བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས།

ཁ་སང་འདི་ག་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཞོན་ཨཱཙཱརྱ་ཡེ་ཤེས་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་ Chanakya Foundation ཞེས་པའི་ཐེབས་རྩས་དམིགས་བསལ་ཁྱད་ཆོས་ཅན་གྱི་མི་སྣའི་བྱ་དགའ་ཞིག་གསོལ་རས་གནང་ཡོད་པ་རེད། རྒྱ་གར་གྱི་ད་ལྟའི་གཞུང་འཛིན་ BJP ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ཐོག་མར་གསར་འཛུགས་གནང་མཁན་གྲས་ཡོད་སྐུ་ཞབས་འབུམ་རམས་པ་ Syamaprasad Mookerjee དམ་པ་མཆོག་གི་རྗེས་དྲན་ལོ་བརྒྱ་འཁོར་བ་དང་བསྟུན་ཁ་སང་ཕྱི་དྲོ་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིའི་ Constitution Club ཁུལ་དུ་རྒྱ་གར་གྱི་བྱས་པ་ཅན་ཁག་གཅིག་ལ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ཁྱད་སྤྱོད་ལྡན་པའི་མང་ཚོགས་ཀྱི་དབུ་ཁྲིད་ཞེས་པའི་བྱ་དགའ་ཞིག་གསོལ་བསྩལ་གནང་བའི་ཁྲོད་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཞོན་ཨཱཙཱརྱ་ཡེ་ཤེས་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་ལ་བོད་མིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་སྲུང་སྐྱོབ་དང་བོད་ཀྱི་བདེན་དོན་འཐབ་རྩོད་བཅས་ཀྱི་ཐོག་ཕྱག་ལས་གཟེངས་སུ་ཐོན་པ་གནང་ཡོད་པར་ངོས་འཛིན་གྱིས་བྱ་དགའ་བསྩལ་ཡོད་པ་རེད། བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་གཞོན་ཨཱཙཱརྱ་ཡེ་ཤེས་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་གིས་བྱ་དགའ་དེ་ནི་བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་བྱིན་རླབས་དང་འདི་བཞིན་གཞིས་བྱེས་བོད་མིའི་སྙིང་སྟོབས་ཀྱི་རྒྱབ་རྟེན་བཅས་ལ་བརྟེན་ནས་ཐེངས་འདིའི་བྱ་དགའ་གནང་ཡོད་པ་དང་། བྱ་དགའ་དེ་བརྒྱུད་ནས་ཁོང་སྒེར་ལ་བོད་མིའི་ལ་རྒྱ་དང་སྙིང་སྟོབས་གོང་འཕེལ་ཡོང་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཡོང་བའི་ཐུགས་རེ་གནང་གི་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། ཁ་སང་བྱ་དགའ་དེ་བཞེས་མཁན་གྲས་སུ་གཞན་ཡང་དེ་སྔོན་ BJP ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་གནང་མྱོང་མཁན་སྐུ་ཞབས་ Murli Manohar Joshi མཆོག་གིས་དབུས་པའི་ད་ལྟ་རྒྱ་གར་གཞུང་གི་བཟའ་ཆས་བཟོ་སྐྲུན་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་ Rameshwar Teli  མཆོག་གིས་གཙོས་པའི་ UP མངའ་སྡེའི་བློན་ཆེན་ཞིག་དང་གཞན་ཡང་ RSS ཚོགས་པའི་སྐུ་ཞབས་ Indresh Kumar མཆོག་དང་རྒྱ་གར་ལྷོ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པ་ཁག་གཅིག་གི་གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་ལ་སོགས་པའི་གནད་ཡོད་མི་སྣ་མང་པོ་ཞིག་ལ་བྱ་དགའ་དེ་གནང་ཡོད་པ་རེད། བྱ་དགའ་གསོལ་བསྩལ་གྱི་མཛད་སྒོའི་ཐོག་ཁྱོན་ཚོགས་བཅར་བ་མི་གྲངས་ ༢༠༠ བརྒལ་བ་ཞིག་འདུ་འཛོམས་བྱུང་འདུག་པ་དང་དེའི་ཁྲོད་ལྡི་ལི་ཁུལ་གྱི་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་སོ་སོའི་སྐུ་ཚབ་ཁག་གཅིག་ཀྱང་ཆེད་བཅར་ཞུས་འདུག་པ་ལྟར་བོད་མི་དེ་དག་ནས་ཀྱང་ཚོགས་གཞོན་ཨཱཙཱརྱ་ཡེ་ཤེས་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་ལ་འཚམས་དྲིའི་མཇལ་དར་སྒྲོན་འབུལ་ཞུས་སོང་།

དེ་རིང་སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་བརྒྱད་པའི་ལས་ཉིན་ལྔ་པའི་ཐོག་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་ཐོག་བགྲོ་གླེང་གནང་ཁྲོད་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་འདི་ལོ་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ནང་གི་གཟའ་མཇུག་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཆེད་དུ་བསླབ་གཞི་རྩ་འཛིན་གཏན་འབེབས་གནང་ཐུབ་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། ཁ་སང་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་སྙན་ཐོའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་སོགས་ཀྱི་ལས་རིམ་ཡོངས་སུ་མཇུག་སྒྲིལ་གནང་རྗེས་ཉིན་རྒྱབ་ཀྱི་ཚོགས་དུས་ ༤ པའི་ཐོག་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་འབུམ་རམས་པ་པདྨ་དབྱངས་ཅན་མཆོག་གིས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོའི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡ ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༣༡ བར་གྱི་ལས་བསྡོམས་སྙིང་བསྡུས་འགོད་འབུལ་ཞུས་སོང་བ་དང་། སྤྱི་འཐུས་དགེ་བཤེས་སྨོན་ལམ་མཐར་ཕྱིན་ལགས་ཀྱིས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་ལས་སྡོམས་རྒྱས་པར་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་ལྟ་ཞིབ་ཞུས་པའི་སྙན་ཐོ་སྒྲོག་སྦྱང་། དེ་བཞིན་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་སྙན་ཐོ་དང་འབྲེལ་བའི་བཀའ་འདྲི་ཕེབས་ཁག་ལ་ལན་འདེབས་གསལ་བཤད་གནང་སོང་། གྲོས་ཚོགས་འཐུས་མི་རྣམས་ནས་ཤེས་རིག་གི་ལས་སྡོམས་ཐོག་བགྲོ་གླེང་གི་ལས་རིམ་ཐོག་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་གིས་དེང་སྐབས་བོད་མིའི་མི་འབོར་ཤུགས་ཆེ་ཞིག་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ཏུ་གཏན་སྡོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་དང་འབྲེལ། བོད་པའི་ཕྲུ་གུ་རྣམས་ལ་རང་གི་སྐད་དང་རིག་གཞུང་མ་ཤེས་པའི་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད་སྟབས། སློབ་ཕྲུག་དེ་དག་ལ་བོད་ཀྱི་སྐད་དང་ཡི་གེ་བསླབ་མཁན་གྱི་གཟའ་མཇུག་སློབ་གྲྭ་རྣམས་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པས་ད་ལྟའི་ཆར་སློབ་གྲྭ་དེ་རིགས་ག་ཚོད་ཡོད་པ་དང་དེ་དག་ནང་སློབ་ཞུགས་གནང་མཁན་གྱི་སློབ་མའི་གྲངས་འབོར་ཇི་ཡོད་སོགས་ཀྱི་ཐོག་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཐུགས་སྣང་དང་བཏང་འཛིན་གང་ལེགས་གནང་དགོས་པའི་དགོངས་འཆར་ཕེབས་པར་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་འདི་ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༨ ཚེས་ ༢ དང་ ༣ ལ་ཨ་རི་སྐུ་ཚབ་དོན་ཁང་དང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་གི་གཟའ་མཇུག་སློབ་གྲྭའམ་བོད་ཀྱི་སྐད་ཡིག་དང་རིག་གཞུང་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ཚོགས་ཆེན་ཐེངས་དང་པོ་དེ་གོ་སྒྲིག་གནང་ཡོད་པ་དང་། དེའི་ཐོག་ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཏུ་བོད་ཀྱི་སྐད་དང་རིག་གཞུང་སློབ་ཁྲིད་ཀྱི་བསླབ་གཞི་རྩ་འཛིན་གཏན་འབེབས་གནང་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། རྩ་བའི་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱིས་གྲོས་ཚོགས་སུ་འགོད་འབུལ་ཞུས་པའི་ལས་བསྡོམས་སྙིང་བསྡུས་ནང་གསལ་ལྟར་ན། ད་ལྟའི་ཆར་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་རྒྱ་བལ་གཉིས་ནང་གཏན་ཉིན་སློབ་གྲྭ་ཆེ་འབྲིང་ཆུང་གསུམ་བསྡོམས་གྲངས་ ༦༤ ཡོད་པའི་ནང་ལོ་འཁོར་འདིའི་ནང་སློབ་ཕྲུག་ཕོ་མོ་གྲངས་ ༡༦༥༡༣ ཡོད་པའི་ཁོངས་སུ་བོད་ཕྲུག་བརྒྱ་ཆ་ ༦༦ དང་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་བུ་ཕྲུག་བརྒྱ་ཆ་ ༢༦ དེ་བཞིན་ཡུལ་མིའི་བུ་ཕྲུག་བརྒྱ་ཆ་ ༨ ཡོད་པ་དང་། དགེ་རྒན་ལས་བྱེད་ཁྱོན་བསྡོམས་གྲངས་ ༡༩༥༧ ཡོད་པ་འཁོད་འདུག དེ་རིང་གྲོས་ཚོགས་སུ་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་ནས་བོད་པའི་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་རི་རྒྱུད་ཀྱི་སློབ་ཕྲུག་མང་དུ་འགྲོ་བ་དང་འབྲེལ་བོད་པའི་སློབ་ཕྲུག་རྣམས་ཀྱི་སྐད་ཡིག་བསྲེ་ལྷད་འགྲོ་བཞིན་པ་སོགས་ཀྱི་དགེ་སྐྱོན་སྐོར་གླེང་སློང་ཤུགས་ཆེ་གནང་ཡོད་པ་ལྟར་ཤེས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ངོས་ནས་དེའི་ཐོག་ཐུགས་སྣང་ངེས་པར་དུ་གནང་གི་ཡོད་པ་དང་། ད་ལྟའི་ཆར་སློབ་གྲྭ་ཁག་ཏུ་ཧི་མཱ་ལ་ཡའི་སློབ་ཕྲུག་གི་གྲངས་ཚད་ཚོད་འཛིན་གནང་བཞིན་ཡོད་པ་བཀའ་ལན་གནང་སོང་། ཤེས་རིག་གི་ལས་བསྡོམས་ཐད་བགྲོ་གླེང་ཁྲོད་སློབ་གྲྭ་ཁག་གི་ནང་དགེ་རྒན་ཆེད་ལས་ཡར་རྒྱས་ཀྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ། ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ཕྱག་ལས་གནང་མཁན་གྱི་དགེ་རྒན་རྣམས་ལ་གཟེངས་རྟགས་ཕུལ་དགོས་པའི་གནད་དོན་དང་བོད་སློབ་འཛིན་ཚོགས་ཀྱི་སློབ་གྲྭ་ཁག་རིམ་བཞིན་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་རྩིས་ལེན་པ་དང་འབྲེལ་སློབ་གྲྭ་དེ་དག་གི་སྤུས་ཚད་དང་ལས་དོན་ཁག་དེ་སྔ་ལས་ལྷག་པ་མེད་ཀྱང་དེ་སྔ་བཞིན་གནང་དགོས་གལ་སྐོར་སོགས་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་དང་དོགས་དྲི་ཞུས་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ཨ་རི་སོགས་ཕྱི་རྒྱལ་ཡུལ་གྲུ་ཁག་ཏུ་མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཆེད་སློབ་ཡོན་གྱི་གནད་དོན་དང་འབྲེལ་ཏེ་འདི་ལོ་སློབ་མ་ཚུར་ཕྱིར་ལོག་གནང་བ་ཇི་ཙམ་བྱུང་ཡོད་པ་སོགས་ཀྱི་བཀའ་འདྲིར་འདི་ལོ་སློབ་ཕྲུག་གཅིག་ཕྱིར་ལོག་གནང་མེད་པ་དེས་མིང་རྗེས་སུ་འགོད་འབུལ་ཞུ་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་། འབྲེལ་ཡོད་པར་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས།

དེ་རིང་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་བརྒྱད་པའི་ལས་ཉིན་བཞི་པའི་ཐོག་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་ཀརྨ་ཡེ་ཤེས་མཆོག་གིས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་དང་འབྲེལ་བའི་བོད་མིའི་ཡར་ཐོན་ཚོང་ལས་རམ་འདེགས་ཀྱི་ལས་གཞི་དང་། བེུད་ནུས་སྟོབས་གོང་སྤེལ་ལས་དོན། གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་ལས་དོན། བོད་མིའི་ཁྱད་ལས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་དང་བོད་མིའི་འཛིན་སྐྱོང་བདེ་དོན་ལྷན་ཚོགས་སོགས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་མ་ལག་དང་བཅས་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ནས་ ༢༠༡༩ ལོའི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་སྙིང་བསྡུས་སྙན་སྒྲོན་དང་སྦྲགས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་ཞིབ་གཤེར་དང་བགྲོ་གླེང་ལས་དོན་ཐོག་ཕེབས་སོང་།  སྐབས་དེར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་རང་དབང་གཅེས་འཛིན་དང་བླངས་དཔྱ་དངུལ་ལག་དེབ་དང་འབྲེལ་དཔྱ་དངུལ་ལག་དེབ་བོར་བརླག་བྱུང་བ་ཚོར་གསར་བཟོ་གནང་སྟངས་དང་། དཔྱ་དངུལ་གྱི་བསྡུ་བྱ་དེ་བཞིན་རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་དང་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ལ་བཞུགས་པ་ཚོའི་དབར་ཆ་སྙོམས་བཟོ་དགོས་པ། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་རྒྱལ་ཁག་ནས་དཔྱ་དངུལ་བསྡུ་བྱ་སྔར་ལྷག་ཡོང་ཐབས་སུ་དྲྭ་ཐོག་ནས་བསྡུ་རྒྱུ་ཡོད་པ་ཞིག་བཟོ་གལ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་ཐོག་དགོངས་ཚུལ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཕེབས་ཡོད་དང་། སྐབས་དེར་དཔལ་འབྱོར་བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་དང་བླངས་དཔྱ་དངུལ་དེ་དྲྭ་ཐོག་བརྒྱུད་ནས་བསྡུ་རྒྱུའི་ཚོད་ལྟའི་ལས་གཞི་དབུ་འཛུགས་གནང་འཆར་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། དེ་བཞིན་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་གིས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་ད་ལྟའི་གནས་སྟངས་དང་ལས་གཞི་ཇི་སྤེལ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་སོང་བ་དང་། བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གསར་འཛུགས་གནང་རྗེས་ད་ལྟའི་ཆར་རྒྱ་གར་དངུལ་ཁང་ཆེན་མོ་ནས་བུན་གཡར་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་གཞི་སྤེལ་ཆོག་པའི་ཁྲིམས་མཐུན་གྱི་ལག་འཁྱེར་ཐོབ་ཡོད་པ་མ་ཟད། འདས་ལོའི་ནང་བོད་མི་སུད་ཚོང་བ་གྲངས་ ༡༣༡༦ དང་རྒྱན་ཆ་ཙག་གི་ཙིག་གི་ཚོང་པ་ ༡༩༡ དེ་བཞིན་རྟ་དྲེལ་ཁྱིམ་ཚང་ ༤༢ དང་གླ་རྒྱུག་སྣུམ་འཁོར་གཏོང་མཁན་ ༡༨༠ དབྱར་ཚོང་གནང་མཁན་ཁྱིམ་ཚང་ ༡༠༣ སོགས་ལ་བུན་གཡར་གྱི་ལས་གཞི་སྤེལ་ཏེ་ཕན་ཐོགས་ཆེན་པོ་བྱུང་ཡོད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག རིམ་པས་ཚོང་ཆེན་པོ་གནང་མཁན་ཚོར་འབུམ་བཅུ་དང་བཅོ་ལྔའི་བར་གྱི་བུན་གཡར་ལས་གཞི་སྤེལ་འཆར་ཡོད་པ་དང་སླད་མར་ད་ལྟའི་བཀའ་ཤག་འདི་འཁྱུར་བའི་སྐབས་སུ་གངས་ལྗོངས་དཔལ་འབྱོར་ཞབས་ཞུ་ཁང་གི་མ་དངུལ་གནས་ཚད་དེ་བྱེ་བ་བརྒྱ་བཟོ་རྒྱུའི་དམིགས་ཚད་འཛིན་བཞིན་ཡོད་པ་གསུངས་ཡོད། སུད་ཚོང་གནང་མཁན་ཚོའི་ཚོང་གི་བདེ་འཇགས་དང་ས་ཆའི་དཀའ་ངལ་སེལ་ཐབས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ནས་འདས་པའི་ལོ་དུས་ནང་དགུན་ཚོང་གནང་མཁན་ཚོར་དངུལ་ཟོག་གྱི་ཁྲལ་བབས་དང་། ངེས་སྲུང་། དེ་བཞིན་ཚོང་ཟོག་འོར་འདྲེན་གྱི་གྱན་རྒྱ་སོགས་དང་འབྲེལ་བའི་ཟབ་སྦྱོང་དང་། དགོས་ངེས་ཀྱི་ལམ་སྟོན་གནང་མུས་ཡིན་པ། དགུན་ཚོང་བའི་དཀའ་ངལ་དེ་དག་སེལ་ཐབས་སུ་ཚོང་ལས་དེ་དག་ཁྲིམས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་གསུངས་ཡོད།  གཞན་ཡང་སྐབས་དེར་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ལ་ལས་བེུད་ནུས་སྟོབས་གོང་སྤེལ་ལས་གཞིའི་ཐོག་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཞུས་པ་བརྒྱུད་ནས་ཚན་པ་དེའི་ལས་དོན་ཚགས་ཚུད་ཡོང་ཐབས་སུ་གོ་གནས་ཡོད་པའི་སྲི་ཞུ་བ་ཞིག་སྡེ་ཚན་དེའི་འགན་འཛིན་དུ་ངེས་བསྐོ་གནང་དགོས་པ་དང་། བེུད་རྣམས་ནུས་སྟོབས་འཕེལ་ཐབས་སུ་ཟབ་སྦྱོང་གི་ལས་གཞི་ཁག་ཏུ་སྐྱེས་པ་ཚོས་ཀྱང་མཉམ་ཞུགས་གནང་བ། དེ་བཞིན་གཙོ་བོ་མིའི་བསམ་བློ་ལ་འགྱུར་བ་ཐེབས་པ་ཞིག་གནང་གལ་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་དགོངས་ཚུལ་ཕུལ་སོང་།  གཞི་རྩའི་དེ་རིང་ཉིན་འཁྱོངས་རིང་ལ་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་དང་འབྲེལ་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ ༢༠ ལྷག་ནས་བགྲོ་གླེང་གི་ཆ་ཤས་བླངས་བཞེས་ཏེ་ཕྱིའི་རོགས་ཚོགས་ཁག་གི་རོགས་དངུལ་གནས་བབས་དང་། བོད་མིའི་ཁྱད་ལས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་ཁང་། དེ་བཞིན་བོད་མིའི་ཡར་ཐོན་ཚོང་ལས་རམ་འདེགས་ལས་དོན་སོགས་དཔལ་འབྱོར་ལས་ཁུངས་དང་འབྲེལ་བའི་ལས་ཁུངས་མ་ལག་དང་བཅས་པའི་ལས་གཞི་མང་དག་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་གཟབ་རྒྱས་གནང་ཡོད།

ཨ་རིའི་གྲོང་ཁྱེར་ནིའུ་ཡོག་ནང་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Rochester མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་གི་སྤྱི་མཐུན་སློབ་ཕྲུག་ཚོགས་པས་ཨ་རི་བོད་ཀྱི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་ལགས་དང་རྒྱ་རིགས་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་རྣམ་གཉིས་བོད་དོན་གྲོས་མོལ། བཙན་བྱོལ་ནང་མ་འོངས་བོད་ཀྱི་མང་གཙོ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་ཐོག་གསུང་བཤད་གནང་སླད་གདན་ཞུ་གནང་བ་དང་འབྲེལ་ཏེ་བོད་རྒྱ་སློབ་ཕྲུག་མཛའ་འབྲེལ་མཐུན་ཚོགས་གསར་པ་ཆེད་འཛུགས་གནང་རྒྱུའི་ཐག་གཅོད་གནང་འདུག ཟླ་ ༩ ཚེས་ ༢༡ ཉིན་མཐོ་རིམ་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་མཐོ་སློབ་ཀྱི་གཙོ་འཛིན་མཆོག་དང་། སློབ་དཔོན་རྣམ་པ། དེ་བཞིན་བོད་རིགས་དང་རྒྱ་རིགས་སློབ་ཕྲུག་གཙོས་སློབ་ཕྲུག་གཞན་རྣམས་སོགས་ཚང་འཛོམས་གནང་སྟེ་དངོས་གྲུབ་ཚེ་རིང་ལགས་ཀྱིས་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ སྔ་རོལ་གྱི་བོད་དང་བོད་ལ་དུས་འགྱུར་བྱུང་རྗེས་ཀྱི་བརྒྱུད་རིམ། མང་གཙོའི་ལམ་ལུགས་འཕེལ་རིམ། དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ངོ་སྤྲོད་བཅས་གནང་བ་དང་ཆབས་ཅིག་ཏུ་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་དབུ་ཁྲིད་ལམ་སྟོན་དང་། དཀའ་ངལ་དུ་མར་གདོང་ལེན་གྱིས་བོད་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ངོ་བོ་དང་། ཆོས་དང་རིག་གཞུང་།  དེ་བཞིན་སྐད་ཡིག་སོགས་འཛིན་སྐྱོང་གནང་ཐུབ་ཡོད་པ་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག དེ་བཞིན་རྒྱ་རིགས་འབྲེལ་མཐུད་པ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་ཀྱིས་རང་ཉིད་བོད་ནས་རྒྱ་གར་དུ་བྲོས་བྱོལ་དུ་ཡོང་བའི་མྱོང་བ་དང་། ༸གོང་ས་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་འོག་བོད་མི་རྣམས་ནས་དབུ་མའི་ལམ་གྱི་སྲིད་བྱུས་ཐོག་ཤར་སྐྱོད་གནང་བ། སྒོས་སྲིད་བྱུས་དེའི་རྐྱེན་གྱིས་བོད་རྒྱ་གཉིས་དབར་གྲོས་མོལ་བྱུང་སྐོར། དེ་བཞིན་རྒྱ་རིགས་འབྲེལ་མཐུད་པའི་ལས་དོན་གྱི་རྒྱབ་ལྗོངས་དང་ལས་དོན་གཉེར་སྐབས་གདོང་ལེན་གནང་དགོས་པའི་གནད་དོན་སོགས་ཀྱི་སྐོར་ལ་ངོ་སྤྲོད་གནང་འདུག གསུང་བཤད་གྲུབ་མཚམས་སུ་དྲི་བ་དྲིས་ལན་སྐབས་སུ་རྒྱ་རིགས་སློབ་ཕྲུག་ཁག་གཅིག་གིས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༨ ལོར་བོད་ནང་ཞི་རྒོལ་བྱུང་སྐབས་བོད་མི་ཁག་གཅིག་ནས་དྲག་སྤྱོད་ཀྱི་བྱ་བ་སྤེལ་བར་སྐྱོན་འཛུགས་བྱས་པ་ལྟར། གསུང་བཤད་གནང་མཁན་རྣམ་གཉིས་ནས་དེའི་ཐོག་ལན་འདེབས་གསལ་བཤད་གནང་བ་དང་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་དང་མནར་གཅོད་འོག་རང་ལུས་མེར་བསྲེགས་གནང་བའི་གནད་དོན་གཙོས་པའི་བོད་ནང་ཆོས་དད་རང་དབང་མེད་པ་མ་ཟད་༸གོང་ས་མཆོག་གི་༸སྐུའི་ཡང་སྲིད་ཀྱི་གནད་དོན་ལ་རྒྱ་གཞུང་གིས་ཐེ་བྱུས་བྱས་ཡོད་སྐོར་སོགས་འགྲེལ་བརྗོད་གནང་འདུག སྐབས་དེར་རྒྱ་རིགས་སློབ་ཕྲུག་ལ་ལས་རྒྱ་ནག་གཞུང་གི་འགོ་ཁྲིད་འོག་བོད་ནང་ཡར་རྒྱས་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བཏང་ཡོད་སྐོར་གྱི་གནས་ཚུལ་ཁག་གཅིག་ལུང་འདྲེན་གྱིས་དགག་པ་བྱས་འདུག་པ་དང་། ཡང་ཁག་གཅིག་གིས་བོད་དོན་ཐད་དངོས་ཡོད་གནད་དོན་མང་པོ་ཞིག་ད་ཆ་མཁྱེན་རྟོགས་བྱུང་བར་གསུང་བཤད་གནང་མཁན་གཉིས་ལ་བསྔགས་བརྗོད་ཞུས་འདུག བོད་རྒྱ་སློབ་ཕྲུག་མཛའ་འབྲེལ་མཐུན་ཚོགས་ཆེད་འཛུགས་གནང་རྒྱུར་ཐག་གཅོད་བྱུང་བ་དང་ཆབས་ཅིག ད་རེས་ཀྱི་ལས་རིམ་གཙོ་སྐྱོང་གནང་མཁན་ཀོ་རི་ཡ་ཨ་རིའི་མི་སེར་ཡིན་པ་  Se Hoon Kim ལགས་ཀྱིས་མཐུན་ཚོགས་དེར་འབྲེལ་མཐུད་ཀྱི་ཕྱག་རོགས་གནང་རྒྱུར་ཞལ་བཞེས་གནང་བ་མ་ཟད་ཕྱོགས་གཉིས་ཕན་ཚུན་ངོ་ཤེས་ཡོང་སླད་ཡང་ཡང་ཐུག་འཕྲད་བརྒྱུད་དགོངས་ཚུལ་བརྗེ་ལེན་སོགས་གནང་རྒྱུ་རེད་འདུག

