རྒྱལ་ཁབ་ཁ་བྲལ་གྱི་ཉེས་འཛུགས་འོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཆད་མྱོང་བཞིན་པའི་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་རྩོད་ལེན་པ་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ལ་འདི་ལོའི་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་ཆེས་མཐོའི་གཟེངས་རྟགས་ Sakharov ཞེས་པ་དེ་འབུལ་བཞེས་གནང་འདུག
དེ་ཡང་ཁེ་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་ཡོ་རོབ་ France གི་གྲོང་ཁྱེར་ Strasbourg ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་སུ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ David Sassoli ལགས་དབུས་པའི་འཐུས་མི་རྣམ་པ་དང་འབྲེལ་ཡོད་ལས་བྱེད་བཅས་ལྷན་བཞུགས་ཐོག་འདི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་ཆེས་མཐོའི་གཟེངས་རྟགས་ Sakharov ཞེས་པ་འབུལ་བཞེས་ཀྱི་མཛད་སྒོ་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཆད་མྱོང་བཞིན་པའི་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་རྩོད་ལེན་པ་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ཀྱི་འདས་པའི་ལོ་དུས་ནང་ལ་ཡུ་གུར་དང་རྒྱ་ནག་དབར་གྱི་དཀའ་རྙོག་ཞི་སྒྲིག་ཡོང་ཐབས་སུ་ཕྱོགས་གཉིས་དབར་བསམ་ཤེས་ལྡན་པའི་ཐོག་གྲོས་མོལ་ཡོང་རྒྱུར་འབད་རྩོན་རབས་དང་རིམ་པ་གནང་པའི་བྱས་རྗེས་སྤྱི་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་ནག་གི་དམ་དྲགས་ལ་མ་བལྟས་པར་རང་ཉིད་ཀྱི་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ལོངས་སུ་སྤྱད་དེ་ཡུ་གུར་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་གསལ་སྟོན་གནང་པ་སོགས་ལ་ཆེ་བསྟོད་དང་སྦྲགས། འདི་ལོའི་གཟེངས་རྟགས་དེ་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ལ་འབུལ་བཞེས་གནང་འདུག
སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ད་ཆ་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་ཁང་ནང་ཡོད་སྟབས་མཛད་སྒོའི་ཐོག་དངོས་སུ་བཅར་ཐུབ་མེད་ཀྱང་། ཨ་རིར་གནས་བཞུགས་ཁོང་གི་བུ་མོ་ Jewher Ilham ལགས་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ལྷན་བཞུགས་གནང་སྟེ། ཁོ་མོའི་པཱ་ལགས་ཀྱི་ངོ་ཚབ་བྱས་པའི་ཐོག་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གཟེངས་རྟགས་དེ་བཞེས་པ་དང་སྦྲགས། ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་འདི་ཡིས་ཁོང་མོའི་པཱ་ལགས་ཀྱི་བྱས་རྗེས་ལ་ཆེ་བསྟོད་མཚོན་པ་ཙམ་མ་ཡིན་པར། གཟེངས་རྟགས་འདི་བརྒྱུད་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་གཙོས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་རྒྱ་གཞུང་གི་དམ་དྲགས་སྲིད་བྱུས་འོག་ད་ལྟ་ཡང་ཡུ་གུར་མི་མང་ས་ཡ་ལྷག་གིས་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་དུ་དཀའ་སྡུག་མྱོང་བཞིན་པའི་གནས་སྟངས་ལ་དོ་སྣང་བྱེད་དགོས་པའི་བརྡ་ལན་ཞིག་ཀྱང་མཚོན་ཡོད་པར་གསུངས་འདུག
མ་ཟད་ཁོ་མོའི་པཱ་ལགས་རྒྱ་གཞུང་གིས་འཛིན་བཟུང་མ་བྱས་པའི་གོང་དུ་ཡུ་གུར་གྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཕྱག་ལས་གནང་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ཁག་ཅིག་དྲན་གསོ་དང་སྦྲགས། དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༣ ལོར་ཁོ་མོ་Beijing གྱི་གནམ་ཐང་དུ་པཱ་ལགས་དང་ཁ་བྲལ་བ་ནས་བཟུང་ད་བར་པྰ་ལགས་ཐུགས་འཕྲད་བྱུང་ཐུབ་མེད་པ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༧ ལོར་ཁོ་མོའི་པཱ་ལགས་གང་དུ་ཡོད་མེད་ཀྱི་གནས་ཚུལ་གོ་བ་དེ་ནི་པཱ་ལགས་སྐོར་གནས་ཚུལ་གོ་བའི་དུས་ཚོད་མཐའ་མ་དེ་ཡིན་པ་དང་། དྲང་པོ་བཤད་ན། ངས་རང་ཉིད་ཀྱི་པཱ་ལགས་ད་ཆ་གང་དུ་ཡོད་མེད་ཤེས་ཀྱི་མེད་ཀྱང་། ཁོང་གསོན་པོ་ཡིན་པའི་རེ་བ་ཞུ་བཞིན་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག
གཞན་ཡང་སྐབས་དེའི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན། Jewher Ilham ལགས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་ཡུ་གུར་མི་མང་ལ་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་གཞི་རྩའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡིན་སྟབས། རྒྱལ་སྤྱིའི་ཆབ་སྲིད་མི་སྣང་དང་། ཤེས་ལྡན་མི་སྣ། དེ་བཞིན་སློབ་མ་དང་ཚོགས་སྡེ་ཡོངས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གིས་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་དཀའ་ངལ་དེ་སེལ་ཐབས་གནང་དགོས་པའི་རེ་སྐུལ་དང་སྦྲགས། རྒྱལ་སྤྱིའི་འགོ་ཁྲིད་ཚོས་རྒྱ་ནག་དང་ངན་པ་ལག་སྦྲེལ་ནམ་ཡང་བྱེད་རྒྱུ་མེད་པར་གསུངས་འདུག
