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་གནས་ཐོག་འཁོད་པར་གཞིགས་ན། Association Tibet Libre ཞེས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་རྐང་སྣེ་འཁྲིད་འོག ཧྥ་རན་སི་ནང་གི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ཁག་ ༢༠ ཙམ་གྱིས་སྲིད་འཛིན་ཨོ་ལན་ཌི་མཆོག་ལ་ཡོངས་ཁྱབ་ཞུ་ཡིག་ཞིག་ཕུལ་ཡོད་པ་དང། དེའི་ནང་གཙོ་བོ་ཉེ་ལམ་ནས་ཧྥ་རན་སི་ནང་འཇིགས་སྐུལ་རིང་ལུགས་པས་དྲག་སྤྱོད་ཀྱི་ལས་གཞི་ཚད་ལས་འགལ་བ་སྤེལ་ཏེ་ཡུལ་དེའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་སེམས་ཁམས་ལ་རྨ་ཁ་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་པ་དེ་ཞི་ཐབས་སླད་སྲིད་འཛིན་མཆོག་གིས་ད་རེས་ཆོས་ལུགས་མཐུན་བསྒྲིལ་གོང་འཕེལ་དང་ཚེ་མེད་ཞི་བདེའི་དེད་དཔོན་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གདན་ཞུ་དགོས་པ་མ་ཟད། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་དང་ལྷན་རྒྱས་མཇལ་མོལ་གནང་སྟེ་མང་ཚོགས་ཁྲོད་ཡུལ་དེའི་ནང་སླར་ཞི་བདེ་ལྷིང་འཇགས་བསྐྲུན་རྒྱུའི་སེམས་སྐུལ་སྤེལ་དགོས་ཀྱི་རེད་ཅེས་ཞུ་འབོད་གནང་འདུག དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་ཧྥན་རན་སིའི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་ནི་ཀོ་ལ་སར་ཀོ་ཛི་མཆོག་དང། དེ་བཞིན་ཉེ་བའི་ཆར་ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་སྦ་རག་ཨོ་བྷ་མ་མཆོག་གིས་ཕོ་བྲང་དཀར་པོའི་ནང་༸གོང་ས་མཆོག་དང་ལྷན་རྒྱས་མཇལ་མོལ་ཞུ་མྱོང་ཡོད་པའི་གནད་དོན་ནན་བརྗོད་ཀྱིས་སྲིད་འཛིན་ཧོ་ལན་ཌི་མཆོག་གིས་ཀྱང་རྒྱལ་སྤྱིའི་དབུ་ཁྲིད་ཁག་དང་དཔུང་པ་མཉམ་ཞིབ་ཐོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་པ་དང་། ལྷག་དོན་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་ཞི་བའི་སྒོ་ནས་སེལ་ཐབས་སླད་བོད་རྒྱ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་དབར་འབྲེལ་ལམ་བསྐྱར་མཐུད་ཡོང་ཐབས་གནང་དགོས་ཀྱི་རེད་ཅེས་སྐུལ་མ་ཞུས་འདུག རྩ་བའི་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཧྥ་རན་སིའི་ནང་ཟླ་བ་འདིའི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་ཁྱོན་བདུན་གཅིག་ཙམ་གྱི་མཛད་འཆར་ཁོངས་སུ་མང་ཚོགས་ལ་བྱང་ཆུབ་སེམས་འབྲེལ་དང་སྤྱན་རས་གཟིགས་ཀྱི་བཀའ་དབང་བསྩལ་རྒྱུ་སོགས་ཀྱི་ཆོས་འབྲེལ་ཡོད་པ་དང་། མང་ཚོགས་ལ་ཆོས་ལས་འདས་པའི་ཀུན་སྤྱོདསྐོར་ལ་བཀའ་སློབ་ལམ་སྟོན་སྩལ་རྒྱུ་བཅས་ཀྱི་མཛད་འཆར་ཡོད་པ་རེད་འདུག

ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་གྲོང་ཁྱེར་སིཌ་ནི་དང། མེལ་བོ་རན་གཉིས་ནང་ཚོགས་འཆར་ཡོད་པའི་མའོ་རྗེས་དྲན་མཚན་ཚོགས་ཕྱིེར་འཐེན་བྱེད་དགོས་བྱུང་འདུག འདི་ལོ་རྒྱ་ནག་གི་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་ཆེད་བཙུགས་བྱེད་མཁན་མའོ་གྲོངས་ནས་ལོ་ ༤༠ འཁོར་བའི་དུས་ཚིགས་དང་བསྟུན་ཕྱི་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༦ དང་། ༩ གཉིས་ལ་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་གྲོང་ཁྱེར་ཆེས་གྲས་ Sydney དང། Melbourne གཉིས་སུ་མའོ་ལ་ཆེ་བསྟོད་ཀྱི་མཚན་ཚོགས་ཤིག་ཚོགས་འཆར་ཡོད་པ་དང།  དེ་ཡང་གཙོ་བོ་ཁུལ་དེའི་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཁང་དང་འབྲེལ་ཡོད་ LB HOME GROUP ཚོང་གཉེར་ཁང་།  དེ་བཞིན་ཁུལ་དེའི་ནང་ཡོད་པའི་ international Culture Exchange Association Australia གཉིས་ཟུང་སྦྲེལ་གྱིས་སྒྲིག་ཞུས་ཡོད་པ་རེད།  ཉིན་ཤས་སྔོན་ཁུལ་དེའི་ནང་བོད་རིགས་ཚོགས་པ་དང། རྒྱ་རིགས་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་ཅན་ཚོས་མཚན་ཚོགས་དེ་ཚོགས་རྒྱུར་ངོ་རྒོལ་ཤུགས་ཆེ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། གཞུང་འབྲེལ་གནད་ཡོད་མི་སྣ་ཚོར་མཚན་ཚོགས་དེ་བཀག་སྡོམ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་ཡང་ཞུས་ཡོད་འདུག དེ་རིང་རྒྱལ་སྤྱིའི་བརྒྱུད་ལམ་ Channel News Asia ཐོག་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་གཞིགས་ན། སིཌ་ནི་གྲོང་ཁྱེར་ལྷན་ཚོགས་ཀྱིས་གསར་འགོད་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་བའི་ནང་། ད་ལྟའི་ Australia གྲོང་ཁྱེར་ Sydney ནང་དུ་ཚོགས་རྒྱུའི་མའོ་མཚན་ཚོགས་དེའི་ཐད་ཁུལ་དེའི་ནང་གི་མང་ཚོགས་ནང་ཁུལ་དབར་ལ་བསམ་ཚུལ་མཐུན་མིན་ཤུགས་ཆེ་བྱུང་ཡོད་པ་དང། དེ་བཞིན་མཚན་ཚོགས་སྐབས་སུ་མང་ཚོགས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལའང་ཉེན་ཚབས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་བརྗོད་ནས་ད་རེས་མའོ་མཚན་ཚོགས་འདི་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡིན་པ་བརྗོད་འདུག འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་ཚོགས་རྒྱུའི་མཚན་ཚོགས་འདིར་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་བོད་མི་བསྟན་པ་འབྲུག་གྲགས་ལགས་སུ་དེ་འབྲེལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་མཚན་མཚོག་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོས་པར་ཁུལ་དེའི་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་དགའ་སྐྱོ་གཉིས་ལྡན་གྱི་ཚོར་སྣང་ཞིག་བྱུང་ཡོད་པ་གསུངས་ཀྱི་འདུག དེ་བཞིན་ Channel News Asia གསར་ཁང་གི་ངོས་ནས་ད་རེས་མའོ་མཚན་ཚོགས་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་པའི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ཏེ་གོ་སྒྲིག་བྱེད་མཁན་ལ་བཅར་འདྲི་གནང་པར་གོ་སྒྲིག་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་གནད་དོན་དེའི་ཐོག་གང་ཡང་བཤད་རྒྱུ་མེད་ཅེས་བརྗོད་འདུག་པ་མ་ཟད།  ཐེངས་འདིའི་ Melbourne གྲོང་ཁྱེར་ནང་མའོ་མཚན་ཚོགས་དེ་ཡང་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་འདུག