རྒྱ་ནག

འདི་ལོ་ཕྱི་ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡༥ ཉིན་ནི་ཐར་ལན་ཌི་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ཀྱི་ཡིག་ཆ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་ཡོད་པ་དང་། རིང་མིན་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༣༠ ཉིན་ཡུལ་དེའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་དུས་ཐོག་སྲིད་བྱུས་དེའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་དང་གཏན་འབེབས་སོགས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་ལྟར། ཉེ་ཆར་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༩ ཉིན་ Netherlands གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཕྱི་སྲིད་ལས་དོན་ཚོགས་ཆུང་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རྒྱུན་ལོས་ཆེད་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་པའི་ཐོག་ཡུལ་དེའི་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་ཡུ་རོབ་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ཚེ་རིང་བྱམས་པ་ལགས་མཉམ་ཞུགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་མ་ཟད། Dutch གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་ཐོག་གི་སྲིད་བྱུས་ནང་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་ཆེད་བཀོད་གནང་མེད་པར་བློ་ཕམ་ཡོད་པ་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ་ཏེ་སྲིད་བྱུས་ནང་བོད་སྐོར་ངེས་པར་དུ་ཆེད་བཀོད་གནང་དགོས་པ་དང། ལྷག་དོན་ Dutch གཞུང་གི་མི་སྣ་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་བོད་ནང་ཕེབས་ནས་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་རྟོགས་ཐབས་གནང་དགོས་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་ཚབ་དང་ལྷན་དུ་གྲོས་མོལ་བསྐྱར་མཐུད་བྱེད་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་དགོས་པར་ཞུ་གཏུགས་གནང་འདུག ཚེ་རིང་བྱམས་པ་ལགས་སུ་དེ་འབྲེལ་བཅར་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་ཉེ་ཆར་ཉན་ཞིབ་ཀྱི་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་བོད་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྙན་གསེང་དང་བོད་དོན་ཞུ་འབོད་གནང་བར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་ངོས་ལེན་གནང་སྟེ་ཚེས་ ༣༠ ཉིན་བོད་གནད་ཐོག་ཐབས་ཤེས་གང་ཐུབ་ཞུ་རྒྱུའི་ཞལ་བཞེས་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེ་འབྲེལ་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་གཙོས་པའི་ཁུལ་དེའི་བོད་རིག་ཚོགས་པ་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པ་ཡོངས་ནས་ཕྱི་ཚེས་ ༣༠ བར་ཌར་ཅི་གཞུང་མང་གཉིས་ལ་ཞུ་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་འཆར་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནང་ Netherlands དང་རྒྱ་ནག་གཉིས་དབར་ཚོང་འབྲེལ་བྱེད་ཤུགས་ཇེ་ཆེར་ཕྱིན་ཡོད་པའི་ཁྲོད་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོར་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་ཡོ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་བཞི་དང་ཕྱེད་ཀ་ལྷག་གི་ཚོང་འབྲེལ་ཡོད་པ་དེ་འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནང་བརྒྱ་ཆ་ ༤༤ ལྷག་ཙམ་ཕར་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ་ད་ཆ་ནི་ཐར་ལན་ཌི་དེ་ཡོ་རོབ་རྒྱལ་ཁབ་ཁོངས་ནས་རྒྱ་ནག་དང་ཚོང་འབྲེལ་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་བྱེད་མཁན་ཨང་གསུམ་པ་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༧ པའི་ནང་ནི་ཐར་ལན་ཌི་གཙོས་ རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་མི་རྒྱལ་ཁབ་ ༢༢ ཀྱི་གཞུང་ཚབ་པ་རྣམས་ནས་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ལ་ཕྱག་ཡིག་ཞིག་ཕུལ་བའི་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཤིན་ཅང་ཁུལ་དུ་ཡུ་གུར་མི་རིགས་གཙོ་གྱུར་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་གཞན་རྣམས་ལ་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཤིན་ཅང་ནང་གི་ཆབ་སྲིད་སློབ་གསོ་སྤེལ་ཡུལ་ངལ་རྩོལ་སྒྱུར་བཀོད་ཀྱི་རྭ་བ་རྣམས་འཕྲལ་དུ་སྒོ་རྒྱགདགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་ཡོད་པ་རེད།

ཨ་རི་ནིའུ་ཡོག་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་གཞུང་ཞབས་ཟུར་པ་རྣམས་ཆོས་དང་འབྲེལ་བའི་བྱེད་སྒོ་གང་ལ་ཡང་ཞུགས་མི་ཆོག་པའི་གསལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་ཡོད་པ་ལག་སོན་བྱུང་ཡོད་སྟབས་དེ་ལྟ་བུའི་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་བྱེད་བབ་དེས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་གིས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཀྱི་རང་དབང་ལ་རྡོག་རོལ་གཏོང་གི་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་དམར་ཤོག་གཞུང་གི་གསལ་བསྒྲགས་དེར་ཟླ་དུས་ཚེས་གྲངས་གང་ཡང་བཀོད་མེད་ཀྱང་གསལ་བསྒྲགས་དེར་དམར་ཕྱོགས་གཞུང་གི་ཚོགས་མི་ཡིན་མིན་ལ་མ་བལྟས་པར་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་ཡིན་པ་གང་ཞིག་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོར་ཞུགས་པ་དང་སྐོར་ར་འགྲོ་མཁན་རྣམས་ཀྱི་མིང་ཐོ་དེ་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༡༨ སྔོན་ལ་སྲིད་གཞུང་ལ་རྩིས་སྤྲོད་དགོས་པ་བཤད་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཕྱག་འཚལ་དང་སྐོར་བ་གཙོས་དགེ་སྦྱོར་གནང་མཁན་རྣམས་ལ་ཇི་ལྟར་ཉེས་ཆད་གཅོད་དགོས་མིན་གྱི་བསམ་འཆར་ཕུལ་དགོས་པ་འཁོད་ཡོད་པ་རེད། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་བོད་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་རྩ་ཆེན་གྱི་གནས་དང་དགོན་པ་སོགས་ལ་སྐོར་ར་འགྲོ་བ་དང་། དུས་རྒྱུན་ཞལ་འདོན་སྐྱོར་བ་སོགས་ནི་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་གལ་ཆེན་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་སྦྲགས།  ཚོགས་པའི་རྒྱ་ནག་སྡེ་ཚན་གྱི་འགན་འཛིན་ Sophie Richardson ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་དམར་ཕྱོགས་ཀྱི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ཀྱིས་ཡ་ང་སྙིང་རྗེ་མེད་པར་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་མཐའ་དག་ལ་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད། དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་ལ་མི་ཚེ་གང་པོར་ཞབས་ཞུ་སྒྲུབ་མཁན་རྣམས་ལ་གུ་ཡངས་གཅིག་ཀྱང་བྱེད་ཀྱི་མེད་པར་སྐྱོབ་བརྗོད་གནང་སྟེ་རྒྱ་ནག་གི་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་ ༣༦ ནང་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཀྱི་རང་དབང་འཁོད་ཡོད་པ་ལྟར་དམར་ཤོག་སྲིད་གཞུང་གིས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོར་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པ་རྣམས་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པའི་བརྡ་ཁྱབ་བཏང་འདུག གནས་ཚུལ་དེ་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དྲིལ་བསྒྲགས་དྲུང་ཆེ་ཨརྱ་ཚེ་དབང་རྒྱལ་པོ་ལགས་སུ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་བསྐོ་གཞག་བྱས་པའི་པཎ་ཆེན་རྒྱལ་མཚན་མཚན་ནོར་བུ་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་གང་སར་མངགས་ནས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བཞིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་བོད་མི་རྣམས་ལ་དགོན་པར་མཇལ་ཁ་དང་སྐོར་ར་ཙམ་ཀྱང་བྱེད་དུ་འཇུག་གི་མེད་པའི་ཐད་ལ་དགོངས་འཆར་གང་ཡོད་དམ་ཞེས་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་དམར་ཤོག་གཞུང་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་བོད་ནང་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་ཀྱི་རང་དབང་ཡོད་པ་ཕྱིར་བསྒྲགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། དོན་དམ་ཐོག་བོད་ནང་གི་བླ་རུང་སྒར་དང་ཡ་ཆེན་སྒར་གཉིས་གཙོས་པའི་བོད་ཁུལ་གྱི་ནང་ཆོས་འཆད་ཉན་གྱི་ལྟེ་བ་ཡོད་ཚད་ལ་རྩ་གཏོར་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མ་ཟད། དགོན་པའི་ནང་གྲྭ་བཙུན་ཡར་འཇུག་དང་མར་འཕུད་ཀྱི་གནད་དོན་གཙོས་ཉིན་རེའི་བྱེད་སྒོ་ཡོད་ཚད་ཀྱང་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་བརྗོད་དེ་བོད་དུ་ཆོས་དད་ཀྱི་རང་དབང་མེད་པ་གསལ་པོ་ཞེ་དྲག་རེད་ཅེས་གསུངས་སོང་། ཨ་རྱ་ཚེ་དབང་རྒྱལ་པོ་ལགས་ཀྱིས་ད་དུང་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ཀྱིས་ཆོས་ལུགས་དད་མོས་དེ་ལྟ་བུའི་བཏང་འཛིན་རྣམས་འཕྲལ་དུ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་མ་ཟད་བོད་རྒྱ་གཉིས་ཞི་མཐུན་གྱི་སྒོ་ནས་མཉམ་གནས་བྱེད་དགོས་ཚེ་བོད་མི་རྣམས་ཀྱི་ལུས་ངག་ཡིད་གསུམ་ལ་འཇགས་ནས་ཡོད་པའི་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཁག་ལ་བརྩི་བཀུར་དང་ལྷག་དོན་༸གོང་མཆོག་ལ་མཚན་སྨད་ཞུ་བ་སོགས་ངེས་པར་དུ་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་གསུངས་ཡོད། རྩ་བའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༤ ལོ་ནས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ཁུལ་དུ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་དང་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་རྣམས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོར་ཞུགས་མི་ཆོག་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པ་དང་། ཐེངས་འདིར་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་དང་ལས་བྱེད་ཙམ་མ་ཟད་དམར་ཤོག་ཚོགས་མི་ཡིན་མིན་ལ་ལྟོས་མེད་རྒས་ཡོལ་དུ་ཕེབས་ཟིན་པ་ཡོངས་ནས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོར་ཞུགས་མི་ཆོག་པའི་བཙན་བཀའ་བཏང་ཡོད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་རེད། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པས་རྒྱ་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་ཟུར་པ་ཚོའི་ཆོས་ཕྱོགས་ལ་དེ་ལྟ་བུའི་དམ་དྲག་དེ་ཆོས་ཕྱོགས་དང་འབྲེལ་བའི་དུས་དྲན་སོ་སོའི་སྐབས་དང་། དེའང་ངག་ཐོག་མ་གཏོགས་གཞུང་འབྲེལ་སྒོ་ནས་ཡིག་ཐོག་ཏུ་བཀོད་མྱོང་མེད་པ་རེད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༢ ལོར་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་ཟུར་པ་གཙོས་བོད་མི་སྟོང་ཕྲག་འགལ་བ་རྒྱ་གར་དུ་དཔལ་དུས་ཀྱི་འཁོར་ལོའི་དབང་ཆེན་ཞུ་བར་བཅར་ནས་ཕྱིར་ཕེབས་མཚམས་སུ་སློབ་གསོ་སྤེལ་བའི་མིང་ཐོག་ནས་བཀག་བསྐྱིལ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལས་བྱེས་ཟུར་པ་ཁག་གཅིག་གི་རྒས་ཡོལ་གྱི་གླ་ཕོགས་དང་སྨན་ཁང་གི་དམིགས་བསལ་གྱི་ལག་འཁྱེར་སོགས་ཀྱང་ཕྱིར་བསྡུ་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་བཏང་བའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཐེངས་འདིའི་དམ་དྲག་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྤེལ་མཁན་ནི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཁུལ་དུ་ལས་བྱེད་རྒས་ཡོལ་ལ་ལྟ་རྟོག་བྱེད་བཞིན་པའི་དམར་ཤོག་ཚོགས་ཆུང་ཞིག་རེད་འདུག

བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་ཐུགས་འཚབ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་བཀའ་བསྩལ་བ་དང་འབྲེལ། གནད་དོན་དེ་གྲོས་མོལ་གྱི་སྒོ་ནས་སེལ་དགོས་གལ་ཡིན་པའི་ལམ་སྟོན་མཛད་འདུག ཁ་སང་ཐེ་ཝན་གྱི་ Hakka བརྙན་འཕྲིན་ཁང་གིས་ཉེ་སྔོན་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་མ་ན་ལི་ཁུལ་དུ་གསུང་ཆོས་གནང་སྐབས་སུ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ལ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པའི་བརྙན་ཞིག་རྒྱང་སྲིང་བྱས་འདུག་པ་དང་དེའི་ནང་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་ཧོང་ཀོང་དང་ཐེ་ཝན།  དེ་བཞིན་བོད་དང་རྒྱ་ནག་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་བཀའ་མོལ་གནང་སྟེ་ནམ་ཞིག་རྒྱ་ནག་ལ་འགྱུར་བ་ཞིག་འགྲོ་རྒྱུ་ཡིན་པར་བཀའ་གནང་འདུག སྐབས་དེར་གསར་འགོད་པས་ཉེ་ཆར་ཧོང་ཀོང་གི་ནང་དུ་མི་མང་གིས་ངོ་རྒོལ་བྱུང་བཞིན་པར་གང་ཉིད་ཀྱིས་ཐུགས་སྣང་མཛད་ཀྱི་ཡོད་མེད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་༸མགོན་པོ་མཆོག་གིས་སྔོན་ཆད་ཏིན་ཞའོ་ཕེན་གྱིས་དངོས་དོན་བདེན་འཚོལ་གྱི་ཐོག་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ལ་ལམ་ལུགས་གཉིས་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ཤིག་གཏན་འབེབས་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ནི་ངོ་མས་རླབས་ཆེན་རང་བཞིན་ཞིག་རེད་ཅེས་བཀའ་བསྩལ་བ་དང་སྦྲགས། ཉེ་བའི་བདུན་ཕྲག་ཁ་ཤས་ནང་དུ་ཧོང་ཀོང་དུ་ཟིང་ཆ་ཆེན་མོ་ལངས་ཡོད་པར་བརྟེན་ངོས་རང་སེམས་ཁྲལ་ཆེན་པོ་བྱུང།  