རྒྱ་ནག

དེ་རིང་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༣ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཆེ་གྲས་ཁག་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་གསལ། ཉེ་ཆར་རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་འབྲས་ལྗོངས་མངའ་ཁུལ་གྱི་ Doklam ཞེས་པའི་འབྲུག་དང་རྒྱ་གར། རྒྱ་ནག་གསུམ་གྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱ་ལམ་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་ལ་རྒྱ་གར་གྱིས་བཀག་སྡོམ་གནང་པར་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་དབར་གདོང་ཐུག་གི་གནད་དོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། ཁུལ་དེར་རྒྱ་གར་གྱི་དམག་མི་རུ་ཁག་ཕོན་ཆེ་འགྲེམས་འཇོག་གནང་རྐྱེན་དེ་སྔོན་རྒྱ་གཞུང་ནས་མགྲོན་འབོད་ཐོག་རྒྱ་གར་གྱི་གསར་འགོད་པའི་རུ་ཁག་ཞིག་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༨ ནས་ ༡༥ བར་བོད་ནང་བསྐྱོད་གཏན་འཁེལ་བ་དེར་བཀག་སྡོམ་བྱས་འདུག རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ངོས་ནས་ཁ་སང་ཚེས་ ༢ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་གསར་འགོད་པ་བོད་ནང་སྐོར་བསྐྱོད་གནང་རྒྱུ་དེ་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡོད་པ་བཤད་འདུག་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་བརྒྱུད་ལམ་ Global Times དྲ་གནས་ཐོག་ Wang Dehua གཙོས་པའི་རྒྱ་ནག་གི་དབྱེ་ཞིབ་པ་ཁག་ཅིག་ནས་ད་ལན་རྒྱ་གར་གྱི་ངོས་ནས་ས་མཚམས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་དོགས་ཟོན་མ་གནང་པ་ཡིན་ན། རྒྱ་གཞུང་གིས་རང་གི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་སྲུང་སྐྱོབ་ཆེད་དམག་བརྒྱབ་དགོས་བྱུང་ཚེ་དེ་ལྟར་བརྒྱབ་ངེས་ཡིན་པ་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་འདུག དེ་རིང་རྒྱ་ནག་ཕྱི་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་མགྲིན་ཚབ་པས་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་འབྲས་ལྗོངས་ནང་ཡོད་པའི་རྒྱ་དཀར་ནག་དབར་གྱི་ས་བཅད་དེ་ཁ་གསལ་ཡིན་པ་བཤད་འདུག་པ་དང་། རྒྱ་གར་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ད་ལན་གནང་སྟངས་དེ་བཞིན་དེ་སྔའི་གཞུང་རིམ་ཁག་གིས་ཀྱང་གནང་མྱོང་མེད་པའི་གནང་སྟངས་ཤིག་དང་དེ་དག་དང་ཡོངས་སུ་འགལ་བ་ཞིག་ཡིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་འདུག ལྷག་དོན་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་ Doklam ནང་རང་ཉིད་ཀྱི་སྲུང་དམག་ཕྱིར་འཐེན་གནང་དགོས་པ་བརྗོད་འདུག དེ་བཞིན་འབྲས་ལྗོངས་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་ནས་རྒྱ་ལམ་བཟོ་སྐྲུན་གྱི་གནད་དོན་ཐད་ཉེ་ཆར་རེས་གཟའ་པ་སངས་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་ངོས་ནས་ལས་གཞི་དེར་སེམས་ཚབས་ཆེན་པོས་བྱ་སྤྱོད་དེ་རྒྱ་གར་གྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་ཁ་ཡོད་པའི་གནད་དོན་ཞིག་ཡིན་སྟབས། ཕྱོགས་གཉིས་པོའི་དབར་ད་ལྟ་ཡོད་བཞིན་པའི་གྲོས་མཐུན་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་འགྱུར་བ་འགྲོ་སྲིད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་དེ་སྔོན་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་དབར་ས་མཚམས་ཐོག་རྩོད་རྙོག་གི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོར་རྒྱལ་ཁབ་གཉིས་དབར་དམག་འཁྲུག་ཞིག་བྱུང་བ་ནས་བཟུང་ད་བར་དེ་ལྟར་བྱུང་མྱོང་མེད་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་ལ་དྭགས་དང་མོན་རྟ་དབང་སོགས་ཀྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་དམག་མི་རེ་ཟུང་སིམ་འཛུལ་ཐོག་ཐེངས་ཁ་ཤས་བྱས་མྱོང་ཡོད་པའི་ཁྲོད། ད་ལན་འབྲས་ལྗོངས་ས་ཁུལ་གྱི་གནད་དོན་དེ་བྱུང་ནས་གཟའ་འཁོར་གསུམ་ཕྱིན་ཟིན་པ་འདི་ནི་ ༡༩༦༢ རྗེས་ཀྱི་དམག་འཁྲུག་དུས་ཡུན་རིང་ཤོས་དེ་ཡིན་པ་རེད། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་ཐེངས་འདིའི་རྩོད་རྙོག་ཁྲོད་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༣ ཉིན་འབྲས་ལྗོངས་ཀྱི་Nathula བརྒྱུད་གངས་དཀར་ཏི་སི་དང་མ་ཕམ་གཡུ་མཚོར་གནས་མཇལ་བསྐྱོད་མཁན་རྒྱ་གར་བའི་རུ་ཁག་ཅིག་བཀག་སྡོམ་བྱས་པ་མ་ཟད། མི་གྲངས་ ༥༠ ཡོད་པའི་རུ་ཁག་གཉིས་པའི་མཐོང་མཆན་ཕྱིར་འཐེན་བྱས་ཡོད་པ་རེད།

བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཉེ་ཆར་རྒྱ་རིགས་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་བ་དང་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་མཆིན་པའི་འབྲས་ནད་ཚབས་ཆེ་ཕོག་པས་བཙོན་གློད་བཏང་དོན་ལྟར། ཁོང་ལ་རང་ཉིད་ཀྱི་འདོད་མོས་བཞིན་རང་དབང་ཐོག་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་སྨན་བཅོས་ཞུ་ཕྱིར་བསྐྱོད་པར་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་དགོས་པ་གསུངས་འདུག ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡ ཉིན་སྲིད་སྐྱོད་མཆོག་ནས་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ཀྱི་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ལ་སེམས་ཚབས་དང་བཅས་ ཐུགས་གསོ་གནང་འདུག་པ་དང་། དེའི་ནང་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་རྒྱ་རིགས་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་བཙོན་ཁང་ནས་གློད་བཀྲོལ་ཐོབ་པར་དགའ་ཚོར་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། ཕྱོགས་གཞན་ཞིག   ་ནས་ཁོང་ལ་འབྲས་ནད་ཕོག་རྐྱེན་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ཆེས་ཞན་པོ་ཆགས་པར་བློ་ཕམ་དང་སེམས་ཚབས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཞེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་དང་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླ་དང་ནང་མི་སྤུན་མཆེད་རྣམས་བཟང་སྤྱོད་ཀྱི་ཐོག་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་འཕྲལ་མར་སྨན་བཅོས་ཞུ་བར་བསྐྱོད་པར་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་རོགས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་ཞུས་འདུག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ད་དུང་བཟང་ཕྱོགས་ནས་དེང་སྐབས་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ལྟ་བུའི་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་བ་ཇེ་མང་དུ་འགྲོ་བཞིན་པ་མཐོང་ཚེ་རང་ཉིད་ལ་སྙིང་སྟོབས་སྐྱེས་བྱུང་ཞེས་དང་། རྒྱ་ནག་ཏུ་རིམ་བཞིན་མང་གཙོའི་དུས་རླབས་ཆེན་པོ་ཞིག་བྱུང་སྟེ་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ཀྱིས་ད་བར་རྒྱ་ནག་ཐོག་འཛིན་བཞིན་པའི་མང་གཙོ་དང་ཁྲིམས་ལུགས་དབང་འཛིན་ལྡན་པའི་རྒྱ་ནག་གསར་པའི་འཆར་སྣང་བཞིན་ཡོང་ཐུབ་པར་རེ་སྨོན་ཆེན་པོ་རྒྱག་བཞིན་ཡོད་ཅེས་གསུངས་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་སྐུ་ཞབས་ལིའུ་ཞའོ་པའོ་ལགས་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འོག་བཙོན་གྲོལ་ཐོབ་རྗེས་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་དབུས་པའི་ད་བར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ནོ་སྦེལ་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་མི་གྲངས་ ༡༥༤ དང་རྩོམ་པ་པོ་དང་ལས་འགུལ་བ། དེ་བཞིན་ཨ་རི་དང་ཇར་མ་ནི་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་དང་ཡུ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་ཀྱི་སྐུ་ཚབ། གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་སྐྱིད་སོགས་མང་དག་ཞིག་ནས་ཁོང་གི་གཟུགས་གཞིའི་གནས་སྟངས་ལ་བློ་ཚབས་ཆེན་པོས་རྒྱ་གཞུང་ནས་ཁོང་གི་འདོད་མོས་ལྟར་སྨན་བཅོས་ཞུ་སླད་ཕྱི་རྒྱལ་དུ་ཕེབས་པར་ཐོབ་ཐང་སྤྱོད་དགོས་ཞེས་འབོད་སྐུལ་ཤུགས་ཆེ་གནང་འདུག

དེ་རིང་ཕྱི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡ སྟེ་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལོར་དབྱིན་ཡུལ་གྱིས་ཧོང་ཀོང་དེ་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་ནས་ལོ་ངོ་ ༢༠ འཁོར་བའི་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན། ཞི་ཅིང་ཕིང་གིས་ཧོང་ཀོང་ནང་སྲུང་བརྩིའི་མཛད་སྒོར་དེང་སྐབས་ཧོང་ཀོང་ནང་སྔར་དང་མི་འདྲ་བའི་རང་དབང་ཡོད་སྐོར་བཤད་པ་དང་འབྲེལ། ཧོང་ཀོང་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་དབང་འཛིན་ལ་ཁ་གཏད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་རིགས་རྩ་བ་ནས་སྤེལ་མི་ཆོག་པའི་ཉེན་རྡ་བཏང་འདུག རྒྱ་ནག་དམར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ ༡༢༠༠ ལས་གྲུབ་པའི་ཚོགས་ཆུང་གིས་བསྐོ་གཞག་བྱས་པའི་ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་གསར་པ་ Carrie Lam ཡི་དམ་འབུལ་མཛད་སྒོ་ཚོགས་རྗེས། བརྙན་འཕྲིན་ཐོག་ཐད་གཏོང་བྱེད་པའི་གཏམ་བཤད་ཀྱི་ལས་རིམ་ཐོག་ཞི་ཅིང་ཕིང་གིས་ཧོང་ཀོང་ནང་སྔར་མེད་མང་གཙོའི་ཐོབ་ཐང་ཆེ་བ་ཡོད་པ་དང་། ཁོ་པས་ད་དུང་ཁུལ་དེའི་ནང་ཆེས་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་དེ་མུ་མཐུད་བཞག་རྒྱུའི་འདུན་པ་ཤུགས་ཆེ་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་འདུག ཁྱད་པར་དུ་ཧོང་ཀོང་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གནས་བབ་དང་བདེ་འཇགས། དེ་བཞིན་དབུས་གཞུང་གི་དབང་འཛིན་ལ་དོ་ཕོག་འགྲོ་གཞི་རིགས་རྩ་བ་ནས་སྤེལ་མི་ཆོག་པ་བརྗོད་པ་མ་ཟད། ཧོང་ཀོང་གི་རྩ་ཁྲིམས་ལ་གནོད་གཞི་བཟོ་བ་དང། ཧོང་ཀོང་བརྒྱུད་ནས་རྒྱ་ནག་སྐམ་ས་ཆེན་མོར་སིམ་འཛུལ་དང་གཞུང་ལ་གནོད་འཚེ་རིགས་རྩ་བ་ནས་བཟོ་མི་ཆོག་པ་སོགས་ཀྱི་ཉེན་བརྡ་བཏང་འདུག རྩ་བའི་དེ་རིང་གི་ཉིན་མོ་དང་བསྟུན་ཧོང་ཀོང་ནང་རྒྱ་རིགས་མང་གཙོ་ལས་འགུལ་བ་ཁག་ཅིག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་དེ་སྔ་ཧོང་ཀོང་རྩིས་ལེན་སྐབས་དབྱིན་ཡུལ་གཞུང་དང་ལྷན་དུ་ཆིངས་ཡིག་བཞག་པའི་ནང་ཧོང་ཀོང་ལ་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཚིགས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བའི་རང་དབང་དང་མང་གཙོ་སྤྲོད་ངེས་ཡིན་པར་ཁས་ལེན་དོན་ལྟར། རྒྱ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ལག་བསྟར་མེད་པ་ལ་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་གནང་དང་གནང་མུས་ཡིན་པ་མ་ཟད། རྒྱ་རིགས་མང་གཙོ་ལས་འགུལ་བ་སྟོང་ཕྲག་མང་པོས་རང་ཐག་རང་གཅོད་དང་མང་གཙོ་ཞེས་པའི་ཡིག་བྱང་བསྣམས་པ་དང་། གནམ་སྡེ་སྒོར་མོ་ཆེར་མང་གཙོ་ཆེད་ལུས་སྲོག་ཤོར་བ་རྣམས་ལ་ཆེ་བསྟོད་མཚོན་ཕྱིར་སྤུར་སྒམ་ཆེད་ཁྱེར་གྱིས་མཛད་སྒོ་ཚོགས་ཡུལ་བར་གོམ་བགྲོད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་དགའ་ཞེན་ཡོད་མཁན་གྱི་རུ་ཁག་ཞིག་དང། ཉེན་རྟོག་པའི་རུ་ཁག་མཉམ་རུབ་ཀྱིས་ཁོང་རྣམས་ལ་དགོག་རྐྱེན་བཟོ་བཞིན་པའི་ཁྲོད། ཧོང་ཀོང་ Demosisto ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་གསར་སྐྲུན་གནང་མཁན་གྲས་སུ་ཡོད་པ་དང། དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོའི་ཆར་གདུག་གི་མང་གཙོའི་སྒེར་ལངས་སྣེ་ཁྲིད་གནང་མཁན་རྒྱ་རིགས་གཞོན་སྐྱེས་མང་གཙོ་ལས་འགུལ་བ་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་ལས་འགུལ་བ་ཁག་ཅིག་ཉེན་རྟོག་པས་འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་འདུག