དེ་རིང་སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་གྲོས་ཚོགས་ཚོགས་དུས་ ༨ པའི་ལས་ཉིན་ ༣ པའི་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་། ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན། དེ་བཞིན་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་དཔེ་ཟུར་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་དང་འདེམས་ལྷན་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་གནས་རིམ་ཐོག་བདམས་ཐོན་གནང་སོང་། སྐབས་ ༡༦ པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་གྲོས་ཚོགས་དེ་བཞིན་ཟླ་ ༩ ཕྱི་ཚེས་ ༢༠ ནས་དབུ་འཛུགས་གནང་ཡོད་པ་ལྟར་དེ་རིང་ལས་རིམ་གསུམ་པའི་ཐོག་བཙན་བྱོལ་བོད་མིའི་བཅའ་ཁྲིམས་དོན་ཚན་ ༦༣ པའི་དགོངས་དོན་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་གཉིས་བཅས་སོ་སོའི་གོ་ཡུལ་གཏོང་པ་ནམ་ཐོན་ལ་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་མཆོག་དང་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན་མཆོག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་བཅས་ནས་སྐབས་དེའི་འོས་མི་འདེམས་སྒྲུག་ཁོ་ནའི་སླད་ཆེད་འཛུགས་གནང་བའི་འདེམས་སྒྲུག་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བའི་འོས་གཞིར་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་དང་ཞུངས་ཞབས་ཟུར་པ་དངོས་གྲུབ་རྡོ་རྗེ་ལགས་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འཆར་ཕུལ་གནང་བ་ལྟར་སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་པདྨ་འབྱུང་གནས་མཆོག་གིས་གྲོས་ཚོགས་སུ་འོས་མི་གཉིས་པོའི་མཚན་དང་ལོ་རྒྱུས་ཡོངས་བསྒྲགས་གནང་རྗེས་ཚོགས་གཞོན་དབུས་པའི་ཕྱི་འཐུས་ ༤༢ ནས་གསང་བའི་འོས་ཤོག་འཕངས་ཏེ་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་ལ་འོས་གྲངས་ ༣༠ དང་བཅས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བར་བདམས་ཐོན་བྱུང་སོང་། དེ་བཞིན་ཆེད་འཛུགས་ཚོགས་ཆུང་ནས་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་གཅིག་གིས་འོས་གཞིར་ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་དང་རྩིས་ཞིབ་དྲུང་འཕར་ཚེ་དབང་དངོས་གྲུབ་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འཆར་ཕུལ་བར་འོས་ཤོག་འཕངས་རྗེས་ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེ་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་ལ་འོས་གྲངས་ ༢༨ ཐོབ་པ་དང་འབྲེལ་ཁྲིམས་པ་གཞན་ལ་བདམས་ཐོན་བྱུང་སོང་། རྩ་བའི་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་གཅིག་གི་འོས་མི་འདེམས་སྒྲུག་ཁོ་ནའི་སླད་ཆེད་འཛུགས་གནང་བའི་འདེམས་གྲུག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཁོངས་སུ་དེ་སྔའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་བྱ་དུར་བསོད་ནམས་བཟང་པོ་མཆོག་དང་གྲ་ཕྱི་ཕུན་རབ་བློ་བཟང་དར་རྒྱས་མཆོག བཀའ་ཟུར་ཚེ་རིང་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་བཅས་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་གི་གྲོས་ཚོགས་ཐོག་བཅའ་ཁྲིམས་ལེའུ་བརྒྱད་པའི་དོན་ཚན་ ༩༧ དང་ ༡༠༡ གཞིར་བཟུང་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བ་དང། སྤྱི་འཐུས་ཚོགས་གཙོ་ཚོགས་གཞོན། སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་ནས་སྐབས་དེའི་འོས་མི་འདེམས་གྲུབ་ཁོ་ནའི་ཆེད་འདེམས་སྒྲུག་གནང་བའི་ཚོགས་ཆུང་ནས་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ལས་བྱེད་འདེམས་ལྷན་གྱི་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་འོས་གཞིར་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་སྐབས་བཞི་དཔེ་ཟུར་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་དང་སྤྱི་ཁྱབ་ཁྲིམས་དྲུང་ཤར་འབྲོང་བཀྲིས་རྒྱ་མཚོ་ལགས་གཉིས་ཀྱི་མཚན་འཆར་ཕུལ་གནང་ཡོད་ཐོག་ཚོགས་གཞོན་གཙོས་པའི་སྤྱི་འཐུས་ཞལ་གྲངས་ ༤༢ ནས་འོས་ཤོག་འཕངས་ཏེ་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེ་དཔེ་ཟུར་དབང་འདུས་ཚེ་རིང་ལགས་སུ་འོས་གྲངས་ ༢༣ ཐོབ་པ་དང་འབྲེལ་དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་དང་འདེམས་ལྷན་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ལ་བདམས་ཐོན་བྱུང་ཡོད་པ་རེད། དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁུངས་ཀྱི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ལས་བྱེད་འདེམས་ལྷན་གྱི་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་འོས་གཞི་འདེམས་གྲུག་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིའི་ཁོངས་སུ་བཀའ་ཟུར་ཚེ་རིང་ཕུན་ཚོགས་མཆོག་དང་། དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་ཟུར་པ་བཀྲས་ཁང་རྣམ་རྒྱལ་རྡོ་རྗེ་མཆོག་དང་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་དྲུང་འཕར་རྡོ་རྗེ་ལགས་བཅས་ཡོད་པ་རེད། དེ་རིང་གྲོས་ཚོགས་ནས་ཆེས་མཐོའི་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་ཆེ་བར་བདམས་པའི་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་མཆོག་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༦ ལོར་བོད་དབུས་དྭགས་པོ་པུ་རབས་རྣམས་རྒྱལ་རྫོང་ཁོངས་རྩེ་ལའི་ལ་ཁར་ཤ་ཁྱིམ་དུ་སྐྱེད་ཞིང། ༡༩༦༢ ལོར་བཙན་བྱོལ་དུ་འབྱོར་བ་དང་། ལྡི་ལི་བཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དང་། ཨ་རིའི་ Harvard གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་བཅས་ནས་གཙུག་ལག་རབ་བྱམས་པ་མཐོན་ཏེ། ༡༩༨༨ ནས་བཟུང་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཁོངས་སུ་བཞུགས་ཏེ་ཐེགས་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་ ༢༠༠༤ ལོར་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེར་གནས་སྤར་བསྐོ་གཞག་གནང་ཡོད་པ་རེད། ཁོང་གི་ལས་ཡུན་ཁྲོད་ཨོ་སི་ཊོ་ལི་ཡ་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་དང་ལྷོ་ཤར་ཨེ་ཤ་ཡའི་སྐུ་ཚབ་དོན་གཅོད་ཀྱི་ལས་ཁུར་ཞུས་མྱོང་བ་མ་ཟད། ཕྱི་ལོ་ ༢༠༠༢ ནས་ ༢༠༠༨ བར་བོད་རྒྱ་འབྲེལ་མོལ་སྐུ་ཚབ་ཚོགས་ཆུང་གི་ཚོགས་མིའི་ཁོངས་བོད་དང་རྒྱ་ནག་ཏུ་ཕེབས་མྱོང་ཡོད་པ་རེད། དེ་བཞིན་ཁྲིམས་ཞིབ་པ་གཞན་དུ་བདམས་ཐོན་བྱུང་བའི་བསྟན་འཛིན་ལུང་རྟོགས་ལགས་ནི་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༦༩ ལོར་མོན་གྷོ་འདོད་གུ་གླིང་གཞིས་ཆགས་སུ་འཁྲུངས་བ་དང་། ༡༩༩༣ ལོར་ Chandigarh མཐོ་སློབ་ནས་ཉེ་བའི་གཙུག་ལག་རབ་བྱམས་པ་ཐོན། ༡༩༩༥ ལོར་བོད་མིའི་སྒྲིགས་འཛུགས་ཀྱི་གཞུང་ཞབས་ཁོངས་སུ་ཞུགས་ཏེ་བདེ་སྲུང་ལས་ཁུངས་དང་ཤེས་རིག་ལས་ཁུངས་བཅས་སུ་ཐེགས་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་ད་ལྟའི་ཆར་ཆོས་རིག་དྲུང་ཆེའི་འགན་ཁུར་བཞེས་མུས་ཡིན་པ་རེད། དབུས་འོས་བསྡུ་ལས་ཁང་གི་སྤྱི་ཁྱབ་འགན་འཛིན་དང་ལས་བྱེད་འདེམས་བསྐོ་ལྷན་ཁང་གི་ཚོགས་གཙོ་གཅིག་ལྕོགས་ཀྱི་གནས་རིམ་ཐོག་བདམས་ཐོན་བྱུང་བའི་དཔེ་ཟུར་དབང་དུས་ཚེ་རིང་ལགས་ནི། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༩ ལོར་འབྲས་ལྗོངས་སྒང་ཏོག་ཏུ་འཁྲུངས་བ་དང་། ཝ་རཱ་ཎ་སཱི་བོད་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་གཙུག་ལག་སློབ་གཉེར་ཁང་དུ་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་ཁག་ལ་སློབ་གཉེར་ཞུས། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༨༣ ལོར་གཞོན་དྲུང་གནས་རིམ་ཐོག་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནང་ཕྱག་ལས་གནང་རྗེས་ཐེགས་པ་རིམ་འཛེགས་ཀྱིས་འབུམ་ལ་དང་བསྟན་སྒང་དང་། ཧུན་སུར་རབ་རྒྱས་གླིང། མན་སྤར་དང་ཀོ་ལི་གྷལ་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ས་གནས་འགོ་འཛིན་གནང་མྱོང་ཡོད་པ་མ་ཟད།ད་ལྟའི་ཆར་ནང་སྲིད་དྲུང་ཆེའི་འགན་ཁུར་བཞེས་མུས་ཁྲོད་ད་བར་ལོ་ངོ་ ༤༡ རིང་སྲིད་ཞུ་ཕྱག་ལས་གནང་དང་གནང་མུས་རེད།

རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་རྒྱ་ནག་དམར་ཤོག་གི་སྲིད་གཞུང་བཙུགས་ནས་མི་ལོ་བདུན་ཅུ་འཁོར་བའི་དུས་སྟོན་སླེབས་ལ་ཉེ་བའི་སྐབས་ཐོག་འདིར་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་འདས་པའི་མི་ལོ་བདུན་ཅུའི་ནང་གི་རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་འཕེལ་རྒྱས་དང་། མི་མང་ལ་བདེ་སྐྱིད་འཚོལ་བ་ཞེས་པའི་བརྗོད་གཞིའི་འོག་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད་སྐོར་གྱི་ཡིག་ཆ་དཀར་པོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་བྱས་འདུག དེ་རིང་གསར་ལམ་ཁག་ཏུ་གནས་ཚུལ་ཐོན་པ་ལྟར་ན། ཁ་སང་རྒྱ་ནག་གི་རྒྱལ་སྲིད་སྤྱི་ཁྱབ་ཁང་གི་དྲིལ་བསྒྲགས་སྡེ་ཚན་གྱིས་གཞུང་འབྲེལ་གྱི་ཡིག་ཆ་དཀར་པོ་ཞིག་འདོན་སྤེལ་གྱིས་འདས་པའི་མི་ལོ་བདུན་ཅུའི་རིང་ལ་རྒྱ་ནག་ནང་དུ་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་ཡོད་པ་མ་ཟད་རྒྱ་ནག་མི་མང་གིས་མང་གཙོར་ཡོངས་སུ་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་བཞིན་པར་བརྗོད་ཡོད་པར་ཕྱི་ཕྱོགས་ཀྱི་གསར་ཁང་མང་པོ་དང་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ལྟེ་གནས་ཁང་རྣམས་སྐྱོན་བརྗོད་བྱས་ཏེ་རྒྱ་ནག་གིས་རྒྱལ་ནང་གི་གྲངས་ཉུང་མི་རིགས་ཀྱི་གནས་བབ་དང་རྒྱ་ནག་གིས་ཡུ་གུར་མི་རིགས་ལ་བཏང་འཛིན་བྱེད་སྟངས་དང་། རྒྱ་ནག་གི་ཉེན་རྟོག་པས་ཧོང་ཀོང་གི་མི་མང་གི་ངོ་རྒོལ་ལ་རྡུང་རྡེག་བཏང་བ་སོགས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་ལ་སྐྱོན་བརྗོད་གནང་འདུག རྒྱ་ནག་གི་འགྲོ་བ་ཐོབ་ཐང་གི་ཡིག་ཆ་དཀར་པོ་དང་འབྲེལ་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཕྱི་དྲིལ་དྲུང་ཆེ་དྭགས་པོ་བསོད་ནམས་ནོར་བུ་ལགས་སུ་བཅར་འདྲི་ཞུས་པར་རྒྱ་ནག་གིས་དུས་རྒྱུན་ནས་དྲིལ་བསྒྲགས་རང་གི་ཆེད་དུ་ཡིག་ཆ་འདོན་སྤེལ་བྱེད་བཞིན་པ་ཞིག་ལས་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་རིག་གནས་གསར་བརྗེ་དང་གནམ་སྡེ་སྒོར་མོ་ཆེའི་དོན་རྐྱེན་སོགས་ཀྱི་ཁྲོད་ནས་མི་ས་ཡ་ ༤༠ ཙམ་དམར་གསོད་བཏང་ཡོད་པར་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་གསལ་པོ་ཆགས་ཡོད་པར་བརྟེན་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལ་བརྡབ་བཤིག་བཏང་ཡོད་པ་མ་གཏོགས་རྩ་བ་ཉིད་ནས་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་མེད་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་སོང་། དེ་བཞིན་ཁོང་གིས་རྒྱ་ནག་གིས་ངག་ནས་བརྗོད་པ་དང་ཡིག་ཐོག་ལ་ཇི་ལྟར་བྲིས་ནའང་རྩ་བའི་རྒྱ་ནག་སྤྱི་དང་བོད་ནང་གི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་དེ་རྩ་བ་ཉིད་ནས་ཡར་རྒྱས་ཕྱིན་མེད་པ་མ་ཟད། བོད་མི་རྣམས་ལ་མི་རིགས་དབྱེ་འབྱེད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་སྤེལ་བཞིན་པ་བཅས་ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་གནས་བབ་དེ་ཇེ་ཞན་ཇེ་སྡུག་ཏུ་སོང་ཡོད་པ་བརྗོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། དེ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་ལྷན་ཚོགས་ཐེངས་ ༤༢ པ་ཐོག་རྒྱ་ནག་སྲིད་གཞུང་གིས་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གནས་བབ་དེ་སྲིད་གཞུང་ཁག་ལ་ཞུ་སྐུལ་བྱས་ཡོད་པ་གསུངས་སོང་། རྩ་བའི་སུད་སིའི་གྲོང་ཁྱེར་ Geneva ནང་ཟླ་འདིའི་ནང་འཚོགས་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཚོགས་ཀྱི་ཆེས་མཐོའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་གི་ཐེངས་ ༤༢ པའི་ཁྲོད་དུ་རྒྱལ་སྤྱིའི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་དང་འབྲེལ་བའི་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གིས་ཀྱང་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་ནང་གི་བོད་མིའི་ཆོས་དད་རང་དབང་དང་། འདུ་འཛོམས་རང་དབང་། དེ་བཞིན་སྐད་ཡིག་རང་དབང་། སྤྱི་འབངས་ཐོབ་ཐང་བཅས་རྡོག་རོལ་མུ་མཐུད་ནས་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། འཛུགས་སྐྲུན་དང་དཔལ་འབྱོར།  ཁོར་ཡུག་དང་མང་ཚོགས་བཅས་ལ་དོ་ཕོག་ཆེན་པོ་དང་གཏོར་སྐྱོན་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པ་ཐེར་འདོན་གྱིས་རྒྱ་གཞུང་གིས་བོད་དང་ཡུ་གུར་ནང་གི་མང་ཚོགས་ཀྱི་འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་རྡོག་རོལ་གཏོང་བཞིན་པའི་བྱ་སྤྱོད་དག་འཕྲལ་མར་མཚམས་འཇོག་བྱེད་དགོས་པ་གསུངས་འདུག