རྩ་བའི་ཡུལ་ཕྱོགས་གང་དུ་སོང་ཡང་།  ཞི་མོལ་གྱི་ལམ་ནས་ཞི་བདེ་བསྐྲུན་རྒྱུ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་རེད།  ཁོང་ཁྲོའི་དབང་དུ་སོང་བ་ཡིན་ན་བེད་སྤྱོད་ཡོད་པ་མ་རེད།   ངོས་རང་སེམས་ཁྲལ་ཆེན་པོ་ཡོད་ནའང་སྨོན་ལམ་རྒྱག་རྒྱུ་ལས་བྱེད་ཐབས་གང་ཡང་མི་འདུག་ཅེས་བཀའ་འདུག ༸གོང་ས་མཆོག་གིས་དེ་དང་ཆབས་ཅིག ཐེ་ཝེན་གྱིས་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། གནའ་བོའི་རྒྱ་ནག་གི་ཤུལ་བཞག་གི་རིག་གནས་དང་ནང་བསྟན་གྱི་གཞུང་ལུགས་རྣམས་རྒྱུན་འཛིན་ཡག་པོ་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ཧ་ཅང་གི་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་དང་།  དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ཀྱི་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཐེ་ཝན་ལ་བཅིངས་གྲོལ་གཏོང་དགོས་པར་བརྗོད་བཞིན་ཡོད་ནའང་།  ངོས་ནས་མ་འོངས་ཀྱི་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོའི་ནང་ཐེ་ཝན་གྱི་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་པའི་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་། དེ་བཞིན་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་རིག་གཞུང་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་སློབ་སྦྱོང་དེ་རྒྱ་ནག་ལས་རྣམ་པར་རྒྱལ་ཐུབ་པ་རེད་ཅེས་བཀའ་བསྩལ་བ་མ་ཟད། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་དེ་ཕྱི་ལོག་ལ་འབྲེལ་བ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པར་བརྟེན་ནམ་ཞིག་འགྱུར་བ་ཞིག་འགྲོ་ངེས་རེད་ཅེས་བཀའ་ལན་བསྩལ་འདུག དེ་བཞིན་གསར་འགོད་པས་མི་ལོ་ ༥༩ སྔོན་ལ་དུས་དྲན་ཞིག་གི་ཐོག་གི་ཐོག་ཏུ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་མི་མང་ལ་གསུང་བཤད་གནང་བའི་ནང་བོད་མི་རྣམས་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བའི་དམིགས་འབེན་དང་པོ་དེ་བོད་མི་རིགས་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་རྒྱུ་དེ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག    བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་དེ་ལ་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་ཁྱད་ཆས་ག་རེ་ཡོད་པ་རེད་དམ་ཞེས་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་བོད་ཀྱི་རིག་གཞུང་ཟེར་དུས་དཔལ་ན་ལེནྡྲ་ནས་དར་ཡོང་བའི་ནང་པའི་གཞུང་ཆེན་ཁག་གི་ལྟ་གྲུབ་ཡོད་ཚད་འཐུས་སྒོ་ཚང་བའི་ཐོག་ནས་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་གི་ནང་དུ་ཡོད་པ་མ་ཟད།  གཞུང་ཆེན་དེ་དག་ལ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་པ་བརྒྱུད་མཚན་ཉིད་རིག་པར་དམིགས་བསལ་གྱིས་དོ་སྣང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས།   ཕྱི་དངོས་བོ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ནང་སེམས་རྒྱུད་ལ་ཡང་བདེ་སྐྱིད་བསྐྲུན་ཐུབ་པའི་གནའ་བོའི་རིག་གཞུང་དེ་བོད་ཀྱིས་ལོ་ངོ་སྟོང་ཕྲག་གི་རིང་ལ་རྒྱུན་འཛིན་བྱས་ཡོད་པར་བཀའ་བསྩལ་འདུག བཀའ་འདྲིའི་ལས་རིམ་དེའི་སྐབས་སུ་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་བོད་དོན་དང་འབྲེལ་ནས་རྒྱ་ནག་དེ་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་ཀྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་ནའང་། སྲིད་འཛིན་ཞིི་ཅིན་ཕིང་གིས་གདོང་ལེན་བྱས་ཏེ་ལྐོག་ཟ་རུལ་སུངས་ལ་འཐབ་འཛིན་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཡིན་པ་དང་། བོད་མིར་ཆ་མཚོན་ནའང་རང་བཙན་རྩོད་ཀྱི་མེད་པར་ཀྲུང་ཧ་མི་མང་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིས་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་འདུག་འདོད་ཡོད་པ་དང་། དེ་ལྟར་བྱུང་ན་དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་དང་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ཐོག་ནས་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་མིའི་བདེ་སྡུག་ལ་རོགས་རམ་བྱེད་ཐུབ་པ་བཞིན།  བོད་མིའི་ངོས་ནས་ཀྱང་ནང་ཆོས་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ནང་པ་མང་པོར་ཕན་པ་བསྒྲུབ་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པར་བཀའ་བསྩལ་འདུག དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་རྒྱུ་ཡིན་མིན་སྐོར་གྱི་བཀའ་འདྲིར་༸གོང་ས་མཆོག་ནས་རྩ་བའི་དེའི་ཐོག་རྒྱ་ནག་སྐམ་སའི་ཕྱོགས་ནས་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡར་ལན་ཞིག་དགོས་པ་དེ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སྐོར་བཀའ་སྩལ་བ་དེ་ལྟར་ཡང་། མགོན་པོ་གང་ཉིད་མཆོག་ནས་ད་བར་ཐེ་ཝན་ནང་ཐེངས་གསུམ་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་མྱོང་ཡོད་པ་དེ་ནམ་ཡང་བརྗེད་རྒྱུ་མིན་པ་དང་། མ་འོངས་པར་གོ་སྐབས་བྱུང་ན་ངེས་པར་དུ་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བཀའ་བསྩལ་བ་དང་ཆབས་ཅིག ཐེ་ཝན་མང་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་རྒྱུད་ནང་བསྟན་རྒྱུན་འཛིན་ཡག་པོ་བྱས་ཡོད་སྟབས་མ་འོངས་པར་རྒྱ་ནག་མི་མང་ལ་ཕན་ཐོགས་ངེས་ཡིན་པའི་བཀའ་ལན་མཛད་འདུག རྩ་བའི་ཐེངས་འདིའི་བཀའ་འདྲིའི་སྐབས་སུ། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་སྐུ་སྒེར་གྱི་དཀའ་ཚེགས་ཆེ་བའི་མི་ཚེ་བརྒྱུད་རིམ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་རིགས་ཀྱི་སེམས་ཀྱི་བདེ་སྐྱིད།  དེ་བཞིན་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིག་འཛིན་སྐྱོང་སོགས་ཀྱི་ཐད་ནས་ཀྱང་བཀའ་ལན་བསྩལ་འདུག