དེའང་འདས་པའི་ཉིན་གྲངས་གསུམ་ནང་ཧོང་ཀོང་ཉེན་རྟོགས་པས་ Joshua Wong ཁོང་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་ཐེངས་གཉིས་པ་དེ་ཆགས་ཀྱི་འདུག ཡིན་ནའང་ཁོང་ཕྱིས་སུ་ལམ་སེང་གློད་བཀྲོལ་བཏང་འདུག སྐབས་དེར་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་ཧོང་ཀོང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་པ་དེ་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་དང་ཧོང་ཀོང་མང་ཚོགས་གཉིས་དབར་འབྲེལ་མཐུད་ཀྱི་ཟམ་པ་ལྟ་བུ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་། Carrie Lam ནི་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱོགས་ལ་ལངས་པའི་ཟམ་པ་སྐྱོག་སྐྱོག་ཞིག་ཡིན་པས་ཧོང་ཀོང་གི་རྨི་ལམ་ཆེས་སྡུག་ཤོག་དེ་ཡིན་པ་སོགས་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་རེད། རེས་གཟའ་ལྷག་པའི་ཉིན་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་ལས་འགུལ་བ་ ༢༦ སྐོར་ཞིག་ཞི་ཅིང་ཕིང་ཧོང་ཀོང་ནང་མ་འབྱོར་བའི་སྔོན་ཚུད་དུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་དང་ཁ་སང་དེ་དག་གློད་བཀྲོལ་བཏང་ཡོད་པ་རེད། ཁ་སང་ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་ལས་འགུལ་བ་དེ་དག་ནས་ཧོང་ཀོང་གཞུང་གི་ལས་ཁུངས་མདུན་དུ་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་ཏེ་ཁོང་རྣམས་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་དེ་ནི་ཁྲིམས་འགལ་ཡིན་པ་ནན་བརྗོད་བྱས་འདུག འོན་ཀྱང་ཁ་སང་ཁོང་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་ཐོབ་རྗེས་ཉེན་རྟོག་པ་ད་ང་ཇག་པས་སུན་གཙེར་བཟོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་འབྲེལ། ད་ཆ་ཧོང་ཀོང་དེ་ཉེན་རྟོག་པ་དང་ཇག་པའི་ལུང་པ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར་བཞིན་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག

ཞི་ཅིང་ཕིང་རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་གོ་གནས་བཟུང་ནས་ཧོངཀོང་ནང་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་སྐོར་བསྐྱོད་ཐེངས་དང་པོ་དེ་བྱེད་པའི་ཁྲོད་ ཉེན་རྟོག་དམག་མི་ཕོན་ཆེ་འགྲེམས་འཇོག་འོག་ཡོང་དགོས་བྱུང་འདུག དེའང་རེས་གཟའ་སྤེན་པ་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡ ཉིན་ཧོང་ཀོང་རྒྱལ་ཁབ་དེ་བཞིན་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལོར་དབྱིན་ཡུལ་གྱིས་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་ཏེ་ལོ་ངོ་ ༢༠ འཁོར་བའི་དུས་དྲན་མཛད་སྒོ་ཞིག་ཚོགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། འོན་ཀྱང་ཉེ་བའི་ལོ་ཤས་ནང་ཁུལ་དེའི་ནང་དུ་ Umbrella Movement ལས་འགུལ་གཙོས་པའི་ཁུལ་དེའི་མང་ཚོགས་ནས་ཧོང་ཀོང་རྒྱལ་ཁབ་དེ་རྒྱ་ནག་མངའ་འོག་རང་བཙན་དགོས་པའི་ལས་འགུལ་དང། རྒྱ་གཞུང་ནས་ཧོང་ཀོང་ལ་འཛིན་བཞིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། ལྷག་དོན་ད་ལན་ཞི་ཅིང་ཕིང་ཧོང་ཀོང་ནང་མ་འབྱོར་བའི་ཉིན་ཤས་སྔོན་དང། དེ་རིང་ཁོ་པ་ཧོང་ཀོང་དུ་འབྱོར་སྐབས་བཅས་ལ་ཡུལ་དེའི་མང་གཙོ་དོན་གཉེར་བ་དང་སློབ་ཕྲུག་སོགས་ནས་ཞི་ཅིང་ཕིང་དང་རྒྱ་གཞུང་ནས་ཧོང་ཀོང་ལ་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་སྤྲོད་དགོས་པའི་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་བསྟུད་མར་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིང་ཕིང་ཧོང་ཀོང་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ཆེས་ཐོག་མའི་གཞུང་འབྲེལ་སྐོར་བསྐྱོད་དེའི་ཁྲོད་ས་གནས་ཉེན་རྟོག་པས་ཉིན་ཤས་སྔོན་ཧོང་ཀོང་གི་སློབ་ཕྲུག་ལས་འགུལ་བའི་འགོ་ཁྲིད་ Joshua Wong འཛིན་བཟུང་བཙན་ཁྲིད་བྱས་པ་མ་ཟད། དེ་བཞིན་ཡོངས་གྲགས་ཡིན་པའི་ལས་འགུལ་བ་ཁག་ཅིག་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིང་ཕིང་མ་འབྱོར་བའི་ཉིན་གཅིག་གི་སྔོན་ཚོད་ནས་འཛིན་བཟུང་བྱས་འདུག ཧོང་ཀོང་རང་དབང་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ནས་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་ད་རེས་ཞི་ཅིང་ཕིང་གི་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་སྐོར་བསྐྱོད་བྱེད་ཡུལ་ས་ཚིགས་ཚང་མར་ངོ་རྒོལ་གྱི་ལས་འགུལ་བསྟུད་མར་སྤེལ་རྒྱུ་ཡིན་པ་དང། ལྷག་པར་དུ་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༡ ཉིན་ ཧོང་ཀོང་གི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་དབྱིན་ཇིའི་མངའ་འོག་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་ཏེ་ལོ་ངོ་ ༢༠ འཁོར་བའིདུས་དྲན་མཛད་སྒོ་དང་བསྟུན་མཛད་སྒོ་ཚོགས་ཡུལ་ས་ཚིགས་སུ་རྒྱ་ནག་བཙན་གནོན་རིང་ལུགས་ལ་ངོ་རྒོལ་གྱི་གོམ་བགྲོད་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག རྒྱ་ནག་གི་སྲིད་འཛིན་ཞི་ཅིང་ཕིང་ཧོང་ཀོང་ནང་འབྱོར་ཡོད་པ་དང་བསྟུན་རྒྱལ་མཚམས་མེད་པའི་གསར་འགོད་མཐུན་ཚོགས་ནས་འདས་པའི་ལོ་ ༢༠ ནང་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་གསར་འགོད་རང་དབང་གནས་སྟངས་ཕྱོགས་བསྡོམས་ཞུས་པའི་དཔྱད་རྩོམ་ཞིག་སྤེལའདུག དེའི་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཧོང་ཀོང་དེ་དབྱིན་ཇི་མངའ་འོག་ནས་རྩིས་ལེན་པ་ནས་བཟུང་ཁུལ་དེའི་ནང་གི་གསར་འགོད་རང་དབང་གནས་སྟངས་ཆེས་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་ཕྱིན་ཡོད་ཅེས་བརྗོད་འདུག དེ་བཞིན་འདས་པའི་ལོ་ ༢༠ འདིའི་རིང་ལ་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་གསར་བསྒྱུར་བརྒྱུད་ལམ་གཙོ་ཁག་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྟངས་འཛིན་འོག་བཞག་ཡོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གཞུང་དང་ལྟ་ཕྱོགས་མི་མཐུན་པའི་གནས་ཚུལ་ཁྱབ་སྤེལ་དང་སྐྱོན་བརྗོད་རིགས་སྤེལ་མཁན་གྱི་གསར་ཁང་གི་ཆོག་མཆན་ལག་འཁྱེར་མེད་པ་བཟོས་པ་དང། གཞུང་འབྲེལ་ཁག་གི་མཛད་སྒོར་ཡོང་མི་ཆོག་པ། གསར་འགོད་དང་རྩོམ་སྒྲིག་པའི་ཐོག་དྲག་གནོན་དང་སུན་གཙེར་དང་ལས་གནས་ནས་ཕྱིར་ཕུད་བཏང་བ། དེ་བཞིན་དྲ་རྒྱའི་ཐོག་གནས་ཚུལ་འགོད་སྤེལ་བྱེད་མཁན་ཐོག་དམ་དྲག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཟུར་ཟ་དང་འབྲེལ་བའི་དཔེ་དེབ་འགྲེམ་སྤེལ་བྱེད་མཁན་ཚོང་གཉེར་བ་ཁག་བཙན་ཁྲིད་དང་བཙན་དབང་གིས་ཉེས་མིང་འོག་བཙོན་འཇུག་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་པ་སོགས་ཞིབ་ཕྲའི་གནས་ཚུལ་ཁག་མངོན་གསལ་གནང་འདུག གཞན་ཡང་དེ་སྔ་ཧོང་ཀོང་དེ་དབྱིན་ཡུལ་གྱི་མངའ་འོག་ཏུ་ཡོད་སྐབས་དུས་དེའི་སྲིད་སྐྱོང་མཐའ་མ་སྐུ་ཞབས་ Chris Patten ལགས་ཀྱིས་དུས་ཚིགས་འདི་དང་བསྟུན་གསར་འགོད་པའི་བཅར་འདྲི་དང་ལེན་གནང་པར་ས་གནས་དེའི་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་ཉམས་རྒུད་འགྲོ་བཞིན་པར་བློ་ཚབས་ཡོད་པའི་རྣམ་པ་མངོན་གསལ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་གཞུང་གི་ངོས་ནས་ལོ་ ༢༠ གོང་ཧོང་ཀོང་དེ་དབྱིན་ཡུལ་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་སྐབས་ས་གནས་ཀྱི་ཡུལ་མི་རང་དབང་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཞུ་རྒྱུར་ཁས་ལེན་བྱས་ཡོད་ཀྱང་། ད་ཆ་དེ་ལྟར་མེད་པར་རྩིས་མེད་གཏོང་བཞིན་འདུག་ཅེས་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་འདུག ད་དུང་ཁོང་གིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་དེ་སྔོན་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་དཔེ་དེབ་ཚོང་གཉེར་བ་ཁག་ཅིག་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་གནད་དོན་ལུང་འདྲེན་དང་འབྲེལ། ཧོང་ཀོང་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་ལས་ཁུངས་ཁག་ནས་ཧོང་ཀོང་ས་གནས་གཞུང་གི་ལས་དོན་ཁག་ལ་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཐེ་བྱུས་བྱེད་བཞིན་པར་སྐྱོན་བརྗོད་ཀྱང་ཤུགས་ཆེ་གནང་འདུག

ཁ་སང་རྒྱལ་སྤྱིའི་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་པ་དང་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འོག་བཙོན་ཁང་ནས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་པའི་གནས་ཚུལ་ཡོངས་ཁྱབ་གནང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཁོང་གི་གཅེན་པོ་ Liu Xiaoguang ལགས་དང་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ Mo Shaoping ལགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་གསར་ཁང་ཁག་གི་བཅར་འདྲིར་དང་ལེན་གནང་པར་ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་མཆིན་པའི་སྐྲན་ནད་ཕོག་ཡོད་པ་ཤེས་རྗེས་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འོག་གློད་བཀྲོལ་བཏང་དོན་ལྟར་ད་ལྟའི་ཆར་ཁོང་རྒྱ་ནག་གི་ Liaoning ཞིང་ཆེན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ Shenyang ནང་དུ་སྨན་བཅོས་གནང་བཞིན་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་ཡོད་པ་རེད། སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་འབྲས་ནད་ཕོག་ནས་བཙོན་ཁང་ནས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་པའི་གནས་ཚུལ་དང་འབྲེལ། ཁ་སང་ནོར་ཝེ་རྒྱལ་ས་ཨོས་ལོ་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཡོངས་ཁྱབ་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་དོན། སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་བཙོན་ཁང་ནས་གློད་བཀྲོལ་ཐོབ་པར་དགའ་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཤིག་ཡིན་ཀྱང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ནད་གཞི་དྲག་པོ་དེ་འདྲ་ཞིག་མ་ཕོག་གི་བར་དུ་གློད་བཀྲོལ་མ་གཏང་པ་དེ་ནི་བློ་འགྱོད་ཅན་གྱི་བྱེད་སྟངས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། གལ་སྲིད་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་གི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་སོགས་ལ་དམ་དྲག་གིས་བཙོན་འཇུག་བྱས་མེད་ཚེ་གནས་སྟངས་དེ་ལྟར་ཡོང་མི་སྲིད་པ་ཞིག་ཀྱང་རེད་ཅེས་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་སྨན་བཅོས་ཐད་ལ་མཐུན་འགྱུར་གང་ལེགས་གནང་དགོས་པ་མ་ཟད། ལྷན་ཚོགས་དེའི་ངོས་ནས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་གང་མགྱོགས་ཨོས་ལོ་ནང་དུ་དེ་སྔ་ ༢༠༡༠ ལོར་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་ལྷན་ཚོགས་ནས་ཁོང་ལ་ཕུལ་བའི་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་ཀྱི་བྱ་དགའ་དེ་བཞེས་པར་ཕེབས་རྒྱུའི་མགྲོན་བརྡ་ཡང་བཏང་འདུག གཞན་ཡང་ཁ་སང་ CECC ཞེས་ཨ་རིའི་འཛིན་སྐྱོང་དང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་རྒྱ་ནག་ཐོག་གི་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཀྱང་ཡོངས་ཁྱབས་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་སྤེལ་ཏེ། ཨ་རིའི་སྲིད་འཛིན་སྐུ་ཞབས་ཊམ་མཆོག་ནས་སྐུ་ཞབས་ལི་ཞའོ་བོ་ལགས་དང་ཁོང་གི་སྐུ་ཟླ་ Liu Xia