དེ་རིང་སྐབས་བཅུ་དྲུག་པའི་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ལྷན་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་དུས་བརྒྱད་པའི་ལས་ཉིན་གསུམ་པའི་ཐོག་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཁྱབ་ཁོངས་དང་བཅས་པའི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ནས་༡༩ ལོའི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་ཐོག་མུ་མཐུད་ཞིབ་གཤེར་དང་བགྲོ་གླེང་གནང་ཡོད་པ་དང་། སྐབས་དེར་བོད་མི་མང་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་ནས་ལ་དྭགས་གཙོས་པའི་བོད་མིའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ས་ཞིང་ཚོང་འགྲེམས་དང་བོགས་མ་བཏང་བ། དེ་བཞིན་ས་ཆའི་བདག་དབང་དང་འབྲེལ་བའི་ཡིག་ཆ་ཁག་བརྟན་པོ་མེད་པ་སོགས་ཀྱི་གནས་སྟངས་འགྲེལ་བརྗོད་དང་སྦྲགས། བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་ས་ཁང་སྒྲིག་གཞི་ཚུལ་དང་མཐུན་པའི་ཐོག་ལག་བསྟར་ཐུབ་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་སོང་བ་དང་། ནང་སྲིད་བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་ས་ཁང་སྒྲིག་གཞི་དེ་བཀའ་ཤག་འདིའི་ཐོག་ནས་ལག་བསྟར་གནང་འགོ་བཙུགས་ཡོད་པ་དང་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་ལག་བསྟར་གནང་སྐབས་སྤྱི་འཐུས་རྣམ་པས་དེའི་རྒྱབ་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་སོགས་གསུངས་སོང་། གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་ས་ཆའི་བདག་དབང་སོགས་ལས་ཁྲོད་དུ་གཞིས་ཆགས་ཁག་ནས་ཕྱི་རྒྱལ་ལ་ཕེབས་ཏེ་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་མི་སེར་བཞེས་མཁན་ཚོར་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ཐོབ་ཐང་ཐོབ་ཀྱི་ཡོད་མེད་ཀྱི་བཀའ་འདྲི་ཁག་གཅིག་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། ནང་སྲིད་བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་རྒྱ་གར་ནང་ནང་བཞུགས་པའི་བོད་མི་ཞིག་གིས་རྒྱ་གར་གྱི་མི་སེར་བཞེས་ཚེ་བསྐྱབ་བཅོལ་བོད་མིའི་ཐོབ་ཐང་ཁག་ཐོབ་ཀྱི་མེད་པ་ལྟར་ཕྱིའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་མེ་སེར་བཞེས་མཁན་གྱི་བོད་མི་ཚོས་ཀྱང་བསྐྱབ་བཅོལ་བའི་གནས་བབས་དོར་དགོས་པ་གསུངས་སོང་། དེ་བཞིན་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་གིས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་ནང་སྲེས་མ་འོངས་བྱེད་འཆར་ཁོངས་སུ་ལྷོ་ཕྱོགས་ཧུན་སུར་གཞིས་ཆགས་ཀྱི་ཞིང་ས་སྟོང་པ་ཨེ་ཀར་ ༢༠༠ ཙམ་གྱི་སྟེང་ལ་སྣུམ་ཤིང་འདེབས་ལས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་སྐོར་བསལ་བ་དང་འབྲེལ། ལས་གཞི་དེའི་མ་འོངས་ཐོན་ཁུངས་དང་ཁྲོམས་རའི་གནས་བབས་སོགས་ཀྱི་ཐོག་དཔྱད་ཞིབ་གནང་རྒྱུ་གལ་ཆེན་པོ་ཡིན་སོགས་གསུངས་ཡོད།   ད་དུང་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ཁག་ཅིག་ནས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ནས་འདས་ལོའི་ནང་བོད་ནས་གསར་དུ་ཕེབས་པའི་བོད་མི་ཚོར་སྡོད་ཁང་གསར་རྒྱག་དང་། གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་སོ་ནམ་འདེབས་ལས་ཀྱི་ལས་གཞི་རྒྱུན་གནས་ཐུབ་ཐབས་སུ་ལེགས་གསོའི་གཟེངས་བསྟོད་ཀྱི་ལས་གཞི་གསར་པ་སྤེལ་བ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ལ་བསྔགས་བརྗོད་དང་སྦྲགས། མ་འོངས་པར་ལས་གཞི་དེ་དག་མུ་མཐུད་རྒྱུན་སྐྱོང་གནང་དགོས་པ་དང་། ལྷག་པར་དུ་བོད་ནས་གསར་དུ་ཕེབས་པའི་བོད་མི་ཚོར་སྡོད་ཁང་གསར་རྒྱག་གནང་སྟེ་མ་འོངས་པར་སྟོང་པ་མ་ལྷག་པ་གནང་རྒྱུའི་ཐོག་དགོངས་བཞེས་གནང་དགོས་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད། གཞན་ཡང་དེ་སྔ་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་གཏན་འབེབས་གནང་པའི་བཙན་བྱོལ་བོད་མིར་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་སྤྲོད་ཀྱི་སྲིད་བྱུས་ ༢༠༡༤ ཞེས་པ་ལག་བསྟར་ག་ཚོད་ཐུབ་མིན་དང་འབྲེལ་བཀའ་དྲི་ཁག་ཅིག་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་སྲིད་བྱུས་དེ་ལག་བསྟར་ཐུབ་སའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ཕན་ཐོག་ཆེན་པོ་བྱུང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། རིང་མིན་བཞུགས་སྒར་དུ་ཚོགས་གཏན་འཁེལ་བའི་ས་གནས་ཞིང་འགོའི་ཚོགས་འདུའི་སྐབས་སུ་སྲིད་བྱུས་ལག་བསྟར་ཚགས་ཚུད་ཡོང་ཐབས་དང་འབྲེལ་བའི་ལམ་བསྟོན་སོགས་གནང་རྒྱུ་ཡིན་པ་གསུངས་སོང་། འདས་པའི་ལོ་ཤས་ནས་བོད་པའི་གཞིས་ཆགས་ཁག་ལ་འབྱུང་བའི་གོད་ཆག་དང་། ལྷག་པར་དུ་དགུན་ཚོང་གནང་མཁན་ཚོར་མེ་སྐྱོན་སོགས་ཀྱི་དཀའ་ངལ་རིམ་པས་འཕྲད་བཞིན་ཡོད་སྟབས། མ་འོངས་པར་དཀའ་ངལ་དེ་རིགས་ལ་གདོང་ལེན་ཐུབ་ཐབས་སུ་ཟབ་སྦྱོང་དང་ལྷག་པར་དུ་དགུན་ཚོང་དེ་དག་ཁྲིམས་མཐུན་ཐོག་ནས་ངན་སྲུང་གི་མཐུན་རྐྱེན་སྦྱོར་ཐབས་གནང་དགོས་པའི་སྐུལ་མ་གནང་སོང་། གཞི་རྩའི་དེ་རིང་ཉིན་འཁྱོསང་རིང་ལ་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་དང་འབྲེལ་སྤྱི་འཐུས་ཁག་ ༢༢ ལྷག་ནས་བགྲོ་གླེང་གི་ཆ་ཤས་བླངས་ཏེ་དེ་སྔ་ས་གནས་ཁག་ཏུ་འཚམས་གཟིགས་སུ་ཕེབས་སྐབས་གཟིགས་ཚུལ་བྱུང་བའི་གནས་སྟངས་དང་། གཞིས་ཆགས་ཁག་གི་ཞིང་སའི་གནས་སྟངས། དེ་བཞིན་གཞིས་ཆགས་ཁག་ཏུ་ཡོད་པའི་གཞོན་སྐྱེར་ཚོར་ལས་རིགས་སྦྱོང་བརྡར་སྔར་ལྷག་གནང་དགོས་པ་སོགས་གནད་དོན་མང་པོའི་ཐོག་བཀའ་བསྡུར་གཟབ་རྒྱས་གནང་ཡོད།

