གསར་འགྱུར།

ཁ་སྔོན་ཕྱི་ཚེས་ ༡༩ ཉིན་ཐེ་ཝན་གྱི་རྒྱལ་ས་ཐེའི་པི་ནང་ཡུལ་དེའི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་ Lee Teng-hui དམ་པ་མཆོག་གི་དྲན་རྟེན་གྱི་མཛད་སྒོ་ཚོགས་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་སྐུ་ཞབས་དམ་པ་ཁོང་གིས་ཐེ་ཝན་གྱི་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ཆེད་དུ་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོས་ཕྱག་ལས་གནང་ཁག་ལ་ཡི་རངས་མཛད་པ་དང་སྦྲགས། དམ་པ་ཁོང་སླར་ཡང་ཐེ་ཝན་ནང་འཁྲུངས་རྒྱུར་ཐུགས་སྨོན་མཛད་འདུག སྐུ་ཞབས་ Lee Teng-hui དམ་པ་མཆོག་གི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་དྲན་རྟེན་མཛད་སྒོའི་ཉིན་མོར་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་བཞུགས་སྒར་༸རྒྱལ་བའི་ཕོ་བྲང་ནས་བརྙན་ཐུང་བརྒྱུད་གསུང་འཕྲིན་ཞིག་སྩལ་ཏེ་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་གིས་སྐུ་ཞབས་ Lee Teng-hui དམ་པ་མཆོག་ནི་༸སྐུ་ཉིད་མཆོག་གི་ཐུགས་ཉེ་བའི་མཛའ་གྲོགས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ཐེ་ཝན་དུ་ཐོག་མར་ཆིབས་བསྒྱུར་མཛད་སྐབས་སྐུ་ཞབས་དམ་པ་ཁོང་གིས་ཐུགས་བརྩེ་བ་ཆེན་པོས་ཕེབས་བསུའི་སྣེ་ལེན་གང་ལེགས་གནང་ཡོད་པ་དང་། དུས་དེ་ནས་བཟུང་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་དང་དམ་པ་ཁོང་གཉིས་དབར་ཐུགས་ཉེ་བའི་མཛའ་གྲོགས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད་པར་དྲན་གསོ་མཛད་འདུགདེ་བཞིན་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་དམ་པ་ཁོང་གིས་ཐེ་ཝན་གྱི་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་། དེ་བཞིན་ཐེ་ཝན་གྱི་རིག་གཞུང་ཉར་ཚགས་ཐད་ཆོད་སེམས་བརྟན་པོས་ཕྱག་ལས་གནང་བའི་མཛད་རྗེས་ལ་ཡི་རངས་དང་སྦྲགས། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ནས་དུས་རྟག་ཏུ་ཁོང་དྲན་གསོ་མཛད་ཀྱི་ཡོད་པ་བཀའ་སྩལ་འདུག ལྷག་པར་དུ་༸མགོན་པོ་མཆོག་ནང་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས་ནང་པའི་ངོས་ནས་སྐྱེ་བ་སྔ་ཕྱིར་ཡིད་ཆེས་གནང་གི་ཡོད་པ་ལྟར་དམ་པ་ཁོང་ཕལ་ཆེར་ཐེ་ཝན་གྱི་ཡུལ་ལུང་ཞིག་ཏུ་སླར་ཡང་སྐྱེ་བ་བཞེས་ངེས་ཡིན་སྟབས་དེ་ལྟར་བཞེས་པར་ཐུགས་སྨོན་མཛད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་། གལ་ཏེ་དེ་ལྟར་བྱུང་བ་ཡིན་ན་ཁོང་གིས་མུ་མཐུད་ནས་ལས་དོན་རྣམས་མཇུག་སྐྱོང་གནང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་་བཀའ་སྩལ་འདུག གཞི་རྩའི་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་དྲན་རྟེན་མཛད་སྒོ་དེར་ཐེ་ཝན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ལྕམ་སྐུ་ Tsai Ing Wen མཆོག་གིས་གཙོས་པའི་ཨ་རི་དང་ཉི་ཧོང་གི་སྐུ་ཚབ། དེ་བཞིན་སྲིད་དོན་མི་སྣ། སྐུ་ཞབས་དམ་པ་ཁོང་གི་ནང་མི་སྐུ་འཁོར་སོགས་མི་གྲངས་ ༨༠༠ ཙམ་ནས་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག སྐབས་དེར་ལྕམ་སྐུ་ Tsai Ing Wen མཆོག་གིས་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་དམ་པ་ཁོང་ནི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་མི་སྣ་དམིགས་བསལ་ཅན་ཞིག་དང་། སོ་ནམ་ཐད་ཆེད་ལས་པ། དེ་བཞིན་ལྟ་གྲུབ་པ་དང་། ཡི་ཤུ་ཆོས་དད་ཅན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། ད་ཆ་ཐེ་ཝན་ནང་རང་དབང་དང་མང་གཙོའི་གནས་བབ་ལོངས་སུ་སྤྱོད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བྱུང་བ་འདི་ནི་ཁོང་གི་མི་ཚེ་གང་པོར་ཞབས་འདེགས་རླབས་ཆེན་ཞུས་པའི་བཀའ་དྲིན་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག ང་ཚོར་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་དམ་པ་ཁོང་གིས་མང་གཙོ་དང་རང་དབང་ཐད་ཕྱག་ལས་གནང་བ་དེ་དག་རྒྱུན་སྐྱོང་གནང་རྒྱུའི་འགན་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་ཆབས་ཅིག ཐེ་ཝན་མང་ཚོགས་ཀྱིས་དམ་པ་ཁོང་གི་མཛད་རྗེས་རྣམས་ལ་དུས་རྟག་ཏུ་དྲན་ངེས་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག རྩ་བའི་སྲིད་འཛིན་ཟུར་པ་ཁོང་འདི་ལོའི་ཟླ་ ༧ ཚེས་ ༣༠ ཉིན་སྙུང་གཞིའི་རྐྱེན་གྱིས་དགུང་ལོ་ ༩༧ ཐོག་སྐུ་ཚེ་འཕེན་པ་རྫོགས་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་ནི་ཐེ་ཝན་ནང་མང་གཙོ་དར་སྤེལ་གཏོང་མཁན་དང་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གཞུང་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་མཁན་ཞིག་ཡིན་པ་མ་ཟད། མང་ཚོགས་ཀྱིས་འོས་འདེམས་གནང་བའི་ཐེ་ཝན་གྱི་སྲིད་འཛིན་ཐོག་མ་དེ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་ལ་ཡོང་གྲགས་སུ་ཐེ་ཝན་གྱི་མང་གཙོའི་སྲོལ་གཏོད་པ་པོའི་ཡབ་ཆེན་ཞེས་འབོད་སྲོལ་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལོར་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་མཚོ་གླིང་དེར་ཆེས་ཐོག་མ་གདན་འདྲེན་ཞུ་མཁན་དེ་ཡིན་པ་རེད།

ཕྱི་ལོ་ ༢༠༢༡ ལོའི་སྲིད་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་འོས་བསྡུ་ཆེན་མོའི་ལས་རིམ་འགྲོ་བཞིན་པའི་སྐབས་འདིར་ཁ་སང་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་ལམ་དུ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་མཚན་ཐོག་ནས་ཐེངས་འདིའི་འོས་བསྡུ་དང་འབྲེལ་བའི་བཀའ་ཡིག་ཞིག་མང་ཚོགས་ཁྲོད་བརྒྱུད་སྤེལ་ཤུགས་ཆེ་བྱས་དང་བྱེད་མུས་ལྟར། དེ་རིང་༸དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ཡིག་ཚང་གིས་བཀའ་ཡིག་དེ་རྫུན་མ་ཡིན་པ་དང་མང་ཚོགས་ནས་དེ་རིགས་ཐོག་སྤྱང་གྲུང་དང་ཚོར་སྣང་སྐྱེན་པོས་ཐུགས་གཟབ་གནང་དགོས་པའི་ལམ་སྟོན་མཛད་འདུག