བོད།

ཁ་ཉིན་ཕྱི་ཚེས་ ༡༨ ཉིན་ Germany གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཚོགས་ཆུང་གི་རྒྱ་ནག་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་གྱི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གི་འཇར་མ་ནི་སྡེ་ཚན་གྱི་ངེས་སྟོན་པ་སྐུ་ཞབས་ Kai Muller ལགས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དེ་རྒྱ་སྡེར་བཟོ་ཐབས་ཁྲོད་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པ་དང་། བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ། བོད་མི་རྣམས་འཛིན་བཟུང་དང་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་བཙོན་འཇུག་འོག་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པ་སོགས་བོད་ནང་གི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་མངོན་གསལ་གྱིས་སྙན་སེང་ཞུས་འདུགགསར་འགོད་པས་དེ་རིང་སྐུ་ཞབས་ Kai Muller ལགས་སུ་ཞལ་པར་བརྒྱུད་བཀའ་འདྲི་ཞུས་སྐབས་ཁོང་གིས་ཐེངས་འདིའི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གནས་སྟངས་སྐོར་རྒྱུས་མངའ་ཡོད་མཁན་ཁྱད་ལས་པ་གཞན་ ༦ དང་ལྷན་དུ་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་རྒྱུས་ལོན་གནང་ཕྱིར་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་ལ་མགྲོན་འབོད་གནང་བ་ལྟར་ཁོང་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ་རྒྱ་གཞུང་གི་བཙོན་འཇུག་འོག་ཡོད་པའི་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་པ་ཁག་གི་གནད་དོན་དང་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཀྲུང་གོའི་ཁྱད་ཆོས་ལྡན་པའི་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སྐྲུན་ཐབས་ཞེས་པའི་འོག་བོད་མིའི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་བཅས་པ་རྩ་མེད་གཏོང་བཞིན་པར་མ་ཟད་བོད་མིའི་ཞིང་འབྲོག་མང་ཚོགས་རྣམས་བཙན་དབང་ཐོག་གནས་སྤོ་གནང་བཅུག་སྟེ་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་གནང་སྒོ་ལས་ཡོངས་སུ་འདས་པའི་ངལ་རྩོལ་གྱི་ལས་ལ་ཞུགས་བཅུག་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་སྙན་སེང་ཞུས་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། ཉན་ཞིབ་ཀྱི་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གྱི་ལས་རིམ་ཁྲོད་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་ལ་དམ་དྲག་གི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་ཁག་རྣམས་ལ་བོད་པའི་གྲྭ་བཙུན་རྣམས་ནས་གདོང་ལེན་གནང་ཕྱོགས་དང་༸གོང་ས་མཆོག་གི་མ་འོངས་པའི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་། དེ་བཞིན་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་ཆུ་མཛོད་གསར་རྒྱག་སོགས་ཆུའི་གནད་དོན་བཅས་ཀྱི་སྐོར་སྙན་སེང་ཞུ་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་ཡོད་པ་ལྟར་འཇར་མ་ནི་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཤུགས་སྣོན་འཕར་མ་གནང་ཐུབ་པའི་རེ་བ་ཆེན་པོ་ཡོད་སྐོར་གསུངས་ཡོད་སྟབས། ཡུལ་དེའི་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་ཀྱང་སྐྱོན་བརྗོད་ཞུས་པའི་གནས་ཚུལ་བྱུང་སྐོར་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་རྒྱལ་སྤྱིའི་གཞུང་དང་ཚོགས་སྐྱིད་ཁག་ལ་རྒྱ་ནག་ཐོག་དོ་སྣང་ཆེ་ཙམ་གནང་དགོས་པ་དང་། འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་བཏང་མཁན་རྒྱ་ནག་གི་དཔོན་རིགས་རྣམས་ལ་ཉེས་ཆད་འགེལ་རྒྱུའི་ཐོག་ཤུགས་སྣོན་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། སྔ་ལོར་འཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ནང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་སྐོར་གྱི་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཐོག་༸གོང་ས་མཆོག་གི་དམིགས་བསལ་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་སྐལ་བཟང་རྒྱལ་མཚན་ལགས་ཀྱིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་སྐོར་གསུང་བཤད་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་རྒྱ་ནག་གཞུང་ཚབ་ཀྱིས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། འཇར་མ་ནིའི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་གཞུང་གི་སྐྱོན་བརྗོད་ལ་བལྟོས་མེད་གནད་དོན་དེ་དག་ཐོག་དོ་སྣང་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས་དེ་ནི་གནས་ཚུལ་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་པ་སོགས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཏུ་བཞུགས་པའི་བོད་མི་དང་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་བ་རྣམས་ནས་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་དེ་རྒྱལ་ཁབ་སོ་སོའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མི་སྣར་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་གང་མང་སྤེལ་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་ཡོད།ཁ་ཉིན་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་ཨི་ཊ་ལིའི་གྲོས་ཚོགས་གོང་མའི་ Farefuturo ཐེབས་རྩ་ཁང་གི་སྦྱོང་བརྡར་བསྟི་གནས་ཁང་གིས་གོ་སྒྲིག་ཞུས་པའི་གཏམ་བཤད་ལས་རིམ་དང་གསར་འགོད་ལྷན་ཚོགས་ཐོག་ཧོང་ཀོང་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་བ་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཤིན་ཅང་དེ་བཞིན་ཧོང་ཀོང་ཐོག་དྲག་གནོན་བྱེད་བཞིན་པ་དེ་རིམ་པས་རྒྱ་ནག་དང་མཉམ་དུ་བརྒྱུད་གཅིག་ལམ་གཅིག་གི་ཚོང་འབྲེལ་བྱེད་མཁན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་ཏུ་ཁྱབ་བརྡལ་འགྲོ་ངེས་ཡིན་པར་ཉེན་བརྡ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོགས་སྡེ་ཁག་གི་ཐོག་ཤུགས་རྐྱེན་སྤྲོད་བཞིན་པའི་སྐོར་དང་འབྲེལ་ཏེ་ དབང་ཆ་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་པ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བརྩི་མེད་རྡོག་རོལ་བཏང་མཁན་རྒྱ་ནག་ལྟ་བུས་འཛམ་གླིང་འཕྲོད་བསྟེན་ལྷན་ཚོགས་དང་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སོགས་རྩེད་ཆས་ལྟར་སྤྱོད་བཞིན་ཡོད་པར་བློ་ཕམ་ཡོད་ཅེས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ཁ་ཉིན་དྲ་ཐོག་ལས་རིམ་དེའི་ཐོག་ཨི་ཊ་ལིའི་གྲོས་ཚོགས་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་སྐུ་ཞབས་ Nobili Luciano ལགས་དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་གཞན་ཁག་ཅིག དེ་བཞིན་ Italy ཡི་རྒྱལ་ཚོགས་སྐུ་ཚབ་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་ Terzi ལགས་བཅས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་སྐུ་ཞབས་ Nobili Luciano ལགས་ཀྱིས་ Joshua Wong ལགས་ཀྱིས་གཏམ་བཤད་གནང་བར་ཡི་རངས་སྔགས་བརྗོད་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ད་ལྟའི་ཧོང་ཀོང་ནང་གི་གནས་སྟངས་འདི་ནི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༡ ལོ་ནས་ད་བར་གྱི་བོད་ནང་གི་གནས་སྟངས་དང་གཅིག་མཚུངས་རེད་འདུག་ཅེས་གསུངས་འདུག