ཁ་སང་ཕྱི་ཚེས་ ༢༢ ཉིན་གྱི་སྔ་དྲོ་ཚོུད་ ༡༡ ཙམ་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་རྒྱལ་ས་ལྡི་ལིར་རྟེན་གཞི་བྱས་པའི་ Indira Gandhi National Centre for the Arts ཞེས་ཨིནྡི་ར་གཱན་དྷི་རྒྱལ་ཡོངས་སྒྱུ་རྩལ་བསྟི་གནས་ཁང་དུ་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་རྒྱལ་ཡོངས་ཚོགས་ཆེན་ཐོག་སྐུ་མགྲོན་གཙོ་བོར་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེང་གེ་མཆོག་དང་། རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་ཚོགས་པ་ RSS ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Indresh Kumar མཆོག  རྒྱ་གར་གྲོས་ཚོགས་འོག་མའི་འཐུས་མི་དང་ལྡི་ལི་བྷི་ཇེ་པི་ཆབ་སྲིད་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོ་གློག་བརྙན་འཁྲབ་སྟོན་པ་མ་ Manoj Tiwari མཆོག ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་གཙོའི་ལས་ཚབ་སྐུ་ཞབས་ Harijit Singh Grewal ལགས།  རྒྱ་གར་བོད་དོན་རྒྱབ་སྐྱོར་ཚོགས་པའི་ The Core Group for Tibetan Cause ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ R K Khrimey ལགས། རྒྱ་གར་ས་གནས་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ཡན་ལག་ཁག་གི་ཚོགས་གཙོ་དང་ཚོགས་གཞོན་སོགས་དང་། དེ་བཞིན་བཀའ་ཟུར་རྒྱ་རི་སྒྲོལ་མ་མཆོག  འཕགས་བོད་འབྲེལ་མཐུད་ལས་ཁང་གི་འགན་འཛིན་འཇིགས་མེད་ཚུལ་ཁྲིམས་ལགས་དང་ལས་བྱེད་རྣམ་པ།  ལྡི་ལི་བསམ་ཡས་གླིང་གི་གཞུང་འབྲེལ་དང་གཞུང་འབྲེལ་མིན་པའི་ཚོགས་པ་ཁག་གི་སྐུ་ཚབ་རྣམ་པ་བཅས་ཁྱོན་མི་མང་གྲངས་ ༥༠༠ ལྷག་ཙམ་ཞིག་ཆེད་ཕེབས་གནང་འདུག སྐབས་དེར་སྲིད་སྐྱོང་བློ་བཟང་སེངྒེ་མཆོག་གིས་ཧིན་སྐད་ཐོག་ནས་ད་བར་བོད་དོན་ཆེད་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་མཁན་རྒྱ་གར་གཞུང་མང་གཉིས་ཀྱིས་གཙོས་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པའི་ཚོགས་མི་ཡོངས་ལ་ཐུགས་རྗེ་ཆེ་ཞུས་པ་དང་། ཕྱི་ལོ་ ༡༩༩༩ བོད་མིའི་བླ་ན་མེད་པའི་དབུ་ཁྲིད་སྤྱི་ནོར་༸གོང་ས་༸སྐྱབས་མགོན་ཆེན་པོ་མཆོག་གི་ལམ་སྟོན་འོག་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཡོངས་དང་བླངས་ཞབས་ཞུ་ཚོགས་པ་ RSS ཚོགས་གཙོ་སྐུ་ཞབས་ Indresh Kumar མཆོག་གིས་རྐང་འགན་བཞེས་ཐོག་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་ཐོག་མ་གསར་འཛུགས་གནང་སྐོར་ངོ་སྤྲོད་གནང་བ་དང་འབྲེལ། ཚོགས་པ་གསར་འཛུགས་གནང་རྒྱུ་ཁག་པོ་ཡིན་ཀྱང་དེ་ལས་རྒྱུན་སྐྱོང་གནང་རྒྱུ་དེ་དཀའ་བ་ཆགས་ཡོད་སྟབས། ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་དབུ་བརྙེས་ནས་ལོ་ངོ་ ༢༠ འཁོར་བར་དགའ་བསུའི་འཚམས་འདྲི་ཞུས་འདུག སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ད་དུང་བོད་འདི་དུས་ད་ལྟའང་རྒྱ་ནག་གི་བཙན་དབང་འོག་གནས་ཡོད་པས་བོད་མི་ས་ཡ་དྲུག་གིས་རྒྱ་གཞུང་གི་དྲག་གནོན་འོག་དཀའ་སྡུག་ཚད་མེད་མྱོང་བཞིན་ཡོད་པ་དང་། དེ་རིང་གི་དུས་ཚོད་འདིས་རྒྱ་གར་གྱི་དབུ་ཁྲིད་ཚོའི་བཀའ་དྲིན་རྗེས་དྲན་ཞུ་རྒྱུའི་དུས་ཚོད་ཅིག་ཆགས་སྐོར་གསུངས་ཏེ་ཕྱི་ལོ་ ༡༩༥༠ ཟླ་ ༡༡ ཚེས་ ༧ ཉིན་རྒྱ་གར་གྱི་སྲིད་བློན་གཞོན་པ་དང་ནང་སྲིད་བློན་ཆེན་སྐུ་ཞབས་ Vallabhbhai Patel མཆོག་གིས་སྲིད་བློན་ནེཧ་རུ་མཆོག་ལ་ཕྱག་བྲིས་ཤིག་ཕུལ་བའི་ནང་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་ལ་བཙན་འཛུལ་བྱེད་བཞིན་ཡོད་སྟབས་རྒྱ་གར་གྱིས་བོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་དགོས་པ་དང་། གལ་ཏེ་རྒྱ་གར་གྱིས་བོད་ལ་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་མ་ཐུབ་ཚེ་རྒྱ་ནག་གིས་བོད་བཙན་འཛུལ་བྱས་རྗེས་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་སུ་རྒྱ་མི་བསླེབ་ངེས་ཡིན་པའི་ཉེན་བརྡ་གནང་བ་ལྟར་ད་ཆ་རྒྱ་གར་གྱི་ས་མཚམས་བར་རྒྱ་མི་བསླེབས་ཟིན་པར་བརྟེན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་བདེ་སྲུང་ཆེད་འགྲོ་གྲོན་ས་ཡ་མང་པོ་གཏོང་དགོས་པའི་གནས་སྟངས་ཆགས་ཡོད། གལ་ཏེ་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ས་བཙན་འཛུལ་བྱས་མེད་ན་རྒྱ་གར་གཞུང་གིས་འཕགས་བོད་ཀྱི་ས་མཚམས་སྲུང་སྐྱོབ་ཀྱི་ཆེད་དུ་འགྲོ་གྲོན་ཕོན་ཆེན་པོ་གཏོང་དགོས་པ་ཆགས་ཀྱི་མ་རེད་ཅེས་གསུངས་འདུག གཞན་ཡང་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་རང་དབང་ཁང་པས་ Freedom House སྙན་ཐོ་བཏོན་པའི་ནང་འཛམ་གླིང་ནང་རང་དབང་ཆེས་ཉུང་ཤོས་ནི་སི་རི་ཡ་ Syria དང་པོ་དང་ཨང་གཉིས་པ་བོད་ཡིན་པ་སྙན་ཐོའི་ནང་ལོ་བསྟུད་མར་ཆེད་བཏོན་གནང་ཡོད་སྐོར་གསུངས་པ་མ་ཟད། རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ཀྱི་ཡ་ཆེན་སྒར་དང་གསེར་རྟ་བླ་རུང་སྒར་སོགས་གཏོར་བཤིག་ཚབས་ཆེ་བཏང་དང་གཏོང་བཞིན་པ་དང་དགོན་པའི་གྲྭ་བཙུན་མང་པོ་ཕྱིར་འབུད་བཏང་དང་གཏོང་བཞིན་ཡོད་པའི་ཛ་དྲག་གི་གནས་སྟངས་རྣམས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སྟེ་འཛམ་གླིང་ཁྱོན་གྱི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་དང་ལྷག་དོན་རྒྱ་གར་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་རྒྱབ་སྐྱོར་དེ་ངེས་པར་དུ་དགོས་གལ་ཡིན་པའི་རེ་སྐུལ་གནང་འདུག འཕགས་བོད་གཉིས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ནི་བོད་དུ་དུས་རབས་བདུན་པ་དང་བརྒྱད་པའི་སྐབས་ནས་རྒྱ་གར་ནས་ནང་ཆོས་ཐོག་མར་བསྒྱུར་བ་ནས་བཟུང་སྟེ་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་། སྐད་ཡིག་སོགས་ཀྱི་འབྲེལ་ལམ་དམ་ཟབ་ཡོད་པ་སོགས་གསུངས་འདུག་པ་དང་། མཇུག་ཏུ་སྲིད་སྐྱོང་མཆོག་གིས་ཧིན་བོད་མཛའ་འབྲེལ་ཚོགས་པ་དང་རྒྱ་གར་རྒྱབ་སྐྱོར་ལ་བརྟེན་ནས་༸གོང་ས་མཆོག་བོད་ལ་གདན་འདྲེན་ཞུ་རྒྱུའི་རང་དབང་བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་དཔལ་ལ་རོལ་རྒྱུའི་ཉིན་མོ་ཞིག་འཆར་ངེས་ཡིན་པ་གསུངས་འདུག འབྲེལ་ཡོད་པར་རྣམས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཕྱི་དྲིལ་ལས་ཁུངས།