དེ་བཞིན་གཟེངས་རྟགས་འབུལ་བཞེས་ཀྱི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ David Sassoli ལགས་ཀྱིས། ཐེངས་འདིའི་མཛད་སྒོ་དེ་ནི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་སྨྲ་བརྗོད་རང་དབང་ལ་ཆེ་མཐོང་དང་གུས་བརྩི་ཞུ་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་དགའ་འོས་པ་ཞིག་ཡིན་དགོས་རུང་། ད་རེས་གཟེངས་རྟགས་བཞེས་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་དངོས་སུ་ཕེབས་མ་ཐུབ་པར་ཁོང་གི་ཞབས་སྟེགས་སྟོང་པ་ལྷག་པ་དེ་ནི་སེམས་སྐྱོ་བའི་རང་བཞིན་ཞིག་རེད་ཅེས་སེམས་སྡུག་ཆེན་པོ་གནང་འདུག
གཞི་རྩའི་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ནི་དེ་སྔོན་པེ་ཅིན་མི་རིགས་སློབ་གྲྭ་ཆེན་མོའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་སློབ་དཔོན་ཡིན་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༦ ལོར་ཁོང་གིས་ Uyghur Online ཞེས་པའི་དྲྭ་རྒྱ་གསར་བཟོ་གནང་སྟེ་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་རྩོམ་ཡིག་སྤེལ་བ་བརྒྱུད་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཐོག་འཛིན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་ཤུགས་ཆེར་གནང་ཡོད་སྟབས། ཕྱི་ལོ་༢༠༡༤ ལོར་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཁོང་ཁ་བྲལ་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཉེས་མིང་འོག་ཚེ་བཙོན་གྱི་ཁྲིམས་ཐག་བཅད་ཡོད་ཀྱང་། རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་པ་མང་དག་ཅིག་གིས་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ཀྱི་བྱས་རྗེས་ལ་ཆེ་བསྟོད་དང་སྒྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་ཁོང་གློད་བཀྲོལ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་སོགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྣ་མང་སྤེལ་མུས་ཙམ་མ་ཟད། འདས་པའི་ལོ་དུས་སུ་ཁོང་ལ་སྙ་གྲགས་ཆེ་བའི་ Václav Havel འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གཟེངས་རྟགས་དང་། ཨ་རིའི་རང་དབང་ཁང་པའི་རང་དབང་གཟེངས་རྟགས་སོགས་འབུལ་བཞེས་གནང་ཡོད།
ཕྱོགས་མཚུངས་ཁ་ས་ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ སྟེ། ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཟེངས་རྟགས་ Sakharov ཞེས་པ་དེ་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ཀྱི་རང་དབང་རྩོད་ལེན་པ་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་ལ་འབུལ་བཞེས་གནང་སྟེ་ཉིན་མ་གཅིག་ཕྱིན་པའི་མཚམས་དེར། ཡོ་རོབ་གྲོས་ནས་ཡུ་གུར་ནང་གི་ཛ་དྲགས་གནས་སྟངས་ལ་སེམས་འཚབ་དང་སྦྲགས། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཡུ་གུར་ས་ཡ་ལྷག་འཛིན་བཟུང་བྱེད་བཞིན་པ་རྣམས་འཕྲལ་མར་གློད་ཀྲོལ་བཏང་སྟེ་བཀག་སྐྱིལ་ཁང་རྣམས་སྒོ་རྒྱག་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གྱི་གྲོས་ཆོད་ཅིག་ཀྱང་བཞག་འདུག
གྲོས་ཆོད་དེས་གཞན་ཡང་རྒྱ་གཞུང་ནས་སྐུ་ཞབས་ Ilham Tohti ལགས་གཙོས་པའི་ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གི་བཙོན་འཇུག་འོག་ཡོད་པའི་ཡུ་གུར་བ་ཡོངས་རྫོགས་ཆ་རྐྱེན་གང་ཡང་མེད་པའི་ཐོག་གློད་བཀྲོལ་གཏོང་དགོས་པ་མ་ཟད། ཡུ་གུར་ནང་གི་དངོས་ཡོད་གནས་སྟངས་ཤེས་རྟོགས་སླད་རྒྱལ་སྤྱིའི་རང་དབང་ཅན་གྱི་གསར་འགོད་པ་དང་། དཔྱད་ཞིབ་པ་རྣམས་ཤིང་ཅང་ནང་བསྐྱོད་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་དགོས་པ་གསུངས་འདུག
མ་ཟད་ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་མི་རྣམས་ཀྱིས་ད་བར་ཡོ་རོབ་མཐུན་ཚོགས་དང་རྒྱ་ནག་དབར་བཞག་པའི་གྲོས་མཐུན་ཁག་ནས་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་གྲུབ་འབྲས་མངོན་རྒྱུ་མེད་པའི་ཁར། རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་རྒྱ་གཞུང་གི་ཡུ་གུར་མི་མང་ལ་དྲག་གནོན་བརྙས་བཅོས་དང་བཙན་ཤེད་སོགས་བྱེད་བཞིན་པར་བློ་འཚབ་ཆེན་པོ་ཡོད་པ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། ཡོ་རོབ་གྲོས་ཚོགས་ཀྱིས་ཤིན་ཅང་ནང་དྲག་པོའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱ་ནག་གི་འགོ་ཁྲིད་དང་ལས་བྱེད་རྣམས་ལ་སྲིད་དོན་གྱི་ཉེས་ཆད་གཅོད་དགོས་པ་སོགས་འཁོད་འདུག