འཇར་མ་ནིའི་སྲིད་བློན་ Angela Merkel མཆོག་ཁ་སང་རྒྱ་ནག་ཏུ་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་ཕེབས་པའི་ཁྲོད་ཉེ་ལམ་འཇར་མ་ནིའི་རྒྱལ་ས་བྷར་ལིན་ནང་གི་གཅན་གཟན་ཁང་ཞིག་ཏུ་མཱང་མཱང་ཟེར་བའི་དོམ་ཁྲ་ཞིག་ལ་ཕྲུ་གུ་གཉིས་སྐྱེས་ཡོད་པ་དེ་ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོད་གླེང་ཅན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་འདུག མཱང་མཱང་ཟེར་བའི་དོམ་ཁྲ་དེ་ནི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཇི་ཨའོ་ཆིང་ཟེར་བའི་དོམ་ཁྲ་གཞན་ཞིག་དང་ལྷན་དུ་འཇར་མ་ནིའི་གཅན་གཟན་ཁང་དེར་ལོ་རེར་ཨ་སྒོར་ས་ཡ་གཅིག་རེ་བྱས་ནས་ཁྱོན་ལོ་ ༡༥ རིང་གཡར་ཡོད་པ་རེད། ད་ཆ་མཱང་མཱང་ཟེར་བའི་དོམ་ཁྲ་དེར་དོམ་ཕྲུག་གཉིས་སྐྱེས་རྗེས་འཇར་མ་ནིའི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་གཅིག་གི་ཐོག་དོམ་ཕྲུག་དེ་དག་ལ་མིང་གང་བཏགས་ཡོད་མེད་ཐད་ལ་བགྲོ་གླེང་ཤུགས་ཆེན་པོ་བྱེད་བཞིན་པ་དང། དེའང་ Bild གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་ཧོང་ཀོང་ནང་བྱུང་བའི་ཞི་རྒོལ་དང་འབྲེལ་ཏེ་དོམ་ཕྲུག་གཅིག་གི་མིང་ལ་ཧོང་དང་གཞན་དེར་ཀོང་ཞེས་བཏགས་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་ཆེད་བཏོན་གནང་བ་དང། Der Tagesspiegel གསར་ཤོག་ཐོག་ཏུའང་ཀློག་པ་པོ་ཁག་གཅིག་གིས་འཇར་མ་ནིའི་བྱིས་པའི་སྒྲུང་གཏམ་གྲགས་ཅན་ཁག་གཅིག་ལས་ཡཱིན་དང་ཡེང་། པིང་དང་པོང་། Plisch དང་ Plum དེ་བཞིན་ Max དང་ Moritz སོགས་མིང་སྣ་ཚོགས་བཏགས་པའི་ཁོངས་ནས་ཧོང་དང་ཀོང་ལ་དགའ་མོས་ཆེ་ཤོས་ཐོབ་འདུག བགྲོ་གླེང་དེའི་ཁྲོད་ཧོང་ཀོང་གི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་བ་ Joshua Wang ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་ཆ་ཤས་བླངས་པ་དང་འབྲེལ་ཏེ་འཇར་མ་ནིའི་གཅན་ཟན་ཁང་དེས་དོམ་ཕྲུག་དེ་དག་གཉིས་ལ་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ཞེས་མིང་བཏགས་དགོས་པ་དང་། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་བཏགས་ཚེ་འཇར་མ་ནིའི་གཞུང་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་བརྡ་ལན་གསལ་པོ་ཞིག་སྤྲད་ཐུབ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག དེའི་བར་ན་ PETA ཞེས་པའི་དུད་འགྲོའི་ལྟ་རྟོག་ཚོགས་པས་འཇར་མ་ནིའི་གཅན་གཟན་ཁང་གི་དོམ་ཁྲ་དེ་དག་ཐོག་མ་ཉིད་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་དངུལ་གྱི་ཁེ་ཕན་དང་འབྲེལ་བའི་གནད་དོན་འོག་རྒྱ་ནག་ནས་འཇར་མ་ནིར་ཁྱེར་བ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང། དོམ་ཕྲུག་དེ་དག་འཚོ་གནས་བྱེད་ས་དངོས་ནི་རྒྱ་ནག་གི་ནགས་ཚལ་ཡིན་སྟབས་ད་ལྟའི་གོ་སྐབས་དེ་ནི་དོམ་ཕྲུག་དེ་དག་གི་གནས་སྟངས་ཐོག་དོ་སྣང་འགུག་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་བརྗོད་འདུག གཞི་རྩའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༧ ལོར་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་འཇར་མ་ནིར་བསྐྱོད་སྐབས་ཁོ་པ་དང་སྲིད་བློན་མར་ཀེལ་གཉིས་ནས་མཱང་མཱང་དང་ཇི་ཨའོ་ཆིང་ཟེར་བའི་དོམ་ཁྲ་གཉིས་ཐེངས་དང་པོ་མང་ཚོགས་ལ་གཟིགས་འབུལ་ཞུས་པ་དང་། སྐབས་དེར་འཇར་མ་ནི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་གོང་འཕེལ་སླད་དོམ་ཁྲ་སྤྱོད་པའི་སྲོལ་ Panda diplomacy ཞེས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དོམ་ཁྲའི་ཕྱི་འབྲེལ་ཐབས་བྱུས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་འབྲེལ། རྒྱལ་ས་བྷར་ལིན་ནང་རྔམ་སྟོན་ཁྲོམ་སྐོར་གནང་བ་བརྒྱུད་འཇར་མ་ནི་སྲིད་བློན་མཆོག་ནས་རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་གྱི་འབྲེལ་ལམ་ཇེ་བཟང་དུ་གཏོང་རྒྱུའི་ཐབས་ཤེས་ཁྲོད་བོད་ནང་གི་ཆེས་ཞན་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་ཁོར་ཡུག་གི་གནས་སྟངས་བཅས་པ་མ་བརྗེད་པར་རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་ལ་ཤུགས་དྲག་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་གནད་དོན་དེ་དག་གསལ་བརྗོད་གནང་དགོས་ཞེས་སྐུལ་མ་ཞུས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་དོམ་ཁྲ་དེ་དག་གཉིས་ཀྱི་རྐྱེན་པས་ལོ་གཅིག་ནང་བྷར་ལིན་ནང་གི་གཅན་གཟན་ཁང་དེར་གཟིགས་མོ་བ་ས་ཡ་ལྔ་ཙམ་ཡོང་མཁན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། བྷར་ལིན་དང་པེ་ཅིང་གཉིས་དབར་དེ་སྔ་བཞག་པའི་གྲོས་མཐུན་ལ་གཞིགས་ན་མཱང་མཱང་ལ་སྐྱེས་པའི་དོམ་ཕྲུག་གཉིས་པོ་དེ་དག་ཐོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བདག་དབང་ཡོད་སྟབས་ཕལ་ཆེར་དོམ་ཕྲུག་དེ་དག་གི་མིང་ཡང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བཏགས་རྒྱུར་ཚོད་དཔག་གནང་བཞིན་པ་དང་། ཕལ་ཆེར་དོམ་ཕྲུག་དེ་དག་མ་འོངས་པའི་ལོ་གསུམ་བཞིའི་རྗེས་སུ་རྒྱ་ནག་ལ་གཏང་རྒྱུར་ཚོད་དཔག་ཡང་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག

རྒྱ་ནག་གིས་ཨེ་ཤ་ཡ་ཁུལ་གྱི་ Kazakhstan དང་། Turkey རྒྱ་གར། ཐའེ་ལན་ཌི། མ་ལེ་ཤ་ཡ་སོགས་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་བརྒྱུད་ནས་ཡུ་གུར་གྱི་འགྲུལ་བཞུད་པ་རྣམས་ལ་སོ་ཉུལ་བཞིན་པ་རེད་འདུག དེ་རིང་ Reuters གསར་ཁང་གིས་གསང་བའི་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བྱེད་གཉིས་དང་བདེ་འཇགས་སློབ་སྟོན་པ་གཉིས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་གནང་བའི་གྲུབ་དོན་དུ་ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་དྲྭ་རྒྱ་རྒོལ་རྡུང་བ་རྣམས་ཀྱིས་དཀྱིལ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་ཁུལ་གྱི་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་མང་པོར་གསང་སྟབས་ཀྱིས་སོ་ཉུལ་བྱས་ཏེ་ཡུ་གུར་བ་རྣམས་ཀྱི་ཁ་པར་དང་གློག་འཕྲིན་ལ་རྒོལ་རྡུང་གཏོང་གི་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག  ཞིབ་འཇུག་དེ་གཞིར་བཟུང་བྱས་ན་རྒྱ་ནག་གི་གསང་བའི་སོ་ཉུལ་དེ་ནི་ཁོང་ཚོས་དུས་རྒྱུན་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་གྱི་ཕྱི་འབྲེལ་མི་སྣ་དང་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་དམག་མིའི་ཆེད་ལས་མི་སྣ་རྣམས་དམིགས་འབེན་དུ་བཟུང་ ཐོག་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་གསང་ཉུལ་གྱི་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པའི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། རྒྱ་ནག་གིས་ད་ཆ་ཡུ་གུར་བའི་ཐོག་དམིགས་བསལ་དོ་སྣང་གིས་སོ་ཉུལ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད་འདུག རྒྱ་ནག་གི་ཆེད་ལས་པས་ལས་གཞི་དེའི་འོག་གཙོ་བོ་ ཨེ་ཤ་ཡ་ཁུལ་གྱི་ Kazakhstan དང་། Turkey རྒྱ་གར། ཐའེ་ལན་ཌི། མ་ལེ་ཤ་ཡ་སོགས་ཀྱི་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་འབྲེལ་ལམ་བརྒྱུད་ནས་ཡུ་གུར་གྱི་འགྲུལ་བཞུད་པ་རྣམས་ལ་སོ་ཉུལ་བཞིན་པ་དང་། Reuters གསར་ཁང་གིས་ཤིན་ཅང་ནས་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཡོང་མཁན་ཡུ་གུར་བ་རྣམས་རྒྱུན་དུ་ Turkey ལ་བསྐྱོད་སྐབས་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དག་བརྒྱུད་ནས་འགྲོ་གི་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་པ་རེད། འོན་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་གྱི་འགྲུལ་བཞུད་པ་དེ་དག་གིས་ Iraq དང་ Syria ནང་གི་དྲག་སྤྱོད་དང་འཐབ་འཁྲིག་སློང་སྲིད་པས་ཤིན་ཅང་གི་ཁུལ་དུ་དམ་དྲག་བྱེད་དོན་ནི་གཙོ་བོ་ཁ་ཆེའི་དྲག་སྤྱོད་པ་བཀག་འགོག་བྱེད་ཐབས་ཤིག་ཡིན་པར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་བཞིན་པ་དང་ཡུ་གུར་བའི་དྲྭ་རྒྱར་རྒོལ་རྡུང་གཏོང་གི་ཡོད་པར་ཁས་ལེན་རྩ་བ་ནས་མ་ཞུས་པའི་ཁར་རྒྱ་ནག་གི་ནང་ཡུ་གར་གྱི་རིག་གཞུང་ལ་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་བརྗོད་བཞིན་པ་རེད། Reuters གསར་ཁང་གིས་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གི་ཆེད་ལས་པས་བརྡ་འཕྲིན་གྱི་བཟོ་གྲྭ་གང་དང་གང་ལ་ཞུགས་ཏེ་སོ་ཉུལ་བྱས་པའི་མིང་སོགས་གནས་ཚུལ་ཁ་གསལ་སྤེལ་མེད་པ་དང་། གནས་ཚུལ་དེའི་ཐོག་རྒྱ་གར་དང་ཐའེ་ལན་ཌི།་མ་ལེ་ཤ་ཡ་སོགས་ཀྱི་གཞུང་ནས་གསར་ཁང་ལ་སྐད་ཆ་གང་ཡང་བཤད་མེད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། ཨ་རིའི་ Volexity བཟོ་ལས་ཁང་གིས་བདུན་ཕྲག་འདིའི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་གསང་ཉུལ་བ་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་ཞིག་སྤེལ་བའི་ནང་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་གི་ཡུ་གུར་བ་རྣམས་ཀྱི་ཁ་པར་དང་གློག་འཕྲིན་སོགས་ལ་སོ་ཉུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ཡོངས་བསྒྲགས་གནང་བ་མ་ཟད། གྷུ་གྷལ་བཟོ་ཚོང་ཁང་གི་ཞིབ་འཇུག་པས་ཀུ་ཤུ་ཁ་པར་གྱི་མ་ལག་བརྒྱུད་ནས་ཡུ་གུར་མི་མང་དང་སྤྱི་ཚོགས་ལ་དམིགས་པའི་དྲིལ་བསྒྲགས་ཤིག་སྤེལ་བ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་བཤད་འདུག དྲྭ་རྒྱ་བདེ་འཇགས་སྲུང་སྐྱོབ་ཁང་ Fire Eye ཞེས་པས་རྒྱ་ནག་གི་དྲྭ་རྒྱ་གསང་ཉུལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡིའི་བརྡ་འཕྲིན་ནང་གསང་བའི་དྲྭ་འབུ་བཏང་སྟེ་འཇིགས་སྐུལ་གྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་བའི་མིང་ཚིག་དང་། དམག་མི། དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་སོགས་ཀྱི་མིང་མཚོན་པའི་ཚིག་ཐོ་མང་དག་ཅིག་གི་ཡིག་ཚགས་ཐད་ཀར་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པར་བཟོས་ཡོད་པར་བསྒྲགས་འདུག དེ་བཞིན་ཨ་རི་དང་ཨེ་ཛི་རུ་ཡི་དྲྭ་རྒྱའི་བདེ་འཇགས་ཞིབ་འཇུག་པ་སྐུ་ཞབས་ Amit Serper ཡིས་རྒྱ་ནག་གིས་ཆེད་ལས་པ་རྣམས་ཀྱིས་སོ་ཉུལ་བྱེད་སའི་གང་ཟག་སོ་སོའི་ཁ་པར་ལའང་གསང་བའི་མ་ལག་གསར་འཛུགས་བརྒྱུད་ཁ་པར་གྱི་སྒྲ་ཡོད་ཚད་ཉར་ཚགས་དང་། གང་ཟག་དེ་ས་གནས་གང་དུ་ཡོད་མེད། སུ་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་མིན་སོགས་ཉིན་གཅིག་གི་ལས་དོན་ཆ་ཚང་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་ཡུ་གུར་བ་མང་པོ་ལག་ཤེས་ལྟེ་གནས་ཁང་ཞེས་པའི་བཀག་བསྐྱིལ་ཁང་དུ་བཙོན་འཇུག་གིས་བཏང་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་བཞིན་པར་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེན་པོ་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱ་ནག་ནང་ལོག་གི་ཡུ་གུར་བ་ཙམ་དུ་མ་ཟད་རྒྱལ་མཚམས་བརྒལ་བའི་ཐོག་དྲྭ་རྒྱ་ལ་གསང་ཉུལ་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡུ་གུར་བ་མང་པོར་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་ཀེ་རི་ལེམ་གྱིས་བརྙན་པར་བརྒྱུད་ཧོང་ཀོང་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུར་གསལ་བསྒྲགས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ནས་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱིས་ཐག་གཅོད་དེར་དགའ་བསུ་མི་ཞུ་བའི་ཁར་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་དགོས་འདུན་བཞི་པོ་བསྒྲུབ་དགོས་པ་གསུངས་འདུག འདས་པའི་གཟའ་འཁོར་ ༡༦ ཙམ་ཞིག་གི་རིང་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ནས་རྩོད་རྙོག་ཅན་གྱི་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་ཕྱིར་འཐེན་དང་ཀེ་རི་ལེམ་རང་གི་ལས་གནས་ནས་དགོངས་ཞུ་བྱས་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ལས་འགུལ་བར་དྲག་སྤྱོད་པ་ཞེས་ཐ་སྙད་སྤྱོད་མཚམས་བཞག་དགོས་པ་མ་ཟད་ཉེན་རྟོག་པའི་བྱ་སྤྱོད་ལ་རང་དབང་གི་ཐོག་ནས་རྟོག་ཞིབ་དང་། ལས་འགུལ་བ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པ་བཅས་དགོས་འདུན་ལྔ་ཆེད་བཏོན་གནང་ཡོད་པ་དང་།  ཁ་སང་ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་པ་ལྕམ་སྐུ་ Carrie Lam ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསལ་བསྒྲགས་དང་། ཧོང་ཀོང་གི་ཉེན་རྟོག་པའི་ཞུ་གཏུག་ཚན་པའི་ངོས་ནས་ཞི་རྒོལ་ཐོག་རྟོག་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་དང་དེར་ཧོང་ཀོང་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་གྲུབ་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆ་ཚང་ཞུ་རྒྱུ་མ་ཟད་ཞི་རྒོལ་སྐབས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་ས་གནས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞིར་ལྟར་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་དང་། དེ་བཞིན་ལྕམ་སྐུ་མཆོག་དང་ཁོང་གི་ཕྱག་རོགས་བློན་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་ཟླ་བ་འདི་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་མང་ཚོགས་སར་ཕེབས་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་དེ་དག་བསྒྲུབ་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་སོགས་རྟོགས་ཐབས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་སོགས་གནད་དོན་ཁག་གཅིག་ཞལ་བཞེས་གནང་ཡོད་ཀྱང་། Demosisto ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་ལས་འགུལ་བས་ཀེ་རི་ལེམ་གྱིས་ཐག་གཅོད་དེ་ཟླ་བ་གསུམ་གྱི་ཞི་རྒོལ་དེའི་ཁྲོད་མི་གྲངས་ ༧ གྱི་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བ་དང་ལས་འགུལ་བ་ཆིག་སྟོང་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ཉེན་རྟོག་པས་འཛིན་བཟུང་གྱིས་ཕལ་མོ་ཆེར་སྡུག་རྩུབ་བཏང་རྗེས་ཡོང་བ་ཡིན་སྟབས་གནད་དོན་དེ་འཕྱི་དྲག་པ་དང་དགོས་འདུན་ལྔ་ནས་གཅིག་ལས་མ་གཏོགས་བསྒྲུབས་མེད་པ་དེ་ཉུང་དྲག་སྐོར་གསུངས་འདུག ཡང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁག་གཅིག་གིས་ད་ཆ་སྐྱོན་ཆག་མང་པོ་ཞིག་བྱུང་ཟིན་པས་ཐག་གཅོད་དེ་སྔ་ས་ནས་ཡོང་དགོས་པ་ཞིག་དང་། མང་ཚོགས་ཀྱི་རྨ་ཁ་ད་དུང་ཡང་གསོས་མེད་པ་གསུངས་འདུག