རྒྱ་ནག་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གིས་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་བཅུ་གཅིག་གི་ཚེས་འགོ་ནས་བཟུང་ལོ་བཅུ་ཚན་གཅིག་གི་ནང་དུ་ཐེངས་རེར་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་ཐེངསབདུན་པའི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པ་ལྟར། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ནས་༢༠༢༠ ལོའི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་དེ་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྐོར་འཁོད་འདུགཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་བོད་དོན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས་ཐེངས་འདིའི་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་ཡོངས་ཀྱི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་དེའི་ཁྲོད་རྒྱ་རིགས་མང་ཚོགས་ནས་ཧོང་ཀོང་དང་ Macau དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་སོགས་སུ་གནས་སྡོད་རང་ཉིད་ཀྱི་ནང་མི་རྣམས་ཀྱི་མིང་གཞུང་མཁོ་སྤྲོད་བྱེད་དགོས་པ་བཟོས་ཡོད་པ་དང་། ཆ་རྐྱེན་དེའི་རྐྱེ་གྱིས་རྒྱ་གར་དང་ཡུ་རོབ། དེ་བཞིན་ཨོ་གླིང་སོགས་བཙན་བྱོལ་དུ་ནང་མི་སྤུན་ཉེ་ཡོད་པའི་བོད་ནང་གི་བོད་མི་ཚོར་ཡང་དཀའ་ངལ་བཟོ་ཉེན་ཡོད་སྐོར་གསུང་བ་དང་ཆབས་ཅིག རྒྱ་ནག་གིས་ཁམས་འབྲི་རུ་རྫོང་དུ་བྱིས་པ་གསུམ་གྱི་ཨ་ལྷ་མོ་ལགས་དང་ཁོང་གི་གཉེན་ཉེ་བསྟན་འཛིན་ཐར་བ་གཉིས་འཛིན་གྱིས་ཕྱི་ལགས་སུ་གནས་སྡོད་ཀྱི་ནང་མི་རྣམས་ལ་དངུལ་སྐུར་བའི་ཉེས་འཛུགས་ཁྲོད་འཛིན་བཟུང་བཀག་སྐྱིལ་བྱས་ཏེ་གཅར་རྡུང་ཤུགས་དྲག་བྱས་བ་བརྒྱུད་ནས་ཨ་མ་ལྷ་མོ་ལགས་དྲག་སྤྱོད་ཁྲོད་ཚེ་སྲོག་ཤོར་བའི་གནས་སྟངས་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ལས་འགུལ་ཁང་གིས། མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་ཁྲོད། མི་མང་གི་མིང་དང་ཕོ་མོ། དེ་བཞིན་སྐྱེས་ལོ་སྐྱེས་ཚེས་དང་གཏན་སྡོད་ཀྱི་ཁ་བྱང་། མི་སྒེར་ངོས་འཛིན་གྱི་ཨང་རྟགས་དང་པར་སོགས་གསལ་བོར་ཐོ་འགོད་བྱས་བ་བརྒྱུད་ནས། རྒྱ་ནག་གིས་ག་ལེར་མི་སྒེར་གྱི་གནས་ཚུལ་བསྡུ་རུབ་བྱས་པ་ཁག་འཕྲུལ་ལས་མ་ལག་ཏུ་དྲར་འཇུག་བྱས་ཏེ། རྒྱ་ནག་གི་དབང་འཛིན་པ་རྣམས་ཀྱིས་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལག་ཆར་བེད་སྤྱོད་ཡོངས་ཐབས་ཀྱི་འབད་བཞིན་ཡོད་པར་ཡོངས་གྲགས་གནང་འདུག ད་རེས་ཀྱི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་དེའི་ཁྲོད་ད་དུང་མང་ཚོགས་ནས་རང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་གསལ་བཀོད་བྱེད་དགོས་ཀྱི་ཡོད་པ་བཟོས་ཡོད་པ་དང་། ལས་འགུལ་ཁང་གིས་སྤྱིར་རྒྱ་ནག་གི་ཁྲིམས་ལུགས་ཀྱི་ནང་དུ་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་ངོ་བོ་གསལ་བོར་འཁོད་མེད་པར་ལུང་འདྲེན་དང་འབྲེལ་དཔེར་ན་རྒྱ་ནག་གི་ཕྱི་ལོ་་༡༩༨༤ ལོའི་མི་རིགས་ས་ཁོངས་རང་སྐྱོང་བྱེད་ཕྱོགས་སྐོར་གྱི་ཀྲུང་ཧྭ་མི་དམངས་སྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བཅའ་ཁྲིམས། ཞེས་པ་དང་། དེ་བཞིན་ཕྱ་ལོ་ ༢༠༠༩ ལོའི་ཀྲུང་གོའི་མི་རིགས་སྲིད་ཇུས་དང་མི་རིགས་ཁག་ཐུན་མོང་ཐོག་དར་རྒྱས་གོང་འཕེལ་བྱུང་བའི་རྒྱབ་ཤ་དཀར་པོའི་དེབ་ཟེར་བ་སོགས་སུ་ཡང་གསལ་ཁ་གང་ཡང་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་གྱི་གྲངས་ཐོའི་ནང་དུ་བོད་ཟེར་དུས་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཟེར་བ་གཅིག་པོ་མ་གཏོགས་བོད་ཀྱི་མདོ་སྟོད་སྨད་ཚུད་ཀྱི་མེད་པར་མངོན་གསལ་གནང་བ་དང་སྦྲགས། ད་ཆ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁུལ་དུ་རྒྱ་ནག་གི་ཧན་མི་རིགས་མང་པོ་འབོར་འདྲེན་བྱས་ཏེ་བོད་མི་རྣམས་རང་ས་རང་ཡུལ་ནས་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ལྟ་བུར་གྱུར་ཏེ་བོད་ཀྱི་ཆོས་རིགས་ལ་ཉེན་ཁ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་སྐོར་ལུང་འདྲེན་གནང་འདུག དེ་བཞིན་ལྟེ་གནས་ཁང་གིས། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༠ ལོའི་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་གྱི་གྲངས་ཐོའི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གི་ས་བགོས་བྱས་པའི་བོད་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་ནང་དུ། རྒྱ་ནག་གི་མི་སེར་ ༢༤༥༠༠ ལྷག་ལས་མེད་སྐོར་འཁོད་ཡོད་པ་དང་། དེ་ནི་རང་སྐྱོང་ལྗོངས་ཀྱི་མི་འབོར་གྱི་གྲངས་ཐོ་དང་བསྡུར་ན། བརྒྱ་ཆ་ ༩ ལས་ཟིན་མེད་པར་བསྟན་ཡོད་ནའང་། བོད་ནང་གི་བོད་མི་དང་བོད་དུ་སྐྱོད་མཁན་རྣམས་ཀྱིས་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བར་གཞིགས་ན། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༠༧ ལོར་གོར་མོ་ནས་ལྷ་ས་བར་མེ་འཁོར་ལྕགས་ལམ་བཟོས་བ་ནས་བོད་དབུས་ཁུལ་གྱི་གྲོང་ཁྱེར་ཁག་གི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གི་མི་མང་སྤྱི་དང་། དམག་མི་སོགས་ཀྱི་གྲངས་འབོར་ལྟོས་བཅོས་ཀྱིས་མང་དུ་ཕྱིན་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་ཀྱིས།  དོན་དངོས་སུ་བོད་དབུས་ཁུལ་དུ་ས་གནས་ཀྱི་བོད་མི་ལས་རྒྱ་ནག་གི་མི་འབོར་མང་པོ་ཡོད་པའི་གནས་བབ་ཅིག་ཆགས་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག གཞི་རྩའི་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ཁུལ་དུ་མི་འབོར་ཞིབ་བཤེར་ཙམ་མ་ཡིན་པར། དུས་རྒྱུན་གྱི་འཚོ་བའི་ཁྲོད་དུ་ཡང་མི་མང་གི་གནས་ཚུལ་མཁོ་བསྡུའི་ཐད་ནས་ལས་གཞི་མང་པོ་ཞིག་རྩོམ་བཞིན་པའི་ཁྲོད་དུ། ཁ་པར་གྱི་བྱང་བུ་ཞིག་གསར་དུ་ཉོ་དགོས་བྱུང་བ་ཡང་མི་སྒེར་གྱི་ངོ་གདོང་འཕྲུལ་ལམ་ནས་དེབ་སྐྱེལ་བྱས་ཏེ་དྲྭར་རྒྱར་ཡར་འཇུག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་མ་ཟད།   ས་བྱི་ལོའི་ཞི་རྒོལ་གྱི་རྗེས་ནས་བཟུང་། མོད་སྟོད་སྨད་ཀྱི་བོད་མི་རྣམས་དབུས་ཁུལ་ནས་འདུག་མི་ཆོག་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་བྱས་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་འོག་མར་ཨ་རིའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་གྱི་ཁྲིམས་འཆར་གང་མྱུར་གཏན་འབེབས་དགོས་པ་དང་འཛམ་གླིང་ཞི་བདེ་དང་འཆམ་མཐུན་ཐོག་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་མཛད་པ་འཕྲིན་ལས་རྒྱ་ཆེ་བསྐྱངས་ཁག་ལ་ངོས་འཛིན་ཞུ་དགོས་པ་དང་དེ་བཞིན་བོད་དང་བོད་མིར་མིང་དོན་མཚུངས་པའི་རང་སྲིད་རང་སྐྱོང་གི་གནས་བབ་སོགས་འཁོད་པའི་གྲོས་ཆོད་བཞག་གནང་འདུག

ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Freedom House འམ་རང་དབང་ཁང་པས་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ FREEDOM IN THE WORLD 2020 འམ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ནང་འཛམ་གླིང་ནང་གི་རང་དབང་ཞེས་པའི་སྙན་ཐོར་བོད་དེ་རྒྱལ་ཁབ་དང་ས་ཁོངས་ ༢༡༠ ནང་ནས་ཆབ་སྲིད་དང་སྤྱི་མང་གི་རང་དབང་ཆེས་སྡུག་ཤོས་ཨང་གཉིས་པ་དེ་ཡིན་པར་མངོན་གསལ་གནང་འདུག

ཟླ་འདིའི་ཚེས་ ༡༢ ཉིན། ཀྲུང་གོ་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་ལྟེ་གནས་དང་ཀྲུང་གོ་བོད་བརྒྱུད་མཐོ་རིམ་ནང་བསྟན་སློབ་གླིང་ཟེར་བ་ཐུན་མོང་གིས་བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་དགོངས་འགྲེལ་ལས་དོན་དཔྱད་གླེང་གྲོས་ཚོགས་ཞེས་པའི་ཚོགས་འདུ་ཞིག་བསྡུས་ཏེ།  བོད་བརྒྱུད་ནང་བསྟན་ཀྲུང་གོ་ཅན་དུ་འགྱུར་བའི་ཁ་ཕྱོགས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་རྒྱུན་འཁྱོངས་བྱེད་དགོས་བའི་སྐུལ་མ་བྱས་འདུག

དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཕྱག་ཚོད་བཅུ་བའི་ཐོག  བཞུགས་སྒར་གྱི་ཐེག་ཆེན་གཙུག་ལག་ཁང་གི་ཉེ་འཁྲིས་ཀྱི་རླངས་འཁོར་འབབ་ཚུགས་སུ།  རྡ་ས་དབུས་བོད་ཀྱི་གཞོན་ནུ་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གོ་སྒྲིག་གི་འོག  འཕགས་བོད་ས་མཚམས་ཀྱི་བར་དུ་རྒྱ་གཞུང་ཐེར་འདོན་གྱི་སྦག་སྦག་སྐོར་སྐྱོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་དབུ་འཛུགས་གནང་སོང་།

ཁ་སང་ཁེ་ན་ཌ་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་རྒྱ་ནག་ཚོགས་ཆུང་གི་ངོས་ནས་ཕྱི་དྲོ་ཕྱག་དྲོ་ཕྱག་ཚོད་ ༦།༣༠ ཡོལ་ཙམ་ནས་འགོ་བཙུགས་ཏེ་ཆུ་ཚོད་གཅིག་ཙམ་གྱི་རིང་ལ་དྲ་རྒྱ་བརྒྱུད། བོད་ཀྱི་གནད་དོན་ཐོག་ཉན་ཞིབ་ལས་རིམ་ཞིག་ཚོགས་གནང་འདུག ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་གཙོ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Geoff Regan ལགས་ཀྱི་གཙོ་སྐྱོང་འོག ཚོགས་གཙོ་གཞོན་པ་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Garnett Genuis དང་། Stephane Bergeron དེ་བཞིན་ Jack Harris བཅས་གསུམ་དང་། གཞན་ཚོགས་མི་ ༤ དང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ Arif Virani བཅས་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་སྟེ། སྐུ་ཞབས་ Shawn Steil ལགས་དང་ལྷན་དུ་བོད་ཀྱི་གནད་དོན་སྐོར་དྲི་བ་དྲིས་ལན་གནང་འདུག

གློད་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནད་དོན་དག་ལོ་རེར་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པའི་ཁྲོད་  Australia Tibet Council ཞེས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་བོད་དོན་ལྷན་ཁང་གིས་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ལྕམ་སྐུ་ Marise Payne