གཞི་རྩའི་བཀའ་ཡིག་རྫུན་མ་དེའི་ནང་སྲིད་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་འོས་བསྡུའི་སྐབས་སུ་མང་ཚོགས་ནས་ཆ་ཤས་བཞེས་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་པ་མ་ཟད། ད་ལྟའི་ལས་ཐོག་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་གིས་ད་བར་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་ཕྱག་ལས་རླབས་ཆེན་གནང་བས་དེ་དག་བཀའ་དྲིན་དྲན་པའི་སྒོ་ནས་ ༢༠༢༡ ལོའི་སྲིད་སྐྱོང་དེ་ད་ལྟའི་སྲིད་སྐྱོང་གི་ལས་མཇུག་སྐྱོང་མཁན་ཞིག་འདེམས་དགོས་པ་ལས། དེ་མིན་གྱི་ལབ་གླེང་དང་རྩོད་གཞི་ཅན་གྱི་མི་སྣ་ཞིག་འོས་མིའི་གྲལ་དུ་འདེམས་རྒྱུ་མེད་པའི་བོད་མིའི་ཚང་མའི་འགན་འཁྲི་ཡིན་ཞེས་འཁོད་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་ཉིན་རྒྱབ་ཏུ་༸དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་གི་ཡིག་ཚང་གིས་ད་ལན་ལས་ཤོག་དང་སྦུག་ཐམ་རྫུན་མའི་དབང་གིས་རྒྱུས་མངའ་མེད་པ་རྣམས་མགོ་བོ་རྨོངས་ཉེན་ལ་གཟིགས་ནས་དོགས་སེལ་གསལ་བསྒྲགས་གནང་བ་ལས་དེ་མིན་གྱི་ཡིག་འཁྱམ་ཁག་ལ་ལན་འདེབས་བྱེད་དགོས་མེད་པ་དང་། དེ་བཞིན་ས་ཁུལ་གང་སར་ནས་འདྲི་རྩད་གནང་མཁན་མང་དག་ཅིག་ཡོང་བར་བརྟེན་ནས་དེ་ལྟར་གནང་ཡོད་པར་གསུངས་འདུག གསལ་བཤད་ཀྱི་བཀའ་ཡིག་དེའི་ནང་སྲིད་སྤྱི་གཉིས་ཀྱི་འོས་བསྡུ་དང་འབྲེལ་བཀའ་ཡིག་ཁྱབ་གདལ་དེ་༸གོང་ས་མཆོག་གི་བཀའ་ཡིག་མིན་པར་རྫུན་གཏམ་ཁོ་ན་ཡིན་པ་མ་ཟད། རྫུན་གཏམ་གྱི་བཀའ་ཡིག་དེ་ནི་མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ལ་མཚན་ཤས་དང་བོད་མིའི་མཐུན་སྒྲིལ་ལ་གནོད་གཞིའི་དམིགས་ཡུལ་ངན་བཅངས་ཡིན་པ་ཤིན་ཏུ་གསལ་བས་སུས་ཀྱང་དེར་ཡིད་ཆེས་གནང་མི་དགོས་པ་དང་། མགོན་པོ་༸གང་ཉིད་མཆོག་ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༡ ལོར་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ཐུགས་འགན་བཞག་གནང་བ་ནས་བཟུང་བོད་མིའི་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་ལས་རིམ་ནང་ཐེ་བྱུས་གནང་གི་མེད་པ་ཚང་མས་མཁྱེན་གསལ་དང་སྒོས་དེ་སྔོན་ཡང་བཀའ་ཡིག་ཕྱག་རྟགས་ལྗགས་རྩོམ་སོགས་རྫུན་བཟོས་ཀྱིས་མང་ཚོགས་མགོ་སྐོར་གཏོང་ཐབས་བྱེད་མཁན་རེ་ཟུང་བྱུང་ཡོད་ཅིང་། སླད་མར་འདི་རིགས་ཡོང་སྲིད་ན། མང་ཚོགས་ནས་སྤྱང་གྲུང་དང་ཚོར་སྣང་སྐྱེན་པོས་ཐུགས་གཟབ་གནང་དགོས་པའི་དགོངས་འཇགས་གནང་འདུག