ལགས་རྣམ་གཉིས་འཕྲོད་བསྟེན་དང་བདེ་འཇགས་སོགས་ལ་དམིགས་ཏེ་འཕྲལ་མར་ཨ་རིར་སྨན་བཅོས་ཆེད་དུ་གཞི་སྤེས་ཐུབ་ཐབས་གནང་དགོས་པ་གསུངས་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་ད་ལྟའི་ཆར་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་མཆིན་པའི་འབྲས་ནད་ཕོག་པས་སྨན་བཅོས་ཆེད་གློད་བཀྲོལ་བཏང་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་སྨན་བཅོས་ཀྱི་དུས་ཡུན་དང་། ཁོང་ལ་ནད་གཞི་ནམ་ཕོག་ཡོད་མེད། དེ་བཞིན་ཁོང་གི་སྐུ་ཟླ་བཟང་བཙོན་འོག་ནས་གློད་བཀྲོད་གཏང་མིན་གྱི་གནས་སྟངས་ཐོག་གསལ་ཁ་གང་ཡང་མེད་སྟབས་དེ་ནི་དྲི་བ་གནད་ཆེ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་། ད་དུང་ཁོང་གིས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་བཙོན་ཁང་ནང་འདས་གྲོངས་སུ་འགྱུར་རྒྱུའི་ནག་ཉེས་ནས་མཐར་ཐབས་བྱས་པའི་གཡོ་སྒྱུ་ཞིག་རེད་ཅེས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ནན་པོ་གནང་འདུག བཞུགས་སྒར་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་བོད་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་འཕེལ་རྒྱས་ལྟེ་གནས་ཁང་གི་ཉམས་ཞིབ་པ་པདྨ་ཆོས་སྒྲོན་ལགས་ཀྱིས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དེ་ཡིད་སྐྱོ་དགོས་པ་ཞིག་དང་། ཁོང་ཡུན་རིང་འཚོ་ཐུབ་མིན་ཐད་ལ་སེམས་ཚབས་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་དེ་རིང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲ་གནས་ཐོག་ལ་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་དང་འབྲེལ་བའི་གནས་ཚུལ་འདོན་སྤེལ་གནང་ཡོད་སྟབས། དྲིལ་བསྒྲགས་དྲུང་ཆེ་ཤར་གླིང་བསྟན་འཛིན་ཟླ་སྒྲོན་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་ཁོང་གིས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཐད་ལ་གདུང་སེམས་མཉམ་བསྐྱེད་དང་རེ་བ་བཟང་ས་ནས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། ཞི་རྩའི་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཕྱག་ལས་བསྟུད་མར་གནང་སྟབས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ ༢༠༠༩ ལོར་ཁོང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་མགོ་རྟིང་སློག་ཐབས་བྱས་པའི་ནག་ཉེས་འོག་ལོ་ངོ་བཅུ་གཅིག་རིང་བརྩོན་འཇུག་གི་ཁྲིམ་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་གི་བཟའ་ཟླ་ Liu Xia ལགས་ཀྱང་བཟང་བཙོན་འོག་ཏུ་བཞག་ཡོད་པ་རེད།

དེ་རིང་ཟླ་ ༦ ཚེས་ ༢༦ ཉིན་གསར་འགྱུར་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པར་གཞིགས་ན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཐབ་རྩོད་པ་དང་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འོག་བཙོན་ཁང་ནས་གློད་བཀྲོལ་བཏང་འདུག ཁོང་གི་གཅེན་པོ་ Liu Xiaoguang ལགས་དང་ཁྲིམས་རྩོད་པ་ Mo Shaoping ལགས་རྣམ་གཉིས་ཀྱིས་གསར་ཁང་ཁག་ཏུ་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་དོན། ཟླ་བ་སྔོན་མའི་ཕྱི་ཚེས་ ༢༣ ཉིན་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་མཆིན་པའི་འབྲས་ནད་ཕོག་ཡོད་པ་ཤེས་གཏོགས་ཐུབ་རྗེས། ཁོང་གི་སྨན་བཅོས་དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་དུ་གནང་པ་མ་ཡིན་པར་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་བྱ་རྒྱུའི་འབོད་སྐུལ་ཞུས་པ་ལྟར། རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ལ་སྨན་བཅོས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་འོག་གློད་བཀྲོལ་བཏང་དོན་ལྟར་ད་ལྟའི་ཆར་ཁོང་རྒྱ་ནག་གི་ Liaoning ཞིང་ཆེན་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ Shenyang ནང་དུ་སྨན་བཅོས་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་རེད་འདུག དེ་རིང་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་མཆིན་པའི་འབྲས་ནད་ཕོག་པའི་གནས་ཚུལ་ཕྱིར་གྱར་བྱུང་མ་ཐག་དབྱིན་ཡུལ་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཉེས་ཡངས་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ལ་སྨན་བཅོས་གནང་དགོས་པའི་ཐད་ལ་དགོས་ངེས་ཀྱི་མཐུན་རྐྱེན་དང་རོགས་རམ་ཁག་གནང་དགོས་པ་མ་ཟད། ད་ལྟ་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་ཡོད་པའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་པ་རྣམས་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པར་གློད་བཀྲོལ་ཐོངས་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་སྐུ་ཞབས་ Liu Xiaobo ལགས་ནི་རྒྱ་ནག་ནང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་མང་གཙོ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཕྱག་ལས་བསྟུད་མར་གནང་སྟབས། རྒྱ་གཞུང་གིས་ ༢༠༠༩ ལོར་ཁོང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་སྲིད་དབང་མགོ་རྟིང་སློག་ཐབས་བྱས་པའི་ནག་ཉེས་འོག་ལོ་ངོ་བཅུ་གཅིག་རིང་བརྩོན་འཇུག་གི་ཁྲིམ་ཐག་བཅད་ཡོད་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོར་ཁོང་གིས་གནང་ཁག་ལ་རྒྱལ་སྤྱའི་ཐོག་ནས་ཆེ་བསྟོད་དང་སྦྲགས་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་སྟགས་ཕུལ་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་བོད་ཆོལ་ཁ་གསུམ་པོ་ཁྱོན་ཡོངས་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་ཞི་རྒོལ་གནང་རྗེས། ཁོང་གིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་དང་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་འདོན་གནང་མཛད་པའི་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་ཡང་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་མ་ཟད། ༸གོང་ས་མཆོག་ནས་ཀྱང་ནོ་སྦེལ་ཞི་བདེའི་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མྱོང་མཁན་གྱི་མི་སྣ་གཞན་ཁག་ཅིག་དང་ལྷན་དུ་ཁོང་བཙོན་ཁང་ནས་མགྱོགས་མྱུར་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་འབོད་སྐུལ་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་རེད།  