མཆོག་དང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་ཀྱིས་བོད་མི་འཛིན་བཟུང་བྱས་པ་རྣམས་འཕྲལ་མར་གློད་བཀྲོལ་དང་དེ་བཞིན་བཀག་ཉར་འོག་བོད་མི་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་སོགས་ཀྱི་གནད་དོན་ཐད་རྟོག་ཞིབ་བྱེད་དགོས་པའི་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག ཉེ་ལམ་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་བོད་དོན་ལྷན་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཐོག་དམ་དྲག་སྔར་ལྷག་དང་བོད་མི་གང་བྱུང་དུ་འཛིན་བཟུང་དང་དེ་བཞིན་བོད་མིའི་ཐོག་བསམ་ཡུལ་ལས་འདས་པའི་སྡུག་སྦྱོང་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཁག་མངོན་གསལ་གྱིས་དཔྱད་རྩོམ་སྤེལ་འདུག་པ་དང་། དཔྱད་རྩོམ་ནང་ཉེ་ལམ་བོད་ཁམས་འབྲི་རུ་རྫོང་ནས་ཡིན་པའི་ཕྲུ་གུ་གསུམ་གྱི་ཨ་མ་ལྷ་མོ་ལགས་རྒྱ་ནག་གིས་བཙོན་ཁང་དུ་གཅར་རྡུང་བཏང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་ཚུལ་ལུང་འདྲེན་གྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མི་རྣམས་ནས་སྲིད་གཞུང་གི་ལྟ་གྲུབ་དང་འགལ་བའི་བྱ་སྤྱོད་སྤེལ་ཁག་ལ་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལ་ཉེན་འཚབ་བཟོ་མཁན་ཞིག་ཏུ་ངོས་འཛིན་དང་བོད་མི་དེ་དག་ལ་འཇིགས་སྐུལ་བ་དང་ཁ་བྲལ་བ་ཟེར་ནས་དྲག་གནོན་དང་འཛིན་བཟུང་གིས་མནར་གཅོད་གཏོང་གི་ཡོད་པ་མངོན་གསལ་གནང་འདུག དཔྱད་རྩོམ་ནང་ལྷ་མོ་ལགས་དམ་པ་ཙམ་མིན་པར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ཟླ་ ༤ པ་ནས་བཟུང་རྒྱ་གཞུང་གིས་བཙོན་ཁང་ནང་གཅར་རྡུང་རྐྱེན་གྱིས་གཟུགས་གཞི་གནས་བབ་ཧ་ཅང་ཞན་པོར་གྱུར་བའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་ཚེ་མགོན་རྒྱལ་ལགས་ཀྱིས་གཙོས་པའི་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༢ ཟླ་ ༥ ཚེས་ ༡༢ ཉིན་ལྷ་སར་དགེ་འདུན་པ་ ༡༦ དང་ལྷན་དུ་ཞི་རྒོལ་གནང་རྐྱེན་ལོ་ངོ་བདུན་རིང་བཙོན་ཁང་དུ་བཞུགས་མྱོང་ཡོད་པ་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་བསམ་གྲུབ་བམ་ཆོས་མིང་དུ་འཕྲིན་ལས་ཆོས་ལྡན་ལགས་གཅིན་སྙི་ཟ་ཁུའི་ནད་གཞི་ཕོག་པར་འདི་ལོ་མགོ་སྟོད་དུ་སྐུ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་སྐོར། དེ་བཞིན་ལོ་ངོ་གཅིག་ལྷག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་རྗེས་མཐར་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་འཇིམ་ཁྲི་ལགས་དང་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༦ ལོར་བོད་རྒྱལ་ཁབ་ཆེན་པོའི་རྒྱལ་གླུ་བླངས་རྐྱེན་ཟླ་བ་གཅིག་ལྷག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་དང་སྦྲགས། མཐར་སྙུང་གཞི་བཞེས་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོར་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་མཁན་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་པདྨ་དབང་ཆེན་ལགས་བཅས་ཀྱི་མཚན་དངོས་སུ་ཆེད་འདོན་གནང་འདུག གནད་དོན་དེའི་ཐད་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཆེད་ལས་པས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་ཐོག་འཆར་གཞི་དང་ལྡན་པའི་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་གྱིས་མནར་གཅོད་གཏོང་བཞིན་པ་ནི་ད་ཆ་རྒྱུན་ལྡན་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང་ཆབས་ཅིག