རྩ་བའི་ཁ་སང་བཀའ་ཡིག་རྫུན་མ་དེ་སྤྱི་ཚོགས་དྲྭ་ལམ་ཐོག་བརྒྱུད་སྤེལ་བྱས་དང་བྱེད་མུས་དང་སྦྲགས། མང་ཚོགས་ཁག་ཅིག་གིས་དེར་ཡིད་ཆེས་ཀྱིས་ཕན་ཚུན་དབར་འགྲེམས་སྤེལ་གནང་འདུག སྤྱིར་ད་ལན་ཙམ་མ་ཟད། དེ་སྔ་ཡང་སྐད་འཕྲིན་ཐོག་བོད་མི་ཁག་ཅིག་གིས་ཏོག་དབྱིབས་ནད་རིམས་དང་འབྲེལ་ཏེ་བཞུགས་སྒར་༸རྒྱལ་བའི་ཕོ་བྲང་ནང་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་མཚན་སྔགས་གསོག་སྒྲུབ་མཛད་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་མང་ཚོགས་ནས་ཚ་དང་བྱེ་མ་ཀ་ར་མེད་པའི་ཇ་ཐང་འཐུང་བ་ཡིན་ན་ནད་ཡམས་ཞི་བར་ཕན་ངེས་ཡིན་པར་འཆལ་གཏམ་བརྒྱུད་སྤེལ་གྱི་གནད་དོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། རྒྱ་ནག་གི་བཅིངས་གྲོལ་དམག་མིས་བལ་ཡུལ་གྱི་ས་མཚམས་བརྒལ་ནས་སྤྱི་ལེ་གཉིས་ཙམ་གྱི་སར་ཁང་བརྩེགས་དགུ་གསར་རྒྱག་བྱས་ཏེ། ས་གནས་ཀྱི་བལ་ཡུལ་གྱི་ཡུལ་མི་རྣམས་ཁུལ་དེར་འགྲོ་སྐྱོད་བྱེད་རྒྱུར་བཀག་འགོག་བྱེད་བཞིན་ཡོད་པའི་གནས་ཚུལ་ཐོན་འདུག

ཉེ་ཆར་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིའི་ཉེན་རྟོག་པ་དང་རྒྱ་གར་གསང་བའི་ལས་ཁུངས་གཉིས་ཀྱིས་མཉམ་རུབ་ཐོག་ལྡི་ལི་ནང་དུ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་གསང་ཉུལ་གྱི་ལས་དོན་སྤེལ་བཞིན་པ་ཞིག་ཐེར་འདོན་གྱིས། རྒྱ་གར་གྱི་གསར་འགོད་པ་ཞིག་དང་སློབ་ཕྲུག་ཡིན་ཁུལ་གྱི་རྒྱ་རིག་བེུད་གཅིག དེ་བཞིན་བལ་བོའི་མི་གཅིག་བཅས་ཁྱོན་མི་གསུམ་འཛིན་བཟུང་བྱས་འདུག

རྒྱ་གར་ནང་ཐེམ་སྤང་བཀག་རྒྱ་གུ་ཡངས་ཀྱི་རིམ་པ་བཞི་པའི་བཀོད་ཁྱབ་ཁྲོད་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲུལ་སྐྱོད་སོགས་ལ་ལྷོད་ཡངས་ཕྱིན་པའི་རྐྱེན་གྱིས།  རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་ནང་ད་སྐབས་རྒྱ་ནག་ཝུ་ཧན་ནས་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ ༡༩ ཕོག་མཁན་གྱི་གྲངས་ཐོ་དེ་ཉིན་རེ་ནས་འཕར་བཞིན་པ་མ་ཟད། བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཁྲོད་དུའང་གཉན་རིམས་ཕོག་མཁན་མང་དག་ཅིག་བྱུང་བཞིན་པ་ལྟར། དེ་རིང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་བཀའ་ཤག་ངོས་ནས་ཕྱི་ཟླ་ ༡༠ པའི་ཚེས་ ༡༨ བར་ལས་བྱེད་རྣམ་པའི་ལས་བཅར་ཞུ་ཕྱོགས་དང་ཕྱིར་བསྐྱོད་བྱ་ཕྱོགས་ཀྱི་རྩ་འཛིན་ལམ་སྟོན་ཞིག་འདོན་སྤེལ་དང་འབྲེལ། དེར་བརྩི་བཀུར་མི་ཞུ་མཁན་ཚོར་དངུལ་གྱི་ཉེས་ཆད་གཅོད་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་འདུག