ཉེ་ཆར་ཟླ་ ༥ པའི་ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་གི་ཐོག་ཏུ་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་གཞིགས་ཚེ། རིང་མིན་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ ༡༩ པ་ཚོགས་ལ་ཉེ་བ་དང་བསྟུན། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ལོ་འདི་ཟླ་ ༥ ནས་འགོ་འཛུགས་ཀྱིས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ནང་དུ་སྣང་ཆེན་བཞི་དང་དགའ་ཞེན་བཞི་ཞེས་མང་ཚོགས་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པར་དགའ་ཞེན་བྱེད་དགོས་པ་དང། དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཞུང་འཛིན་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་པའི་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་མུས་ཡིན་པ་དང། དེའི་ཁྲོད་བོད་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ལྷ་སའི་ནང་དུ་ལོ་རིམ་དང་པོའི་ལོ་ཆུང་བྱིས་པ་རྣམས་ལ་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཚོགས་ཆེན་ ༡༩ པ་བསུ་བ་ཞུ་ཕྱིར་ཚོན་མདོག་ཟིང་སྐྱ་ཅན་གྱི་སྙིང་རིས་ཆེན་པོའི་སྟེང་དུ་བྱིས་པ་རྣམས་ལ་སྦོ་བོ་ཞི་ཅིང་ཕིང་ལ་སེམས་ནང་གི་སྐད་ཆ་ཞེས་ཤོག་ཆུང་ཐོག་བྲིས་པ་རྣམས་སྦྱར་བཅུག་པའི་ལས་རིམ་སྣ་མང་ཞིག་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་འདུག ཁ་སང་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Human Rights Watch འམ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྟ་ཞིབ་ཚོགས་པའི་དྲ་གནས་ཐོག་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་ནང་དུ་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྙིང་ཟིང་སྐྱ་སོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་ཇི་ཙམ་སྤེལ་བཞིན་ཡོད་ཀྱང་། དེ་དག་གིས་རྒྱ་གཞུང་ནས་བོད་ནང་དྲག་གནོན་ཇི་ཙམ་བྱེད་པའི་གནད་དོན་ཁག་སྦས་གསང་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད་ཅེད་གསུངས་གསུངས་འདུག ཚོགས་པ་དེའི་རྒྱ་ནག་ངེས་སྟོན་པ་ལྕམ་ Sophie Richardson ལགས་ཀྱིས་དེང་སྐབས་བོད་ནང་སྤེལ་བཞིན་པའི་ཏང་གི་བཀའ་དྲིན་ལ་སྣང་ཆེན་གྱིས་སྲོག་ཤིང་ལ་དགའ་ཞེན་བྱ་རྒྱུ་དང། མཐུན་སྒྲིལ་ལ་སྣང་ཆེན་གྱིས་མེས་རྒྱལ་ལ་དགའ་ཞེན་བྱ་རྒྱུ། ལེགས་སྐྱེས་འབུལ་རྒྱུར་སྣང་ཆེན་གྱིས་ཁྱིམ་གཞིས་ལ་དགའ་ཞེན་བྱ་རྒྱུ་དང། ཤེས་དཔལ་ལ་སྣང་ཆེན་གྱིས་འཚོ་བར་དགའ་ཞེན་བྱ་རྒྱུ་སོགས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་སྤེལ་བཞིན་པའི་སྣང་ཆེན་བཞི་དང་དགའ་ཞེན་བཞི་ཞེས་རེ་རེ་བཞིན་མིང་འབོད་ཀྱིས་གོ་དོན་གཙོ་བོ་མངོན་རྒྱུ་ཡོད་པ་ནི། མང་ཚོགས་ནས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་སྲིད་བྱུས་དང་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་གནད་དོན་གང་ཡིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་ཡར་སྐྱོན་བརྗོད་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པ་དང། དམར་ཤོག་ཚོགས་པ་དང་དེའི་འགོ་ཁྲིད་ཞི་ཅིང་ཕིང་ལ་བློ་རྩེ་གཅིག་བཅོལ་དགོས་པ། གཅིག་སྒྲིལ་ལ་གནོད་འཚེ་བཟོ་མཁན་ཚོར་གདོང་ལེན་བྱེད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དགའ་ཞེན་བྱེད་དགོས་ཟེར་བའི་དོན་གནད་འོག་རང་བཙན་དང་རང་སྐྱོང་གི་གནད་དོན་གང་ཡིན་ཐོག་གྲོས་བསྡུར་ཙམ་ཡང་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པ་སོགས་གཙོས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་ཐག་གཅོད་གང་བྱེད་ལ་ལྟོས་དགོས་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་སོགས་མངོན་གསལ་གནང་འདུག གཞན་ཡང་ལྕམ་ Richardson ལགས་ཀྱིས་འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནང་རྒྱ་གཞུང་གིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཁོ་ནའི་ཆེད་དུ་བོད་མི་རྣམས་ཕྱིར་ཕུད་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཟད། བོད་ཀྱི་འབྲོག་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁག་ཏུ་གནས་སྟངས་སྔར་ལས་ཇེ་སྡུག་ཏུ་བཏང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཏེ་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་བོད་མིའི་བློ་སེམས་ལ་དུས་རྟག་ཏུ་དོགས་ཟོན་བྱེད་པའི་ཁྲོད་བོད་ནང་དམ་དྲག་དང་ལྟ་སྲུང་གི་ལས་རིམ་རྣམས་རིམ་བཞིན་ཤུགས་ཆེ་རུ་གཏོང་བཞིན། བོད་མིའི་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་བྱེད་སྒོ་ཁག་ལ་གཞུང་གིས་ཆེས་བཏང་འཛིན་དང་ཐེ་གཏོགས་བྱེད་མུས་ཡིན་པ་རེད། ལྷག་དོན་བོད་མི་དང་རྒྱ་ནག་གི་མི་སེར་མང་པོ་ཞིག་ལ་དོན་དངོས་ཐོག་རང་ཉིད་ཀྱི་མི་ཚེ་དང་འབྲེལ་བའི་སྲིད་བྱུས་ཁག་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་གཏོང་རྒྱུའི་ནུས་པ་མེད་སྐོར་མངོན་བཏོན་གནང་འདུག རྒྱ་གཞུང་གིས་ཚིག་འཇམ་པོ་དང་གཟུགས་དབྱིབས་སྙིང་མོ་བྲིས་ཏེ་བོད་ནང་དྲག་གནོན་བྱེད་ཁག་སྦས་གསང་བྱེད་ཐུབ་ཀྱི་མ་རེད། དེས་ན་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྩི་སྲུང་བྱེད་ན་ཕུགས་རྒྱང་རིང་པོར་ཕན་འབྲས་ཡོང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག

ཉེ་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་བརྒྱུད་ལམ་ཁག་ཅིག་གི་ཐོག་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ Lie Detection ཞེས་དེང་དུས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆས་རིགས་སྤྱོད་ནས་བོད་ཁམས་དཀར་མཛེས་གཙོས་པའི་ཤར་ཕྱོགས་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམས་ནས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཞི་རྩའི་ལངས་ཕྱོགས་དང་ཁྲིམས་སྒྲིག་ཁག་ལ་བརྩི་སྲུང་ཡོད་མེད་དང་། ལྷག་དོན་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ལ་རྒྱལ་ཞེན་ངོ་མ་ཡོད་མེད་སོགས་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་འདུག དེ་ཡང་ཁ་ཉིན་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ས་ཝ་ཤིང་ཊོན་ཌི་སིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ནས་འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་ Inside Tibet ཞེས་པའི་སྙན་ཐོ་ནང་གསལ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་ཁམས་དཀར་མཛེས་གཙོས་པའི་བོད་ཀྱི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་ཆེད་མངགས་རྒྱ་ནག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ལངས་ཕྱོགས་ལ་ཡིད་ཆེས་དང་རྒྱལ་ཞེན་ངོ་མ་ཡོད་མེད་སོགས་བརྟག་ཞིབ་ཀྱི་ལམ་ནས་འདྲི་རྩད་བྱེད་བཞིན་པ་དེས་བོད་ས་སྤྱི་ལ་ཡོད་པའི་རྒྱ་རིགས་ལས་བྱེད་ཙམ་མ་ཟད། བོད་རིགས་གཙོ་བོར་འགྱུར་པའི་གཞི་རིམ་མང་ཚོགས་ཀྱི་སྒེར་གྱི་མི་ཚེ་ལ་ཐེ་བྱུས་དང་། བསམ་བློའི་རང་དབང་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱ་རྒྱུའི་ཐབས་ལམ་གསར་པ་ཞིག་ཆེད་བཏོན་བྱས་པ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག དེ་བཞིན་ཉེ་ཆར་ཟླ་བ་འདིའི་ཕྱི་ཚེས་ ༡ ཉིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ནང་དུ་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་སྒྲིག་ཁྲིམས་ཞིབ་གཤེར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་དྲུང་ཆེ་ Wang Yongjun ཟེར་བ་དེས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ཁུལ་དུ་ཆེད་འཛུགས་བྱས་པའི་རྒྱ་གཞུང་གི་ལས་ཁུངས་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ཁག་གི་ལས་བྱེད་ཁག་གཅིག་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་ཚོགས་པའི་གཞི་རྩའི་ལངས་ཕྱོགས་ལ་བརྩི་སྲུང་མ་བྱས་པར། བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་དང་རྒྱ་གར་གཙོས་པའི་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་ཡོད་པའི་གཞུང་འབྲེལ་མ་ཡིན་པའི་ཚོགས་པ་སོགས་ལ་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་དང་མ་དངུལ་སོགས་མཁོ་སྤྲོད་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་བར་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱས་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་རང་སྐྱོང་མངའ་ས་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམ་པའི་ལས་དོན་བྱེད་ཕྱོགས་ཐད་ལ་དོ་དམ་ནན་པོ་དགོས་པའི་འདུན་པ་བཏོན་པ་རྣམས་ལུང་འདྲེན་དང་སྦྲགས། ད་རེས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་རྒྱལ་ཞན་ཡོད་མེད་བརྟག་ཞིབ་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་ཡོངས་ཁྱབ་བྱས་པ་དེས་རིམ་བཞིན་བོད་མི་ཚོས་རང་ཉིད་ཀྱི་རྩ་བའི་བླ་མ་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་དད་གུས་དང་ཡིད་ཆེས། དེ་བཞིན་འབུལ་བ་ཕུལ་བ་སོགས་གནང་པ་དེ་ནི་བོད་མིའི་རྒྱུན་ལྡན་གྱི་ཆོས་ཕྱོགས་བྱེད་སྒོ་ཞིག་ཡིན་མིན་ལ་མ་ལྟོས་པར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་མི་རྣམས་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་བ་དང་། ངན་བྱུས་སྤེལ་མཁན་སོགས་ཀྱི་ཉེས་འཛུགས་འོག་ཚོད་འཛིན་དམ་དྲག་དང་། ཉེས་ཆད་སོགས་ཀྱང་གཏང་སྲིད་པ་བརྗོད་འདུག རྒྱལ་སྤྱི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ནས་འདོན་སྤེལ་གནང་པའི་སྙན་ཐོ་དེའི་ནང་དུ་བོད་ཁམས་དཀར་མཛེས་དེ་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་ལ་འགོག་རྒོལ་དང་གདོང་ལེན་བྱེད་མཁན་གྱི་ས་ཚིགས་གཙོ་གྲས་ཤིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ས་ཁུལ་དེའི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་བརྟག་ཞིབ་རིགས་བྱས་པ་ཙམ་མ་ཟད། གཞི་རིམ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་ཚོད་འཛིན་དང་དམ་དྲག་སོགས་ཐུབ་ཐབས་སུ་ས་ཁུལ་དེར་རྒྱ་གཞུང་ཉེན་རྟོག་ལས་ཁུངས་དང་། གསང་བའི་ལྟ་སྲུང་གི་འཕྲུལ་ཆས་འདྲ་མིན་རིགས་ཆེད་འཛུགས་བྱེད་བཞིན་པ་སོགས་ཀྱང་ཆེད་བཀོད་ཀྱིས་མངོན་གསལ་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་དཀར་མཛེས་ཁུལ་ཙམ་མ་ཟད། རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བའི་ཁུལ་དུ་ཡོད་པའི་རྒྱ་གཞུང་གི་ལས་བྱེད་རྣམ་པའི་ལས་དོན་སྟངས་འཛིན་ཐུབ་ཐབས་སུ་ཁུལ་དེར་ཚད་དང་ལྡན་པའི་རྟོག་ཞིབ་ཀྱི་ལས་དོན་རིགས་ཆེད་འཛུགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་དང་།  བོད་མཚོ་སྔོན་ཁུལ་དུ་ཡང་བོད་མི་གནས་སྡོད་བྱེད་སའི་ས་ཁུལ་ཁག་ཏུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་གཞི་རིམ་མང་ཚོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ལ་སྟངས་འཛིན་དང་དམ་དྲག་ནན་པོ་ཐུབ་ཐབས་སོགས་ལ་དམིགས་ཏེ། འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་གསུམ་པ་ཙམ་ནས་ཁུལ་དེའི་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་སྟོང་ཕྲག་བརྒལ་བ་ལ་ཆབ་སྲིད་དོ་དམ་དང་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཟབ་སྦྱོང་སྤྲོད་བཞིན་པ་མ་ཟད།  ཟབ་སྦྱོང་དེ་བཞིན་རིམ་པས་རྒྱ་གཞུང་གིས་དབྱེ་བའི་ཞིང་ཆེན་གཞན་ཁག་ཏུ་ཡང་སྤྲོད་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་བྱས་ཡོད་འདུག