བོད་མིའི་ཐོག་ཚད་ལས་འགལ་བའི་གཅར་རྡུང་གཏོང་བཞིན་རྐྱེན་ཆབ་སྲིད་བཙོན་ཟུར་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་རྗེས་ཁག་ཅིག་ལུས་པོ་གཡོ་འགུལ་མ་ཐུབ་གྱུར་བ། ཁག་ཅིག་རྐང་ལག་གཉིས་ལ་རྨས་སྐྱོན་ཤོར་བ། དེ་བཞིན་ལུས་པོའི་དབང་པོ་རྣམས་ལ་སྐྱོན་ཆགས་པ་སོགས་མདོར་ན་ལུས་སེམས་གཉིས་ཀར་དྲག་སྐྱེད་མི་ཐུབ་པའི་རྨ་ཁ་ཆེན་པོ་བཟོས་ཡོད་པ་གསུངས་འདུགགཞི་རྩའི་རྒྱ་གཞུང་གིས་སྲིད་གཞུང་དང་ལྟ་གྲུབ་མི་མཐུན་མཁན་རྣམས་ལ་ནག་ཉེས་འདྲ་མིན་གཡོགས་ནས་གང་བྱུང་དུ་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པ་དང་། ཕྱོགས་མཚུངས་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་བྱས་པའི་བོད་མི་རྣམས་ལ་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་གཡར་མི་ཆོག་པར་མ་ཟད། རང་ཉིད་ཀྱི་ནང་མི་དང་ཐུག་འཕྲད་གནང་ཆོག་གི་མེད་པ་སོགས་ཀྱི་ངལ་བ་དུ་མ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། དེ་དོན་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་བོད་དོན་ལྷན་ཁང་གིས་རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་ད་བར་བཙོན་ཁང་དང་བཙོན་ནས་གློད་བཀྲོལ་རྗེས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་དང་དེ་བཞིན་གཅར་རྡུང་ཚད་མེད་བཏང་བའི་གནད་དོན་ཐད་ཞིབ་འཇུག་དང་མནར་གཅོད་གཏོང་མཁན་གྱི་འབྲེལ་ཡོད་དཔོན་རིགས་ཚོར་འགན་ཁུར་ཐབས་གནང་མེད་སྟབས་ཨོ་གླིང་གི་ཕྱི་སྲིད་བློན་ཆེན་ལྕམ་སྐུ་ Marise Payne མཆོག་དང་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡའི་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་གཞུང་ལ་བོད་མི་རྣམས་གློད་བཀྲོལ་གཏོང་དགོས་པ་དང་། མནར་གཅོད་དང་དེ་བཞིན་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བ་རྣམས་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་ཞིབ་འཇུག་གནང་དགོས་པ། ལྷག་པར་དུ་འཛིན་བཟུང་བྱས་པའི་བོད་མི་དེ་དག་ལ་ཁྲིམས་རྩོད་པ་གླ་ཆོག་པའི་ཆོག་མཆན་སོགས་སྤྲོད་དགོས་པའི་གནོན་ཤུགས་སྤྲོད་དགོས་ཞེས་གསུངས་འདུག བོད་མིའི་ཐོག་རྒྱ་གཞུང་གིས་མི་སྤྱོད་ལས་འདས་པའི་གཅར་རྡུང་བཏང་རྐྱེན་ད་བར་བོད་མི་མང་དག་ཅིག་རིམ་པས་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་གནས་སྟངས་བྱུང་ཡོད་པ་དང་། ཉེ་ལམ་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་བའི་ལྷ་མོ་ལགས་ནི་རྒྱ་གཞུང་གིས་འདི་ལོའི་ཟླ་བ་ ༦ པའི་ནང་ཕྱི་ཕྱོགས་སུ་དངུལ་སྐུར་བའི་ཉེས་མིང་འོག་འཛིན་བཟུང་བྱས་ཡོད་པ་དང་གཅར་རྡུང་ཚད་མེད་བཏང་རྐྱེན་མཐར་ཟླ་བ་ ༨ པའི་ནང་ནག་ཆུའི་སྨན་ཁང་དུ་གྲོངས་ཡོད་པ་རེད།   ཁོང་འདས་གྲོངས་སུ་གྱུར་རྗེས་བོད་པའི་སྲོལ་རྒྱུན་གྱི་འདས་མཆོད་ཀྱི་ཆོ་ག་སོགས་གང་ཡང་གནང་བཅུག་མ་པར་ཕུང་པོ་མེར་བསྲེགས་བཏང་ཡོད་པ་རེད།

རྒྱ་གར་བྱང་ཤར་ཁུལ་གྱི་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་པདྨ་མཁའ་འགྲོ་མཆོག་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་མངའ་སྡེ་དེ་བོད་ཀྱི་ལྷོ་ཕྱོགས་ས་ཁུལ་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་སྟབས་ས་ཆའི་བདག་དབང་རྒྱ་ནག་གཞུང་ལ་ཡོད་སྐོར་བརྗོད་བཞིན་པ་དེ་ནི་རྒྱལ་རབས་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ནས་བདེན་པ་མིན་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་མངའ་སྡེ་དེ་དེ་སྔ་ནས་བོད་དང་ས་མཚམས་ཆགས་པ་མ་གཏོགས་རྒྱ་ནག་དང་ས་མཚམས་ཆགས་ཀྱི་མེད་ཅེས་གསུངས་འདུགཁ་སང་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་མཆོག་ནས་རྒྱ་གར་གྱི་ The New Indian Express ཞེས་པའི་གསར་ཁང་གི་བཅར་འདྲིའི་ལས་རིམ་ཐོག་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་ནས་རྒྱ་དཀར་ནག་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་ཞེས་གསུངས་ཡོད་ཀྱང་། དོན་ངོ་མའི་ཐོག་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་དེ་བོད་དང་ས་མཚམས་ཆགས་པ་མ་གཏོགས་རྒྱ་ནག་དང་ས་མཚམས་ཆགས་ཀྱི་མེད་ཅེས་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག བོད་འདི་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་ནག་གིས་བཙན་འཛུལ་བྱས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ཡིན་པ་དང་གནད་དོན་འདི་ནི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ངོས་ནས་ཤེས་བཞིན་པའི་གནད་དོན་ཞིག་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་མཆོག་གིས་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་དང་བོད་གཉིས་ཀྱི་དབར་ས་ཁྱོན་རིང་ཚད་ཀི་ལོ་མི་ཀྲར་ ༡༡༠༠ ལྷག་གི་ས་མཚམས་ཡོད་པ་དངོས་འབྲེལ་ཡིན་ཀྱང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་དེ་རྒྱ་ནག་གི་ཆ་ཤས་ཡིན་སྐོར་བརྗོད་བཞིན་པ་དེས་ད་བར་མངའ་སྡེའི་འཛུགས་སྐྲུན་གྱི་ལས་གཞི་མང་པོ་ཞིག་ལ་དོ་ཕོག་བཏང་ཡོད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་དངུལ་ཁང་ཆེན་མོ་དང་ཨེ་ཤ་ཡའི་འཛུགས་སྐྲུན་དངུལ་ཁང་སོགས་རྒྱལ་སྤྱིའི་བསྟི་གནས་ཁག་ནས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འགྲེལ་བརྗོད་བྱེད་བཞིན་ཁག་ལ་གཞིགས་ཏེ་མ་དངུལ་སོགས་ཀྱི་རོགས་རམ་གནང་གི་མེད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུགསྐུ་ཞབས་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་དང་བཀའ་བསྡུར་གནང་མུས་ཡིན་པར་མ་ཟད་ད་ཆར་ཁུལ་དེར་རྒྱ་ལམ་གསར་རྒྱག་གི་ལས་གཞི་ཁག་ཚགས་ཚུད་ངང་འགྲོ་བཞིན་པ་དང་། མ་འོངས་པར་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེ་དང་བོད་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དབར་མཐུད་འཆར་ཡོད་པའི་རྒྱ་ལམ་གསར་པ་ཞིག་དང་གཞན་ཡང་ལས་གཞི་ཁག་ཅིག་གི་ཐོག་གྲ་སྒྲིག་གནང་མུས་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་ཨ་རུ་ནཱ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་པདྨ་མཁའ་འགྲོ་མཆོག་གིས་ད་རེས་ཙམ་མ་ཟད་ཟླ་ཤས་གོང་དུ་བོད་དང་མོན་རྟ་དབང་གཉིས་ཀྱི་ས་མཚམས་ས་ཁུལ་དུ་ཆགས་པའི་འབུམ་སྡེ་ལ་ཞེས་པའི་ས་གནས་སུ་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༢ ལོར་རྒྱ་གར་དང་རྒྱ་ནག་དབར་དམག་འཁྲུག་སྐབས་འདས་གྲོང་སུ་གྱུར་བའི་རྒྱ་གར་གྱི་དམག་མི་རྣམས་ལ་རྗེས་དྲན་གྱི་མྱ་ངན་གུས་འདུད་ཞུ་རྒྱུའི་མཛད་རིམ་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་སྐབས་སུ་ད་ལྟའི་རྒྱ་གར་གྱི་གནས་སྟངས་འདི་ནི་དེ་སྔ་ ༡༩༦༢ ལོའི་གནས་སྟངས་དང་མི་འདྲ་བ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པར་མ་ཟད། མངའ་སྡེའི་མང་ཚོགས་དང་རྒྱ་གར་གྱི་དམག་མི་རྣམས་ནས་རྒྱ་ནག་གི་མངའ་སྡེའི་ས་ཆའི་བདག་དབང་ཐོག་རྩོད་ལེན་ཇི་ཙམ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་ཀྱང་ཕྱིར་བཤོལ་ནམ་ཡང་གནང་གི་མ་རེད་ཅེས་ནན་པོ་གསུངས་ཡོད་པ་རེད།