སུད་སི་ཀྱི་གྲོང་ཁྱེར་ Geneva ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་རྒྱལ་སྤྱིའི་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་སུ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་ ༤༥ པ་འཚོགས་བཞིན་པ་དང་བསྟུན། དེ་རིང་སུད་སི་དང་ལིག་ཏེན་སི་ཊན་བོད་རིགས་མི་མང་གིས་སྣེ་ཁྲིད་ཐོག་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་མདུན་ཐང་དུ་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་སྟངས་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་བཞིན་པ་གསལ་སྟོན་དང་སྦྲགས་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་ངོ་རྒོལ་སྐད་འབོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་སོང་པ་མ་ཟད། ལས་འགུལ་དེའི་ཐོག་ཉེ་ཆར་གྲོང་ཁྱེར་ཛུ་རིག་ནས་ཇི་ནེ་ཝ་བར་བོད་དོན་ཞི་བའི་གོམ་བགྲོད་ཀྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་མཁན་རྣམས་ཀྱང་མཉམ་ཞུགས་གནང་འདུག

དེ་རིང་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། ཁ་སང་ཨ་རིའི་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ། གྲོས་ཚོགས་གོང་མའིོ་དམངས་གཙོ་ཚོགས་པའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་ཁ་གཏད་གཅོག་རྒྱུའི་གྲོས་མཐུན་ཐོག    ཨ་སྒོར་ཐེར་འབུམ་ ༣༥༠ ལྷག་གི་དངུལ་རྩིས་གཏན་འབེབས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཆར་བཏོན་འདུག

ལ་དྭགས་ནང་པ་ཚོགས་པས་རེས་གཟའ་ཕུར་བུའི་ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་མཱོ་ཌི་མཆོག་ལ་ཞུ་ཡིག་ཅིག་ཕུལ་ཏེ། རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་ལ་ཡུལ་དེའི་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་གཟེངས་རྟགས་མཐོ་ཤོས་ Bharat Ratna ཞུ་བ་དེ་འབུལ་དགོས་བའི་སྐུལ་མ་ཞུས་འདུགཚོགས་པའི་ངོས་ནས་ཞུ་ཡིག་དེའི་ནང་། ༸གོང་ས་སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གིས་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཁྲོད་བྱམས་བརྩེ་དང་སྙིང་རྗེ། བཟོད་སྲན། གཞན་ཕན་གྱི་བློ་ཙམ་མ་ཟད། ཆོས་ལུགས་ནང་ཁུལ་མཐུན་སྒྲིལ་གོང་འཕེལ་གྱི་མཛད་རྗེས་རླབས་ཆེན་མཛད་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། མགོན་པོ་གང་ཉིད་ནི་དོན་དམ་པའི་ཐོག་ནས་ཞི་བདེ་དང་མཐུན་སྒྲིལ་གྱི་མགྲིན་ཚབ་པ་ངོ་མ་དེ་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག མ་ཟད་༸གོང་ས་མཆོག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་མགྲིན་ཚབ་པའི་ངོ་བོའི་ཐོག་ནས། ད་བར་འཛམ་གླིང་ཁྲོད་འཚེ་མེད་ཞི་བ་དང་སྙིང་རྗེ་གཞི་རྩར་བཞག་པའི་རྒྱ་གར་གྱི་གནའ་རབས་ལེགས་བྱང་གོང་འཕེལ་དང་འབྲེལ། འདས་པའི་ལོ་ངོ་ ༦༠ ཁྲོད་རྒྱ་གར་གྱི་མཚན་མཐོང་རྒྱུན་འཛིན་ཐད་རླབས་ཆེན་གྱི་མཛད་རྗེས་བཞག་གནང་མཛད་པ་མ་ཟད། རྒྱ་གར་གྱི་མང་ཚོགས་ཀྱིས་ཀྱང་དེ་ལྟར་ངོས་འཛིན་གྱིས་མགོན་པོ་གང་ཉིད་ལ་དད་གུས་ཤུགས་ཆེར་ཞུ་བཞིན་ཡོད་སྐོར་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། ༸གོང་ས་མཆོག་ལ་རྒྱ་གར་གཞུང་ངོས་ནས་ Bharat Ratna གཟེངས་རྟགས་འབུལ་རྒྱུའི་དུས་ལ་བབ་ཡོད་པ་གསུངས་འདུག གཞི་རྩའི་ཉེ་བའི་ཆར་རྒྱ་གར་གྱི་ཕྱི་སྲིད་དྲུང་ཆེ་ཟུར་པ་ལྕམ་སྐུ་ Nirupama Rao ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་Twitter ཐོག་༸གོང་ས་མཆོག་ལ་གཟེངས་རྟགས་དེ་འབུལ་དགོས་པའི་ཞུ་སྐུལ་གནང་བ་མ་ཟད། དེ་སྔོན་རྒྱ་གར་གྱི་ BJP ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་དབུ་ཁྲིད་རྒན་གྲས་དང་ཧི་མ་ཅལ་མངའ་སྡེའི་སྤྱི་ཁྱབ་བློན་ཆེན་ཟུར་པ་སྐུ་ཞབས་ Shanta Kumar ལགས་ཀྱིས་ཀྱང་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ཁག་ཅིག་གི་རྒྱབ་སྐྱོར་མཚན་རྟགས་བཀོད་པའི་ཐོག་ནས་རྒྱ་གར་དབུས་གཞུང་ལ་ཞུ་སྐུལ་དེ་རང་གནང་ཡོད་པ་རེད།

ཁ་སང་ཧོང་ཀོང་རང་དབང་གསར་ཤོག་གིས་གནས་ཚུལ་སྤེལ་བར་ཨ་རིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Freedom House འམ་རང་དབང་ཁང་པའི་ངོས་ནས་ཁ་ཉིན་རེས་གཟའ་ལྷག་པའི་ཉིན་དྲ་ཐོག་མཛད་སྒོ་སྟབས་བདེ་ཞིག་གཉེར་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལོར་ཧོང་ཀོང་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་པ་ནས་བཟུང་ཡུལ་དེའི་ནང་མང་ཚོགས་ཀྱིས་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་རིམ་པ་སྤེལ་བ་མ་ཟད། ལྷག་པར་དུ་དེ་སྔ་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོའི་ཆར་གདུགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་དང་དེ་བཞིན་སྔ་ལོ་རཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་གཏན་འབེབས་དང་འབྲེལ་བའི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་རྒྱ་ཆེ་སྤེལ་བ་དག་ལ་དྲན་གསོ་དང་འབྲེལ། ལས་འགུལ་དེ་དག་སྤེལ་མཁན་གང་ཟག་གི་མིང་སོགས་མངོན་གསལ་མ་གནང་བའི་ཐོག་ནས་འདི་ལོའི་ Freedom Award འམ་རང་དབང་གཟེངས་རྟགས་དེ་ཧོང་ཀོང་གི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་ལ་གནང་གཏན་ཁེལ་འདུག ཁ་སང་གི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཧོང་ཀོང་དང་སུ་དཱ་ནི་སི་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ལ་ཡང་དེ་ལྟར་ངོས་འཛིན་གྱི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་རང་དབང་ཁང་པའི་ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Michael J. Abramowitz ལགས་ཀྱི་གསར་འགོད་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གནང་བའི་ནང་འདི་ལོའི་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་ཚོའི་ངོས་ནས་རང་དབང་དང་མང་གཙོའི་ཆེད་དུ་ཕྱག་ལས་གནང་རྒྱུའི་སྙིང་སྟོབས་དང་ཆོད་སེམས་ཀྱིས་རང་དབང་ཁང་པར་སེམས་འགུལ་ཆེས་ཐེབས་ཡོད་པ་དང་། དེ་རིང་གི་མཛད་སྒོ་འདི་ཧོང་ཀོང་དང་སུ་ཌན། ཨི་རན་དང་ Belarus དེ་བཞིན་ཨ་རི་བཅས་ཀྱི་ནང་གི་མང་གཙོའི་འཐབ་རྩོད་འདྲ་མིན་གནང་བཞིན་པ་དེ་དག་ཡོངས་རྫོགས་གོ་ལ་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཅིག་ཡིན་པར་ངོས་འཛིན་གནང་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་བཟང་པོ་ཞིག་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག མཛད་སྒོ་སྐབས་སུ་རང་དབང་ཁང་པའི་ངོས་ནས་དེ་གའི་ཊཝི་ཊར་དྲ་གནས་ཐོག་འཕྲིན་ཐུང་སྤེལ་བར་ང་ཚོའི་ངོས་ནས་ཉིན་གཅིག་གཟེངས་རྟགས་ཐོབ་མཁན་གང་ཟག་ཚང་མའི་མཚན་ཡོངས་གྲགས་གནང་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་ཅིག་འཆར་རྒྱུར་ངང་སྒུག་གནང་བཞིན་ཡོད་ཅེས་གསུངས་འདུག འདི་ལོར་ཧོང་ཀོང་ནང་དུ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་དང་འབྲེལ་ནས་ཧོང་ཀོང་ནས་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཕེབས་མཁན་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་བ་གཞོན་སྐྱེས་ Nathan Law ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་བསམ་ཚུལ་འགྲེལ་བརྗོད་དང་འབྲེལ། ཧོང་ཀོང་དེ་བཞིན་དབང་ཆ་གཅིག་བསྡུས་རིང་ལུགས་དང་མང་གཙོའི་རིན་ཐང་གཉིས་དབར་འཐབ་རྩོད་ཁྲོད་སྣེ་ཁྲིད་པ་ཞིག་ཆགས་ཡོད་པ་དང་། འཛམ་གླིང་རྒྱལ་ཁབ་མང་པོའི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་འཇམ་རྩུབ་གཉིས་ཀྱི་ཐོག་ནས་འབྲེལ་བ་བྱས་ཡོད་པ་དང་སླད་མར་རྒྱ་ནག་དེ་མང་གཙོའི་ལམ་བུའི་ཐོག་བསྐྱོད་རྒྱུའི་རེ་བ་གནང་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། རྒྱ་ནག་གི་ངོས་ནས་རང་ཉིད་ཀྱི་འཇམ་པོའི་སྟོབས་ཤུགས་དང་དམག་གི་སྟོབས་ཤུགས་གཉིས་ཀ་སྤྱད་དེ་མང་གཙོའི་རྒྱལ་ཁབ་དག་གི་ནང་དུ་སིམ་འཛུལ་བྱས་ཏེ་མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་ཡོངས་རྫོགས་མེད་པ་བཟོ་རྒྱུར་ཉིན་རེ་བཞིན་དབང་ཤུགས་ཆེ་རུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་པར་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག ཁོང་གིས་ད་དུང་རང་ཉིད་ལ་ཆ་མཚོན་ན་རང་དབང་ཞེས་པ་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ནང་དུ་དྲང་བདེན་མེད་པའི་གནད་དོན་ཐོག་དོ་སྣང་ནན་པོ་བྱས་ཏེ་དེ་དག་ལ་རང་དབང་ཐོག་གདོང་ལེན་བྱེད་རྒྱུའི་གོ་སྐབས་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་གནང་གི་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་དང་སྦྲགས། རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་བཟང་ཕྱོགས་ཀྱི་འགྱུར་བ་འགྲོ་རྒྱུའི་རེ་བ་སྟོང་ཟད་དེ་དོར་ནས་རྒྱ་ནག་ལ་དངོས་སུ་གདོང་ལེན་གྱིས་ས་གནས་ས་ཐོག་ཏུ་མང་གཙོའི་འཐབ་རྩོད་གནང་མཁན་རྣམས་ལ་རོག་འདེགས་གནང་དགོས་ཡོད་པ་གསུངས་འདུགརྩ་བའི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༧ ལོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་ངོས་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཅིག་ལ་ལམ་ལུགས་གཉིས་ཞེས་པའི་སྒྲོམ་གཞིའི་འོག་རྒྱ་ནག་གི་ས་ཁོངས་གཞན་དང་མི་འདྲ་བར་ཧོང་ཀོང་ནང་དུ་རང་དབང་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྤྲོད་རྒྱུའི་གྲོས་མཐུན་བཞག་ནས་ཨིན་ཡུལ་གྱིས་ཧོང་ཀོང་རྒྱ་ནག་ལ་རྩིས་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་པ་དེ་ལྟར་ཡང་། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རིམ་བཞིན་རང་གི་གྲོས་མཐུན་བཞག་པ་རྣམས་ལ་བརྩི་མེད་བཏང་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༤ ལོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་གཞུང་ནས་བདམས་པའི་འོས་མིའི་ཁོངས་ནས་ཧོང་ཀོང་སྤྱི་ཁྱབ་འོས་འདེམ་དགོས་པའི་སྲིད་བྱུས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་དང་འབྲེལ། ལོ་དེར་ཧོང་ཀོང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཁྲོད་བྱུང་མྱོང་མེད་པའི་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བ་ཞིག་སྤེལ་ཡོད་པ་དང་། ལས་འགུལ་དེར་དེང་སྐབས་ཡོངས་གྲགས་སུ་ཆར་གདུགས་ཀྱི་ལས་འགུལ་ཞེས་དྲན་གསོ་གནང་གི་ཡོད་པ་རེད། དེ་རྗེས་སྔ་ལོར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཧོང་ནང་དུ་ཉེས་ཅན་རྩིས་སྤྲོད་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་གཏན་འབེབས་བྱ་འཆར་དང་འབྲེལ་ནས་གཞི་རྒྱ་ཆེ་བའི་མང་གཙོའི་སྒེར་ལངས་ཐེངས་གཉིས་པ་དེ་བྱུང་བའི་ཁྲོད་ཉེན་རྟོག་པས་མང་ཚོགས་ཀྱི་ཞི་བའི་ལས་འགུལ་སྤེལ་རྒྱུའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྩི་མེད་ཀྱིས་ལས་འགུལ་བ་རྣམས་ལ་དྲག་གནོན་ཤུགས་ཆེ་བྱས་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཁྲོད་རྒྱ་ནག་ཝུ་ཧན་གྲོང་ཁྱེར་ནས་ཐོག་མར་མཆེད་པའི་ཏོག་དབྱིབས་གཉན་རིམས་ཁྱབ་གདལ་གྱི་ཛ་དྲག་གནས་སྟངས་འོག་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་ཧོང་ཀོང་ནང་དུ་བདེ་འཇགས་ཀྱི་ཁྲིམས་གཞི་གསར་པ་དངོས་སུ་ལག་བསྟར་གྱིར་མང་གཙོའི་ལས་འགུལ་བ་མང་དག་ཅིག་འཛིན་བཟུང་བཀག་ཉར་གྱི་ལས་འགུལ་སྤེལ་དང་སྤེལ་མུས་ཡིན་ལྟར་རྒྱལ་སྤྱིའི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ངོས་ནས་དེར་སྐྱོན་བརྗོད་ཡང་ཆེས་ཆེར་གནང་མུས་ཡིན་པ་རེད།