ལས་འགུལ་བ་བུད་མེད་ཅིག་གིས་ང་ཚོའི་དགོས་འདུན་བཞི་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུ་བསྡད་ཡོད་པ་དེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་དྲན་ལམ་ནས་ཡལ་མེད་པར་རེ་བ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག མང་ཚོགས་ཁག་གཅིག་ནས་སྲང་ལམ་དུ་དགོས་འདུན་ལྔ་པོ་བསྒྲུབ་དགོས་པའི་སྐད་འབོད་བྱས་པ་དང་སློབ་ཕྲུག་ཁག་གཅིག་ནས་ཀྱང་རང་ཉིད་ཀྱི་སློབ་གྲྭའི་ཕྱིར་ལོག་ཏུ་ལག་འབྲེལ་མཐུད་དེ་ཧོང་ཀོང་གཞུང་ལ་ངོ་རྒོལ་དང་ལས་འགུལ་བ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་འདུག རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་གིས་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་སྦྲགས་ཧོང་ཀོང་གི་གནད་དོན་ཐད་རྒྱ་གཞུང་གི་ཐེ་བྱུས་བྱས་པར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཁྲོད་ཨ་རི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་ཚོགས་གཙོ་ལྕམ་སྐུ་ནེན་སི་པེ་ལོ་སི་མཆོག་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Marco Rubio ལགས་ཀྱིས་ཧོང་ཀོང་སྤྱི་ཁྱབ་ཀྱི་ཐག་གཅོད་དེར་དགའ་བསུ་ཞུས་ཀྱང་གདང་ངེས་ཞིག་མིན་པས་ཧོང་ཀོང་གཞུང་ནས་མང་ཚོགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་མཐའ་དག་བསྒྲུབ་དགོས་པ་གསུངས་འདུག ཉིན་ཤས་སྔོན་དུ་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་བ་ Joshua Wong ལགས་ཐེ་ཝན་དུ་ཆེད་མདགས་ཕེབས་ནས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཐེ་ཝན་ནས་དེ་སྔ་ཧོང་ཀོང་གི་ཆར་གདུགས་ལས་འགུལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་དང་ཧོང་ཀོང་ནས་ཐེ་ཝན་གྱི་ Sunflower Movement ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཡོད་སྟབས་ད་ཆ་ཐེ་ཝན་ནས་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུའི་དུས་ལ་བབས་ཡོད་པའི་འབོད་སྐུལ་དང་འབྲེལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཉིན་མོའི་སྔ་རོལ་དུ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་རྒྱུ་དང་ཐེ་ཝན་གཞུང་ནས་ཧོང་ཀོང་གི་མི་སེར་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཡོང་བ་རྣམས་ལ་ཁྲིམས་ཐོག་ནས་སྲུང་སྐྱོབ་བྱེད་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་བསྐྱང་ནན་ཞུས་འདུག དེ་དང་ཕྱོགས་མཚུངས་ཀེ་རི་ལེམ་གྱི་ཐག་གཅོད་སྔ་རོལ་དུ་ Joshua Wong ལགས་དང་ཧོང་ཀོང་སྤྱི་དམངས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ། དེ་བཞིན་ལས་འགུལ་ཁག་གཅིག་གིས་འཇར་མན་གྱི་སྲིད་བློན་ Angela Merkel མཆོག་རྒྱ་ནག་ནང་འཚམས་གཟིགས་སླད་ཕེབས་བསྟུན་ལྕམ་སྐུ་མཆོག་ལ་ཕྱག་བྲིས་ཤིག་ཕུལ་ཡོད་པ་དང་དེའི་ནང་ལྕམ་སྐུ་མཆོག་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ཧོང་ཀོང་གི་གནས་སྟངས་ཐད་ཐུགས་འཚབ་ཀྱི་རྣམ་པ་བསྟན་རྒྱུ་དང་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་ཀྱི་དགོས་འདུན་གཙོ་ཆེར་ངོས་བཞེས་གནང་རྒྱུར་འབོད་སྐུལ་ཞུས་ཡོད་པ་རེད། ལྕམ་སྐུ་མཆོག་གི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འཚམས་གཟིགས་དེ་རིང་ནས་དབུ་འཛུགས་ཀྱིས་ཉིན་གསུམ་རིང་གནང་གཏན་ཁེལ་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ Wang Yi རྒྱ་གར་དུ་འཚམས་གཟིགས་ལ་ཡོང་འཆར་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་གྱིས་ཁོང་པ་ཀིས་ཏན་གྱི་འགྲུལ་བཞུད་དང་ལྷན་དུ་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་རྩིས་ཡིན་ན་ཐེངས་འདིར་རྒྱ་གར་དུ་མ་ཡོང་རོགས་ཞེས་རེ་སྐུལ་བྱས་འདུག དེ་རིང་རྒྱ་གར་གྱི་ IANs གསར་ཁང་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་ Jammu དང་ Kashmir ས་ཁུལ་ལ་རྩ་ཁྲིམས་ཀྱི་དོན་ཚན་ ༣༧༠ ནང་དམིགས་བསལ་གྱི་ཁེ་དབང་སྤྲད་ཡོད་པ་རྣམས་ཕྱིར་བསྡུ་བྱས་ཡོད་པར་བརྟེན་པ་ཀིས་ཏན་གྱིས་གནས་ཚུལ་དེར་ངན་ངག་ཤུགས་ཆེན་འདོན་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༧ ཉིན་ Pakistan ཆེད་བཅར་གནང་བ་དང་ལྷན་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་ཕེབས་རྩིས་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་སྲིད་གཞུང་གིས་ཁོང་ Pakistan དུ་བཅར་གྱི་ཡོད་ཚེ་ཐེངས་འདིར་རྒྱ་གར་དུ་མ་ཡོང་རོགས་ཞེས་བརྗོད་འདུག མིང་གསལ་མ་གནང་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་གནད་ཡོད་གཞུང་ཞབས་མི་སྣས་གསར་ཁང་དེར་གནས་ཚུལ་མཁོ་སྤྲོད་བྱས་པར་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་འདོད་ཆེན་པོ་ཡོད་ཀྱང་རྒྱ་གར་གྱིས་ཁོང་ Pakistan གྱི་འགྲུལ་བཞུད་དང་ལྷན་དུ་རྒྱ་གར་ལ་ཡོང་ཚེ་པ་ཀིས་ཏན་དང་རྒྱ་གར་ཐོག་གཉིས་མོས་ཀྱི་བཞེངས་ཕྱོགས་མཚོན་གྱི་ཡོད་སྟབས། ད་རེས་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་དེ་བསྐྱར་སྒྲིག་བྱེད་དགོས་པ་བརྗོད་ཡོད་པ་ལས་དེས་ལོ་འདིའི་ལོ་མཇུག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་འཆར་ལ་དམིགས་བསལ་གྱི་ཤུགས་རྐྱེན་གང་ཡང་ཐེབས་མེད་ཚུལ་བརྗོད་འདུག ད་དུང་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་རྒྱ་ནག་ཙམ་མ་ཡིན་པར་ཕྱི་ལོག་གི་འགོ་ཁྲིད་སུ་ཞིག་ཡིན་ཡང་རྒྱ་གར་ལ་གཞུང་འབྲེལ་འཚམས་གཟིགས་ལ་ཕེབས་སྐབས་རྒྱ་གར་ཁོ་ན་མ་གཏོགས་གཉིས་མོས་ཀྱི་བཞེངས་ཕྱོགས་གསལ་འདོན་གྱིས་པ་ཀིས་ཏན་དང་རྒྱ་གར་གཉིས་ལ་མཉམ་དུ་ཕེབས་རྒྱུ་རིགས་རྩ་བ་ནས་གནང་རྒྱུ་མེད་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་གི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་ Pakistan གྱིས་ Jammu དང་། Kashmir གྱི་གནད་དོན་དེ་རྒྱལ་སྤྱི་ཅན་ལ་བསྒྱུར་ཐབས་བྱས་ཏེ་ཕྱི་ལོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་ཤས་ལ་གནས་ཚུལ་དེར་བར་འདུམ་བྱེད་དགོས་པའི་ངན་སྐུལ་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཚོགས་སོགས་ལ་གནད་དོན་དེར་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་དགོས་པའི་ཐབས་ཤེས་བྱས་ཡོད་ཀྱང་ཕྱི་ལོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་མང་དག་ཅིག་གིས་གནས་དོན་དེ་ནི་རྒྱ་གར་དང་པ་ཀིས་ཏན་གཉིས་དབར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཞིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གྱིས་གནད་དོན་དེར་ཐེ་གཏོགས་བྱས་མེད་པ་རེད། དེ་བཞིན་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ Jaishankar འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ པའི་ནང་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་ཏེ་ལོ་མཇུག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིན་ཕིང་རྒྱ་གར་དུ་ཕེབས་འཆར་ལ་གྲ་སྒྲིག་བྱེད་ཕྱོགས་ཀྱི་ཐོག་གྲོས་བསྡུར་བྱས་པ་དང་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ལའང་མཇལ་འཕྲད་ཀྱིས་ཇ་མྨུ་དང་ཀཤྨིར་གྱི་གནད་དོན་གྱིས་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་དབར་གྱི་ས་མཚམས་ཀྱི་གྲོས་མོལ་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་གང་ཡང་ཐེབས་ཀྱི་མེད་པའི་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་རེད། དེའི་བར་ན་ཉེ་ལམ་རྒྱ་གར་གྱི་གཞུང་འཛིན་ཚོགས་པ་ BJP ཚོགས་པའི་སྤྱི་ཁྱབ་དྲུང་ཆེ་ Arun Singh ལགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་པའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་འཐུས་མི་ Mahesh Poddar ལགས་ཀྱིིས་གཙོས་པའི་འཐུས་ཚབ་པ་ ༡༡ རྒྱ་ནག་ཏུ་ཆེད་ཕེབས་ཀྱིས་ཡུལ་དེའི་ཆེས་མཐོཡི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་མཇལ་འཕྲད་བྱས་པ་མ་ཟད། རྒྱལ་ཁབ་ཕྱོགས་གཉིས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ཆབ་སྲིད།  དེ་བཞིནརིག་གཞུང་སོགས་ཀྱི་ཐོག་གླེང་མོལ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མིའི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འཚམས་གཟིགས་དེ་གཙོ་བོ་རིང་མིན་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ནང་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་རྒྱ་གར་ལ་ཕེབས་ཏེ་སྲིད་བློན་མོ་དི་མཆོག་དང་ཐུག་འཕྲད་བྱ་རྒྱའི་སྔོན་འགྲོའི་གྲ་སྒྲིག་གི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་དང། ཐེངས་འདིར་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམ་པ་རྒྱ་ནག་ལ་ཕེབས་སྐབས་རྒྱ་ནག་གིས་ས་ཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་སོགས་གླེང་སློང་བྱུང་བ་མ་ཟད་རྒྱ་གར་གྱི་འཐུས་ཚབ་རྣམས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གི་དམར་ཤོག་གི་འཐུས་ཚབ་པ་རྣམས་ཀྱང་རྒྱ་གར་དུ་ཡོང་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་མང་གཙོའི་སྐོར་ལ་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་རྒྱུའི་མགྲོན་བརྡ་ཕུལ་ཡོད་པ་འཁོད་འདུག

འདས་པའི་གཟའ་ཁོར་ ༡༦ ཙམ་གྱི་ཞི་རྒོལ་རྗེས་དེ་རིང་ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་པ་ལྕམ་སྐུ་ Carrie Lam ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག ལྕམ་སྐུ་མཆོག་གིས་དེ་རིང་ཁུལ་དེའི་ཁྲིམས་བཟོ་ལྷན་ཁང་གི་འཐུས་ཚབ་པ་དང་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཡོངས་མི་མང་ཚོགས་ཆེན་གྱི་ཧོང་ཀོང་གི་འཐུས་ཚབ་པ་གཉིས་དང་ལྷན་དུ་བཞུགས་མོལ་གྱི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་གི་སྐབས་རྒྱ་ནག་ལ་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པར་བརྗོད་པ་མ་ཟད་ཕྱི་དྲོ་བརྙན་པར་བརྒྱུད་ཐག་གཅོད་དེ་ཡོངས་ཁྱབ་བསྒྲགས་འདུག འོན་ཀྱང་ཧོང་ཀོང་གི་ཞི་རྒོལ་བའམ་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་རྒྱུར་སྤྲོ་སེམས་འཁོལ་བའི་ངང་ནས་དགའ་བསུ་གནང་གི་མེད་པ་མ་ཟད། ཁོང་ཚོས་ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱེད་རྒྱུ་དེ་ནི་ཁོང་ཚོའི་དགོས་འདུན་ལྔ་བཏོན་པའི་ཁྲོད་ཀྱི་གནད་དོན་གཅིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་སྦྲགས། ཁྲིམས་འཆར་དེ་ཕྱིར་འཐེན་གནང་རྒྱུ་དེ་ནི་ཧ་ཅང་གི་འཕྱི་དྲག་པའི་གནད་དོན་ཆུང་ཆུང་ཞིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་ཡོད་པ་དང་ལྷན་དུ་ཧོང་ཀོང་གི་ཉེན་རྟོག་པས་ཞི་རྒོལ་བར་དྲག་གནོན་བྱས་པའི་ལས་དོན་ཐད་ཁུལ་དེའི་གཞུང་ནས་རང་དབང་གི་སྒོ་ནས་རྟོག་ཞིབ་དགོས་པའི་དགོས་འདུན་འདོན་བཞིན་ཡོད་པ་རེད། ལྕམ་སྐུ་མཆོག་གིས་དེ་རིང་གི་བརྙན་པར་དེའི་ནང་ཧོང་ཀོང་གི་ཉེན་རྟོག་པའི་ཞུ་གཏུག་ཚན་པའི་ངོས་ནས་ཐེངས་འདིའི་ཞི་རྒོལ་ཐོག་རྟོག་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང། ཧོང་ཀོང་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་གྲུབ་དོན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཆ་ཚང་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པ་མ་ཟད་ཞི་རྒོལ་སྐབས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་ས་གནས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞིར་བཟུང་ཐག་གཅོད་བྱ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང་། དེ་བཞིན་ལྕམ་སྐུ་མཆོག་དང་ཁོང་གི་ཕྱག་རོགས་བློན་ཆེན་རྣམས་ཀྱིས་ཟླ་བ་འདི་ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་མང་ཚོགས་སར་ཕེབས་ཏེ་མང་ཚོགས་ཀྱི་མངོན་འདོད་དེ་དག་བསྒྲུབ་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་སོགས་རྟོགས་ཐབས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་སོགས་གནད་དོན་ཁག་གཅིག་ཞལ་བཞེས་གནང་འདུག

དེ་རིང་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་རྒྱ་ནག་གི་ cyberspace འམ་མཁའ་འབྲེལ་གྱི་གློག་ལམ་བཟོ་གྲྭ་ནི་འཛམ་གླིང་ཐོག་གི་དམ་དྲག་ཆེས་ཆེ་བའི་བཟོ་གྲྭ་ཡིན་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གི་ Tencent ཞེས་པའི་འཕྲུལ་ལས་ཀྱི་བཟོ་གྲྭ་ཆེ་ཤོས་ཀྱིས་བཟོ་སྒྲུན་བྱས་པའི་སྐད་འཕྲིན་གྱི་མཉེན་ཆས་དེར་ཟླ་གཅིག་གི་ནང་དུ་སྤྱོད་མཁན་ཐེར་འབུམ་གཅིག་ལྷག་བརྒལ་གྱི་ཡོད་པ་དང་། ད་ཆ་འཕྲུལ་ལས་ཀྱི་ཞིབ་འཇུག་པས་བརྗོད་པ་ལྟར་ན་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྟེང་ནས་སྐད་འཕྲིན་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་ལ་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག Dutc ཡི་དྲྭ་རྒྱ་ཞིབ་འཇུག་པ་ཞིག་གིས་ NPS ཞེས་པའི་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཡོངས་རླུང་འཕྲིན་ཁང་ལ་བརྗོད་པ་ལྟར་ན་ད་ལྟ་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱལ་མཚམས་བརྒལ་དེ་ཕྱི་ཕྱོགས་ནས་སྐད་འཕྲིན་བེད་སྤྱོད་བྱེད་མཁན་གྱི་ཡིག་ཚགས་མང་པོར་ཞིབ་བཤར་བྱེད་འགོ་ཚུགས་ཤིང་། ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་སྐད་འཕྲིན་ནང་གི་ཡིག་ཚགས་ས་ཡ་མང་པོ་གསོག་འཇོག་གིས་རྒྱ་ནག་གི་བདེ་འཇགས་ལྷན་ཁང་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག ཨ་རིའི་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་སྐད་འཕྲིན་བཀག་འགོག་བྱས་པའི་མི་སེར་གསུམ་ལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཨ་རིའི་མི་སེར་ཡིན་པའི་འཕྲུལ་ལས་ཀྱི་ཆེད་མཁས་པ་ Stephen ལགས་ཀྱིས་མི་སུ་ཞིག་ཡུལ་ཕྱོགས་གང་དུ་གནས་མེད་ལ་ལྟོས་མེད་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གིས་སྐད་འཕྲིན་ལ་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་ཡོད་པར་བརྗོད་དེ་ཁོང་གིས་སྐད་འཕྲིན་ལས་མི་གསུམ་ལས་མང་བར་འབྲེལ་བ་བྱས་ན་འཕྲལ་དུ་སྐད་འཕྲིན་ལས་མི་གཞན་ལ་བཏང་བའི་ཡིག་ངག་གི་བརྡ་ལན་གང་ཡང་ཕར་འབྱོར་གྱི་མེད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད་པ་བརྗོད་པ་མ་ཟད་རྒྱ་ནག་གིས་དེ་ལྟར་དྲྭ་རྒྱར་དམ་དྲག་བྱེད་བཞིན་པ་ད་ནི་ཧང་སང་དགོས་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་བརྗོད་འདུག ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གིས་སྐད་འཕྲིན་བཏང་འཛིན་གྱི་མ་ལག་དག་ཕྱི་ལོག་ཏུ་འབོར་འདྲེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ངོ་སྤྲོད་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་དྲྭ་རྒྱའི་ཡིག་ཚགས་ཞིབ་འཇུག་པ་ DGI ཞེས་པའི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Victor Gevers ལགས་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པའི་གྲུབ་དོན་དུ་འཛམ་གླིང་གི་ཡིག་ཚགས་མང་པོ་ཞིག་ཐད་ཀར་རྒྱ་ནག་དང་ལྷན་དུ་འབྲེལ་ནས་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་ཡོད་པ་བརྗོད་འདུག དེ་བཞིན་སྐུ་ཞབས་ Victor Gevers ལགས་ཀྱིས་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་གསུམ་པའི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གིས་ཉར་ཚགས་བྱས་ཡོད་པའི་སྐད་འཕྲིན་གྱི་སྐྲ་མཛོད་ཐེར་འབུམ་གཅིག་དང་འཕྲིན་ཐུང་ཐེར་འབུམ་ ༣༌༧ ཅན་ཞིག་རྙེད་སོན་བྱུང་བ་ལྟར། ཁོང་གིས་རང་གི་ twitter ཐོག་ཏུ་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པའི་ཁྲོད་སྒྲ་མཛོད་དང་འཕྲིན་ཐུང་དེ་དག་ GPS འམ་ས་རྒྱུས་ཀྱི་འཚོལ་བཤེར་མ་ལག་བརྒྱུད་ནས་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོར་གཞིགས་ནས་ས་གནས་ཡོད་ཚད་དང་འབྲེལ་ནས་ཡོད་པ་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་དང་། སྒྲ་དང་འཕྲིན་དེ་དག་ལས་མང་ཤོས་རྒྱ་ནག་ནང་ཁུལ་ནས་ཕར་གཏོང་ཚུར་གཏོང་བྱས་ཡོད་ནའང་། སྒྲ་འཕྲིན་ས་ཡ་ ༡༩ ཙམ་ཕྱི་ལོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་ཐེ་ཝན་དང་ཨ་རི། ལྷོ་ཀོ་ཡི་དང་ཨོ་གླིང་ནས་རྒྱ་ནག་ཏུ་བཏང་ཡོད་པ་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་དུ་བརྗོད་དོན་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གནས་ཚུལ་དེ་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་དུས་གནམ་སྡེ་སྒོར་མོ་ཆེ་དང་ཞི་ཅིན་ཕིང་ཟེར་བ་སོགས་ཀྱི་སྤྱི་མཐུན་གྱི་ཚིག་གྲུབ་མང་པོ་ཞིག་ཡོད་པ་ཡང་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་ལྟར་དེ་ལྟ་བུའི་ཚིག་གྲུབ་ཡོད་པ་རྣམས་གང་མགྱོགས་རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་རྟོག་པར་རྩིས་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ར་སྤྲོད་བྱས་འདུག དེ་བཞིན་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་ Freedom  House ཞེས་པའི་ཉམས་ཞིབ་པ་རྒན་པ་ལྕམ་སྐུ་ Sarah Cook ལགས་ཀྱིས་སྐད་འཕྲིན་ནི་རྒྱ་རིགས་འགྲུལ་བཞུད་པ་ཁོ་ནས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་མ་ཡིན་པར་རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་དོན་དང་རྒྱ་ནག་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བའི་སྤྱི་ཚོགས་དང་ལྷན་དུ་ཆབ་སྲིད་པ་མང་པོས་བེད་སྤྱོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་བསྒྲགས་ཏེ་ཁོང་ཚོས་ཅི་ཞིག་བཤད་བཞིན་པ་ཡོད་ཚད་རྒྱ་ནག་གི་ཞིབ་བཤེར་གྱི་འོག་ཏུ་འགྲོ་ཡི་ཡོད་པར་ཐུགས་འཚབ་ཀྱི་རྣམ་པ་ཤུགས་ཆེར་བཏོན་འདུག དེ་བཞིན་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་རིགས་སྨན་པ་ David ལགས་ཀྱིས་ཁོང་གིས་སྔོན་ཆད་སྐད་འཕྲིན་གྱི་ཚོགས་པ་ནང་དུ་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་རིགས་མང་པོ་སྐུར་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་བར་ལམ་ཞིག་ནས་ཁོང་གིས་གཞན་གྱིས་སྐུར་བ་རྣམས་ལ་བལྟ་ཀློག་བྱེད་ཐུབ་ནའང་། ཁོ་རང་གིས་སྐུར་བའི་ཡིག་རིགས་དང་སྐད་སོགས་སུས་ཀྱང་མཐོང་མི་ཐུབ་པ་ཞིག་བཟོས་འདུག་ཅེས་གསུངས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གི་སྐད་འཕྲིན་བཏང་འཛིན་བྱེད་ཕྱོགས་འདིས་ད་ཆ་ཁོང་གི་སེམས་ཁམས་དང་སྤྱོད་པ་ཡོད་ཚད་ལ་འགྱུར་བ་ཐེབས་ཡོད་པས་སྐད་འཕྲིན་སྤྱོད་དུས་གཟབ་ནན་གནང་དགོས་ཀྱི་ཡོད་ཅེས་གསུང་འདུག ཁོང་གིས་ད་དུང་སྔོན་ཆད་ཀྱི་སྐད་འཕྲིན་རྙིང་པ་དེ་དོར་ནས་ད་ཆ་སྐད་འཕྲིན་གསར་པ་ཞིག་བཟོས་ཡོད་པ་དང་། སྐད་འཕྲིན་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་ཉེ་འབྲེལ་ཡོངས་ལ་འབྲེལ་བ་བྱེད་སྤྱད་ཁོ་ན་ཡིན་པར་བརྗོད་ཡོད་པ་མ་ཟད་སྐད་འཕྲིན་རྙིང་པ་དེ་དོར་ནས་གསར་པ་ཞིག་བཟོ་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁྲོད་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་དང་ཕྱི་རྒྱལ་གྱི་འབྲེལ་འདྲེས་ཡོད་པའི་མི་མང་པོ་ཞིག་བོར་བརླགས་བྱུང་སོང་ཞེས་གསུངས་ཡོད། ཉེ་ཆར་རང་བོད་ནས་བཙན་བྱོལ་དུ་ཕེབས་པའི་མཐོ་སློབ་ཀྱི་སློབ་མ་ཞིག་ལ་དེ་འབྲེལ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་བོད་ནང་དུ་སྐད་འཕྲིན་གྱི་ནང་དུ་ཡིག་རིགས་འདྲ་མིན་གཏོང་བ་ནི་ཉེན་ཁ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཡིན་སྐོར་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས། ད་ཆ་བོད་ནང་དུ་སྐད་འཕྲིན་གྱི་ཚོགས་པ་ཞིག་གཉེར་ན་རང་ཉིད་ཀྱིས་འགན་ཁུར་ན་མ་གཏོགས་རྒྱལ་རབས་དང་ལོ་རྒྱུས་འབྲེལ་བའམ་རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་དང་འགལ་བ་ཞིག་སྤེལ་ཚེ་དུས་ཐོག་ཏུ་འཛིན་བཟུང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། ལྷག་དོན་མི་སྒེར་ཞིག་གི་རྩོམ་ཡིག་ཅིག་བྲིས་པ་ཡིན་ནའང་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་རྒྱ་ལ་སླེབས་མཚམས་སུ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས་ལས་སླ་པོའི་ངང་ནས་བཙོན་དུ་འགྲོ་དགོས་པ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་སོང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ཐ་ན་སྐད་འཕྲིན་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་ལགས་སུ་ཡང་ཉེས་ཆད་གཅོད་ཀྱི་ཡོད་པར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་།