དེ་དེ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བོད་མདོ་སྨད་རྔ་བ་ཁུལ་དུ་ས་གནས་མང་ཚོགས་རྣམས་ལ་རྒྱལ་ཞེན་གྱི་སློབ་གསོ་དང་འབྲེལ། ས་གནས་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཤེས་ཡོན་སློབ་གསོ་ལ་བསྒྱུར་བཅོས་བཏང་པ་ཙམ་མ་ཟད། སློག་གྲྭ་དེ་དག་གི་ནང་ལ་རྒྱལ་ཞེན་གྱི་སློབ་གསོ་སྤེལ་གྱི་ཡོད་མེད་སོགས་རྟོག་ཞིབ་བྱ་ཕྱིར་གསང་བའི་འཕྲུལ་རིགས་ཀྱང་ཆེད་འཛུགས་བྱས་ཡོད་པ་མ་ཟད། ས་གནས་སློབ་གྲྭ་དང་མཐོ་སློབ་ཁག་ཏུ་རྒྱ་གཞུང་ཉེན་རྟོག་པ་ཆེད་འཛུགས་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་སོགས་བཀོད་ཡོད་པ་རེད། གཞི་རྩའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༧ ཙམ་ནས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དཀར་མཛེས་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་ Lie Detection test ཞེས་དེང་དུས་ཀྱི་འཕྲུལ་ཆས་བེད་སྤྱོད་བརྒྱུད་རྒྱ་ནག་ལ་རྒྱལ་ཞེན་དང་འབྲེལ་བའི་བརྟག་ཞིབ་རིགས་བྱེད་སྐབས་གཙོ་བོ་ལས་བྱེད་རྣམས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གྱི་སྲིད་བྱུས་དང་ཆབ་སྲིད་ལངས་ཕྱོགས་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་ཡིད་ཆེས་དང་དགོངས་ཚུལ་གང་ཡོད་མེད་ཐོག་འདྲི་རྩད་བྱས་པ་མ་ཟད། ལན་འདེབས་དེ་དག་བདེན་རྫུན་གང་ཡིན་མིན་སོགས་ཀྱང་འཕྲུལ་ཆས་ཐོག་ནས་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་གསར་ཁང་ཁག་ཏུ་འདོན་སྤེལ་བྱས་པའི་གྲངས་ཐོར་གཞིགས་ན། འདི་ལོ་ཁོ་ནའི་ནང་ལ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་གཞུང་ལས་བྱེད་ ༡༦༨ ཙམ་ལ་འདྲི་རྩད་བྱས་འདུག    

ཉེ་ཆར་རྒྱ་གར་གྱིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་དངོས་མེད་གཅེས་ནོར་རིག་གཞུང་ཁོངས་སུ་ངོས་འཛིན་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་གྲོས་འཆར་ཞིག་བཏོན་གནང་པ་དེར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེ་བྱས་འདུག དེ་ཡང་ཉེ་དུས་ཟླ་ ༣ པའི་ནང་རྒྱ་གར་གྱིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་ UNESCO འམ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་དང་ཚན་རིག རིག་གཞུང་སྡེ་ཚན་གྱི་སྲུང་སྐྱོབ་འོག་ཏུ་ཡོད་པའི་ Intangible Cultural Heritage ཞེས་མངོན་མེད་གཅེས་ནོར་རིག་གནས་ཁོངས་སུ་ངོས་འཛིན་ཡོང་ཐབས་ཀྱི་གྲོས་འཆར་ཞིག་བཏོན་གནང་པ་ལྟར། ཁ་སང་རྒྱ་ནག་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ Global Times བརྒྱུད་ལམ་ཐོག་རྒྱ་རིགས་སྤྱི་ཚོགས་ཚན་རིག་ཉམས་ཞིབ་པ་ Qin Yongzhang ཡིས་རྒྱ་གར་ནང་ལ་ཡོད་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་གསོ་རིག་དེ་དག་ལག་བསྟར་བྱེད་གནང་ནས་རྒྱ་གར་ལ་ཕན་ཐོགས་ཇི་ཙམ་བྱུང་ཡོད་ཀྱང་། དོན་དངོས་ཐོག་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་བོད་ནས་བྱུང་བ་དང་རིམ་བཞིན་རྒྱ་ནག་གི་ལྷོ་ནུབ་ཏུ་ཡོད་པའི་བོད་དང་མཚོ་བོད་མཐོ་སྒང་ནང་ཆེས་དར་སྲོལ་བྱུང་བ་ཅིག་རེད་ཅེས་ནན་བརྗོད་བྱས་འདུག ད་དུང་ཁོ་པས་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་གཞུང་ལུགས་ཐད་ལ་བདག་དབང་ཡོད་ཚུལ་བཤད་ནས་དེ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་དངོས་མེད་གཅེས་ནོར་རིག་གཞུང་ཁོངས་སུ་ཚུད་ཐབས་བྱེད་བཞིན་པ་ནི་གཙོ་བོ་རྒྱ་གར་གི་ནུས་པ་གོང་འཕེལ་གཏོང་ཐབས་བརྒྱུད་རྒྱལ་ཁབ་དེར་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཁེ་ཕན་བསྐྲུན་རྒྱུ་ཁོ་ནར་དམིགས་བཞིན་ཡོད་ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱས་འདུག  བོད་སྨན་དེ་རྒྱ་ནག་ནས་བྱུང་བ་ཙམ་མ་ཡིན་པར་རྒྱལ་ཁབ་དེ་ཉིད་ནང་གོང་སྤེལ་ཕྱིན་ཡོད་ཅེས་ནན་བརྗོད་དང་ཆབས་ཅིག བོད་སྨན་གྱི་དབྱེ་བ་མང་པོ་ཞིག་བོད་མཚོ་སྔོན་དང་ཟི་ཁྲོན་དེ་བཞིན་ཡུ་ནན་ཞིང་ཆེན་བཅས་ནས་དར་སྲོལ་བྱུང་ཡོད་པ་དང་ཁྱད་པར་དུ་རྒྱ་ནག་རང་གི་ནང་དུ་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པའི་སྨན་ཁང་མང་པོ་མངོན་རྒྱུ་ཡོད་ཚུལ་སོགས་བརྗོད་ཡོད་པ་རེད། རྩ་བའི་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་དེ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོབ་འོག་དངོས་མེད་གཅེས་ནོར་རིག་གཞུང་གི་ཁོངས་སུ་ངོས་འཛིན་ཡོང་བའི་གྲོས་འཆར་གྱི་ཞུ་སྙན་རེ་རེ་ཕུལ་ཟིན་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཐག་གཅོད་དེ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོའི་ནང་ UNESCO ལྷན་ཚོགས་སྐབས་སུ་གནང་རྒྱུ་ཡིན་འདུག འདི་ག་རླུང་འཕྲིན་ཁང་གིས་གནད་དོན་དེ་དང་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སུ་ཕུལ་བའི་སྙན་ཞུ་དེར་རྒྱབ་གཉེར་གནང་མཁན་ཁོངས་སུ་ཡོད་པ་ཝཱ་ཎ་དབུས་བོད་ཀྱི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་ཉེ་བའི་རིགས་བདག་དགེ་བཤེས་ངག་དབང་བསམ་གཏན་ལགས་སུ་བཀའ་འདྲི་ཞུས་པར། ཁོང་གིས་རྒྱ་གར་གཞུང་ནས་བོད་ཀྱི་གསོ་བ་རིག་པ་འདི་གཅེས་ནོར་གྱི་རིག་གཞུང་ཞིག་ལ་ངོས་འཛིན་གྱིས་དེར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་ནས་ངོས་འཛིན་ཡོང་ཐབས་གནང་བཞིན་པར་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་པ་དང་འབྲེལ། དེང་རབས་སྨན་གྱི་ལམ་ལུགས་ཁྲོད་བོད་སྨན་དེ་སྨན་ལུགས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་ནད་གཞི་ཆེས་ཛ་དྲག་ཅན་མང་པོ་བཅོས་ཐུབ་པའི་དམིགས་བསལ་གྱི་ནུས་པ་ཁྱད་པར་ཞིག་ཡོད་སྟབས། དེ་ནི་ངེས་པར་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཅེས་ནོར་རིག་གཞུང་གི་གྲས་སུ་ངོས་འཛིན་ཞུ་དགོས་པའི་རང་བཞིན་ཅན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་སྐོར་སོགས་གསུངས་སོང་།