དེ་རིང་གྲོས་ཚོགས་ཀྱི་ཚོགས་དུས་བརྒྱད་པའི་ལས་ཉིན་གཉིས་པའི་ཐོག་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་བསྡུས་པ་དང་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་རྒྱས་པར་ཞིབ་འཇུག་གནང་བ། དེ་བཞིན་ལས་བསྡོམས་སྙན་སྒྲོན་ཟིན་པར་བགྲོ་གླེང་སོགས་ཡོངས་སུ་མཇུག་སྒྲིལ་གནང་སོང་། ཁ་སང་ཉིན་རྒྱབ་ཀྱི་ཚོགས་དུས་ནས་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ཀྱི་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་སྙན་སྒྲོན་དང་བགྲོ་གླེང་གི་ལས་རིམ་ཐོག་ཕེབས་ཡོད་པ་ལྟར། ཆོས་རིག་བཀའ་བློན་གཡུ་ཐོག་ཀརྨ་དགེ་ལེགས་མཆོག་གིས་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༤ ཚེས་ ༡ ནས་ཕྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ ལོའི་ཕྱི་ཟླ་ ༣ ཚེས་ ༣༡ བར་གྱི་ལས་ཡུན་ནང་ལས་དོན་གང་གནང་བ་དང་གྲུབ་འབྲས་ཇི་སོན་གྱི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་སྙིང་བསྡུས་ཤིག་གྲོས་ཚོགས་སུ་སྙན་སྒྲོན་ཞུས་སོང་བ་དང། དེ་རྗེས་སྤྱི་འཐུས་མཁན་པོ་ཀཿབྲག་དངོས་གྲུབ་བསོད་ནམས་ལགས་ནས་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལོ་འཁོར་ལས་བསྡོམས་རྒྱས་པར་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ནས་ལྟ་ཞིབ་གནང་བའི་སྙན་ཐོ་སྒྲོག་ལྗངས། དེ་བཞིན་གོང་གསལ་སྙན་ཐོ་ནང་གསལ་སྤྱི་འཐུས་རྒྱུན་ལས་ཀྱི་དྲི་བ་ཁག་ལ་བཀའ་ཤག་གི་ལན་འདེབས་གསལ་བཤད་བཅས་ཀྱི་ལས་རིམ་ཁག་ཡོངས་རྫོགས་གྲུབ་རྗེས་ལས་བསྡོམས་སྙན་སྒྲོན་ཟིན་ཐོག་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་བགྲོ་གླེང་ལས་རིམ་ཐོག་ཕེབས་པའི་ཁྲོད་ཁ་སང་ནས་དེ་རིང་སྔ་དྲོ་ཚོགས་ཐེངས་གཉིས་པའི་བར་ཁྱོན་སྤྱི་འཐུས་ ༡༧ གྱིས་བགྲོ་གླེང་ཤ་ཆས་བཞེས་པ་དང་ཆོས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་གིས་ལན་འདེབས་གསལ་བཤད་གནང་སོང་། བགྲོ་གླེང་ཁྲོད་སྤྱི་འཐུས་རྣམས་ནས་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་ངོ་སྤྲོད་ཀྱི་ལས་རིམ་དང་འབྲེལ་ཏེ་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་གནང་སྐབས་སུ་ཆོས་བརྒྱུད་གང་གི་ལྟ་གྲུབ་ཐོག་ནས་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོད་གནང་གི་ཡོད་ཀྱང་ཆོས་བརྒྱུད་དེའི་ཆོས་འབྱུང་དང་། ལོ་རྒྱུས། རྣམ་ཐར་བཅས་པར་གཞིར་བཞག་ངོ་སྤྲོད་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་ལྟར་དེའི་ཐོག་གོ་སྒྲིག་གནང་མཁན་རྣམས་ནས་བཏང་འཛིན་ཡག་པོ་གནང་དགོས་པ། དེ་བཞིན་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་བོད་ཀྱི་ཟློས་གར་ཚོགས་པས་བོད་ཀྱི་ཆོས་དང་རིག་གཞུང་དང་འབྲེལ་བའི་འཁྲབ་སྟོན་ཁྲོད་གླིང་སྒྲུང་དེ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པ་ཞིག་དང་གལ་ཆེན་པོ་ཞིག་ཆགས་ཀྱི་ཡོད་པ་ལྟར། དེའི་ཐོག་དོ་སྣང་དང་འཁྲབ་སྟོན་གོ་སྒྲིག་གནང་དགོས་པ། བོད་པའི་ཟློས་གར་འཁྲབ་སྟོན་པ་རྣམས་འདི་ལོ་བཞིན་ཕྱི་རྒྱལ་ ཁག་ལ་འཁྲབ་སྟོན་སླད་ཕེབས་ཐུབ་ཐབས་སུ་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་དང་འཛིན་སྐྱོང་བཀའ་ཤག་ནས་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་དགོས་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད། སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་ནས་བོད་ཕྱི་ནང་གཉིས་སུ་ཡོད་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་ནས་ཆོས་ཕྱོགས་ཀྱི་ལས་དོན་ཙམ་མ་ཟད་མི་མང་གི་བདེ་སྡུག་དང་འབྲེལ་བའི་སྤྱི་ཚོགས་ནང་ལས་དོན་རྒྱ་ཆེ་སྒྲུབ་བཞིན་པར་བསྔགས་བརྗོད་དང་སྦྲགས། ཆོས་རིགས་ལས་ཁུངས་ནས་དགོན་སྡེ་དེ་དག་གི་ལས་གཞིའི་ཐོག་རྒྱབ་སྐྱོར་གནང་དགོས་གལ་ཡིན་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་མི་སྐྱ་གཞོན་སྐྱེས་ཚོར་ནང་ཆོས་ངོ་སྤྲོ་ཀྱི་ལས་གཞི་སྤེལ་སྐབས་གཞོན་སྐྱེས་ཀྱི་བློ་དང་འཚམས་པའི་སྤེལ་གལ་ཡིན་པ་སོགས་གསུངས་ཡོད།  ཆོས་རིགས་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་དོན་དང་འབྲེལ་སྤྱི་འཐུས་ཁག་གཅིག་གིས་དེང་སྐབས་བཞུགས་སྒར་གཙོ་བོར་གྱུར་པའི་ས་གནས་ཁག་ཏུ་དགོན་སྡེ་ཁག་གི་གྲྭ་བཙུན་མི་ཉུང་བ་ཞིག་རྒྱ་སྐད་དང་དབྱིན་སོགས་སྐད་ཡིག་གཞན་ལ་སློབ་གཉེར་གནང་སྟེ་བཞུགས་བཞིན་ཡོད་པ་རྣམས་ལ་མཐུན་འགྱུར་སྦྱོར་དགོས་པ་དང་། ཆོས་རིགས་ལས་ཁུངས་ནས་རྒྱལ་སྤྱི་ཁྱོན་ཡོངས་ལ་ཡོད་པའི་བོད་པའི་ཆོས་ཚོགས་ཁག་དང་འབྲེལ་བ་གནང་དགོས་པ། ལྷག་པར་དུ་ཕྱི་ཟླ་ ༡༡ ནང་འཚོགས་གཏན་ཁེལ་བའི་བོད་ཀྱི་ཆོས་བརྒྱུད་ཆེན་པོ་བཞི་དང་གཡུང་དྲུང་བོན་བཅས་པའི་ཆོས་ཚོགས་ཐོག་ཆོས་རིག་བཀའ་བློན་མཆོག་ནས་འདས་པའི་ལོ་ངོ་ ༦༠ ནང་རྒྱ་ནག་གཞུང་གིས་བོད་ནང་ཆོས་ལུགས་དང་འབྲེལ་བའི་སྟོང་བཤིག་གི་ལས་དོན་གང་སྤེལ་བ་རྣམས་ཕྱོགས་བསྡོམས་གནང་སྟེ་གསུང་བཤད་ཅིག་གནང་གནད་ཡིན་པ་སོགས་ཀྱི་དགོངས་འཆར་ཡང་ཕུལ་སོང་།    རྩ་བའི་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་རྩིས་ལོའི་ནང་བོད་མིའི་གཞིས་སྒར་ཁག་ ༣༩ ནང་ནང་པའི་ལྟ་གྲུབ་ངོ་སྤྲོད་ཆོགས་ཆུང་ཡོད་པའི་ཁོངས་ནས་ས་གནས་ཚོགས་ཆུང་ཁག་ ༢༩ ནས་ལས་འགུལ་སྤེལ་བ་བཞིན་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ནས་འགྲོ་གྲོན་ཕྱིར་གསབ་ཞུས་ཡོད་པ་དང། རྒྱ་བལ་འབྲུག་གསུམ་ཁུལ་གྱི་བོད་པའི་དགོན་སྡེ་ཁག་ཏུ་སྒྲིག་ཞུགས་གྲྭ་བཙུན་རང་ལོ་ ༦ ནས་ ༢༥ བར་ལ་བོད་མིའི་སྒྲིག་འཛུགས་ནས་ལོ་ ༡༥ རིང་ཟླ་རེར་སྒོར་ ༣༠༠ རེའི་རོགས་སྣོན་ཞུ་མུས་བཞིན། འདི་ལོ་ཡང་༸དཔལ་ལྡན་དགའ་ལྡན་ཕོ་བྲང་ནས་ཐད་ཀར་གསོལ་བསྩལ་མཛད་པ་ཕུད་རྩིས་ལོའི་ནང་གྲྭ་བཙུན་གྲངས་ ༣༤༩༠ ལ་སློབ་ཡོན་གནང་འབུལ་ཞུས་འདུག་པ་སོགས་ལས་བསྡོམས་ནང་འཁོད་འདུག དེ་རིང་གྲོས་ཚོགས་སུ་ཆོས་རིག་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་ཐོག་བགྲོ་གླེང་མཇུག་སྒྲིལ་གནང་བ་དང་འབྲེལ། དེ་རིང་སྔ་དྲོའི་ཚོགས་ཐེངས་གཉིས་པ་ནས་ནང་སྲིད་ལས་ཁུངས་ཀྱི་ལས་བསྡོམས་སྙན་སྒྲོན་དང་དེའི་ཐོག་བགྲོ་གླེང་གནང་ཡོད་པ་རེད།